Σημαντική έρευνα για τα κύτταρα με ελληνική υπογραφή

Με επικεφαλής τον ελληνοαμερικανικό καθηγητή ογκολογίας και παιδιατρικής, Ηλία Ζαμπίδη, ερευνητές του πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς των ΗΠΑ, ανέπτυξαν μια απλουστευμένη, φθηνή και ευρείας χρήσης μέθοδο για να μετατρέπουν με ασφάλεια κύτταρα του αίματος σε κύτταρα της καρδιάς, χωρίς να απαιτείται η μεσολάβηση ιών.

Όπως δήλωσε ο Ζαμπίδης, που παρουσίασε τη σχετική εργασία στο περιοδικό PLoS ONE, μέχρι τώρα οι περισσότεροι επιστήμονες δεν θεωρούσαν δυνατή την μετατροπή των αιμοκυττάρων σε λειτουργικά κύτταρα της καρδιάς χωρίς την βοήθεια ιών. Τα παραγόμενα κύτταρα «χτυπούν» στην καρδιά με αποτελεσματικότητα σχεδόν 100%. Όμως η ερευνητική ομάδα του κατάφερε να βρει ένα τρόπο να φτάνει στο επιθυμητό αποτέλεσμα χωρίς να χρησιμοποιεί ιούς ως διαμεσολαβητές. Προς τα παρόν, πάντως, διευκρίνισε ότι τα παραγόμενα με τη νέα μέθοδο κύτταρα της καρδιάς δεν είναι έτοιμα για κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.

Προκειμένου να μετατρέψουν βλαστικά κύτταρα από μια πηγή (π.χ. το αίμα) σε κύτταρα άλλου τύπου (π.χ. της καρδιάς), οι επιστήμονες μέχρι τώρα κατέφευγαν στην χρήση ιών για να μεταφέρουν τα αναγκαία γονίδια στα κύτταρα, ώστε σε πρώτη φάση να τα μετατρέψουν σε βλαστικά. Όμως οι ιοί μπορούν στην πορεία να προκαλέσουν μετάλλαξη των γονιδίων και να οδηγήσουν σε εμφάνιση καρκίνου.

Η ομάδα του Ζαμπίδη (στην οποία περιλαμβάνονται οι ελληνικής καταγωγής ερευνητές Βασιλική Μαχαιράκη και Βασίλης Κολλιάτσος της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς) πέτυχε να μεταφέρει τα γονίδια, αντί με ιούς, μέσω πλασμιδίων, δηλαδή τμημάτων του DNA που αναπαράγονται για σύντομο χρόνο μέσα στα κύτταρα, πριν αποσυντεθούν. Τα εισαγόμενα μέσω των πλασμιδίων γονίδια ωθούν τα κύτταρα του αίματος σε μια πιο πρωταρχική κατάσταση, με συνέπεια να μετατρέπονται σε πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα, τα οποία έπειτα είναι δυνατό να μετατραπούν σε καρδιακά κύτταρα. Οι ερευνητές έκαναν ένα μίνι-ηλεκτροκαρδιογράφημα σε αυτά τα νέα κύτταρα και επιβεβαίωσαν ότι «χτυπούσαν» με τον παλμό μιας φυσιολογικής καρδιάς.

Η νέα τεχνική έχει πολύ μικρότερο κόστος -περίπου το ένα δέκατο- σε σχέση με την παραδοσιακή μέθοδο αξιοποίησης των βλαστικών κυττάρων. Ο Ζαμπίδης κάλεσε άλλους ερευνητές να δοκιμάσουν την μέθοδό του στα δικά τους εργαστήρια, αν και, όπως είπε, η τεχνική βρίσκεται ακόμα σε φάση εξέλιξης. Η μέθοδος κατ’ αρχήν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εργαστήρια για τον έλεγχο νέων φαρμάκων κατά της αρρυθμίας και άλλων καρδιακών παθήσεων. Σε επόμενο στάδιο, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία μοσχευμάτων που θα τοποθετούνται σε ασθενείς, οι οποίοι έχουν υποστεί έμφραγμα. Η ερευνητική ομάδα του Ζαμπίδη πρόσφατα χρησιμοποίησε ανάλογες τεχνικές για να μετατρέψει κύτταρα αίματος σε κύτταρα αμφιβληστροειδούς, νεύρων και αιμοφόρων αγγείων.