Παγκόσμια ανησυχία για τις μεταλλάξεις κορωνοϊού: Οι επιπτώσεις στα εμβόλια και τις μάσκες
Τι αναφέρουν οι έρευνες για τις πιο μολυσματικές παραλλαγές του κορωνοϊού - Νέα μέτρα λαμβάνουν αρκετές χώρες - «Μεταλλαγμένα» κρούσματα και στην Ελλάδα
Από την αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στις 14 Δεκεμβρίου του 2020 για τη νέα μετάλλαξη του κορωνοϊού που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Βρετανία και φάνηκε πως ήταν πιο μολυσματική μέχρι σήμερα το στέλεχος VOC 202012/01 έχει εντοπιστεί σε 50 χώρες, περιοχές και ζώνες, διευκρινίζει η υπηρεσία του ΟΗΕ.
Ωστόσο δεν είναι μόνο η μετάλλαξη της Βρετανίας, καθώς υπάρχουν ακόμα δυο παραλλαγές της νόσου που ανησυχούν τους ειδικούς. Της Νότιας Αφρικής, 501Y.V2, που αναφέρθηκε για πρώτη φορά στις 18 Δεκεμβρίου, ενώ σήμερα βρίσκεται σε 20 χώρες, περιοχές και ζώνες και της Βραζιλίας.
Μεταλλάξεις και μάσκες
Σχετικά με την προστασία που προσφέρουν οι μάσκες απέναντι στα νέα μεταλλαγμένα στελέχη τουκορωνοϊού, ο ΠΟΥ με ανακοίνωση του διευκρίνισε πως οι υφασμάτινες μάσκες παραμένουν αποτελεσματικές, καθώς ο τρόπος μετάδοσης των νέων στελεχών είναι ο ίδιος.
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι υφασμάτινες μάσκες θα πρέπει να έχουν τρεις «στρώσεις» για να παρέχουν επαρκή προστασία. Η εσωτερική θα πρέπει να είναι από απορροφητικό υλικό- για παράδειγμα βαμβακερή- η μεσαία από υλικό όπως πολυπροπυλαίνιο χωρίς ύφανση, που λειτουργεί ως φίλτρο. Και η εξωτερική πλευρά πρέπει να είναι αδιάβροχη, για παράδειγμα από πολυεστέρα.
Αποτελεσματικά τα εμβόλια λένε Μόσιαλος και Βατόπουλος
Σχετικά με τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού και τα εμβόλια, ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο LSE και εκπρόσωπος της Ελλάδας στα διεθνή fora για τον κορωνοϊό, Ηλίας Μόσιαλος, τόνισε ότι για την βρετανική μετάλλαξη ήδη υπάρχουν πειραματικά δεδομένα της Biontech που δείχνουν ότι το εμβόλιο που έχει κατασκευάζει μαζί με την Pfizer είναι αποτελεσματικό και γι’ αυτό το στέλεχος.
Για την μετάλλαξη της Νοτίου Αφρικής, τόνισε ότι με βάση όσα γνωρίζουμε τα εμβόλια συνεχίζουν να είναι αποτελεσματικά. Εξήγησε ότι υπάρχει αδημοσίευτη εργασία Νοτιοαφρικανών επιστημόνων σε ένα πολύ μικρό δείγμα 44 ατόμων, που δείχνει μεγάλη μείωση αντισωμάτων και συγκρίνοντας με αντίστοιχα παραδείγματα από τον ιό της γρίπης, βγάζει το συμπέρασμα ότι ίσως χρειαστεί να αλλάξει το εμβόλιο.
Επεσήμανε ωστόσο ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της γρίπης είναι από 29% έως 60% το πολύ ενώ του εμβολίου απέναντι στον κορωνοϊό φτάνει στο 95% «άρα μιλάμε για ανόμοια πράγματα, άρα έκαναν υπόθεση εργασίας που υπερέβησαν λίγο κάποια δεδομένα».
