Οι καπετάνιοι στην πανδημία φαίνονται

Εκαναν αυτό που έπρεπε, το σωστό, αλλά είχαν εντελώς διαφορετική τύχη: ο Τζενάρο Αρμα είναι ο ήρωας. Ο Μπρετ Κρόζιερ είναι ο κακός της υπόθεσης, στιγματισμένος σαν παραβάτης, ανίκανος να διαχειριστεί την κρίση στο σκάφος του με νηφαλιότητα και ένοχος για τη διαρροή στρατιωτικών πληροφοριών στον Τύπο. Αυτά πιστεύουν για τον πλοίαρχο Κρόζιερ οι ανώτεροί του στο αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό. Ο Αρμα -το επώνυμο του οποίου στα ιταλικά σημαίνει όπλα- αποβιβάστηκε τελευταίος από το πλοίο του, αφού το είχε οδηγήσει, μαζί με καθέναν από τους 3.771 επιβαίνοντες, σε ασφαλές λιμάνι.

Ο Κρόζιερ, όμως, έχοντας επίσης θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα την υγεία του προσωπικού στο δικό του κολοσσιαίο σκάφος, τόλμησε να διαμαρτυρηθεί στην ανώτατη στρατιωτική ηγεσία. Εκδήλωσε όσο πιο έντονα μπορούσε τους φόβους του για την ταχύτητα διάδοσης του κορωνοϊού μεταξύ των 4.900 μελών του πληρώματος και απαίτησε την άμεση μεταφορά των νοσούντων σε καραντίνα εκτός σκάφους. Η επιμονή του θεωρήθηκε ασυγχώρητο παράπτωμα και καρατομήθηκε, ξηλώθηκε με άνωθεν διαταγή και άμεση απαλλαγή από τα καθήκοντα του κυβερνήτη. Παρ’ όλα αυτά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Αρμα και ο Κρόζιερ θα τιμηθούν εξίσου από τη βιομηχανία του θεάματος στο άμεσο μέλλον ως ισότιμοι πρωταγωνιστές στην ίδια ταινία. Διότι όλα όσα συνέβησαν στο κρουαζιερόπλοιο «Diamond Princess» και στο πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο «Roosevelt» προσφέρουν πρώτης τάξεως υλικό για σενάριο χολιγουντιανής ταινίας - και μάλιστα με παράλληλη δράση σε δύο πλωτές πολιτείες. Ενα σενάριο, ωστόσο, το οποίο θα αποτυπώνει για πάντα την τραγική κατάσταση στα δύο πελώρια πλεούμενα ως μικρογραφία της παγκόσμιας πανδημίας.

Μολυσμένες κιβωτοί
Το «Diamond Princes» και το USS «Theodore Roosevelt» υπήρξαν η πρόγευση, ένα πείραμα σε πραγματικό χρόνο που δεν σχεδίασε κανείς για το πώς ξεσπά και εξαπλώνεται η αρρώστια σε μια κλειστή κοινότητα, σε έναν μικρόκοσμο. Και μαζί με αυτό, το πώς η στιβαρή ηγεσία, από καπετάνιους εν προκειμένω, μπορεί να αποτρέψει τη μαζική τραγωδία σώζοντας εκατοντάδες ή και χιλιάδες ζωές.

