Βγήκαν από το Δαφνί για να μπουν σε γκέτο...

Βγήκαν από τους θαλάμους του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (ΨΝΑ) στο Δαφνί έπειτα από χρόνια ολόκληρα νοσηλείας για να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους για κοινωνική επανένταξη. Περίπου 600 ψυχικά ασθενείς του ΨΝΑ «αποχαιρέτησαν» την τελευταία δεκαετία το μεγαλύτερο ψυχιατρικό ίδρυμα της χώρας στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου προγράμματος αποασυλοποίησης «Ψυχαργώς» για να εγκατασταθούν  σε ξενώνες, οικοτροφεία και διαμερίσματα με ευθύνη του ΨΝΑ και των γιατρών τους.

Πλέον, η ολοκλήρωση του προγράμματος αποδεικνύει την  κακή διοίκηση και διαχείριση των επικεφαλής του ΨΝΑ σε ό,τι αφορά την οργάνωση της αποασυλοποίησης. Οι περισσότεροι από τους χώρους του ΨΝΑ που φιλοξενούν ψυχικά ασθενείς κρίνονται επιεικώς ακατάλληλοι για τον σκοπό τους καθώς εντοπίζονται σε περιοχές που βρίσκονται στο «κόκκινο»  στην εγκληματικότητα, τη διακίνηση και τη χρήση ναρκωτικών, την πορνεία.



Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην Πλατεία Βάθης, το Μεταξουργείο, τον Κεραμεικό, τα Σεπόλια, τον Κολωνό αλλά και τα Εξάρχεια και την πλατεία  Αμερικής έχει εγκατασταθεί η πλειονότητα των 600 ασθενών που βρίσκονται πλέον  εκτός ΨΝΑ.

Σύμφωνα με την αξιολόγηση του ίδιου του νοσοκομείου  που έχει στη διάθεσή του το protothema.gr, από τους 16 ξενώνες οι 11 είναι σε περιοχές ακατάλληλες. Ομοίως σε ό,τι αφορά τα οικοτροφεία καθώς τα 6 από τα 17 βρίσκονται σε περιοχές ακατάλληλες για τον προορισμό που καλούνται να φέρουν εις πέρας, δηλαδή να κοινωνικοποιήσουν τους ασθενείς και να τους εντάξουν στον μικρόκοσμο πέριξ της δομής. Επίσης, σε περιοχές υψηλού κινδύνου σε ό,τι αφορά την παραβατικότητα βρίσκονται τα 32 από τα 52 διαμερίσματα που έχει εκμισθώσει το ΨΝΑ για τους ασθενείς του.

Άνοιγμα στην κοινότητα

Οι μικρές δομές, εκτός  ψυχιατρείου, όπου θα φιλοξενούνταν  οι ασθενείς θεωρούνταν το «κλειδί» στην επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος «Ψυχαργώς», που θα «ξεκλείδωνε»  τις κλειστές πόρτες της κοινωνίας σε αυτούς τους διψασμένους για ελευθερία, αυτονομία, επαφή ανθρώπους.




Το αποτέλεσμα ωστόσο δεν δικαιώνει τους εμπνευστές του.  Η πραγματικότητα που βιώνουν σχεδόν από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και μετά οι ίδιοι οι ασθενείς αλλά και οι εργαζόμενοι στις ψυχικές δομές είναι ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν ουσιαστικά προγράμματα επανένταξης και αποκατάστασης των ασθενών. Διότι σε αυτές τις περιοχές δεν μπορεί να πληρούται ένας βασικός όρος επιτυχούς υλοποίησης του προγράμματος: η ελεύθερη διακίνηση των ασθενών στην κοινότητα.

