Φανταχτερά κοστούμια και λαμέ εκρήξεις, χρώματα που ξαναζωντανεύουν το μουντό τοπίο, τραγούδια και χαρά, μαζί και ένα υπερ-ολόγιομο φεγγάρι να δεσπόζει πάνω από τα κεφάλια μας, δίνουν το στίγμα της βραδιάς στο Βεάκειο θέατρο, όπου βρεθήκαμε για να πάρουμε μια γεύση από το τι θα ακολουθήσει με τη μεγάλη επιστροφή της ελληνικής επιθεώρησης φέτος το καλοκαίρι διά των μαγικών χεριών του Φοίβου Δεληβοριά και του Δημήτρη Καραντζά
Εκεί στο ανοιχτό, όμορφο θέατρο που έχει θέα το Μικρολίμανο και τον Σαρωνικό, από τις 4 Ιουνίου και μέχρι τέλη Ιουλίου, θα ξαναζήσουμε την ανόθευτη χαρά που προσφέρουν τα επιθεωρησιακά νούμερα σε μια παράσταση με χαρακτηριστικό τίτλο «The 1821 - Η επιθεώρηση» και με ακόμα πιο επεξηγηματικό υπότιτλο «Μια εκ νέου επίσκεψη στον θαυμαστό κόσμο της Επιθεώρησης!», που έχει βάλει στοίχημα να αναστήσει το είδος που τα τελευταία χρόνια περνάει μια περίοδο παρακμής.
Από την Κορομηλά στην πανδημία
Η αφορμή για την ιδέα μιας μεγάλης επιθεωρησιακής παραγωγής δόθηκε από την επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Eπανάσταση, όταν το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Λευτέρης Γιοβανίδης αναζητούσαν μια παράσταση που θα φώτιζε τις διαφορετικές πτυχές της Ιστορίας μας, αλλά που θα μπορούσε «με όπλο το χιούμορ να κάνει την ανατροπή», όπως μας τόνισε χαρακτηριστικά ο Γιοβανίδης.
Οι εμπνευστές και δημιουργοί της παράστασης, Λευτέρης Γιοβανίδης, Φοίβος Δεληβοριάς και Δημήτρης Καραντζάς
Ο τραγουδοποιός και συνθέτης Φοίβος Δεληβοριάς, έχοντας ήδη εμπειρία λόγω των δημοφιλών σκετς που έχει καθιερώσει εδώ και αρκετό καιρό στην περίφημη ταράτσα του, του φάνηκε καταρχάς το ιδανικό πρόσωπο και σε αυτό ήρθε να προστεθεί ο θεατρικός σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς, διαμορφώνοντας από κοινού ένα δυναμικό δίδυμο που δείχνει να εγγυάται πολλά για το εκρηκτικό αποτέλεσμα. Οσο για τα κείμενα της παράστασης, τα υπογράφει μια πλειάδα έμπειρων θεατρανθρώπων, όπως η Λένα Κιτσοπούλου, ο Γιάννης Αστερής, η Γλυκερία Μπασδέκη, ο Κώστας Μανιάτης, ο Κώστας Κωστάκος, η Κέλλυ Παπαδοπούλου προσθέτοντας τον ιδανικό δυναμίτη ο οποίος απογειώνεται με την πλειάδα των ηθοποιών από διαφορετικές γενιές και με διαφορετική ιστορία στο ελληνικό θέατρο: αν λοιπόν, για παράδειγμα, τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου τη θεωρούμε σήμα κατατεθέν του Ελεύθερου Θεάτρου και της διαφορετικής εκδοχής της ελληνικής επιθεώρησης, τον Γιώργο Γάλλο, με τη μεγάλη θεατρική διαδρομή και την τηλεοπτική παρουσία στις «Αγριες Μέλισσες», σίγουρα θα χαρούμε να τον δούμε σε κωμικό ρόλο, κάτι στο οποίο δεν μας έχει συνηθίσει στο παρελθόν.
Ολο το καστ των ηθοποιών πάντως μοιάζει πραγματικά με dream team: ο Νίκος Καραθάνος είναι άμεσα συνυφασμένος με τις καλύτερες παραστάσεις του ελληνικού θεάτρου, το ίδιο και η Ελένη Κοκκίδου, αλλά και η απολαυστική στις κωμικές της στιγμές Γαλήνη Χατζηπασχάλη.
