Το μυστικό της μακροζωίας στην Ικαρία

Στο μικροσκόπιο των επιστημόνων έχει μπει ο πληθυσμός της Ικαρίας. Η εξαιρετική ποιότητα ζωής που απολαμβάνουν οι κάτοικοι του νησιού –όπως αυτή αποτυπώνεται μέσα από συγκεκριμένους δείκτες- αλλά και η μακροβιότητά τους τους έχουν χαρίσει μια θέση στο top – 5 των περιοχών με τα υψηλότερα ποσοστά… αιωνόβιων παγκοσμίως και παράλληλα τους έχουν φέρει στην καρδιά της ελληνικής κλινικής έρευνας.

Η Α΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική και το ομώνυμο Εργαστήριο του Ιπποκράτειου Αθήνας, με επικεφαλής τον καθηγητή, κ. Χριστόδουλο Στεφανάδη, μελετά τα τελευταία χρόνια ενδελεχώς το… φαινόμενο της Ικαρίας, φιλοδοξώντας μέσα από την ανάλυσή του να ολοκληρώσει τον πιο χρηστικό οδηγό για την κατάκτηση της μακροζωίας για όλους μας.
 
«Ο  τρόπος ζωής των κατοίκων της Ικαρίας φαίνεται να δρα προστατευτικά στα καρδιαγγειακά και τα νεοπλασματικά νοσήματα. Η μακροχρόνια κατανάλωση Μεσογειακού τύπου διατροφής σε συνδυασμό με την ορεσίβια ζωή και τη χαλιναγώγηση του στρες έχουν σημαντικό ρόλο, χωρίς όμως οι ακριβείς μηχανισμοί να έχουν διευκρινιστεί» ανέφερε ο κ. Στεφανάδης, στη διάρκεια συνέντευξης τύπου με αφορμή την έναρξη του  καθιερωμένου πια συνεδρίου στο νησί (διεξάγεται από αύριο, Πέμπτη 12 Ιουλίου έως και την Κυριακή 15 Ιουλίου,  στο ξενοδοχείο Cavos Bay στον Αρμενιστή, και έχει ως θέμα «Στοχεύοντας στη μακροζωία: από την πρόληψη στη θεραπεία»).

Η επιστημονική μελέτη εκπονείται με τη συμμετοχή του καθηγητή Καρδιολογίας, κ. Χρήστου Πίτσαβου, και της επιμελήτριας  Β’ της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του «Ιπποκράτειου» κυρίας Χριστίνα Χρυσοχόου.
 
Οι Ικαριώτες θα λύσουν το μυστήριο της μακροβιότητας;
 
Η Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική άρχισε το 2009  μια μελέτη καταγραφής των συνηθειών των κατοίκων της Ικαρίας, με δείγμα τους κατοίκους μέσης και προχωρημένης ηλικίας ( 673 άτομα ηλικίας άνω των 75  χρόνων  και 657 νεότερα, ηλικίας άνω των 54).  Η μελέτη αποσκοπεί στην  εκτίμηση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου  των μεσηλίκων και ηλικιωμένων κατοίκων με βάση τον τρόπο ζωής τους σε ορίζοντα 10ετίας.

Καρδιολόγοι και παθολόγοι επισκέπτονται κάθε χρόνο την Ικαρία και διενεργούν πλήρη παθολογική και καρδιολογική εξέταση (υπερηχοκαρδιογράφημα, ηλεκτροκαρδιογράφημα, βιοχημικό έλεγχο) στους μόνιμους κατοίκους. Συνολικά, αποτιμώνται περισσότερες από 300 παράμετροι, κλινικές, βιοχημικές, ψυχοκοινωνικοί και διαιτητικοί.
 
«Αν γίνει εφικτός ο καθορισμός του τρόπου με τον οποίο μπορούν οι συνήθειες του τρόπου ζωής να επηρεάσουν τον  κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου σε πληθυσμούς μεσηλίκων και ηλικιωμένων, θα αποκτήσουμε ένα εργαλείο για να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής. Ίσως έτσι αποδειχθεί ότι η μακροβιότητα δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός, όπως εικάζουν κάποιοι, αλλά το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας υιοθέτησης ενός εναλλακτικού τρόπου και θεώρησης ζωής» εκτιμά ο καθηγητής.
 
Δείξε μου τι τρως να σου πω πόσο θα… ζήσεις
 
Αυτό που φαίνεται να διακρίνει τους ηλικιωμένους κατοίκους της Ικαρίας είναι ο τύπος της διαστροφής: τρώνε συχνότερα ψάρι, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και τσάι σε σύγκριση με τους κατοίκους άλλων περιοχών.  Το 50.5% των υπερηλίκων ανέφεραν τήρηση θρησκευτικής νηστείας, διατροφική συνήθεια που επίσης παίζει σημαντικό ρόλο.   Επίσης, τα ηλικιωμένα άτομα συνηθίζουν τη μεσημεριανή ανάπαυση  (ποσοστό 75%) συχνότερα από τους νεότερους, ενώ εμφανίζουν και χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης. Όσοι ακολουθούν μεσογειακή διατροφή, έχουν μειωμένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ενώ η συχνή εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού σχετίζεται με καλύτερη διατασιμότητα της αορτής, δηλαδή καλύτερη αγγειακή ηλικία.
 
Η σεξουαλική ζωή στο… πιάτο
 
Η καθημερινή χρήση ελαιόλαδου φαίνεται επίσης ότι έχει ευεργετική επίδραση στη σεξουαλική ζωή των κατοίκων της Ικαρίας, τουλάχιστον όπως οι ίδιοι αποτιμούν την ερωτική τους δραστηριότητα.  Σε πληθυσμό 284 ηλικιωμένων ανδρών που συμπλήρωσαν το ειδικό ερωτηματολόγιο ερωτικής δραστηριότητας (65-99 years old), το 50 ανέφερε ολοκλήρωση της ερωτικής συνεύρεσης και το 30% ανέφερε τουλάχιστον μέτρια αυτοπεποίθηση κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής. Μόνο το 20% ανέφερε ότι δεν έχει καμία σεξουαλική δραστηριότητα
 
«Φάρμακο» ο καφές, το τσάι και η άσκηση
 
 Όσον αφορά την κατανάλωση καφέ,  η έρευνα έδειξε ότι η μέτρια κατανάλωση, δηλαδή 1-2 φλιτζάνια καφέ την ημέρα (σε ισοδύναμα καφεΐνης ελληνικού καφέ) σχετίζεται με καλύτερη αγγειακή διατασιμότητα, ενώ η μεγαλύτερη κατανάλωση καφεΐνης δε φαίνεται να βελτιώνει περαιτέρω την αγγειακή ηλικία.

Επίσης, το 68% των ηλικιωμένων κατοίκων αναφέρουν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα την κατανάλωση τσαγιού το οποίο φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα λιπιδίων ακόμα και σε διαβητικούς ενώ βελτιώνει τη νεφρική λειτουργία, όπως εκφράζεται από την κάθαρση κρεατινίνης.
 
Τα ποσοστά κατάθλιψης στην Ικαρία  ήταν από τα χαμηλότερα σε σύγκριση με άλλους πληθυσμούς ηλικιωμένων, καθώς συμπτωματολογία σοβαρής κατάθλιψης φαίνεται να καταγράφεται σε ποσοστό 4% των ηλικιωμένων ανδρών και 9% των ηλικιωμένων γυναικών. Όπως έχουν δείξει μελέτες,  η λήψη Ω 3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων βελτιώνει την καταθλιπτική συνδρομή.

Επιπλέον, στη συγκεκριμένη μελέτη η κατανάλωση ψαριού - σε δοσολογία 100 γρ την ημέρα-   αυξάνει έως και 121% την πιθανότητα της διατήρησης καλής νεφρικής λειτουργίας ακόμα σε άτομα με αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη.
 
Το 85% των συμμετεχόντων ανέφεραν μέτρια ενασχόληση σε φυσική δραστηριότητα. Η ενασχόληση με φυσική καθημερινή δραστηριότητα μεταξύ των υπερηλίκων (άνω των 80 ετών) φαίνεται να σχετίζεται με 54% μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Επίσης, σχετίζεται με μικρότερη περιφέρεια μέσης (δείκτης κεντρικής παχυσαρκίας), μικρότερο επιπολασμό σακχαρώδους διαβήτη και υψηλότερη HDL χοληστερόλη.
 
Τέλος, η φυσική δραστηριότητα σχετίζεται με καλύτερη νοητική εγρήγορση , καθώς τα ηλικιωμένα άτομα που είχαν καθημερινή φυσική άσκηση είχαν αυξημένη πιθανότητα (έως και 8 φορές περισσότερο) διατήρησης καλής νοητικής λειτουργίας, ακόμα και σε παρουσία καρδιαγγειακής  νόσου, διαβήτη, υπερλιπιδαιμία, μορφωτικού επιπέδου ηλικίας, φύλου, σωματικού βάρους.