Από την πλευρά του ο καθηγητής Μικροβιολογίας πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος ανέφερε πως «όλοι οι ιοί καθώς πολλαπλασιάζονται υφίστανται μεταλλαγές, μικροαλλαγές στο RNA τους. Οι κλώνοι που θα επικρατήσουν είναι αυτοί που μεταδίδονται ευκολότερα. Έχουν εμφανιστεί 2-3 τέτοιες μεταλλάξεις που φαίνεται ότι όντως μεταδίδονται ευκολότερα και έχουν επικρατήσει. Το εμβόλιο την καλύπτει τη μετάλλαξη προς το παρόν».
Έρευνα για τις μεταλλάξεις
Σε πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό Nature παρουσιάζονται δεδομένα αναφορικά με τα στελέχη του νέου κορωνοϊού που ταυτοποιήθηκαν στη Νότια Αφρική.
Οι καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριος Παρασκευής (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) κα ο Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης)., προχώρησαν σε μία ανασκόπηση των όσων γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για το θέμα.
Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα στελέχη μιας συγκεκριμένης ομάδας με μεταλλάξεις στην εξωτερική γλυκοπρωτεΐνη spike που εντοπίστηκε στο Ανατολικό Ακρωτήριο της Νότιας Αφρικής στα τέλη του 2020. Ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο KwaZulu-Natal στο Durban της Νότιας Αφρικής, έδειξε ότι τα στελέχη αυτά που ονομάζονται 501Y.V2 – συνδέονται με μια γρήγορα εξαπλούμενη επιδημία καταρχήν στη Νότια Αφρική με διασπορά και σε άλλες χώρες της υφηλίου. Η ομάδα 501Y.V2 περιλαμβάνει αρκετές μεταλλάξεις στην εξωτερική γλυκοπρωτεΐνη του ιού που αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο του ανοσοποιητικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων μεταλλαγών που σχετίζονται με μειωμένη δραστικότητα αντισωμάτων έναντι του ιού Ένα από τα καίρια ερωτήματα που προκύπτουν είναι αν η ταχεία εξάπλωση του 501Y.V2 σχετίζεται από την πιθανή μειωμένη δραστικότητα της υπάρχουσας ανοσίας στον πληθυσμό έναντι αυτής της ομάδας.
Κλείσιμο
Για να διερευνηθεί αυτό το ερώτημα οι ερευνητές από το Africa Health Research Institute στο Durban απομόνωσαν στελέχη 501Y.V2 από άτομα που είχαν μολυνθεί με ιό αυτού του τύπου. Στη συνέχεια, διερεύνησαν τη δραστικότητα αντισωμάτων στον ορό αίματος 6 ατόμων που είχαν αναρρώσει από SARS-CoV-2 και ο ιός δεν ήταν της ομάδας 501Y.V2. Τα αποτελέσματα έδειξαν τα αντισώματα του ορού ήταν πιο δραστικά έναντι στελεχών που υπήρχαν σε πρώιμα στάδια της πανδημίας σε σχέση με την ομάδα 501Y.V2. Σε κάποιες περιπτώσεις αντισώματα από μερικά άτομα ήταν πιο αποτελεσματικά έναντι των 501Y.V2, αλλά γενικότερα η εξουδετερωτική δράση των αντισωμάτων ήταν μειωμένη.
Τα αποτελέσματα μιας άλλης ερευνητικής ομάδας του University of the Witwatersrand στο Johannesburg μελέτησαν την αποτελεσματικότητα αντισωμάτων σε ορό από άτομα που έχουν αναρρώσει, έναντι των διαφορετικών μεταλλάξεων του 501Y.V2. Τα πειράματα έδειξαν ότι οι μεταλλάξεις της ομάδας 501Y.V2 καθιστούσαν τον ιό ανθεκτικό στον ορό 21 από 44 συμμετεχόντων ενώ ήταν μερικώς ανθεκτικός στη μεγάλη πλειοψηφία δειγμάτων ορού που μελετήθηκαν.