Μερικές εβδομάδες μετά την αρχική έξαρση της επιδημίας στην Κίνα, τον Φεβρουάριο, δύο πλωτές πολιτείες, με πληθυσμό χιλιάδων ανθρώπων, μετατράπηκαν σε περιφερόμενες εστίες μόλυνσης με τον COVID-19. Επιβάτες και μέλη του πληρώματος νόσησαν εν πλω. Ιδιαίτερα για το «Diamond Princess», το οποίο ως επιβατηγό υποχρεωτικά προσεγγίζει σε λιμάνια, η κατάσταση ήταν απελπιστική. Κατ’ ουσίαν ο πλοίαρχος Τζενάρο Αρμα απέμεινε αβοήθητος στο πηδάλιο μιας μολυσμένης κιβωτού, μόνος υπεύθυνος για χιλιάδες ψυχές. Κανείς δεν θα ήθελε να βρίσκεται στη θέση του. Αν υπάρχει, όμως, κάποιος που μπορεί να καταλάβει ακριβώς τις αγωνίες και τα διλήμματά του, αυτός είναι σίγουρα ο Μπρετ Κρόζιερ. Ως πλοίαρχος ενός από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα αεροπλανοφόρα του κόσμου, ο Αμερικανός είχε να αντιμετωπίσει στο ένα μέτωπο τους ασθενείς στρατιώτες που πολλαπλασιάζονταν από ώρα σε ώρα και στο άλλο την έλλειψη κατανόησης εκ μέρους των ανωτέρων του στις ΗΠΑ, στρατιωτικών και πολιτικών.

Το σκάνδαλο «Roosevelt»
Στις 6 Μαρτίου ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα απένειμε στον Τζενάρο Αρμα τον τιμητικό τίτλο του ταγματάρχη της Ιταλικής Δημοκρατίας για τις εξαιρετικές υπηρεσίες που προσέφερε αντιμετωπίζοντας υποδειγματικά την κρίση στο «Diamond Princess». Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ο Αρμα έτυχε υποδοχής εθνικού ήρωα. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες αναπαύεται στο σπίτι του, κοντά στη Νάπολη, απολύτως υγιής, ικανοποιημένος για την επιτυχή εκτέλεση της αποστολής του και εν αναμονή του επόμενου μπάρκου.

Ο Μπρετ Κρόζιερ, όμως, όχι μόνο έχασε τη δουλειά του με ατιμωτικό τρόπο, αλλά και βρέθηκε θετικός στη νόσο του κορωνοϊού. Την τελευταία φορά που ακούστηκε κάτι σχετικά με αυτόν βρισκόταν απομονωμένος σε νοσοκομείο του Γκουάμ, την αμερικανική εξωχώρια επαρχία των ΗΠΑ στον Ειρηνικό Ωκεανό. Το ότι τελικά νόσησε και ο ίδιος ήταν κάτι που ήρθε ως επιστέγασμα των υπόλοιπων δραματικών εξελίξεων στη ζωή και την καριέρα του. Επί μέρες ο τέως πλοίαρχος του «Roosevelt» υφίστατο ανάρμοστο διασυρμό - και μάλιστα από τον προϊστάμενό του, τον (έως πριν από μερικές ημέρες) αρχηγό του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, Τόμας Μόντλι. Αυτός έφτασε να αποκαλέσει τον Κρόζιερ «απίθανα αφελή» ή «απίθανα βλάκα» δημοσίως.
Ολα αυτά δείχνουν πόσο διαφορετική είναι η μοίρα των δύο καπετάνιων, οι οποίοι εισπράττουν αντιδιαμετρικά αντίθετη αντίδραση για τις ίδιες ενέργειες.