Εντύπωση προκαλεί η απρόβλεπτη εμφάνιση ενός πολυτάλαντου νέου, γνωστού ήδη από τις μεγάλες θεατρικές επιτυχίες «Στέλλα κοιμήσου» και «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα», όπως και από τον κινηματογραφικό «Νοτιά» Γιάννη Νιάρου. Εκπληξη αποτελούν και οι Πάνος Παπαδόπουλος, Ηλίας Μουλάς, Ιωάννα Πιατά, καθώς και η Λυδία Φωτοπούλου, που φέτος τη βλέπουμε και στην τηλεόραση στην «Τούρτα της μαμάς», η Μαρία Καβογιάννη, η Μάρθα Φριντζήλα, ο Χρήστος Λούλης σε σπέσιαλ, γκεστ εμφανίσεις.
Ολοι αυτοί που τους έχουμε χαρεί σε δραματικούς ρόλους, τους έχουμε δει να δοξάζονται στην Επίδαυρο και να δοκιμάζονται σε τραγωδίες δεν θα φοβηθούν να ακροβατήσουν -ναι, ειδικά οι άνδρες!- σε δωδεκάποντα τακούνια, να φορέσουν χρυσοποίκιλτα ενδύματα, τουαλέτες και φουστανέλες και να αφήσουν να σκορπίσει το άφθονο γκλίτερ σε μια σειρά από ευφάνταστα σκηνικά που υπογράφει η έμπειρη σκηνογράφος Μαρία Πανουργιά, η οποία συνεργάζεται με την ενδυματολόγο Ιωάννα Τσάμη. Από κοινού θα σπεύσουν να μας θυμίσουν ότι η Ελλάδα είναι όλα όσα θέλουμε να θυμόμαστε, να διακωμωδούμε ή ακόμα και να κρύβουμε. Αλλωστε αυτή η περιήγηση στο πολύχρωμο ελληνικό σύμπαν ξεκινά από τις όμορφες δημοκρατικές στιγμές του λόγου του Κολοκοτρώνη, για να κάνει μια στάση στο κιτς των χουντικών εορτών, στα σημερινά σκυλάδικα και στις τελετές των Ολυμπιακών, στους σταρ της τηλεόρασης και των σύγχρονων ριάλιτι και να καταλήξει στη σημερινή εποχή της πανδημίας.
Τα γαρίφαλα που βλέπουμε να σκουπίζει, σε κάποια από τις σκηνές που μας αποκαλύπτονται αποκλειστικά, ο Γιώργος Γάλλος, ως υπολείμματα μιας βραδιάς σε ένα μπουζουκομάγαζο, θα μπορούσαν να είναι τα ίδια με αυτά που θα στολίσουν το πέτο των υποτιθέμενων προέδρων - μια ιδιότητα την οποία δεν στερείται κανένας Ελληνας. Μπροστά από τα χρυσά σκηνικά και τις αστραφτερές κουρτίνες βλέπουμε να χορεύουν ως αρχαίοι ημών πρόγονοι, κρατώντας δάδες για τις ανάγκες του κιτς υπερθεάματος, οι λεγόμενοι Δε Γκρικς, στο πλαίσιο ενός παράδοξου «rebranding» (όρος που έχει συζητηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια) της χώρας μας στο νούμερο που λέγεται «No Greece at all».
Ο Γιάννης Κλίνης εμφανίζεται επί σκηνής φορώντας ένα αρχαιοπρεπές φόρεμα, πάντα όμως υψηλής ραπτικής, για να ενσαρκώσει τη Γιάννα Αγγελοπούλου
Ηταν άλλωστε και αυτό μέρος αυτής της κιτς, αντεστραμμένης προβολής που χωρούσε λίγο πολύ στη σύγχρονη μας Ιστορία τα πάντα: από τη Ρούλα Κορομηλά, το κατεξοχήν τηλεοπτικό σύμβολο, την οποία θα δούμε να παρακολουθεί επί σκηνής την «εθνική πρόταση γάμου» του Διονύση Σχοινά στην Καίτη Γαρμπή, έως τη Γιάννα Αγγελοπούλου, τους λαϊκούς μας τραγουδιστές και όλη την ηρωική εποποιία. Τίποτα δεν μένει έξω από αυτό το καταιγιστικό παλίμψηστο που μόνο μια επιθεώρηση θα μπορούσε να χωρέσει με αυτόν τον τρόπο.
