Κορωνοϊός: Η «Eris» σαρώνει, το εμβόλιο έρχεται...

Μπροστά στην ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας για ηλικιωμένους και ευάλωτους έναντι στην COVID-19 βρίσκεται η χώρα μας εν όψει του φθινοπώρου και ενώ είναι σε εξέλιξη νέο επιδημικό κύμα. Το απρόβλεπτο… DNA του κορωνοϊού σε σχέση με άλλους ιούς, δηλαδή η απουσία εποχικότητας, έφερε καλοκαιρινή έξαρση με την υποπαραλλαγή «Eris» της «Omicron» οδηγώντας σε αύξηση κρουσμάτων και επιβάρυνση του φορτίου στα νοσοκομεία - προς το παρόν, βέβαια, η «Eris» θεωρείται ελεγχόμενη.

Με αυτά τα δεδομένα, προγραμματίζεται νέο ραντεβού με τα εμβολιαστικά κέντρα τον Οκτώβριο για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Παράλληλα, κρίνεται αναγκαία για τη μείωση της διασποράς η ατομική προστασία όταν υπάρχουν συμπτώματα, δηλαδή η διενέργεια τεστ, η χρήση μάσκας, η απομόνωση και η αποφυγή επαφής με ηλικιωμένους και χρονίως πάσχοντες.

Η Ελλάδα, όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αναμένουν την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Φαρμάκων (ΕΜΑ) της επικαιροποιημένης έκδοσης του εμβολίου της Pfizer που στοχεύει στο στέλεχος ΧΒΒ.1.5 του ιού -παρόμοιο με την «Eris»- στις 30/8. Οι άλλες παρασκευάστριες εταιρείες εμβολίων επικαιροποιούν, επίσης, τα εμβόλιά τους για να στοχεύουν καλύτερα τα νέα στελέχη. Μετά την έγκριση από την αρμόδια ευρωπαϊκή αρχή και αφού εκδώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) οδηγίες για τον εμβολιασμό, αναμένονται οι συστάσεις για μία αναμνηστική δόση με το νέο εμβόλιο.

Ηδη η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών έχει προχωρήσει σε μια πρώτη επεξεργασία των ομάδων που θα εμβολιαστούν και προσανατολίζεται να απευθύνει ισχυρή σύσταση αναμνηστικής δόσης σε ανθρώπους που είναι ευάλωτοι και απειλούνται με βαριά νόσηση ή επιπλοκές εφόσον μολυνθούν με τον ιό, κατ’ αντιστοιχία του ετήσιου αντιγριπικού εμβολιασμού. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα άτομα από 60 ετών και πάνω, όλα τα άτομα από 12 ετών και πάνω που έχουν υποκείμενα προβλήματα υγείας, διαμένοντες σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και άλλες μονάδες φροντίδας χρονίως πασχόντων.

Επιπλέον, η θωράκιση με το εμβόλιο κρίνεται απαραίτητη για επαγγελματίες υγείας, εργαζομένους σε γηροκομεία, όσους φροντίζουν άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, όσους μένουν μαζί με άτομα που είναι σε ανοσοκαταστολή. Οι παραπάνω κατηγορίες πληθυσμού περιλαμβάνονταν και στην τελευταία σύσταση αναμνηστικού εμβολιασμού για τον κορωνοϊό, πριν από περίπου έναν χρόνο.

Η οριστική λίστα με τις ομάδες στις οποίες θα συστηθεί μια δόση με το νέο εμβόλιο θα εξαρτηθεί και από τα επιδημιολογικά δεδομένα, τα οποία προς το παρόν δεν δείχνουν τάση βαριάς νοσηρότητας και επιβάρυνσης του ΕΣΥ. Το υπουργείο Υγείας, πάντως, είναι έτοιμο να προμηθευτεί επαρκή ποσότητα εμβολίων που θα φτάσουν στη χώρα μας τον Σεπτέμβριο, μέσω ευρωπαϊκής κεντρικής προμήθειας, όπως ακριβώς έχει γίνει με όλα τα εμβόλια της COVID-19 μέχρι σήμερα.

