Τουρκικές σειρές: Ο χάρτης της ελληνοτουρκικής τηλεοπτικής... υφαλοκρηπίδας

Στις ρομαντικές περιόδους της ελληνικής τηλεόρασης πολλές τηλεθεάτριες ονειρεύτηκαν έναν ελληνοτουρκικό έρωτα όπως αυτός της Ναζλί με τον Ελληνα Νίκο στα «Σύνορα της αγάπης» ή του Ονούρ με τη Σεχραζάτ στις «Χίλιες και μία νύχτες». Οι πιο τολμηρές αφέθηκαν στο παραμύθι όπου ο Σουλεϊμάν έκανε τη Χιουρέμ πριγκίπισσα της καρδιάς του σε μια σειρά, τον «Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή», που κατακρεούργησε την Ελληνική Ιστορία παρουσιάζοντας ακόμη και τον αιμοσταγή σφαγέα Μαρμπαρόσα ως σωτήρα του Αιγαίου.

Τότε τα επιχειρήματα εναντίον των τουρκικών σειρών, που έβρισκαν συχνά τρόπο να διαστρεβλώνουν τα δεδομένα της Ιστορίας του έθνους μας, έμοιαζαν αδύναμα μπροστά στα νούμερα τηλεθέασης και την πεποίθηση ότι επρόκειτο για ανώδυνες σαπουνόπερες για τις οποίες, ό,τι και αν πρόβαλλαν, ουδείς νοιαζόταν επί της ουσίας, αφού μόνο το love story των πρωταγωνιστών ενδιέφερε.

Στο πέρασμα των χρόνων η τούρκικη υποκουλτούρα μιας μυθοπλασίας, η οποία δεν συγκρίνεται σε επίπεδο περιεχομένου και παραγωγής με τις αντίστοιχες των ευρωπαϊκών και αμερικανικών χωρών, διείσδυσε σημαντικά στον κορμό των προγραμμάτων των ιδιωτικών καναλιών, τα οποία βρήκαν μια εύκολη λύση να κλείσουν «τρύπες» με οικονομικό και εύκολο τρόπο.

Η τουρκική προκλητικότητα και οι κινήσεις της κυβέρνησης Ερντογάν έφτασαν σε σημείο οριακό και βάναυση προσβολή της Ιστορίας και της χριστιανικής πίστης με την απόφαση μετατροπής της Αγια-Σοφιάς σε τζαμί. Ετσι, ο ΑΝΤ1 έκοψε με συνοπτικές διαδικασίες καθημερινή σειρά τουρκικής παραγωγής η οποία επρόκειτο να προβληθεί μέσα στο καλοκαίρι. Το «Απαγορευμένο μήλο», του οποίου τα δικαιώματα είχε αγοράσει ο σταθμός, αποσύρθηκε με ομόφωνη απόφαση των στελεχών, τα οποία έκριναν πως σε μια τέτοια περίοδο έξαρσης της προκλητικότητας της γείτονος η τουρκική παραγωγή δεν έχει θέση στην ελληνική τηλεόραση.

Η συγκεκριμένη κίνηση έκανε αίσθηση, καθώς εδώ και χρόνια, συγκεκριμένα από το 2005, η τουρκική μυθοπλασία δίνει σταθερά το «παρών» στην ελληνική τηλεόραση και πολύ συχνά καταφέρνει να σημειώσει πολύ υψηλά ποσοστά τηλεθέασης. Σχεδόν όλοι οι σταθμοί υπέκυψαν στο δέλεαρ του φθηνού και αποδοτικού τηλεοπτικού προϊόντος, ενώ ουκ ολίγοι Τούρκοι ηθοποιοί είδαν το άστρο τους να λάμπει στη χώρα μας, με πιο πρόσφατο το παράδειγμα του Τζαν Γιαμάν του «Φτερωτού θεού» στον ΣΚΑΪ. Η συγκεκριμένη σειρά ήταν και η τελευταία που προβλήθηκε από τον ΣΚΑΪ, ο οποίος δεν έχει εντάξει στο πρόγραμμα της επόμενης σεζόν κάποια άλλη, ούτε και σκοπεύει να το πράξει, καθώς έχτισε ένα πρόγραμμα το οποίο δεν περιλαμβάνει την τουρκική μυθοπλασία.

