Επικίνδυνα φάρμακα διαλύονται χωρίς προφυλάξεις

Υπό ακατάλληλες συνθήκες διαλύονται από τους νοσηλευτές στο νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» οι δραστικές (κυτταροστατικές) ουσίες, που προορίζονται να χορηγηθούν ως χημειοθεραπεία στους μικρούς ασθενείς

Σε όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα των αναπτυγμένων χωρών -στις οποίες και η Ελλάδα αξιώνει να συγκαταλέγεται- η προετοιμασία (διάλυση) των κυτταροστατικών φαρμάκων που χορηγούνται στους καρκινοπαθείς γίνεται υπό συγκεκριμένες προδιαγραφές και συνθήκες απόλυτης ασφάλειας και υγιεινής σε ειδικό χώρο, στην Κεντρική Μονάδα Διάλυσης, και από εξειδικευμένο προσωπικό, τους φαρμακοποιούς.

Στο παιδιατρικό νοσοκομείο «Αγλαΐα Κυριακού», ωστόσο, αυτή η σημαντική φαρμακευτική πράξη διεκπεραιώνεται υπό συνθήκες προχειρότητας και ανοργανωσιάς, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τους εργαζόμενους και τους επισκέπτες, εξαιτίας των επικίνδυνων χημικών ουσιών που εκλύονται από τα φάρμακα αυτά και οι οποίες συνδέονται με μεταλλάξεις, τερατογενέσεις και τοξικές βλάβες, αλλά και επιβαρύνοντας την οικονομική κατάσταση του νοσοκομείου.

Νοσηλευτές εκτελούν χρέη φαρμακοποιών

Όπως καταγγέλλει η Πανελλήνια Συνδικαλιστική Νοσηλευτική Ομοσπονδία (ΠΑΣΥΝΟ-ΕΣΥ), η διάλυση των κυτταροστατικών φαρμάκων στο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» καταστρατηγεί κάθε έννοια ισότητας, ποιότητας και ασφάλειας στη φροντίδα υγείας μιας τόσο ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας, όπως είναι τα παιδιά με καρκίνο. Τη διάλυση των φαρμάκων αυτών έχουν επωμισθεί οι νοσηλευτές.

Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για πράξεις που δεν εμπίπτουν στα καθήκοντά τους και συνεπώς θα μπορούσε να τους καταλογιστεί σε περίπτωση λάθους ότι διενεργούν παράνομες και επικίνδυνες προπαρασκευαστικές πράξεις, οι νοσηλευτές και οι βοηθοί νοσηλευτές είναι αυτοί που συντηρούν ουσιαστικά το Ογκολογικό Τμήμα και τους ασθενείς του. Είναι αυτοί που τρέχουν 24 ώρες το 24ωρο να προλάβουν τη νοσηλεία των παιδιών του ορόφου τους -η έλλειψη προσωπικού τους έχει κάνει ήδη ακριβοθώρητους στον 5ο όροφο του Παίδων- αλλά και να παρασκευάσουν, μετακινούμενοι από όροφο σε όροφο, τα ακριβά ογκολογικά φάρμακα που χρειάζονται οι περίπου 14 ασθενείς που νοσηλεύονται  στο Τμήμα.

Η διάλυση των φαρμάκων απελευθερώνει τοξικό φορτίο στο χώρο

Ο χώρος που διαλύονται τα ογκολογικά φάρμακα βρίσκεται στον 4ο όροφο του νοσοκομείου -μέχρι πρότινος ήταν θάλαμος νοσηλείας για VIP ασθενείς. Μέσα σε αυτόν τοποθετήθηκε θάλαμος βιολογικής ασφάλειας για να παρασκευάζουν οι νοσηλευτές την ογκογόνο δραστική ουσία, ωστόσο δεν πληρεί τις προδιαγραφές των χώρων όπου πρέπει να τοποθετούνται τα ειδικά αυτά μηχανήματα, προκειμένου ν’ αποδώσουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους (φωτογραφία 2 και 3).

Επιπλέον, ο θάλαμος είναι διαστάσεων 2m x 2m -πρόκειται για διαστάσεις που δεν επιτρέπουν τη σωστή ροή και ανακύκλωση του αέρα από το μηχάνημα, με αποτέλεσμα να παραμένει επιβλαβές τοξικό φορτίο στον αέρα του χώρου. Η οσμή είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική και καθένας που μπαίνει σ’ αυτό το χώρο αντιλαμβάνεται τη διαφορά με τον αέρα του περιβάλλοντος.

Στη φωτογραφία (1) απεικονίζεται ο θάλαμος που χρησιμοποιούσαν οι νοσηλευτές πριν από δέκα χρόνια. Βρίσκεται στο χώρο εργασίας των νοσηλευτών μέσα στο ογκολογικό τμήμα. Παραμένει όμως απαραίτητος, διότι στις περιπτώσεις όπου ο μοναδικός νυχτερινός νοσηλευτής χρειαστεί να διαλύσει κάποιο κυτταροστατικό, το πράττει σ' αυτόν το χώρο, λόγω του ό,τι ο νέος θάλαμος βρίσκεται σε άλλον όροφο, οπότε δεν μπορεί να αφήσει το τμήμα ακάλυπτο ούτε για ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Τι καταγγέλλουν οι νοσηλευτές

- Δεν υπάρχει ο αναγκαίος εξοπλισμός για την ελάττωση της έκθεσης του προσωπικού στα επικίνδυνα φάρμακα. Επίσης, η έλλειψη συσκευών κλειστού συστήματος ετοιμασίας και χορήγησης των φαρμάκων ευνοεί τη διασπορά σταγονιδίων κατά τη διάλυση τους. Ταυτόχρονα, η μεταφορά από το χώρο διάλυσης, καθώς και η χορήγηση τους στους μικρούς ασθενείς γίνεται χωρίς να λαμβάνονται τα προβλεπόμενα προστατευτικά μέτρα, λόγω έλλειψης των ανάλογων υλικών.

- Υπάρχει παντελής έλλειψη εξειδικευμένης εκπαίδευσης από τους αρμόδιους προς το προσωπικό που χειρίζεται και κινείται σ’ ένα χώρο όπου διαλύονται και χορηγούνται ογκολογικά φάρμακα.

- Η διακίνηση των κυτταροστατικών από το Φαρμακείο στο Τμήμα γίνεται παράτυπα. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που σε σκευάσματα απουσιάζει η εξωτερική συσκευασία και το φύλλο οδηγιών για το χρήστη, με αποτέλεσμα ο νοσηλευτής να το παρασκευάζει εμπειρικά.

- Οι απώτερες βλαβερές επιπτώσεις από το μακροχρόνιο χειρισμό τέτοιων ισχυρών τοξικών φαρμάκων αποτελούν σκληρή πραγματικότητα για το νοσηλευτικό προσωπικό. Ήδη έχει καταγραφεί ένα περιστατικό αλλεργίας, ενώ καθημερινή είναι η αγωνία του προσωπικού στην πιθανότητα εμφάνισης υπογονιμότητας.

Η οικονομική παράμετρος της διάλυσης των κυτταροστατικών φαρμάκων

Στενά συσχετίζεται η παρασκευή των ογκολογικών φαρμάκων υπό αυτές τις συνθήκες με την εκτίναξη της φαρμακευτικής δαπάνης του νοσοκομείου. Όπως εκτιμάται από επαγγελματίες της υγείας, εάν υπήρχε Κεντρική Μονάδα Διάλυσης για να οργανώσει τη διαδικασία παρασκευής των χημειοθεραπειών για τους μικρούς ασθενείς, θα μπορούσε να εξοικονομηθεί έως και το 40% της φαρμακευτικής δαπάνης για τα κυτταροστατικά φάρμακα.

Αντιθέτως, το γεγονός ότι το νοσοκομείο είναι παιδιατρικό και κατ’ επέκταση για ένα παιδί (ασθενή) δεν χρησιμοποιείται όλη η φαρμακευτική ουσία που εμπεριέχεται σε ένα φιαλίδιο, μεταφράζεται αυτομάτως σε σπατάλη πολύτιμων σήμερα φαρμακευτικών πόρων.

Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι μόνο για τον περασμένο Νοέμβριο διακινήθηκαν από το φαρμακείο στο Ογκολογικό Τμήμα του «Αγλαΐα Κυριακού» κυτταροστατικά φάρμακα αξίας 30.000 ευρώ. Ωστόσο, δεν χρησιμοποιήθηκαν όλα τα σκευάσματα, αλλά μέρος μόνο κάθε φιαλιδίου, όσο απαιτούσε η χημειοθεραπεία που ακολουθούσε κάθε παιδί. Σημαντική ποσότητα δραστικής ουσίας πετιέται σχεδόν κάθε φορά που ανοίγει ένα φιαλίδιο καθώς λόγω έλλειψης Κεντρικής Μονάδας δεν υπάρχει δυνατότητα φύλαξης.