Webinar του Πανεπιστημίου Αθηνών για την Covid-19 - Τσιόδρας: Η αναμνηστική δόση προσφέρει προστασία 80%-85% από την Omicron

Πότε πάμε νοσοκομεία: Μείωση οξυγόνου με αποτέλεσμα δύσπνοια και πυρετός πάνω από 38 επί 5-7 ημέρες (σχετίζεται με εικόνα πνευμονίας).

Σύψας: Τι δείχουν οι μελέτες για τα αντιϊκά φάρμακα

Για τον ρόλο των αντιϊικών φαρμάκων στην αντιμετώπιση της COVID-19 μίλησε ο Νικόλαος Σύψας, παθολόγος-λοιμωξιολόγος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών ΕΚΠΑ. Πρώτος στόχος των φαρμάκων είναι το μπλοκάρισμα του ενζύμου που επιτρέπει στον ο SARS-CoV-2 να εισέλθει στο κύτταρο και η αναστολή της ωρίμανσης του ιού, όπως είπε.

Διαθέτουμε:

Αναστολείς της πρωτεάσης: Χάπια της Pfizer -αναμένει έγκριση από τον FDA

Αναστολείς της αναπαραγωγής του RNA του ιού: remdesivir της Gilead, τα χάπια της Merck

Remdesivir: Σύμφωνα με την κύρια τυχαιοποιημένη διπλά τυφλή ελεγχόμενη μελέτη για το remdesivir, στην οποία συμμετείχαν ενήλικες ασθενείς με κορωνοϊό και ανάγκη μηχανικού αερισμού, το φάρμακο πέτυχε να μειώσει το χρόνο νοσηλείας από 15 σε 10 ημέρες, είχαν 50% μεγαλύτερες πιθανότητες ήπιας νόσου. Ωστόσο η αποτελεσματικότητα σημειώνεται στους ασθενείς που λαμβάνουν συμπληρωματικό οξυγόνο μόνο, όχι όμως σε διασωλήνωση και high flow. Δεν σημειώθηκαν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Μελέτη pine-tree: Μελέτησε την προληπτική χορήγηση remdesivir για την αποφυγή εισαγωγής στον νοσοκομείο και θανάτου εκτός νοσηλείας. Συμμετείχαν ασθενείς άνω των 60 ετών ή με συννοσηρότητα. Τρεις δόσεις στα εξωτερικά ιατρεία μείωσαν 87% τις πιθανότητες θανάτου/νοσηλείας. Άλλη προδημοσιευμένη μελέτη έδειξε ότι τρεις ημέρες με Remdesivir σε ασθενείς από ομάδα υψηλού κινδύνου έδειξε θετικά αποτελεσματικότητα, προς το παρόν όμως παραμένει η οδηγία για χορήγηση σε ασθενείς με συμπληρωματικό οξυγόνο, κατέληξε ο κ. Σύψας.

Molnupiravir (Merck): Ωθεί τον ιό σε μεταλλάξεις έως την εξόντωσή του, ωστόσο πρόσθεσε ο καθηγητής μελέτη σε πειραματόζωα έδειξε ότι προκαλεί μεταλλάξεις και στα κύτταρα των θηλαστικών, γι΄αυτό δεν χορηγείται σε εγκυμονούσες, πρόσθεσε ο καθηγητής. Ωστόσο η έγκριση για χρήση λόγω επείγουσας ανάγκης από FDA και EMA «ήρθε» από την αποτελεσματικότητά του για νοσηλεία και θάνατο κατά 50%. Ο EMA έδωσε στα μέσα φθινοπώρου μια αρχική έγκριση αλλά τώρα αναμένεται η απάντηση για πλήρη άδεια.

Paxlovid (Pfizer): Τα ερευνητικά αποτελέσματα σε ασθενείς με παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσο έδειξαν ότι μειώνει πιθανότητες νοσηλείας/θανάτου κατά 89% αν ξεκινήσει στις τρεις ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Δεν σημειώθηκαν παρενέργειες σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Αναμένεται οριστική έγκριση από FDA και EMA. Ωστόσο αλληλεπιδρά με πολλά φάρμακα και πρέπει να δοθεί με προσοχή, πρόσθεσε ο καθηγητής.