«Στις επίμαχες περιοχές κανείς φιλοξενούμενος δεν μπορεί να βγει έξω μόνος του, χωρίς συνοδεία προσωπικού. Οι ασθενείς σε κάθε έξοδο, ακόμη και για την πιο απλή, πχ μια αγορά ή έναν περίπατο, θα πρέπει να συνοδεύονται από προσωπικό καθώς είναι εκτεθειμένοι στον κίνδυνο να εκτεθούν σε επιθέσεις από τοξικομανείς και γενικότερα από άλλα άτομα,  μετανάστες και μη με παραβατικές συμπεριφορές που συνηθίζουν να κινούνται σε αυτές τις περιοχές» λέει χαρακτηριστικά εργαζόμενος σε μία εκ των δομών που υπάρχουν στην οδό Αχαρνών. Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει και το νοσηλευτικό προσωπικό, στην πλειονότητά τους γυναίκες  που ευλόγως φοβούνται να  συνοδέψουν τους ασθενείς εκτός ξενώνα ή οικοτροφείου, ενώ γενικότερα υπό το κράτος του φόβου διαβιούν οι ψυχικά ασθενείς στις δομές αυτών των περιοχών. Έτσι, στην πράξη οι δομές έχουν μετατραπεί σε μικρά «άσυλα» μέσα στην πόλη, σε μικρά «άσυλα» που έχουν διασπαρεί στην κοινότητα, και που εξασφαλίζουν φάρμακα, φαγητό, ύπνο στους ασθενείς. Αλλά όχι την αυτονομία, την ελευθερία, την επανένταξη.




Αποασυλοποίηση  με συνοπτικές διαδικασίες

Ο σεισμός της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 είχε προκαλέσει  υλικές ζημιές σε μεγάλο τμήμα του ψυχιατρικού νοσοκομείου στο Δαφνί  με αποτέλεσμα να κάνει επιτακτική  την ανάγκη της μετακίνησης των ασθενών σε άλλους  χώρους. Έτσι, αίφνης το πρόγραμμα «Ψυχαργώς» άρχισε να «τρέχει» με φρενήρεις ρυθμούς και ολόκληρα  κτίρια πέριξ της Ομόνοιας, της πλατείας Βάθης, του Μεταξουργείου εκμισθώνονταν  το ένα μετά το άλλο για να φιλοξενήσουν ασθενείς. «Διεκδικήστε χρήματα από τα κοινοτικά κονδύλια, ξεκινήστε την αποασυλοποίηση, δημιουργήστε δομές, και μετά… βλέπουμε. Προέχει να μην χάσουμε τα κονδύλια» ήταν η άτυπη γραμμή  την οποία ακολουθούσαν οι αρμόδιοι του ΨΝΑ.

Όπως όμως αποδείχτηκε… ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Οι δομές νοικιάστηκαν στις πλέον  ακατάλληλες περιοχές και εκεί…  έμειναν. Το πρόγραμμα πέρασε διά  πυρός και σιδήρου πολλές φορές  στη διάρκεια της δεκαετίας με τους αρμόδιους να μην έχουν πολλές φορές ούτε τα χρήματα για τη συνέχισή του. Το ίδιο και οι ασθενείς, που εγκλωβισμένοι στα κτίρια του πιο προβληματικού πυρήνα της πρωτεύουσας, έχασαν το δικαίωμά τους για μια δεύτερη ζωή που κάποιοι τους υποσχέθηκαν.




«Οι περισσότεροι από τους συγκεκριμένους ασθενείς προέρχονται από αγροτικές περιοχές. Έζησαν  για μερικά χρόνια στο ΨΝΑ  και ξαφνικά τους πήραμε, τους τάξαμε μια καλύτερη ζωή, και τους… βάλαμε να ζούνε στην Πλατεία Βάθη και πέριξ της Ομόνοιας» λέει χαρακτηριστικά εργαζόμενος του νοσοκομείου.

«Θα μπορούσε έστω και τώρα να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Θα μπορούσε η διοίκηση να αναζητήσει άλλες λύσεις για τη μεταφορά των συγκεκριμένων ξενώνων και οικοτροφείων. Θα μπορούσε να μεταφερθούν οι δομές σε περιοχές όπου θα είναι εφικτή η πραγματοποίηση προγραμμάτων Κοινωνικής Επανένταξης και η ενίσχυση της αυτονομίας των ασθενών» εκτιμά ο Σύλλογος Νοσηλευτών Ψυχιατρικών Νοσοκομείων Αττικής και ζητεί από τη διοίκηση του ΨΝΑ να επανεξετάσει το ζήτημα.