Η σειρά που συνεχίζει να προβάλλεται αυτή την περίοδο στην ελληνική ιδιωτική τηλεόραση είναι η «Elif» από το STAR, η οποία προβάλλεται από το 2018. Το κανάλι απαντά επίσημα σε σχετική ερώτηση που έθεσε το «ΘΕΜΑ» τα εξής: «Σχετικά με την προβολή της σειράς “Elif” από το STAR, έχουμε να επισημάνουμε τα εξής: το αντικείμενο της σειράς είναι καθαρά κοινωνικό, και συγκεκριμένα πραγματεύεται, όπως άλλωστε δείχνει και ο τίτλος της, τη ζωή ενός μικρού κοριτσιού, της Ελίφ, και της οικογένειάς του. Δεν υπάρχουν δηλαδή ούτε άμεσες ούτε έμμεσες αναφορές σε πολιτικά και θρησκευτικά γεγονότα ή κατά της Ελλάδας με οποιονδήποτε τρόπο.

Η σειρά “Elif”έχει ιδιαίτερα σημαντικό μέσο μερίδιο τηλεθέασης, 16,8% στο σύνολο των τηλεθεατών στη ζώνη μετάδοσης, πράγμα που δείχνει ότι το ελληνικό κοινό παρακολουθεί σταθερά με ενδιαφέρον την εξέλιξη της συγκεκριμένηςμυθοπλασίας. Συγκεκριμένα, καθημερινά την παρακολουθούν κατά μέσο όρο περίπου 450.000 τηλεθεατές.

Ως προς τις “διαμαρτυρίες”, το STAR παρακολουθεί προσεκτικά τις αντιδράσεις των τηλεθεατών, όπως εκφράζονται μέσα από τηλεφωνήματα και επιστολές προς τον σταθμό, αλλά και μέσα από τα social media, και μέχρι σήμερα οι αρνητικές αντιδράσεις αφορούν σε μεμονωμένες περιπτώσεις, λιγότερες από 10 ανά ημέρα, ελάχιστες δηλαδή σε σύγκριση με τον αριθμό των καθημερινών τηλεθεατών. Ταυτόχρονα, όμως, είμαστε αποδέκτες περισσότερων σχολίων από την πλευρά άλλων τηλεθεατών, που επιθυμούν να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της πλοκής της σειράς και ζητούν να μη διακοπεί η μετάδοσή της».

Διαδίδουν την τουρκική κουλτούρα

Πριν από αρκετά χρόνια, συγκεκριμένα το 2012, ο τότε υφυπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, Aμπντουραχμάν Αριτσί, δήλωνε πως «με τις τουρκικές σειρές μπορούμε να μπούμε σε κάθε σπίτι και να διαδώσουμε την τουρκική κουλτούρα». Οι Τούρκοι παραγωγοί, σε συνεργασία με την ηγεσία, είχαν βρει και τους τρόπους διάδοσης: χαμηλή τιμή πώλησης και όρος απαγόρευσης μεταγλώττισης καθώς η γλώσσα έπρεπε να ακούγεται.

Η τουρκική βιομηχανία παραγωγής σειρών γιγαντώθηκε και οι σειρές της γειτονικής χώρας πωλούνταν σε δεκάδες χώρες. Τα πρώτα χρόνια παραγωγής σειρών και πώλησης σε χώρες του εξωτερικού οι τουρίστες στην Τουρκία, εκτός από τα αξιοθέατα, ζητούσαν να επισκεφτούν και τα σημεία των γυρισμάτων όπου βρίσκονται οι πρωταγωνιστές των σειρών που παρακολουθούν φανατικά. Σε δημοσίευμά της μάλιστα η hurriyetdailynews.com ανέφερε τότε πως «παρά την αρνητική κριτική που δέχονται τα σίριαλ, αυξάνουν το ενδιαφέρον των λαών για την τουρκική γλώσσα και τον τουρκικό πολιτισμό».

Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα ειδική μνεία γίνεται για την Ελλάδα, για την οποία αναφέρεται ότι «όσοι παρακολουθούν τις σειρές μας έχουν μάθει μια σειρά από τουρκικές λέξεις μέσα από τις σειρές “Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής”, “Μοιραίος έρωτας”, “Sila”, “Asi”, όπως το “γεια σας”, “τι κάνετε;”, “εντάξει” και άλλες». Τα έσοδα από τις πωλήσεις των σειρών εκείνα τα χρόνια ξεπερνούν τα 250 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ενώ σε αυτά που ακολουθούν τα ποσά μεγαλώνουν και η βιομηχανία παραγωγής θεάματος στην Τουρκία θησαυρίζει. Ολα είναι σχεδιασμένα και τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη του. Ολα ακολουθούν αυστηρούς κανόνες. Απαγορεύονται σκηνές σεξ, κάπνισμα και κατανάλωση αλκοόλ.