Φάρμακα και μετάλλαξη omicron: Δρουν στην ίδια περιοχή του ιού που συμβαίνουν και οι μεταλλάξεις, επομένως δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα, εκτιμά ο κ. Σύψας. Oι Merck και Pfizer ανακοίνωσαν ότι τα φάρμακά τους παραμένουν αποτελεσματικό, όπως έδειξαν οι σχετικές μελέτες. «Αντιικά φάρμακα με ισχυρή δράση που παρεμποδίζουν τη μόλυνση είναι ο επόμενος μεγάλος στόχος», ανέφερε ο καθηγητής και πρόσθεσε πως τα διαθέσιμα φάρμακα μπορούν να ληφθούν και από ασθενείς υπό αγωγή για άλλη λοίμωξη, όπως ο HIV.

Αντωνιάδου: Ο ρόλος των μονοκλωνικών

Ο ρόλος των μονοκλωνικών αντισωμάτων στην αντιμετώπιση της COVID-19 ήταν το θέμα που προσέγγισε κατά την ομιλία της η Αναστασία Αντωνιάδου, καθηγήτρια Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της Εθνικής Επιτροπής εξέτασης αιτημάτων για χορήγηση μονοκλωνικών. «Ο εμβολιασμός παραμένει το κυριότερο μέσον για να ανακόψουμε την επίθεση της μετάλλαξης omicron» τόνισε στην αρχή, σημειώνοντας πως τα μονοκλωνικά βελτιώνουν απλώς τη νόσηση σε ασθενείς με σοβαρούς παράγοντες κινδύνου και αποτελούν εξωνοσοκομειακή θεραπεία που δεν υποκαθιστά τον ρόλο του εμβολιασμού.

Στόχος των μονοκλωνικών είναι η πρωτεΐνη ακίδα του κορωνοϊού, ώστε να εμποδιστεί η είσοδος και πολλαπλασιασμός του ιού. Χορηγούνται με εφάπαξ έγχυση και έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά έναντι της Δέλτα. Όμως δεν συστήνονται σε ασθενείς με οξυγόνο. Αν δοθούν μέσα στις τρεις πρώτες ημέρες σε ασθενείς με νόσο ήπιας ή μέτριας βαρύτητας μπορούν να μειώσουν κατά 50-85% τον κίνδυνο θανάτου /νοσηλείας. Μπορούν να λειτουργήσουν και προφυλακτικά πριν ή μετά την έκθεση, πρόσθεσε η καθηγήτρια και εξήγησε ότι χορηγούνται συνδυαστικά, με αποτέλεσμα αν ο ιός εξουδετερώσει ένα μονοκλωνικό, το άλλο να μπορεί να συνεχίσει τη δράση του.

Οι σχετικές μελέτες έδειξαν ότι χορήγηση στην πρώτη εβδομάδα νόσησης συνέβαλαν σε ήπια συμπτώματα κατά 3-11% αλλά και ταχύτερη ανάρρωση, με επιμέρους ανάλυση να δείχνει ότι η αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών είναι μεγαλύτερη σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. «Αυτός είναι και ο σκοπός της χρήσης τους», τόνισε η κ. Αντωνιάδου.

Regen-Cov (casirivimab /imdevimab): Το φάρμακο που διαθέτουμε και στην Ελλάδα καθώς αποτελεί το μόνο με έγκριση από την ΕΕ, για το οποίο έχουν δημοσιευτεί τα περισσότερα δεδομένα και έχουν δείξει ότι η χορήγησή του εντός 7 ημερών πέτυχε 71% μείωση πιθανοτήτων θανάτου/νοσηλείας και ταχύτερη υποχώρηση συμπτωμάτων κατά 4 ημέρες σε ασθενείς από την ομάδα υψηλού κινδύνου. Προδημοσιευμένη μελέτη με συμμετέχοντες που δεν είχαν αντισώματα έναντι του ιού (οροαρνητικοί) είχαν 24% λιγότερες πιθανότητες θανάτου μετά τη λήψη των μονοκλωνικών. Εντούτοις ακόμα ερευνάται η αποτελεσματικότητα σε νοσηλευόμενους ασθενείς, σχολίασε η κ. Αντωνιάδου.

Στην Ελλάδα: Χορηγείται σε ασθενείς υψηλού κινδύνου που δεν χρειάζονται οξυγόνο, από ηλικίες 12 ετών, ενώ υπάρχει μια προτεραιοποίηση στους παράγοντες κινδύνου (καρκίνοι, ανασοκαταστολή, μεταμοσχεύσεις κ.α.) για την χορήγησή τους. Πρέπει να είναι στις 5 ημέρες με ήπια συμπτώματα και εκτός νοσοκομείου, με επιβεβαιωμένη νόσο με PCR έλεγχο. Για τη χορήγηση αποστέλλει αίτημα ο θεράπων ιατρός (ογκολόγος, γυναικολόγος, ρευματολόγος, παθολόγος κ.α.). Κάποιες συννοσηρότητες όπως χρόνια νεφρική νόσος, αρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης ή παχυσαρκία με Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 40, είναι στις κατηγορίες προς χορήγηση αλλά πολύ χαμηλά στην προτεραιοποίηση