Η ανησυχία για το φθινόπωρο

Τις τελευταίες εβδομάδες εξαπλώνεται η επιστημονική ανησυχία με δεδομένη την έξαρση κρουσμάτων και νοσηλειών που αποδίδεται στην κυκλοφορία της υποπαραλλαγής της «Οmicron» «Eris». Ο προβληματισμός αφορά κυρίως το φθινόπωρο, όταν θα ανοίξουν τα σχολεία και οι εποχικές ιώσεις συμπέσουν με τον κορωνοϊό, προκαλώντας επιπρόσθετη επιβάρυνση στο υγειονομικό σύστημα.

Για την ώρα, όμως, η ήπια νοσηρότητα της «Eris» και η διατήρηση των λεγόμενων σκληρών δεικτών σε χαμηλό επίπεδο κρατά σε… απόσταση μέτρα υποχρεωτικότητας. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, έως τώρα δεν υπάρχουν σκέψεις για επαναφορά της μάσκας σε μέσα μαζικής μεταφοράς, ούτε για οριζόντια μέτρα του παρελθόντος. Υγειονομικές και επιστημονικές αρχές εστιάζουν σε μέτρα που προάγουν την ατομική ευθύνη. Αυτά κρίνεται ότι έχουν αξία σε αυτή τη φάση.

Αλλωστε, και σήμερα οι θεράποντες ιατροί συστήνουν την τήρηση μέτρων ατομικής προστασίας για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, όπως η χρήση της μάσκας, όταν υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες για μετάδοση του ιού. Επιπλέον, ειδικοί τονίζουν τη σημασία του testing καθώς και της απομόνωσης όταν υπάρχουν συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού.

Αναλόγως της επιδημιολογικής κατάστασης, αυτό που ενδεχομένως αλλάξει είναι η αναπροσαρμογή των μέτρων που τηρούνται σε νοσοκομεία και μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Η εξέλιξη του νέου κύματος είναι υπό στενή παρακολούθηση από την υποεπιτροπή των επιδημιολόγων, τον ΕΟΔΥ και τα νοσοκομεία.

Διπλάσια αντι-ιικά μέσα σε έναν μήνα

Η νέα υποπαραλλαγή «Eris» που εξαπλώνεται σε Ευρώπη και ΗΠΑ είναι εξαιρετικά μεταδοτική και υπεύθυνη για την αύξηση κρουσμάτων και κατ’ επέκταση των νοσηλειών σε απλές κλίνες στα νοσοκομεία. Σύμφωνα με τον καθηγητή Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και αντιπρόεδρο της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας Νίκο Τζανάκη, στην Κρήτη φάνηκε ότι στις αρχές Ιουνίου η «Eris» αντιπροσώπευε το 2% των περιστατικών, τον Ιούλιο η διασπορά της αυξήθηκε στο 22%, ενώ πλέον ανέρχεται στο 70%. Η εικόνα αυτή προκύπτει από γονιδιωματικό έλεγχο που πραγματοποιεί το Πανεπιστήμιο Κρήτης σε δείγματα μοριακών τεστ.

Συνολικά για την Ελλάδα η νέα υποπαραλλαγή εμφανίζεται σήμερα ως η τρίτη συχνότερη, σε ποσοστό 16%, όπως αναφέρεται στην τελευταία επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ. Βέβαια, παρατηρούνται δύο προβλήματα στον γονιδιωματικό έλεγχο με τον οποίο ταυτοποιούνται οι παραλλαγές.

Το πρώτο είναι ότι η δειγματοληψία δεν είναι αντιπροσωπευτική, δηλαδή δεν υπάρχει ικανός αριθμός μοριακών τεστ. Το δεύτερο ότι η ανάλυση γίνεται με καθυστέρηση. Το ποσοστό που ανακοινώνει ο ΕΟΔΥ αφορά τεστ προηγούμενων μηνών. Υπό αυτά τα δεδομένα, εκτιμάται ότι η πραγματική διασπορά της «Eris» είναι αρκετά μεγαλύτερη στην Ελλάδα.

«Το καλό είναι ότι βλέπουμε πως δεν έχουμε λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού και βαριές πνευμονίες, όπως ίσχυε σε προηγούμενα κύματα. Ωστόσο, όταν έχουμε πολλά κρούσματα είναι λογικό να μολύνονται και περισσότεροι ευάλωτοι που πιθανόν θα παρουσιάσουν επιπλοκές», σημειώνει στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Τζανάκης.