Στην Αμερική ο Ντόναλντ Τραμπ, ο ίδιος ηγέτης που πριν από λίγους μήνες μπέρδεψε (πιθανώς επίτηδες) το επώνυμο του Ιταλού προέδρου με το τυρί μοτσαρέλα, νίπτει τας χείρας του για την υπόθεση Κρόζιερ. Ανεπίσημα είναι γνωστό ότι ο κυβερνήτης του αεροπλανοφόρου «Roosevelt» καθαιρέθηκε με άμεση εντολή του Τραμπ. Ομως, κατόπιν του σάλου που ξεσηκώθηκε υπέρ του αποπεμφθέντος αξιωματικού, ο πρόεδρος δεν διακινδυνεύει να αναλάβει την ευθύνη για την απόλυση του Κρόζιερ. Δηλώνει αόριστα ότι «μπορεί να κοιτάξω το ζήτημα, γιατί ακούω καλά πράγματα τόσο για τον Κρόζιερ όσο και για τον Μόντλι». Ο Τραμπ είναι σε θέση να καταλάβει ότι μόνο εις βάρος της δικής του δημοτικότητας θα αποβεί ο χειρισμός του ζητήματος και η εναντίωση με το κοινό αίσθημα, το οποίο είναι σαφώς υπέρ του πλοιάρχου. Παρά τις μονομέρειες και τις εκκεντρικότητές του, ο Τραμπ είναι επίσης σε θέση να αντιληφθεί ότι το θέμα προσλαμβάνει όλο και πιο σοβαρές πολιτικές διαστάσεις. Ιδιαίτερα αφού ο άνθρωπος που προσέβαλε βαρύτατα και απέλυσε τον Κρόζιερ, ο Τόμας Μόντλι, αναγκάστηκε να παραιτηθεί και ο ίδιος ύστερα από θύελλα επικρίσεων για τους χειρισμούς του. Η χαριστική βολή που έριξε στον εαυτό του ο Μόντλι ήταν η απόφασή του να πετάξει εκτάκτως ως το αεροπλανοφόρο «Roosevelt», υποτίθεται για να λύσει επιτόπου το πρόβλημα. Το συγκεκριμένο ταξίδι χαρακτηρίστηκε αχρείαστο και αδικαιολόγητο, ιδιαίτερα εν μέσω πανδημίας, εκτόξευσης της ανεργίας, ελλείψεων σε ιατρικά εφόδια κ.λπ. Και βέβαια το ότι κόστισε στους Αμερικανούς φορολογουμένους πάνω από 240.000 δολάρια, μόνο και μόνο για να επιδείξει την εξουσία και την πυγμή του ο Μόντλι, κρίθηκε ως ανεπίτρεπτο, προκλητικό και εξοργιστικό. Από την άλλη, είναι πραγματικά ανατριχιαστική η σκηνή του αποχωρισμού η οποία έχει βιντεοσκοπηθεί και κυκλοφορεί ευρέως, με τον πλοίαρχο Κρόζιερ να αποχαιρετά τους άντρες του. Εκείνοι, εν χορώ και κατασυγκινημένοι, ζητωκραυγάζουν, επευφημούν τον καπετάνιο τους και τον χειροκροτούν όρθιοι κατά την αποχώρησή του από το «Roosevelt».

O «Ελικοπτεράκιας»

Ο Μπρετ Κρόζιερ δεν είναι κάποιος τυχαίος στρατιωτικός καριέρας. Δεν θα μπορούσε να είναι κάτι τέτοιο ούτως ή άλλως, μια και η διακυβέρνηση ενός αεροπλανοφόρου απαιτεί πολλά, πολλαπλά και υψηλά εξειδικευμένα προσόντα. Το «Roosevelt» είναι ένα από τα 11 που διαθέτουν οι ΗΠΑ, ένα από τα μόλις 22 που είναι επιχειρησιακώς ενεργά σήμερα σε όλο τον κόσμο. Επομένως ο Κρόζιερ ανήκει σε μια ελίτ στρατιωτικών διοικητών για τους οποίους οι εξαιρετικές ικανότητες αποτελούν προϋπόθεση.