Πρόληψη: Για κάποια μονοκλωνικά όπως το Tixagevimab/cilgavimab έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν κατά 77% στην πρόληψη μόλυνσης σε άτομα με παράγοντες κινδύνου. Αναμένεται ωστόσο ακόμα η έγκρισή τους από τον FDA, με την προφυλακτική τους δράση να προορίζεται αποκλειστικά για ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ή άτομα που λόγοι υγείας δεν τους επιτρέπουν να εμβολιαστούν και όχι για τον γενικό πληθυσμό.

Omicron και μονοκλωνικά: Δεδομένα στο στάδιο της προδημοσίευσης αναφέρουν ενδείξεις για μη αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών έναντι της Όμικρον. To Sotromivab έχει αποδειχθεί δραστικότερο κατά τα πειράματα στο εργαστήριο. «Οι εταιρείες δουλεύουν εντατικά ώστε να παράξουν φάρμακα ικανά να ''πιάνουν'' και την παραλλαγή Omicron», πρόσθεσε η καθηγήτρια.

Απομακρυσμένες περιοχές: H επιτροπή θα εξετάσει ποιο είναι το πλησιέστερο νοσοκομείο που χορηγείται το μονοκλωνικό, με συνδρομή του ΕΚΑΒ όταν δεν δύναται η μετακίνηση από τον ίδιο και μεταφορά των φαρμάκων στον τόπο κατοικίας για κατοίκους νησιών.

Κοτανίδου: Η διαδρομή προς τη ΜΕΘ

Για τη διαδρομή του ασθενή με COVID-19 στη ΜΕΘ μίλησε η Αναστασία Κοτανίδου, καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας.

Πάνω από 3.500 ασθενείς έχουν εξέλθει από τις ΜΕΘ της χώρας, χωρίς τις οποίες θα είχαν πιθανότατα καταλήξει, ανέφερε η κυρία Κοτανίδου και πρόσθεσε πως ο ασθενής που δεν βρίσκει κρεβάτι σε ΜΕΘ έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να μην τα καταφέρει.

Διασωλήνωση: Η μηχανική υποστήριξη αναπνοής (διασωλήνωση) επιλέγεται για ασθενείς με κριτική νόσο -ταχύπνοια (πάνω από 35 αναπνοές το λεπτό), μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα (συσσώρευση υγρών στο διάμεσο ιστό και στις κυψελίδες των πνευμόνων), επιδείνωση κεντρικού νευρικού συστήματος, υποξυγοναιμία κάτω από 90%, σύγχυση κ.α.). Ο πιο έμπειρος ιατρός αναλαμβάνει τη διασωλήνωση, η αποτελεσματικότητα της οποίας δεν επηρεάζεται από το αν θα γίνει στον όροφο ή σε κλίνη, ανέφερε η καθηγήτρια. Αν επιτευχθεί η μείωση της ταχύπνοιας με χρήση μάσκας high flow (ρινική οξυγονοθεραπεία υψηλής ροής), τότε αποφεύγεται η διασωλήνωση. Η διασωλήνωση πρέπει να είναι προστατευτική. Η θετική πίεση προκαλεί βλάβη στον πνεύμονα, επομένως ασθενείς με πνεύμονες σε κακή κατάσταση δεν πρέπει να επιβαρυνθούν περαιτέρω.

Μελέτη που στηρίχτηκε σε εγχώρια δεδομένα έδειξε ότι σε ασθενείς με συνείδηση και χωρίς αιμοδυναμική αστάθεια, η μάσκα μη επεμβατικής χορήγησης οξυγόνου έδειξε στατιστικά μειωμένη θνητότητα, ανέφερε η καθηγήτρια.

