Τα τέσσερα χαρακτηριστικά της σκοτεινής προσωπικότητας: Σχέσεις τύπου «μαστίγιο-καρότο»

*Έλσα Μπάρδα - Κλινικός Ψυχολόγος - Αναλύτρια Εφαρμοσμένης Συμπεριφοράς

Σας έχει τύχει να γνωρίσετε εγωκεντρικούς και κοινωνικά προσβλητικούς ανθρώπους, που εκφράζονται μέσα από την «μαυρίλα»; Κι όμως, υπάρχει επιστημονική εξήγηση για το φαινόμενο της σκοτεινής προσωπικότητας.

Ο Dr Paulhus, ψυχολόγος εξειδικευμένος στον τομέα της προσωπικότητας, μέσα από την ερευνά του, κατηγοριοποίησε την σκοτεινή προσωπικότητα ως εξής:

Οι Ναρκισσιστές: Εθισμένοι στον αυτοθαυμασμό και στο να τραβάνε την προσοχή.

Οι Μακιαβελικοί: Ιδιαίτερα χειριστικοί ορισμένες φορές και ναρκισσιστές, έχουν τάση να καταπατούν τους κανόνες. Μπορεί να εξαπατούν με ευκολία, όμως σπάνια έχουν ψυχοπαθητικές τάσεις.

Οι Κοινωνιοπαθείς/Ψυχοπαθείς: Κακόβουλοι, με δεύτερη φύση τους το ψέμα, με αίσθημα μεγαλοπρέπειας, παρορμητικοί, εγωιστές, επίμονοι μέχρι να φτάσουν στον στόχο τους. Αδυνατούν να νιώσουν τύψεις, μερικές φορές αντλούν σαδιστική ευχαρίστηση από τον ψυχολογικό πόνο που προκαλούν. Σε αυτή την περίπτωση, η κακόβουλη συμπεριφορά λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας σε οτιδήποτε θεωρούν απειλή. Η συγκεκριμένη περίπτωση σκοτεινής προσωπικότητας οφείλεται σε τραυματικές παιδικές εμπειρίες.



Ο συνδυασμός της τριάδας των χαρακτηριστικών της σκοτεινής προσωπικότητας, καθώς και η έκφραση μέσα από μακάβρια πράγματα, δεν είναι ένδειξη ενός ρομαντικού, αλλά ενός επικίνδυνου. ανθρώπου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σκοτεινή τριάδα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας δεν αντιστοιχεί σε κλινικές διαταραχές, αλλά σε χαρακτηριστικά, σε υπο-κλινικό επίπεδο.

Οι σαδιστές της καθημερινότητας: Διαφέρουν από τις προηγούμενες τρεις κατηγορίες ως προς το ότι δεν είναι παρορμητικοί ή χειριστικοί. Απολαμβάνουν, όμως, την σκληρότητα απέναντι στον συνάνθρωπό τους, τον οποίο έχουν τάση να «μαστιγώνουν» με τις λέξεις τους.

Η φιλική τους διάθεση είναι η μεγαλύτερη παγίδα

Οι άνθρωποι με σκοτεινή προσωπικότητα είναι συνήθως κοινωνικοί και εξωστρεφείς, κερδίζοντας τις πρώτες εντυπώσεις, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τα άτομα, τα οποία συναναστρέφονται πάντα προς όφελός τους. Θα κολακεύσουν τα άτομα, τα οποία θέλουν να χρησιμοποιήσουν.

- Εκ πρώτης όψεως, διαθέσιμοι παντός τύπου και καιρού.
- Εκ δεύτερης όψεως επικρατεί η μνησικακία και η παραγωγικότητα δίνει τα ηνία στην μεθόδευση.




Φαινομενικά οργανωτικοί και πρόθυμοι να φανούν χρήσιμοι, χωρίς να τους πειράζει το οτιδήποτε, φαντάζουν οι ιδανικοί συνεργάτες στο επαγγελματικό πλαίσιο. Στην πορεία, όμως, όπως υποστηρίζει ο Dr Cohen, θα το χρησιμοποιήσουν αυτό, δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα, με δικούς τους κανόνες, που ανταποκρίνονται στο μεθοδικό πλάνο τους. Έχοντας αρχικά κερδίσει τις εντυπώσεις, καλλιεργούν στους άλλους την αυτό-αμφισβήτηση.

Η σκοτεινή προσωπικότητα δημιουργεί πάθη σε ανθρώπους με αρνητική αυτο-εικόνα

Οι σκοτεινές προσωπικότητες είναι αρκετά ελκυστικές, καθώς βγάζουν προς τα έξω έναν αντισυμβατικό «αέρα» και μια... μαγευτική παρορμητικότητα, με παιχνιδιάρικες τάσεις κυριαρχίας. Η Dr Katie Payne υποστηρίζει ότι το πείσμα τους εμπνέει αυτοπεποίθηση που γοητεύει, όμως είναι και ένα δείγμα που θα πρέπει να βάλει κάποιον σε σκέψεις. Άλλωστε, τα άτομα με σκοτεινή προσωπικότητα αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους κτητικά, ως αντικείμενά τους.

Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια Jumie Duduyemi, εξαιτίας της δεξιότητάς τους να χειρίζονται άψογα τους ανθρώπους, συχνά εμπνέουν απατηλή εμπιστοσύνη, η οποία θα φθαρεί στο πέρασμα του χρόνου, διότι δεν θα διστάσουν να εκμεταλλευτούν ως ναρκισσιστές, προκειμένου να κάνουν τον σύντροφό τους να ικετεύει για την προσοχή τους.