Ο 50χρονος τέως πλοίαρχος του «Roosevelt» κατάγεται από τη Σάντα Ρόζα της Καλιφόρνιας και αποφοίτησε από τη Σχολή Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ. Ακολούθως έκανε μάστερ σε θέματα Στρατηγικής και Εθνικής Ασφαλείας. Οπως συνηθίζεται στον Στρατό, οι συνάδελφοί του του είχαν καθιερώσει το χαϊδευτικό παρωνύμιο «Τσόπερ», δηλαδή «Ελικοπτεράκιας» σε ελεύθερη απόδοση. Κι αυτό διότι, παράλληλα με τις ανώτερες σπουδές του, ο Κρόζιερ είχε ειδικευτεί στον χειρισμό ελικοπτέρων - αν και σε μια ασυνήθιστη αλλαγή πορείας, πέρασε στα αεριωθούμενα σταθερών πτερύγων και συν τω χρόνω του ανατέθηκε η διοίκηση μιας μοίρας μαχητικών F/A-18 Hornet. Φαίνεται όμως ότι η τοποθέτησή του ως επικεφαλής σε ένα αεροπλανοφόρο ήταν η πρόκληση που ερέθιζε τις φιλοδοξίες του. Γι’ αυτό και πέρασε την απαιτούμενη, σχεδόν 10ετή, διαδικασία μύησης στα ενδότερα ενός από τα πιο προηγμένα και σύνθετα πολεμικά μέσα που έχει επινοήσει ο άνθρωπος. Εκτός του οπλισμού, του πολυάνθρωπου προσωπικού που σε μέγεθος ισοδυναμεί με μια κωμόπολη, των αεροσκαφών τα οποία μεταφέρει στο πεδίο της μάχης, ένα αεροπλανοφόρο όπως το «Roosevelt» είναι ένα κινούμενο πυρηνικό εργοστάσιο. Ο Μπρετ Κρόζιερ ήταν απολύτως κατάλληλος για τη διακυβέρνηση ενός πλεούμενου αυτής της κατηγορίας, καθώς, εκτός των άριστων τεχνικών και στρατηγικών γνώσεων, πλέον διέθετε και την ανάλογη εμπειρία. Προτού αναλάβει το USS «Roosevelt» την 1η Νοεμβρίου του 2019, ο Κρόζιερ είχε θητεύσει ως υποπλοίαρχος στο αεροπλανοφόρο «Ronald Reagan». Φυσικά, όσο καλά προετοιμασμένος και αν ήταν για τα καθήκοντά του, ποτέ δεν θα μπορούσε να φανταστεί τι τον περίμενε μερικούς μήνες μετά την πρώτη του εμφάνιση στη γέφυρα του «Roosevelt».

Ενοχος σωτήρας
Το πειθαρχικό έγκλημα του Μπρετ Κρόζιερ, το παράπτωμα που επέσυρε τη δρακόντεια τιμωρία με την απομάκρυνσή του από το αεροπλανοφόρο, ήταν μια τετρασέλιδη επιστολή. Την είχε αποστείλει σε 20 παραλήπτες υψηλά ιστάμενους μέσω απλού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και όχι ως απόρρητη αλληλογραφία. Η επιστολή αυτή διέρρευσε στον Tύπο. Δύο ημέρες αργότερα, η εφημερίδα «San Francisco Chronicle» δημοσίευσε εκτενή αποσπάσματα από όσα έγραφε ο Μπρετ Κρόζιερ απευθείας από τη γέφυρα του USS «Franklin Roosevelt»: «Απαιτείται πολιτική λύση, αλλά αυτό πρέπει να γίνει. Δεν είμαστε σε πόλεμο. Δεν χρειάζεται να χάσουν τη ζωή τους στρατιώτες. Εάν δεν καταφέρουμε να λάβουμε μέτρα άμεσα, θα έχουμε αποτύχει να προφυλάξουμε ό,τι πολυτιμότερο διαθέτουμε, τους ανθρώπους μας». Ο Κρόζιερ απαιτούσε μέριμνα ώστε να εξασφαλιστούν χώροι καραντίνας για ολόκληρο το πλήρωμα του «Roosevelt» στο Γκουάμ. Ηξερε όμως ότι ζητά κάτι ανήκουστο και ίσως ανέφικτο: την ολοκληρωτική, σχεδόν, εκκένωση του αεροπλανοφόρου. Πίστευε ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή: «Λόγω της εγγενούς στενότητος χώρου σε ένα πολεμικό σκάφος, η τήρηση αποστάσεων στο “Roosevelt” αποκλείεται στην πράξη. Το να κρατήσουμε όμως 4.000 άτομα, γυναίκες και άντρες, πάνω στο σκάφος, είναι ένα μη απαραίτητο ρίσκο. Προδίδουμε τους στρατιώτες που έχουμε αναλάβει να φροντίσουμε». Η ανώτατη διοίκηση ενοχλήθηκε και μολονότι συμμερίστηκε, όπως είπαν διάφορα ηγετικά στελέχη, την αγωνία του καπετάνιου, έκρινε ότι τα επείγοντα μέτρα που εισηγούνταν μαρτυρούσαν ότι είχε περιέλθει σε κατάσταση σύγχυσης και πανικού.

Η επιστολή του Μπρετ Κρόζιερ είχε ημερομηνία 30 Μαρτίου. Είχε προηγηθεί μια εβδομάδα καλπάζουσας διάδοσης του κορωνοϊού ανάμεσα στους ναύτες. Το πιθανότερο ήταν ότι ο ιός κατέφτασε στο πλοίο ύστερα από έξοδο του πληρώματος στην Ντανάγκ του Βιετνάμ. Μετά από μερικές αεροδιακομιδές των πιο σοβαρών περιστατικών, διατάχθηκε ο έλεγχος όλων όσοι επέβαιναν στο «Roosevelt», το οποίο από τις 27 Μαρτίου είχε αγκυροβολήσει στο Γκουάμ. Τέσσερις ημέρες αργότερα, η ηγεσία του Ναυτικού αναγκάστηκε να υιοθετήσει την πρόταση του Κρόζιερ και να διατάξει την εκκένωση του σκάφους, με εξαίρεση μια μικρή ομάδα αντρών εν είδει προσωπικού ασφαλείας. Στις 2 Απριλίου ο Μπρετ Κρόζιερ ήταν ήδη τέως κυβερνήτης. Παρόλο που εάν δεν είχε υψώσει τη φωνή και το ανάστημά του, οι 114 από τους άντρες του που είχαν ήδη νοσήσει θα μπορούσαν να είναι πολύ περισσότεροι.

Ο αντι-Σκετίνο
Στην επίμαχη επιστολή του ο Κρόζιερ είχε αναφέρει το «Diamond Princess» χάριν σύγκρισης και για να τονίσει όσο πιο παραστατικά γινόταν ότι η αναγκαία αποστασιοποίηση σε συνθήκες πρόχειρης καραντίνας εν πλω θα μπορούσε να επιτευχθεί σε ένα επιβατηγό πλοίο με καμπίνες και περίσσεια χώρων. Με άλλα λόγια, ο Κρόζιερ έλεγε το αυτονόητο στους ανωτέρους του: «Συνέλθετε, το αεροπλανοφόρο δεν είναι κρουαζιερόπλοιο». Ομως, όπως πολύ καλύτερα γνωρίζει ο Τζενάρο Αλμα, σε ένα κρουαζιερόπλοιο είναι πολύ πιο δύσκολο να επιβληθεί η πειθαρχία, εφόσον σε αυτό δεν επιβαίνουν στρατιώτες, αλλά άνθρωποι κάθε ηλικίας, με μόνο κοινό στοιχείο την επιθυμία τους για αναψυχή και ψυχαγωγία.

Γι’ αυτό ο Αλμα προσπάθησε να επιβάλει τα υποχρεωτικά μέτρα προφύλαξης με ψύχραιμο, ευγενικό και ανθρώπινο τρόπο. Μετά την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων στο τέλος του Ιανουαρίου και μερικές ημέρες αβεβαιότητας και αγωνίας, το «Diamond Princess» ετέθη σε καραντίνα στο λιμάνι της Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας στις 4 Φεβρουαρίου. Εως τις 16 Μαρτίου είχαν καταμετρηθεί 712 κρούσματα, με 12 από τους ασθενείς να καταλήγουν.

Οι μαρτυρίες για το πώς ακριβώς κύλησαν τα 24ωρα της φρίκης για τους 3.771 ανθρώπους που είχαν την κακή τύχη να βρίσκονται σε αυτή την κρουαζιέρα του «Diamond Princess» έχουν δύο πτυχές. Στη μία περιγράφεται η κόλαση σε μια πλωτή φυλακή, περικυκλωμένη από έναν θανάσιμα επικίνδυνο ιό. Μέλη του πληρώματος έχουν μιλήσει για μια απάνθρωπη κατάσταση, καθώς οι ίδιοι ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται και να εκτίθενται διαρκώς στον κορωνοϊό. Στην άλλη άποψη αποτυπώνεται η λυτρωτική παρουσία του καπετάνιου Τζενάρο Αλμα.