Για τα πρώτα επιδημικά κύματα

Πρώτο κύμα: Χαμηλή θνητότητα ακόμα και σε ΜΕΘ. «Δόθηκε η εντύπωση ότι διασωληνώθηκαν πολύ γρήγορα γι' αυτό έγινε μελέτη παρατήρησης σε δεδομένα άλλων χωρών», ανέφερε η κ. Κοτανίδου, με τα ευρήματα να δείχνουν ότι η έγκαιρη διασωλήνωση στην Ελλάδα πέτυχε χαμηλότερη θνητότητα συγκριτικά με άλλες χώρες.
Δεύτερο κύμα: Λιγότεροι ασθενείς σε διασωλήνωση, με τη θνητότητα όμως στους διασωληνωμένους σημαντικά υψηλότερη από το πρώτο κύμα, ένα παγκόσμιο φαινόμενο.
Κίνδυνοι διασωλήνωσης
Βακτηριακή συλλοίμωξη (νοσοκομειακή, 5-7% των περιπτώσεων): Πρέπει να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά 5-7 ημέρες. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος σε ασθενείς με Covid-19 λόγω παρατεταμένης νοσηλείας
Πνευμονία σχετιζόμενη με αναπνευστήρα

Για θνητότητα στις ΜΕΘ

«Η συχνότητα μας οδηγεί σε τόσους νεκρούς», ανέφερε η κ. Κοτανίδου σχετικά με τη θνητότητα στις ΜΕΘ. «Η παραλλαγή Δελτα αύξησε παγκοσμίως τη θνητότητα», πρόσθεσε η καθηγήτρια, εξηγώντας πως με την εμπειρία των προηγούμενων επιδημικών φάσεων δεν ήταν λογικό να μην είναι καλύτερη η διαχείριση.

Παυλάκης: Ο κορωνοϊός έχει άσους στο μανίκι του, συνεχίζεται η επέκταση της πανδημίας

Ο κ. Γεώργιος Παυλάκης, Διευθυντής Τομέα Ανθρωπίνων Ρετροϊών στο Εθνικό Ινστιτούτο κατά του Καρκίνου των Η.Π.Α., αναφέρθηκε στο μέλλον της θεραπείας της COVID-19. «Η πανδημία του νέου κορωνοϊού ακόμα επεκτείνεται» τόνισε για την «αστραπιαία πανδημία της νέας εποχής», για την οποία ακόμα συλλέγονται συνεχώς δεδομένα.

«Έχουμε ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια σε χρόνο ρεκόρ χάρη στις νέες τεχνολογίες», επεσήμανε, διευκρινίζοντας πως στόχος τους είναι η αποφυγή της σοβαρής νόσου και όχι η αποτροπή μόλυνσης. Παράλληλα, υπογράμμισε πως αποτελούν τον μόνο τρόπο να αναχαιτιστεί και αντιμετωπιστεί η πανδημία.

Ο κ. Παυλάκης τόνισε την ανάγκη ενημέρωσης για να αντιμετωπιστούν οι «οι τσαρλατάνοι που επιχειρούν να μας επαναφέρουν στον Μεσαίωνα», ούτως ειπείν οι αρνητές του εμβολίου, οι συνειδητοί σαμποταριστές και οι διστακτικοί που βάζουν εμπόδια στην εκστρατεία του εμβολιασμού. «Σε αντίθεση με τα εργαλεία, οι άνθρωποι αλλάζουν πολύ αργά και αυτό δημιουργεί προβλήματα», σχολίασε.

Αποδεκτή και προβλέψιμη τεχνολογία τα μονοκλωνικά

Για τα μονοκλωνικά αντισώματα ανέφερε πως πρόκειται για γενικά αποδεκτή και προβλέψιμη τεχνολογία ακριβή όμως, ενώ για τη μετάλλαξη Omicron, όπως και η κ. Αντωνιάδου, σχολίασε ότι το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα ανακύψουν προβλήματα.

Ανοσία της αγέλης: «Ο κορωνοϊός έχει και άλλους άσσους στο μανίκι και αντιμετωπίζει όσα εμπόδια του βάζουμε», σχολίασε για τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού και επικαλέστηκε το παράδειγμα της Βραζιλίας όπου παρά το 60% σχεδόν φυσικής νόσησης κατά το πρώτο κύμα, το δεύτερο έφερε πολλά κρούσματα εξαιτίας νέων μεταλλαγμένων στελεχών. Παράλληλα, σχολίασε ότι «οι εμβολιασμοί πάνε πολύ καλά σε πολλές χώρες αλλά υπάρχει τεράστια ανισότητα κυρίως σε φτωχές χώρες».

Διπλοπανδημίες: Κορωνοϊός και γρίπη, Κορωνοϊός και AIDS. Ιδίως η δεύτερη που εντοπίζεται στην αφρικανική ήπειρο οδηγεί σε χρόνια νόσο με πολύ υψηλά ιικά φορτία και τεράστιο αριθμό ανασυνδυασμών του RNA του ιού με αποτέλεσμα την επιτάχυνση παραλλαγής του -όπως συνέβη με την όμικρον- και την δυνατότητα έτσι να ξεφεύγει από τα εξουδετερωτρικά αντισώματα.

Μεταλλάξεις: Οι Δέλτα και Όμικρον αποτελούν τεράστιες απειλές ακόμα και για χώρες όπως η Σιγκαπούρη (εμβολιαστική κάλυψη 93%) που με κατάλληλα μέτρα περιόρισαν την πανδημία αλλά τώρα αντιμετωπίζουν έξαρση. «Ένα τσουνάμι μολύνσεων και θανάτων» πρέπει να φοβάται η Ελλάδα λόγω του μεγάλου αριθμού ανεμβολίαστων που θα λυγίσει το σύστημα υγείας. Η Όμικρον πρέπει να θεωρείται ένας νέος ιός που απειλεί όλο τον πληθυσμό γι' αυτό η τρίτη δόση είναι αναγκαία για τη μερική προστασία από τον ιό. Η Πορτογαλία πλήρωσε το άνοιγμα στις γιορτές με πολλές μολύνσεις και θανάτους, σε αντίθεση με την Ελλάδα. «Νομίζω και οι Έλληνες πρέπει να λάβουν υπ' όψιν το παράδειγμα και να μην αναπαράγουν την περίπτωση της Πορτογαλίας» Στην παρούσα φάση όπως και σε κάθε μετάλλαξη, η μείωση των προσωπικών επαφών αποτελεί το ουσιαστικό μέτρο που μπορεί να ανακόψει τη μετάδοση του ιού, εκτιμά ο κ. Παυλάκης,

Στόχος κάθε χώρας πρέπει να είναι η διατήρηση της διασποράς του ιού σε χαμηλά επίπεδα με γενικό εμβολιασμό και χορήγηση της τρίτης δόσης εμβολίου κατά του κορωνοϊού και δη της Omicron, η τήρηση μέτρων δημόσιας υγείας, χρήση μάσκας, κοινωνικές αποστάσεις, καθαρισμός αέρα εσωτερικών χώρων αλλά και αυστηροί περιορισμοί σε συγκεντρώσεις, εκδηλώσεις και κυκλοφορίας εφόσον χρειαστεί, για τους οποίους διευκρίνισε πως «το lockdwon είναι το πυρηνικό μας όπλο που έχει πολλές παρενέργειες και πρέπει να το αποφύγουμε με κάθε μέσο», ενώ απαντώντας σε σχετικό ερώτημα δήλωσε «ο κορωνοϊός μας χτυπά με πολυβόλα και εμείς τον αντιμετωπίζουμε με νεροπίστολα αν δεν λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα».

Δυσοίωνες εκτιμήσεις: «Δέλτα και Όμικρον έχουν ξεπεράσει τις μαγουλάδες (παρωτίτιδα )», σχολίασε ο κ. Παυλάκης και εκτίμησε πως μπορούμε να αρχίσουμε να το συγκρίνουμε την Όμικρον με την ιλαρά. «Οι παλαιότεροι ξέρουν ότι αν υπάρχει ένα κρούσμα της ιλαράς, όλο το δωμάτιο ή αεροπλάνο θα μολυνθεί» πρόσθεσε. «Πήρε πάνω από 30 χρόνια από το εμβόλιο για να ανακηρυχθεί η Αμερική ελεύθερη ιλαράς» ανέφερε και πρόσθεσε πως ο ιός της ιλαράς μεταλλάσσεται πολύ πιο αργά από τον κορωνοϊό.

Τεστ κορωνοϊού ανιχνεύουν μεταλλάξεις: Η κ. Αντωνιάδου επικαλέστηκε την περίπτωση της Αμερικής όπου τα rapid τεστ έχουν ανιχνεύσει τη μετάλλαξη Όμικρον, όπως και στην Ελλάδα. Ο κ. Παυλάκης αναφέρθηκε στους ελέγχους PCR που ανιχνεύουν όλα τα είδη κορωνοϊού και, συγκεκριμένα για την Όμικρον, ανέφερε πως είναι ένας γρήγορος τρόπος για να φανεί η διασπορά της στην κοινότητα.

Θα καταστεί ο κορωνοϊός «κοινό κρυολόγημα»; Επιφυλακτικός για την υπόθεση ότι η Όμικρον θα είναι υπερμεταδοτική αλλά λιγότερο θανατηφόρα καταλήγοντας σε μια κατάσταση όπως το κοινό κρυολόγημα δήλωσε ο καθηγητής Παυλάκης, για την οποία τα συνεχώς ανανεούμενα δεδομένα δείχνουν ότι μάλλον πρόκειται για αρκετά παθογόνα μετάλλαξη.