Η ύπουλη και επικίνδυνη νόσος που οδηγεί στο εγκεφαλικό

Η στένωση της καρωτίδας είναι ένα συχνό και σοβαρό πρόβληµα καθώς δηµιουργεί συνθήκες που µπορεί να οδηγήσουν σε ισχαιµικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα εγκεφαλικά αυτά επεισόδια αποτελούν την τρίτη αιτία θνητότητας και  την πρώτη αιτία αναπηρίας στην Ευρώπη.

Η πρόκληση σοβαρών βλαβών στον εγκέφαλο ή μόνιμων αναπηριών από το εγκεφαλικό καθιστά την καρωτιδική στένωση ιδιαίτερα επικίνδυνη. Ωστόσο, υπάρχουν νέες εξελίξεις τόσο στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία οι οποίες συμβάλλουν καθοριστικά στην αντιμετώπισή της με μακροχρόνια αποτελέσματα.

Οι κύριοι Νίκος Παρασκευάς και Ιβ Καστιέ, αγγειοχειρουργοί και ιδρυτές της Ελληνο-Γαλλικής Εταιρίας Αγγειακών Παθήσεων (AFHPV), μιλούν στο «ΘΕΜΑ» και εξηγούν τις τελευταίες εξελίξεις στην πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου αλλά και τη στενή σχέση του με τη στένωση των καρωτίδων.
Στη συνάντηση με το «ΘΕΜΑ» συμμετείχε επίσης ο κ. Μικαέλ Μαζιγκί (καθηγητής Νευρολογίας) ως υπεύθυνος του τμήματος εγκεφαλικών (stroke center) στο γνωστό πανεπιστημιακό νοσοκομείο Bichat-Claude Bernard στο Παρίσι και ενεργό μέλος της εταιρίας.
-

Τι είναι η στένωση της καρωτίδας;

Οι καρωτίδες είναι οι βασικές αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο. Βρίσκονται στον τράχηλο, απ’ όπου ανεβαίνουν η καθεμία προς το αντίστοιχο ημισφαίριο του εγκεφάλου με σκοπό την οξυγόνωσή του. Η καρωτιδική νόσος οφείλεται στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας, η οποία προκαλεί σταδιακά στένωση της καρωτίδας στον διχασμό της (η κοινή καρωτίδα χωρίζεται στην έσω καρωτίδα που αιματώνει τον εγκέφαλο και την έξω καρωτίδα που αιματώνει τον τράχηλο και το πρόσωπο).

- Γιατί είναι επικίνδυνη;

Η στένωση της καρωτίδας είναι επικίνδυνη γιατί μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο πιο συχνός μηχανισμός είναι ο εξής: μικρά κομμάτια της πλάκας αποκολλούνται και οδηγούνται με τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο, όπου προκαλούν την απόφραξη πιο μικρών αρτηριών. Τα νευρικά κύτταρα που αντιστοιχούν στην περιοχή που δεν αιματώνεται πλέον νεκρώνονται λόγω έλλειψης οξυγόνου.Τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν την τρίτη αιτία θνητότητας και την πρώτη αιτία αναπηρίας στην Ευρώπη.

- Ποια είναι τα συμπτώματα;

Οταν η στένωση της καρωτίδας δεν είναι σημαντική, συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Εάν όμως η αθηρωματική πλάκα μεγαλώσει, μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και τότε μιλάμε για συμπτωματική στένωση. Τα νευρολογικά συμπτώματα εξαρτώνται από την περιοχή του εγκεφάλου που έχει προσβληθεί: ημιπάρεση, ημιπληγία, απώλεια έκφρασης (αφασία/δυσαρθρία), απώλεια όρασης στο ένα μάτι κ.λπ. Τα συμπτώματα αυτά, ανάλογα με τη διάρκειά τους, μπορεί να είναι παροδικά, αναστρέψιμα ή σε ορισμένες πιο σοβαρές περιπτώσεις μόνιμα.

- Πώς μπορεί να ξέρει κάποιος αν έχει στένωση στην καρωτίδα του;

Ο καλύτερος και πιο εύκολος τρόπος να μάθει κάποιος σε τι κατάσταση βρίσκονται οι καρωτίδες του είναι να κάνει ένα triplex. To triplex (υπερηχογράφημα duplex) συνδυάζει την υπερηχογραφική απεικόνιση με την ανάλυση της ροής του αίματος. Επειδή είναι εντελώς ανώδυνο και μη επεμβατικό, είναι η πρώτη εξέταση που ζητείται για την αξιολόγηση της στένωσης. Δίνει σημαντικές πληροφορίες για την ύπαρξη αποφρακτικών βλαβών και την αιμοδυναμική σημασία τους καθώς και για την υφή και τη σταθερότητα της πλάκας.

- Υπάρχουν παράγοντες που προδιαθέτουν στη δημιουργία και την εξέλιξη μιας καρωτιδικής στένωσης;

Βέβαια, και οι πιο σημαντικοί είναι η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, το σάκχαρο, η υπερχοληστερολαιμία και η αυξημένη ηλικία. Η συνύπαρξη πολλών παραγόντων κινδύνου αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα σοβαρής καρωτιδικής νόσου.

- Ποιος χρειάζεται να κάνει προληπτικό έλεγχο (screening) για πιθανή στένωση της καρωτίδας;

Ο προληπτικός έλεγχος με triplex για τη διάγνωση πιθανής στένωσης της καρωτίδας προτείνεται μετά το 50ό έτος ηλικίας σε όλα τα άτoμα που έχουν κάποιον από τους παράγοντες κινδύνου που προαναφέρθηκαν. Η εξέταση αυτή, ωστόσο, πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά σε περίπτωση που υπάρχει στένωση ώστε να παρακολουθούμε την εξέλιξή της.

- Σε ποια περίπτωση πρέπει κάποιος να πάρει φάρμακα;

Η φαρμακευτική αγωγή ενδείκνυται σε όλους τους ασθενείς με στένωση της καρωτίδας. Συνδυάζει τη λήψη αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων, στατίνης και τη βελτίωση των παραγόντων κινδύνου της αθηρωματικής νόσου (κάπνισμα, σάκχαρο, πίεση κ.λπ.).

- Πότε η στένωση θεωρείται επικίνδυνη;

Η πιθανότητα να πάθει κάποιος ισχαιμικό εγκεφαλικό αυξάνεται σημαντικά όταν η στένωση είναι μεγαλύτερη από 60%-70%.

- Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία όταν η στένωση θεωρηθεί επικίνδυνη;

Η ενδαρτηρεκτομή και αγγειοπλαστική με εμβάλωμα αποτελεί την επικρατέστερη θεραπεία, με εξαιρετικά μακροχρόνια αποτελέσματα. Με την ενδαρτηρεκτομή αφαιρείται η αθηρωματική πλάκα από την αρτηρία, της οποίας ο αυλός στη συνέχεια διευρύνεται επιπλέον με την τοποθέτηση συνθετικού εμβαλώματος (patch). Το εμβάλωμα τοποθετείται μεταξύ της κοινής καρωτίδας και της έσω καρωτίδας. Βέβαια, υπάρχουν και άλλες χειρουργικές τεχνικές, αλλά πραγματοποιούνται πιο σπάνια. Η επέμβαση μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία, διαρκεί μία με δύο ώρες και η νοσηλεία, κατά μέσο όρο, δύο ημέρες.

- Υπάρχουν καινούριες θεραπείες λιγότερο επεμβατικές;

Ναι, πρόκειται για την ενδαγγειακή θεραπεία. Οι εξελίξεις της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με την εμπειρία που έχουμε αποκτήσει τα τελευταία χρόνια, μας επιτρέπουν πλέον την αντιμετώπιση στενώσεων της καρωτίδας. Η επέμβαση πραγματοποιείται στο χειρουργείο ή στην αίθουσα επεμβατικής ακτινολογίας με τοπική αναισθησία και μέθη. Επειτα από διαδερμική παρακέντηση της κοινής μηριαίας αρτηρίας στη βουβωνική χώρα και πραγματοποίηση αρτηριογραφίας, γίνεται προώθηση ενός ειδικού σύρματος μέσα από τη στένωση της καρωτίδας. Στη συνέχεια γίνεται διαστολή της πλάκας με μπαλόνι και τοποθετείται μεταλλικό πλέγμα (stent). Προτού γίνει η αγγειοπλαστική, τοποθετείται ένα ειδικό φίλτρο, το οποίο εμποδίζει τυχόν κομματάκια της αθηρωματικής πλάκας να φύγουν με τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Η ενδαυλιακή αντιμετώπιση πραγματοποιείται κυρίως σε ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου και σε άλλες ειδικές περιπτώσεις, καθώς η χειρουργική θεραπεία από έμπειρη αγγειοχειρουργική ομάδα έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.

Η Ελληνο-Γαλλική Εταιρία Αγγειακών Παθήσεων (AFHPV) δίνει τη δυνατότητα σε ασθενείς και γιατρούς να ενημερώνονται και να ανταλλάσσουν απόψεις σχεδόν με ολόκληρη την ευρωπαϊκή ιατρική κοινότητα. www.afhpv.com, email info@afhpv.com