Ανάμεσα στα αγαπημένα σκετς των δημιουργών Δεληβοριά - Καραντζά ξεχωρίζει και η εμφάνιση του υποτιθέμενα τελευταίου πατριώτη σκηνοθέτη με το όνομα Τζέιμς Πάρις, ο οποίος αναλαμβάνει, ύστερα από επιχορήγηση του υπουργείου Πολιτισμού και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, να συνενώσει τις ταινίες τριών δημιουργών: τις «Σουλιώτισσες» του Γιώργου Λάνθιμου, την «Εξοδο του Μεσολογγίου» του Γιάννη Οικονομίδη και το «Διακόσια χρόνια μόνο» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη.
Κινηματογραφικοί δημιουργοί και τηλεοπτικές φιγούρες, μορφές από την Επανάσταση, γιορτές της «πολεμικής αρετής των Ελλήνων» στο Καλλιμάρμαρο, καθημερινοί άνθρωποι που προσπαθούν να επιζήσουν εν μέσω πανδημίας, ο εθνικός διχασμός, ο φανατισμός, όλα παίρνουν τη δική τους θέση στη σκηνή και παρελαύνουν σε αυτή τη σατιρική επανεξέταση της παλαιότερης και σύγχρονης Ιστορίας μας. Μαζί, όπως υπόσχονται χιουμοριστικά οι ίδιοι οι δημιουργοί, με ζωντανή μουσική από τετραμελή ορχήστρα, μπαλέτα και μπόλικη χρυσόσκονη σε ένα μοναδικό υπερθέαμα από αυτά που έχουν λείψει τα τελευταία χρόνια από την Ελλάδα.
Η επιστροφή
«Η ιδιαίτερα τιμητική πρόταση του Λευτέρη Γιοβανίδη συνέπεσε με την απόφασή μου να ασχοληθώ σοβαρά με την επιθεώρηση», μας εξομολογείται χαρακτηριστικά ο Φοίβος Δεληβοριάς εξηγώντας τι τον παρότρυνε να εμπλακεί με ένα άγνωστο σε συνθέτη θεατρικό είδος και να βάλει στοίχημα τη δυναμική ανανέωσή του.
«Πρόκειται για ένα είδος που αγαπώ πολύ, άσχετα αν η εφηβική ηλικία μου συνέπεσε με την παρακμή της επιθεώρησης. Από μικρός ωστόσο παρακαλούσα τους γονείς μου να με πάνε σε επιθεωρήσεις, που είχαν ωστόσο αρχίσει να περνούν μια φάση αποσύνθεσης σε σχέση με την ένδοξη εποχή της Ελεύθερης Σκηνής, του Λάκη Λαζόπουλου κ.λπ. Ευτυχώς, όμως, διάβασα πολύ για την ελληνική επιθεώρηση όλα αυτά τα χρόνια, διέκρινα τα θεατρικά στοιχεία που τη χαρακτήρισαν, με απασχόλησε πολύ ως είδος. Οπότε όταν ο Λευτέρης Γιοβανίδης μού πρότεινε ένα καθαρά επιθεωρησιακό θέαμα η χαρά μου ήταν απερίγραπτη», ομολογεί ο Δεληβοριάς για να προσθέσει ότι ακόμα πιο χαρούμενος ένιωσε όταν προέκυψε ως πρόταση το όνομα του Δημήτρη Καραντζά ως σκηνοθέτη και συνδημιουργού, με τον οποίο, όπως μας αποκάλυψε, τους ενώνει μια φιλία χρόνων, κοινές διακοπές και ακούσματα, αμέτρητες συζητήσεις ακόμα και μια κοινή κοσμοθεωρία και πολιτικοκοινωνικά αντανακλαστικά.
Αντίστοιχα ενθουσιασμένος δηλώνει, από την πλευρά του, και ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς, ο οποίος, αν και σκηνοθέτης αμέτρητων πετυχημένων παραστάσεων, έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με ένα διαφορετικό είδος βάζοντας ένα προσωπικό δημιουργικό στοίχημα τόσο με τον ίδιο όσο και με τον Δεληβοριά.
Αμφότεροι άλλωστε αφορμώνται από την ανάγκη να δουν όχι μόνο πώς ήταν η Ελλάδα στο παρελθόν, αλλά και πώς είναι σήμερα ή πώς θα είναι στο μέλλον μέσα από μια λοξή ματιά, αλλά χωρίς τις ευκολίες που χρησιμοποιούσε τα τελευταία χρόνια η επιθεώρηση με τη ροπή στα σεξιστικά στοιχεία, στις βωμολοχίες και τις χοντράδες. Στο μυαλό τους, όπως τονίζει ο Δεληβοριάς, είναι πάντα το ελεύθερο πνεύμα που χαρακτήριζε τις παραστάσεις στο Αλσος, στο οποίο ένα παιδί της πόλης, όπως ανέκαθεν ήταν ο ίδιος, διέκρινε αυθεντικά ψήγματα ανατροπής και γενναίες δόσεις δηκτικού χιούμορ. Σε αυτή τη φαντασίωση επίσης φαίνεται να συμπεριλαμβάνονται τα εκλεπτυσμένα επιθεωρησιακά νούμερα και η νοσταλγική αύρα της «Οδού Ονείρων» του Χατζιδάκι, οι αξέχαστες στιγμές της Ελεύθερης Σκηνής και του Λάκη Λαζόπουλου - με την ωραία πειρακτική πλευρά της ελληνικής σάτιρας.
Ως μουσικός φυσικά ο Δεληβοριάς φρόντισε να εντάξει σε αυτό το πλέγμα αρμονικά τον ήχο, φτιάχνοντας ένα δικό του κουαρτέτο και συνθέτοντας τραγούδια που θα ήθελε, όπως τονίζει, να τραγουδιούνται για καιρό και να είναι το σήμα κατατεθέν της παράστασης. Τόλμησε μάλιστα να μας αποκαλύψει live επί σκηνής και ένα πανέμορφο κομμάτι που ερμήνευσε μοναδικά για εμάς η Μίρκα Παπακωνσταντίνου και το οποίο είχε συνθέσει ο ίδιος πριν από λίγες ημέρες.
Η Μίρκα Παπακωνσταντίνου ερμηνεύει ένα τραγούδι που έγραψε για το επιθεωρησιακό έργο ο Φοίβος Δεληβοριάς
Η «ιέρεια» του 1821
Για χρόνια οι ένδοξες παραστάσεις της ελληνικής επιθεώρησης, όπως εκείνες του Αλσους ή του Λάκη Λαζόπουλου, ήταν άμεσα συνυφασμένες με τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα, με στιγμές που είχαν καταγραφεί στο DNA μας, με πρόσωπα της επικαιρότητας, αλλά και σύμβολα της εποχής.
«Η ιστορία του έργου είναι η δική μας ιστορία», λένε, άλλωστε, οι δύο δημιουργοί για το «1821 - Η επιθεώρηση», ξετυλίγοντας ένα θεατρικό αφήγημα που ξεκινάει με την άφιξη ενός ανθρώπου στην άδεια σκηνή, ο οποίος παρακολουθεί το βάρος της Ιστορίας την οποία προσπαθεί να ακουμπήσει. Κίονες φαίνονται να στολίζουν σταδιακά το φόντο, τσάμικα να δίνουν και να παίρνουν και σύμβολα να εναλλάσσονται με πρόσωπα γνωστά και αναγνωρισμένα. Από αυτό το χαρωπό γαϊτανάκι δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει και η γυναίκα-σύμβολο όχι μόνο των Ολυμπιακών αλλά και των εορτασμών του 1821, την οποία ερμηνεύει μοναδικά ο Γιάννης Κλίνης, ο οποίος εμφανίζεται επί σκηνής φορώντας ένα αρχαιοπρεπές φόρεμα, πάντα όμως υψηλής ραπτικής. Μιμούμενος άψογα τη Γιάννα, η οποία προωθεί το ελληνικό πνεύμα, βρίσκεται να συνδιαλέγεται επί σκηνής με τον Τζόναθαν Οπουλος από τη Μελβούρνη, ο οποίος προσπαθεί να ανακαλύψει το διαφορετικό branding και rebranding της Ελλάδας, κάτι που ακούγαμε διαρκώς τα τελευταία χρόνια από τους διάφορους διαφημιστές και επικοινωνιολόγους - από την Ελλάδα των κυρίαρχων μύθων στην Ελλάδα της (επανα)προώθησης.
Κι αυτό είναι ένα από τα μικρά σκετς ανάμεσα στα άπειρα που θα παρελάσουν μπροστά από τα μάτια μας, αφού τίποτα δεν μένει ασχολίαστο σε αυτό το μακράς διάρκειας, χορταστικό υπερθέαμα που προσφέρει μια λοξή ματιά σε όλα όσα αγαπήσαμε και μισήσαμε, πιστέψαμε και αναθεωρήσαμε - σε αυτά που εξακολουθούν να μας στοιχειώνουν και να μας χαρακτηρίζουν ως Ελληνες. Αλλωστε η επιθεώρηση ήταν ανέκαθεν, από τα χρόνια του Αριστοφάνη, ο δικός μας τρόπος.