Επαναμολύνσεις
Υπάρχουν ενδείξεις για επαναμολύνσεις με στελέχη της ομάδας 501Y.V2 στη Νότια Αφρική και η ικανότητα του ιού να μολύνει περιοχές με υψηλά επίπεδα προηγούμενης έκθεσης οφείλεται μάλλον στην ικανότητα διαφυγής από την ανοσία που έχει αναπτυχθεί σε προηγούμενα στελέχη του ιού. Αποτελεί ενδιαφέρον ότι τα στελέχη που βρέθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Βραζιλία φέρουν κάποιες από τις ίδιες μεταλλάξεις στην εξωτερική γλυκοπρωτεΐνη του ιού.
Οι ερευνητικές ομάδες της Νότια Αφρικής θα μελετήσουν την ομάδα 501Y.V2 με ορό από άτομα που συμμετείχαν σε δοκιμές εμβολίων COVID-19 και παρόμοιες μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη σε εργαστήρια ανά την υφήλιο.
Τα αποτελέσματα μιας ανεξάρτητης ομάδας διαπίστωσε ότι οι μεταλλάξεις στην περιοχή αλληλεπίδρασης του υποδοχέα της ομάδας 501Y.V2 προκάλεσαν μέτρια μείωση της αποτελεσματικότητας των αντισωμάτων από άτομα που είχαν εμβολιαστεί με τα εμβόλια Pfizer ή Moderna. Παρότι το εύρημα αυτό είναι σημαντικό, πρέπει να ελεγχθεί και η επίδραση των υπόλοιπων μεταλλάξεων της πρωτεΐνης spike.
Τα περισσότερα εμβόλια έναντι του SARs-CoV-2 επάγουν υψηλό τίτλο αντισωμάτων που στοχεύουν διαφορετικές περιοχές της πρωτεΐνης spike, και συνεπώς μερικά από αυτά είναι πιθανό να είναι σε θέση να εξουδετερώνουν τα διαφορετικά στελέχη του ιού. Επίσης άλλες συνιστώσες της ανοσιακής απόκρισης όπως τα Τ κύτταρα, ενδέχεται να μην επηρεαστούν από την ομάδα 501Y.V2.
Τα δεδομένα από τις τρέχουσες κλινικές μελέτες αλλά και τα αποτελέσματα του εμβολιασμού που διεξάγεται σε πολλές περιοχές πρέπει να είναι σε θέση να διερευνήσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων έναντι των διαφορετικών στελεχών. Αρκετά εμβόλια είναι σε φάση κλινικών δοκιμών στη Νότια Αφρική και οι ερευνητές θα παρακολουθούν αν τυχόν η μειωμένη δραστικότητά τους οφείλεται στα στελέχη 501Y.V2. Για την βρετανική μετάλλαξη
Ενδιαφέροντα δεδομένα έχουν προκύψει για τα στελέχη της ομάδας B.1.1.7. που παρουσιάζουν ταχεία εξάπλωση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ερευνητές της εταιρείας BioNTech διαπίστωσαν ότι οι μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη spike του Β.1.1.7 είχαν μικρή επίδραση στον ορό από 16 άτομα που είχαν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της εταιρείας Pfizer. Μια άλλη ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Cambridge του Ηνωμένου Βασιλείου, μελέτησε την επίδραση του ίδιου εμβολίου από ορούς 15 ατόμων που είχαν λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι οροί 10 ατόμων ήταν λιγότερο αποτελεσματικοί έναντι του B.1.1.7 σε σύγκριση με άλλα στελέχη του SARS-CoV-2. Εκτιμάται ότι πιθανόν δεν υπάρχει μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου άμεσα, αλλά ίσως στο μέλλον όταν τα επίπεδα αντισωμάτων μειώνονται με την πάροδο του χρόνου.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα αυτά αναφορικά με την καταπολέμηση της πανδημίας; Αποτελεί προτεραιότητα να διερευνηθεί αν οι μεταλλάξεις της ομάδας 501Y.V2 είναι υπεύθυνες για τις επαναμολύνσεις με τον ιό στη Νότια Αφρική. Αν αυτό ισχύει τότε σύμφωνα με τον de Oliveira «η δυνατότητα ανάπτυξης ανοσίας αγέλης τουλάχιστον από φυσική μόλυνση, θα αποτελούσε μάλλον άπιαστο όνειρο»
Μέτρα σε Νορβηγία, Σουηδία και ΗΠΑ
Η πρωτεύουσα της Νορβηγίας, το Όσλο, και εννέα γειτονικοί του δήμοι θα επιβάλλουν κάποια από τα πιο σκληρά μέτρα lockdown που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα στη χώρα, μετά το ξέσπασμα ενός πιο μεταδοτικού μεταλλαγμένου στελέχους του νέου κορωνοϊού, το οποίο ταυτοποιήθηκε πρώτα στη Βρετανία.
Τα εμπορικά κέντρα και άλλα καταστήματα με είδη που δεν κρίνονται απαραίτητα θα κλείσουν και δεν θα ξανανοίξουν ως την 1η Φεβρουαρίου το νωρίτερο, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο Υγείας της Νορβηγίας.
Ανοιχτά θα παραμείνουν τα καταστήματα τροφίμων, τα φαρμακεία και τα πρατήρια καυσίμων. Επίσης θα σταματήσουν οι οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες, ενώ τα εστιατόρια θα πρέπει να κλείσουν και τα σχολεία να βασίζονται περισσότερο στην εξ αποστάσεως διδασκαλία, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της χώρας.
Την ίδια ώρα η Σουηδία απαγόρευσε από σήμερα και για τρεις εβδομάδες την είσοδο ταξιδιωτών από τη Νορβηγία, μετά τον εντοπισμό μιας εστίας της βρετανικής παραλλαγής του νέου κορωνοϊού κοντά στο Όσλο. Παράλληλα, παρέτεινε το ίδιο μέτρο που ισχύει ήδη για το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δανία.
Ταξιδιωτικοί περιορισμοί θα επιβληθούν και στις ΗΠΑ, με τον Δημοκρατικό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να ετοιμάζεται να ανακοινώσει απο σήμερα την απαγόρευση εισόδου στους περισσότερους αλλοδαπούς που ταξιδεύουν από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Βραζιλία, την Ιρλανδία και μεγάλο μέρος της Ευρώπης, δήλωσε αξιωματούχος στον Λευκό Οίκο.
Ο Τζο Μπάιντεν θα επεκτείνει μάλιστα την απαγόρευση στους ταξιδιώτες που βρίσκονταν πρόσφατα στη Νότια Αφρική, εξαιτίας των πληροφοριών ότι παραλλαγμένα στελέχη του νέου κορωνοϊού, που κατά τα φαινόμενα είναι ακόμη πιο μεταδοτικά, διαγνώστηκαν στις ΗΠΑ, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Μεταλλάξεις στην Ελλάδα
Από την ανάλυση δειγμάτων την τελευταία εβδομάδα, 17-23 Ιανουαρίου, σε 32 ανέρχονται τα κρούσματα της «βρετανικής» μετάλλαξης του νέου κορωνοϊού, με το παραλλαγμένο αυτό στέλεχος να θεωρείται κατά 50% με 70% πιο μεταδοτικό.
Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης επιβεβαίωσε τη δημιουργία ενός πανελλαδικού δικτύου αυστηρής επιτήρησης για τις μεταλλάξεις, υπογραμμίζοντας ότι υπάρχει αυστηρό σύστημα εισόδου από το εξωτερικό και επιτρέπονται λίγες χώρες έκτος ΕΕ.