Η σκοτεινή όψη και το παιχνίδι ενός φαινομενικά «αγγέλου»

Μια πάγια μέθοδος που χρησιμοποιούν, για να γοητεύσουν το άλλο τους μισό, είναι να τον/την κάνουν να νιώθει ότι είναι στην κορυφή του κόσμου. Θα το καταφέρουν αυτό, με το να τον/την συνηθίσουν αρχικά σε άπλετη προσοχή και κολακεία. Επειδή η συμπεριφορά τους έχει στοιχεία μανίας, εάν το άλλο τους μισό δεν τους δίνει την δέουσα σημασία ή δεν τους κάνει τα χατίρια, γίνονται δραματικοί… νιώθουν ότι αρρωσταίνουν. Οι ακρότητες, αν και κολακευτικές, είναι μέρος του παιχνιδιού… Όταν ο στόχος συνηθίσει σε αυτή την λατρευτική συμπεριφορά, τότε θα την αποσύρουν, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι απαιτήσεις τους.




Η ανεμελιά δίνει τα σκήπτρα της στις εντολές

Ένα άλλο από τα γοητευτικά τους χαρακτηριστικά είναι ότι μπορεί μέσα τους να «καίγονται», όμως εξωτερικά δείχνουν ότι είναι ανέμελοι. Δεν τους νοιάζει τίποτα και συχνά μεταμορφώνονται σε αυτό ακριβώς που έχει ανάγκη το άτομο που έχουν στοχοποιήσει. Αν τυχόν ερωτευτείτε έναν άνθρωπο με σκοτεινή προσωπικότητα, είναι πιθανό να σας παρασύρει με τον θεατρινίστικο αυθορμητισμό του σε όμορφες περιπέτειες. Όταν όμως οι «μάσκες» πέσουν, το κίνητρό του θα είναι πλέον εμφανές. Συνήθως έχουν ιστορικό ταραχώδες, χαοτικών και μπερδεμένων σχέσεων, καθώς είναι συναισθηματικά αναξιόπιστοι.

Ο γλυκανάλατος αυθορμητισμός και η επιπολαιότητά τους μπορεί στην αρχή να συνεπάρει το έτερον ήμισυ, καταλήγει όμως σε έλλειψη ορίων και ψυχολογική πίεση, μέσα από ατελείωτους ψυχολογικούς εκβιασμούς.

Έρωτας με κριτήριο την χρησιμότητα

Οι άνθρωποι με σκοτεινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας είναι «experts» στο να κρύβουν την σκοτεινή πλευρά τους. Τότε, είναι θέμα χρόνου να ανακαλύψει ο περίγυρος, ιδίως όταν δεν τους είναι χρήσιμος πια, τα αληθινά τους «χρώματα». Όταν ξεκινάει η εκμετάλλευση, τότε η δυναμική της σχέσης μετατρέπεται σε τοξική.

Οι σκοτεινές προσωπικότητες δεν θα ντραπούν πότε για τις πράξεις τους, καθώς δεν έχουν ηθικούς φραγμούς -εξ ου και δεν θα διστάσουν να πληγώσουν ή να βλάψουν κάποιον. Η άγνοια κινδύνου των απερίσκεπτων συμπεριφορών τους και η υπερβολική εγωπάθεια επισκιάζουν την θλιβερή πραγματικότητα της χαμηλής αυτοεκτίμησης, που βγαίνει συνήθως μέσα από την διαπροσωπική επιθετικότητα -π.χ. τον κυνισμό. Δεν τους ενδιαφέρει τόσο η προσωπική τους ανάπτυξη, γι' αυτό και ενεργοποιούνται μέσα από την σύγκριση, χρησιμοποιώντας ως κίνητρο ανθρώπους.



Ο φαύλος κύκλος της υπομονής καταλήγει σε παραμύθι χωρίς όνομα

Μια σχέση με ένα άτομο με σκοτεινή προσωπικότητα είναι μια τοξική σχέση, όπως έχω αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο μου, και είναι πιθανό να καταλήξει στο «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» και σε μετατραυματικό στρες από συναισθηματική κακοποίηση.

Νικητής δεν υπάρχει σε μια τέτοια σχέση, αλλά κερδισμένος θα είναι αυτός που θα αφήσει κάτω πρώτος το τεντωμένο σχοινί της σχέσης, που είναι έτοιμο να σπάσει.



Γι' αυτό και ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης μιας σκοτεινής προσωπικότητας, είναι:

- Πρώτον, να μην θυμώσετε, διότι τρέφουν την χειριστικότητά τους μέσα από αυτό και παίρνουν δύναμη.
- Δεύτερον, να μην προσπαθήσετε να αλλάξετε έναν άνθρωπο με σκοτεινή προσωπικότητα, καθώς θα σας εξαντλήσει ψυχικά. Όσα και να του δώσετε, θα θέλει και άλλα, μέχρι να πάρει ό,τι θέλει και να περάσει στο επόμενο θύμα. Το πιο ωφέλιμο, εάν δεν μπορείτε να απομακρυνθείτε, είναι να θέσετε, αυστηρά, τα όριά σας.

- Βρείτε την Έλσα Μπάρδα στις σελίδες της στο Facebook, πατώντας εδώ και εδώ - Twitter: https://twitter.com/elsa_barda
- email. elsabardapsychologist@hotmail.com

*Η Ελσα Μπάρδα έχει βασικό πτυχίο ψυχολογίας (BSc Honours), μετεκπαίδευση πρώτο μάστερ στην Κλινική Ψυχολογία (MSc Clin. Psy.) και δεύτερο μάστερ στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς MSc (MSc ABA ). Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευσή της έγινε στη Μ. Βρετανία. Έχει αναγνώριση πτυχίων από το ΔΟΑΤΑΠ και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου.