Γιατί κάποιοι άνθρωποι πάντα χάνονται; Το μυστήριο της γεωγραφικής δυσλεξίας

Φανταστείτε το εξής: Βρίσκεστε σε ένα ταξίδι με φίλους. Ο ένας φίλος οδηγεί με αυτοπεποίθηση, στρίβει χωρίς δεύτερη σκέψη, ενώ εσείς κρατάτε την εφαρμογή GPS - ή τον χάρτη αν είστε boomer - και όμως εξακολουθείτε να αισθάνεστε εντελώς αποπροσανατολισμένοι. Είναι σχεδόν σαν να έχουν μια έκτη αίσθηση κατεύθυνσης, ενώ εσείς είναι σαν να γεννηθήκατε με σπασμένη εσωτερική πυξίδα. Τι ακριβώς λοιπόν συμβαίνει εδώ;

Οι ερευνητές έχουν από καιρό γοητευτεί από το γιατί κάποιοι άνθρωποι έχουν έντονη αίσθηση της κατεύθυνσης, ενώ άλλοι δυσκολεύονται. Πρόσφατες μελέτες οδηγούν ωστόσο, σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα: ίσως να μην πρόκειται καθόλου για φυσικό ταλέντο. Αντίθετα, η εμπειρία και η εξάσκηση παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων πλοήγησης.

Το GPS του εγκεφάλου μας

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται συχνά με δραστηριότητες που προκαλούν τη χωρική τους αντίληψη, όπως για παράδειγμα, η πεζοπορία, το παίξιμο ορισμένων βιντεοπαιχνιδιών ή ακόμη και η τακτική πλοήγηση σε νέες διαδρομές- τείνουν να έχουν καλύτερες δεξιότητες κατεύθυνσης. Αντίθετα, όσοι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο GPS ή αποφεύγουν να προκαλούν τις ικανότητές τους στην πλοήγηση, μπορεί να μην αναπτύξουν ποτέ μια ισχυρή αίσθηση κατεύθυνσης.

Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει ο ιππόκαμπος του εγκεφάλου, μια περιοχή κρίσιμη για τη μνήμη και τη χωρική πλοήγηση. Σκεφτείτε τον ως τον προσωπικό χαρτογράφο του εγκεφάλου μας. Οι άνθρωποι λοιπόν που εμπλέκουν ενεργά τον ιππόκαμπο τους με την πλοήγηση σε νέα περιβάλλοντα, την εκμάθηση ορόσημων και την ανάπτυξη νοητικών χαρτών, ουσιαστικά εκπαιδεύουν το GPS του εγκεφάλου τους. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένες δεξιότητες κατεύθυνσης. Από την άλλη πλευρά, αν αφήνετε πάντα το τηλέφωνό σας να σας καθοδηγεί, ο ιππόκαμπος σας δεν “γυμνάζεται” ιδιαίτερα. Είναι ακριβώς σαν να πηγαίνετε στο γυμναστήριο: δεν μπορείτε να χτίσετε μυς χωρίς τακτική άσκηση, και δεν μπορείτε να αναπτύξετε δεξιότητες πλοήγησης χωρίς να προκαλείτε τακτικά την αίσθηση κατεύθυνσης.

Συμβουλές για τους μονίμως χαμένους (στον δρόμο, όχι στη ζωή)

Αν λοιπόν είστε κάποιος που φαίνεται να χάνεται πάντα, υπάρχει ελπίδα! Ακολουθούν μερικοί τρόποι για να βελτιώσετε την αίσθηση προσανατολισμού σας:

• Πηγαίνετε σε απρογραμμάτιστες περιπέτειες: Δοκιμάστε να εξερευνήσετε νέες περιοχές χωρίς να βασιστείτε στο GPS. Ξεκινήστε από ένα οικείο μέρος και επεκτείνετε σταδιακά την περιοχή σας.
• Παίξτε βιντεοπαιχνίδια: Ορισμένα βιντεοπαιχνίδια, ειδικά εκείνα με εκτεταμένους κόσμους προς εξερεύνηση, μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της χωρικής αντίληψης και των δεξιοτήτων πλοήγησης.
• Ξεκινήστε το προσανατολισμό: Αυτό το “άθλημα” περιλαμβάνει την πλοήγηση σε άγνωστα εδάφη χρησιμοποιώντας χάρτη και πυξίδα. Είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να εξασκηθείτε και να βελτιώσετε τις ικανότητές σας στον προσανατολισμό.
• Χρησιμοποιήστε ορόσημα: Όταν πλοηγείστε, σημειώστε ορόσημα και χρησιμοποιήστε τα για να δημιουργήσετε νοητικούς χάρτες. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε καλύτερα το περιβάλλον σας και να βελτιώσετε την ικανότητά σας να βρίσκετε το δρόμο σας.
• Εξάσκηση, εξάσκηση, εξάσκηση: Όπως σε κάθε δεξιότητα, η εξάσκηση είναι ο δρόμος προς την τελειότητα. Όσο περισσότερο προκαλείτε τον εαυτό σας να πλοηγηθεί χωρίς βοήθεια, τόσο καλύτερα θα γίνετε.
• Αγκαλιάστε την περιπέτεια
Αν και μπορεί να είναι απογοητευτικό να αισθάνεστε πάντα χαμένοι, υπάρχει και μια περιπετειώδης πλευρά. Όσοι έχουν κακή αίσθηση προσανατολισμού συχνά σκοντάφτουν σε κρυμμένα διαμάντια και απροσδόκητες παρακάμψεις. Ποιος ξέρει τι ωραία καφετέρια ή γραφικό σοκάκι μπορεί να ανακαλύψετε ενώ προσπαθείτε να βρείτε το δρόμο σας; Έτσι, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε απελπιστικά αποπροσανατολισμένοι, θυμηθείτε: δεν είναι ότι είστε εγγενώς κακοί στην πλοήγηση, απλώς δεν έχετε εκπαιδεύσει ακόμα το μυαλό σας. Με λίγη εξάσκηση και πολλές περιπέτειες, μπορείτε να μεταμορφωθείτε από έναν περιπλανώμενο με προβλήματα κατεύθυνσης σε έναν σίγουρο ανιχνευτή διαδρομών. Και ποιος ξέρει, ίσως αρχίσετε να απολαμβάνετε το ταξίδι όσο και τον προορισμό.