Η απρόβλεπτη πορεία που μπορεί να πάρει η λοίμωξη κορωνοϊού σε ηλικιωμένους και ευπαθείς -πιθανότητα υπαρκτή, ανεξάρτητα πόσο «ελαφριά» είναι μια παραλλαγή- φοβίζει τους ειδικούς σε σχέση με την επίδραση του ιού. Επιπλέον, ένα ακόμη στοιχείο που προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα, όπως σημειώνει ο κ. Τζανάκης, είναι η ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει εάν θα προκύψει μια περισσότερο επικίνδυνη μετάλλαξη. «Οσο παίζει μαζί μας ο ιός, ακονίζει τα μαχαίρια του να βγάλει μια μετάλλαξη», αναφέρει.

Το μέγεθος διασποράς του ιού στην κοινότητα φαίνεται από τον αριθμό των ασθενών σε απλές κλίνες στα νοσοκομεία. Από περίπου 120 στο τέλος του Ιουνίου, οι νοσηλευόμενοι στους θαλάμους έχουν φτάσει περίπου τους 430. Πρόκειται, δηλαδή, για τετραπλασιασμό του φορτίου στα νοσοκομεία σε λιγότερο από δύο μήνες. Επίσης, καταγράφονται περί τις 100 νέες εισαγωγές την ημέρα στα νοσηλευτικά ιδρύματα.

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, την περασμένη εβδομάδα εισήχθησαν συνολικά στα νοσοκομεία 563 ασθενείς και καταγράφηκε αύξηση κατά 71% σε σχέση με τον μέσο εβδομαδιαίο αριθμό νέων εισαγωγών κατά τις προηγούμενες τέσσερις εβδομάδες. Παράλληλα, η έξαρση των τελευταίων εβδομάδων και η μόλυνση όλο και περισσότερων ευπαθών ομάδων του πληθυσμού αποτυπώνεται στη χορήγηση αντι-ιικών φαρμάκων.

Τα αντι-ιικά που χορηγούνται αυτή την περίοδο είναι διπλάσια σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Πιο αναλυτικά, δίνονται περίπου 200 την ημέρα, συγκριτικά με τα 100 την ημέρα τον Ιούλιο. Υπενθυμίζεται ότι τα χάπια δίνονται κατόπιν συμβουλής του θεράποντος ιατρού και πρέπει να λαμβάνονται τις πρώτες πέντε ημέρες, προτού βαρύνουν τα συμπτώματα, ώστε να είναι αποτελεσματικά στην αποτροπή βαριάς νόσησης.

Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί παραμένουν καθησυχαστικοί, κρίνοντας ότι το επιδημικό κύμα παραμένει ακόμη ελεγχόμενο όσο οι εισαγωγές είναι σε επίπεδο απλών κλινών και δεν παρατηρούνται πολλές σοβαρές λοιμώξεις.

Στο μεταξύ, προσοχή και εγρήγορση για τακτική επιτήρηση συνιστούν τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) όσο και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Εχοντας αναβαθμίσει την «Eris» σε «παραλλαγή ενδιαφέροντος», διαπιστώνουν ιδιότητες ανοσοδιαφυγής συγκριτικά με παραλλαγές που κυκλοφορούσαν το προηγούμενο διάστημα και τονίζουν ότι αναμένεται αυξημένη μετάδοση.

«Είναι απίθανο τα επίπεδα να φτάσουν εκείνα των προηγούμενων εξάρσεων της πανδημίας», επεσήμανε σε αναφορά του το ECDC. Πρόσθεσε ότι επίσης απίθανο είναι παραλλαγές όπως η «Eris» να σχετίζονται με οποιαδήποτε αύξηση της σοβαρότητας της λοίμωξης σε σύγκριση με τις προηγούμενες κυκλοφορούσες παραλλαγές ή με μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου έναντι σοβαρής νόσου.

Ο ΠΟΥ έθεσε στο «μικροσκόπιό» του μια νέα παραλλαγή του κορωνοϊού, την BA.2.86. Η παραλλαγή εντάχθηκε στην κατηγορία των υπό παρακολούθηση στελεχών «εξαιτίας του πολύ μεγάλου αριθμού (άνω του 30) των μεταλλάξεων του γονιδίου Spike που φέρει», όπως έγραψε ο ΠΟΥ.