Φυσικά ούτε λόγος για προσβολή της θρησκείας και του κράτους, ενώ όλα ελέγχονται και τίποτα δεν ξεφεύγει μέχρι την τελική προβολή κάθε σειράς. Οι πρωταγωνιστές δεν κρατούν όπλα, τα σύμβολα είναι πάντα σε πρώτο πλάνο και υπάρχει σεβασμός σε όλες τις κοινωνικές τάξεις που παρελαύνουν από τα επεισόδια, με κοινή συνισταμένη την κατανάλωση τσαγιού. Δεν τίθεται θέμα προσβολής της οικογένειας, ενώ σε ό,τι αφορά τις ιστορικού περιεχομένου σειρές οι Τούρκοι πολέμαρχοι εμφανίζονται ως απόλυτοι νικητές ενάντια στον εχθρό και λαοφιλείς εθνοσωτήρες. Ακόμη και η βία ενάντια σε απλούς πολίτες ή ανθρώπους που ανήκουν στο στενό περιβάλλον τους ασκείται προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη και να τηρηθεί η νομιμότητα και η ηθική τάξη.

Η ιστορία προβολής τουρκικών σειρών στην ιδιωτική τηλεόραση είναι μια κολόνια που κρατάει χρόνια και μέχρι χθες έδειχνε να μην ξεθυμαίνει…

Οταν το 2005 το MEGA έκανε την κίνηση να εντάξει στο πρόγραμμά του τη σειρά «Τα σύνορα της αγάπης», οι πρώτες αντιδράσεις ήταν χλευασμός και υποτίμηση. Αδιανόητη για την ελληνική αγορά η στροφή στην τουρκική βιομηχανία παραγωγής θεάματος, η οποία μέχρι τότε ήταν ταυτισμένη με λαϊκά δράματα τα οποία προκαλούσαν απέχθεια στο τηλεοπτικό κοινό. Μόλις όμως άρχισαν να προβάλλονται τα πρώτα επεισόδια της ιστορίας του περιπετειώδους έρωτα και εν συνεχεία γάμου του γιου ενός πανίσχυρου Ελληνα επιχειρηματία με την κόρη ενός Τούρκου μπακλαβατζή, του Νίκου με τη Ναζλί, το ελληνικό κοινό ενθουσιάστηκε. Η σειρά ξεκίνησε να προβάλλεται στην Ελλάδα στις 11 Ιουλίου 2005, σημειώνοντας ποσοστό τηλεθέασης 31,7%. To τελευταίο επεισόδιο προβλήθηκε στις 5 Ιουλίου 2008, σημειώνοντας ποσοστό τηλεθέασης 31,8%. Το μεγαλύτερο μερίδιο τηλεθέασης ήταν 58,4% και καταγράφηκε στις 25 Αυγούστου 2005. Στον χορό θα μπουν σιγά-σιγά όλα σχεδόν τα ιδιωτικά κανάλια, τα οποία αναζητούν την κότα με τα χρυσά αυγά στην Τουρκία. Οι πωλήσεις της τουρκικής παραγωγής εκτοξεύονται παγκοσμίως και κατακτούν ακόμη και τη δύσκολη αγορά των ΗΠΑ. Η Ελλάδα είναι σίγουρα μία από τις χώρες που αγοράζουν με τη σέσουλα σειρές, ενώ στον χορό θα μπουν και τα τηλεπεριοδικά τα οποία αρχίζουν να προσφέρουν DVD με σειρές που ούτε καν προβάλλονται από την τηλεόραση. Η εικόνα των ελληνικών περιπτέρων για χρόνια θυμίζει σημείο προβολής της τουρκικής τηλεοπτικής κουλτούρας.