Εν αντιθέσει με άλλους πλοιάρχους κρουαζιεροπλοίων οι οποίοι προτίμησαν να μη δυσαρεστήσουν τους πελάτες τους, ο Αλμα περιόρισε έγκαιρα τις μετακινήσεις των επιβατών. Ομως, φρόντιζε να τους ενημερώνει διαρκώς και να τους εμψυχώνει. Τους διάβαζε μέσω της μεγαφωνικής εγκατάστασης αναπτερωτικά του ηθικού χωρία από τη Βίβλο. Ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου μοίρασε γλυκά, λουλούδια και σημειώματα σε όλους τους έγκλειστους επιβάτες. Απήγγειλε συγκινητικά ποιήματα. Πριν από κάθε γεύμα ευχόταν «μπουόν απετίτο» και έλεγε ότι «εσείς, εσείς όλοι που με ακούτε από τον θάλαμο διακυβέρνησης του πλοίου μας, είστε οι μονομάχοι μου». Ταυτόχρονα, όμως, ο Αλμα βρισκόταν σε διαρκή συνεννόηση με τις υγειονομικές υπηρεσίες τόσο της Ιαπωνίας όσο και των κρατών που ενδιαφέρονταν για τους πολίτες που ταξίδευαν -και νοσούσαν- στο «Diamond Princess». Η περιπέτεια για το πλοίο και τον καπετάνιο του έληξε μόνο όταν δεν υπήρχε ούτε ένας άνθρωπος που να μην έχει λάβει την κατάλληλη φροντίδα. Τότε μόνο ο Τζενάρο Αλμα επέτρεψε στον εαυτό του να εγκαταλείψει το σκάφος.

«Δεν είμαι ήρωας, εγώ έκανα απλώς τη δουλειά μου ως καπετάνιος υπεύθυνος για την ασφάλεια των ανθρώπων που καλούμαι να μεταφέρω. Και παραμένω ο ίδιος ναυτικός - μόνο με μερικές άσπρες τρίχες παραπάνω», αρκέστηκε να δηλώσει ο νέος ήρωας της Ιταλίας - και όχι μόνο. Για τους συμπατριώτες του ο 45χρονος Τζενάρο Αλμα συγκρίνεται, ενστικτωδώς σχεδόν αλλά σε απόλυτη αντιδιαστολή, με τον Φραντσέσκο Σκετίνο, τον εγκληματικά ανεύθυνο πλοίαρχο του «Costa Concordia». Ο οποίος, αφού κατάφερε να ρίξει το πλοίο του στα αβαθή του νησιού Τζίλιο στην Τοσκάνη. τον Ιανουάριο του 2012, προκαλώντας τον θάνατο 32 ανθρώπων, φρόντισε να το εγκαταλείψει από τους πρώτους. Κατά σύμπτωση, ο Αλμα και ο Σκετίνο είναι περίπου «κοντοχωριανοί». Ο πρώτος κατάγεται από το ΣαντʼΑνιέλο, ο δεύτερος από το Μέτα, αμφότερα χωριά στην περιφέρεια του Σορέντο στη νότια Ιταλία. Βάσει των πράξεων του καθενός όμως, ο Τζενάρο Αλμα μοιάζει πολύ περισσότερο με τον Αμερικανό συνάδελφό του, τον Μπρετ Κρόζιερ, παρά με τον συντοπίτη του.

Ειδήσεις σήμερα

Συγκινητικό βίντεο από τη ΜΕΘ του «Σωτηρία»: Έπαιξαν σε ηλικιωμένο την αγαπημένη του μαντολινάτα

Μπλόκα, έλεγχοι και πρόστιμα για απείθαρχους σε δρόμους, εκκλησίες, πυλωτές και διαδίκτυο

Βρούτσης στον ΘΕΜΑ 104,6: Το 40% των συντάξεων απονέμεται πλέον σε λίγα δευτερόλεπτα