Η επόμενη μεγάλη επιτυχία στα χρόνια που ακολουθούν είναι η σειρά που θα εξασφαλίσει ο ΑΝΤ1 με τίτλο «Χίλιες και μία νύχτες». Η συγκεκριμένη σειρά πουλήθηκε σε 80 χώρες και όπου κι αν προβλήθηκε έσπασε όλα τα κοντέρ. Εκτός από την πλοκή, σημαντικό ρόλο στην επιτυχία έπαιξε το πρωταγωνιστικό δίδυμο με την καλλονή Μπεργκιουζάρ Κορέλ και τον γαλανομάτη ζεν πρεμιέ και σύζυγό της Χαλίτ Εργκέντς. Η σειρά στην Τουρκία σημειώνει τηλεθέαση 70%, ενώ στη χώρα μας ξεκίνησε να προβάλλεται στις 7 Ιουνίου 2010 από τον ΑΝΤ1, σημειώνοντας ποσοστό τηλεθέασης 18,7%. To τελευταίο επεισόδιο προβλήθηκε την 1η Φεβρουαρίου 2011, σημειώνοντας ποσοστό τηλεθέασης 24,3%, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν το 43,8% στις 6 Αυγούστου 2010. Οι πρωταγωνιστές επισκέφτηκαν μάλιστα τη χώρα μας καλεσμένοι της τουρκικής πρεσβείας και του ΑΝΤ1. Στη σύντομη επίσκεψή τους παραβρέθηκαν στο γκαλά για την 87η επέτειο της Τουρκικής Δημοκρατίας, επισκέφθηκαν το Μουσείο της Ακρόπολης, ενώ φιλοξενήθηκαν και στην εκπομπή του Θέμου Αναστασιάδη «Ολα 11». Μιλούν στους δημοσιογράφους και εκφράζουν την αγάπη τους για την Ελλάδα, αγοράζουν γη και πριν από μερικά χρόνια μέσω μεγάλου μεσιτικού γραφείου αναζητούν στη Χίο την έκταση που θα στεγάσει το εξοχικό των ονείρων τους.

Επόμενος θρίαμβος επί ελληνικού τηλεοπτικού εδάφους θα είναι ο «Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής» με πρωταγωνιστή και πάλι τον Χαλίτ Εργκέντς, με τη Μεριέμ Ουζερλί στο πλευρό του στον ρόλο της σκλάβας Χιουρέμ, που τον κατέκτησε και έγινε σουλτάνα. Η σειρά κατακτά τα τηλεοπτικά πλήθη σε όλο τον κόσμο, με τον ξένο Τύπο να παραληρεί και το 1/3 του τουρκικού τηλεοπτικού κοινού να το παρακολουθεί με μανία. Στην Ελλάδα κατά μέσο όρο 1,5 εκατομμύριο τηλεθεατές, κυρίως γυναίκες, παρακολουθούν τη σειρά στον ΑΝΤ1 κάθε βράδυ. Η Ελληνική Ιστορία περνά μια μεγάλη τηλεοπτική δοκιμασία, με τα γεγονότα να διαστρεβλώνονται πλήρως και τον Σουλεϊμάν να εμφανίζεται όχι μόνο ως εθνοσωτήρας των Τούρκων αλλά και των Ελλήνων. Παρακάμπτονται προθέσεις και γεγονότα, αλλοιώνονται σημαντικές ενέργειες και όλα θυμίζουν κατευθυνόμενο μάθημα τούρκικης πατριδογνωσίας με την υπογραφή του τουρκικού κράτους.

Αντιδράσεις καταγράφονται, αρθρογραφίες προσπαθούν να προβάλουν τον κίνδυνο της προπαγάνδας μέσα από την τουρκική μυθοπλασία, αλλά όλα αντιμετωπίζονται με ήπιο τρόπο προκειμένου να μη χαλάσει η μαγιά που εξασφάλιζε χρήμα εύκολο και γρήγορο. Αντιδράσεις όμως καταγράφονται και στην Τουρκία, με τον Ερντογάν να δηλώνει πως «ο Σουλεϊμάν πέρασε όλη του τη ζωή πάνω στο άλογο. Δεν είναι ο χαρακτήρας που απεικονίζεται στη σειρά. Αυτά δεν θα άρεσαν στους προγόνους μας. Καταδικάζω τον παραγωγό της σειράς και τον ιδιοκτήτη του καναλιού που την πρόβαλε». Το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο της Τουρκίας επέβαλε πρόστιμο στη σειρά διότι «δεν επέδειξε τον πρέποντα σεβασμό στην ιδιωτική ζωή μιας ιστορικής προσωπικότητας». Το αντίπαλο δέος στη συνέχεια θα είναι η σειρά «Sila», με την Τζανσού Ντερέ να είναι η νέα σταρ της Τουρκίας. Στη Μέση Ανατολή προβλήθηκε το 2010 και είχε μεγάλη δημοτικότητα και επιτυχία σε όλη τη διάρκεια της προβολή της. Στην Ελλάδα προβλήθηκε στις 10 Ιουνίου 2012 από το MEGA, καθηλώνοντας εκατομμύρια τηλεθεατές στους δέκτες. Aλλη μια επικίνδυνη συνήθεια και άλλο ένα υπερτιμημένο προϊόν τουρκικής υποκουλτούρας θα βρει τη θέση του στην ελληνική τηλεόραση.

Το 2013 η προβολή του «Εζέλ» από τον ΑΝΤ1 θα σημάνει μία ακόμη επιτυχία αλλά και την έναρξη σοβαρών αντιδράσεων, καθώς θα αποκαλυφθεί πως σημαντικό μέρος των γυρισμάτων έχει πραγματοποιηθεί στα Κατεχόμενα, κύριοι χρηματοδότες κατονομάζονται επιχειρήσεις και καζίνο από εκεί, ενώ στη σειρά, όπως αναφέρεται σε ανακοινώσεις διαμαρτυρίας, προβάλλονται και διαφημίζονται παράνομες επιχειρήσεις στις ελληνικές περιουσίες των Κατεχομένων. Ο ΑΝΤ1 αντιδρά άμεσα και προχωρά σε ενέργειες που μέσω του υποτιτλισμού ελαχιστοποιούν το θέμα. Προκαλείται σκάνδαλο και σιγά-σιγά η τουρκική παραγωγή αρχίζει να συναντά τα πρώτα σοβαρά εμπόδια.

Ο «Φτερωτός θεός» με τον Τζαν Γιαμάν, που προβλήθηκε φέτος από τον ΣΚΑΪ, ήταν μια σειρά που μπορεί να μην ευτύχησε σε νούμερα, αλλά όταν ο πρωταγωνιστής της επισκέφτηκε την Ελλάδα έτυχε πολύ ενθουσιώδους υποδοχής όχι λόγω υποκριτικής δεινότητας, αλλά εμφάνισης, η οποία λειτούργησε ως πόλος έλξης για πολλές τηλεθεάτριες.

Η περίπτωση του Ατζούν

Εδώ η συνθήκη είναι διαφορετική. Μπορεί να μιλάμε για έναν Τούρκο παραγωγό, αλλά στην πραγματικότητα μιλάμε για «έναν πολίτη του κόσμου», όπως σχολιάζουν στελέχη του ΣΚΑΪ, ο οποίος ζει στο Μαϊάμι και στη Δομινικανή Δημοκρατία. Ολα αυτά τα χρόνια ο Ατζούν Ιλιτζαλί σχεδιάζει μεγάλες παραγωγές για το κανάλι του Νέου Φαλήρου, αλλά με μια βασική διαφορά. Εχει δημιουργήσει μία εταιρεία με έδρα την Ελλάδα, και συγκεκριμένα το Μαρούσι, με ελληνικό ΑΦΜ και επικεφαλής Ελληνες παραγωγούς, τον Αγγελο Χριστόπουλο και τον Γιάννη Κρύο. Οι παραγωγές («Voice», «My Style Rocks») στελεχώνονται από πρόσωπα τα οποία προέρχονται από την ελληνική ψυχαγωγία και τεχνικούς με ελληνική καταγωγή, ενώ σε ό,τι αφορά το «Survivor» πρόκειται για μια παραγωγή η οποία έχει έδρα στον Αγιο Δομίνικο και απασχολεί εκατοντάδες εργαζομένους, στην πλειοψηφία τους Ελληνες.

Οπως αναφέρουν πηγές από το κανάλι σχολιάζοντας την απόφαση του ΑΝΤ1, είναι λογικό να αποσυρθούν οι τουρκικές σειρές από το πρόγραμμα, κάτι που συμβαίνει και στο πρόγραμμα του ΣΚΑΪ, αλλά όχι και να διακοπεί η συνεργασία με σημαντικούς ανθρώπους οι οποίοι έχουν απλώς τουρκική καταγωγή.

Αυτό που βεβαίως ισχύει επίσης είναι ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος είναι από τους πιο στενούς φίλους του Ερντογάν και «μέγας κρίκος» του συστήματος σήμερα στην Τουρκία.

Ειδήσεις σήμερα: 

Πληροφορίες για δύο Έλληνες τραυματίες από την έκρηξη στη Βηρυτό

Κορωνοϊός: Άλλος ένας θάνατος - Στους 211 οι νεκροί στην Ελλάδα

Τι είναι το νιτρικό αμμώνιο που σκόρπισε τον όλεθρο στη Βηρυτό