Βανέσα Γρηγοριάδη: Η πτώση της Victoria’s Secret φέρει την υπογραφή της

Αν η πτώση της Victoria’s Secret έφερε υπογραφή, αυτή δεν θα ήταν άλλη από της διάσημης Eλληνοαμερικανίδας Βανέσας Γρηγοριάδη. Η δημοσιογράφος που αντιμετωπίζει τα γραπτά της σαν ελεγεία -από συνεντεύξεις, αφιερώματα για τους μεγαλύτερους σελέμπριτι του πλανήτη, οικονομικές αποκαλύψεις και κάθε είδους ελεύθερο θέμα για την ποπ κουλτούρα και τους πρωταγωνιστές της-, έχει πλέον βάλει στο στόχαστρό της τον αλλοτινό κολοσσό ομορφιάς Victoria’s Secret. Αυτή ήταν που προέβη πρώτη στις αποκαλύψεις για τα σκάνδαλα σεξουαλικής παρενόχλησης, σεξισμού και μισογυνισμού, αλλά και για την σωματική, ψυχολογική και λεκτική κακοποίηση που υπέστησαν πολλά από τα μοντέλα, γνωστά και ως «Αγγελάκια» της Victoria. Πλέον, με εκτενή άρθρα, διαδικτυακές εκπομπές, τηλεοπτικές εμφανίσεις, podcasts και αφιερώματα μοιάζει αποφασισμένη να διατηρήσει το ζήτημα στην επικαιρότητα, καταφέροντας το τελευταίο και καίριο πλήγμα στην ήδη γονατισμένη αυτοκρατορία ομορφιάς. Και, μάλιστα, τη στιγμή που εκείνη επιχειρεί να επιτύχει για τον εαυτό της το μεγαλύτερο rebranding που έχει γίνει στην Iστορία και να αναδυθεί μέσα από τις στάχτες της.

Η Βανέσα δεν πείθεται για τη στροφή της εταιρείας, κάνοντας λόγο για «εταιρικά τερτίπια», και μετατρέπεται στον σφοδρότερο επικριτή της. Χρησιμοποιεί τη δημοφιλία της και τις απεριόριστες δημόσιες πλατφόρμες που διαθέτει ώστε να τροφοδοτεί καθημερινά το κοινό -μέσω μαρτυριών- με νέα περιστατικά που εκθέτουν τον βίο και την πολιτεία των ισχυρών παικτών της εταιρείας, αλλά και τις ανήθικες, διαχρονικές πρακτικές της. Αναδεικνύει τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς που το διοικητικό συμβούλιο της Victoria’s Secret συνειδητά επέβαλε, τις θυσίες στις οποίες υπέκυπταν τα μοντέλα της εταιρείας, ώστε να τα υπηρετήσουν, τους άνδρες-αρπακτικά σε επιτελικές θέσεις και τις αμαρτίες που βαραίνουν την όχι και τόσο αγγελικά -τελικά- πλασμένη εταιρεία.

Στον κόσμο των σελέμπριτι

Αν και ήδη 40 ετών, παρατηρώντας κανείς το μικροσκοπικό κορίτσι με τα μαύρα καστανά σγουρά μαλλιά που αρνείται πεισματικά να αλλάξει μοιάζοντας «με όλες τις άλλες γυναίκες του κόσμου», την αρχαιοελληνική μύτη και τα μεσογειακά χαρακτηριστικά, δεν θα την έκανε κανείς πάνω από 20 ετών. Κουβαλώντας το λάπτοπ της στο ένα χέρι, τον καφέ της στο άλλο, ο βηματισμός της αποπνέει ενέργεια που θυμίζει φοιτήτρια. Κι όμως, το εκ πρώτης όψεως εύθραυστο αυτό πλάσμα έχει ήδη καταξιωθεί σε έναν από τους δυσκολότερους επαγγελματικούς χώρους. Ισως επειδή η προσέγγιση των εκάστοτε θεμάτων του ρεπορτάζ της θυμίζει εξερεύνηση ψυχικών τοπίων. Αυτή ήταν, άλλωστε, που εξαγρίωσε τη Μαντόνα, με την οποία πέρασε αρκετούς μήνες μαζί, έχοντας πρόσβαση στο σπίτι, στην οικογένεια και σε κάθε πτυχή της ζωής της. Αυτός ήταν ο όρος που έθεσε η Βανέσα για να φιλοτεχνήσει ένα 10σέλιδο πορτρέτο αφιερωμένο στη θρυλική τραγουδίστρια με αφορμή τα 60ά της γενέθλια.

Μετά το δημόσιο ξέσπασμα της τραγουδίστριας για αντιφεμινιστική προσέγγιση της δημοσιογράφου, η Βανέσα ούτε καν μπήκε στον κόπο να απαντήσει. Για ακόμα μία φορά βρισκόταν στην πρώτη γραμμή. Αντί να παρακαλάει αυτή τους σταρ, έχει μετατραπεί σε ισότιμο συνομιλητή τους. Ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα ενοχλήσει κάποιους εκ των εμβληματικότερων προσωπικοτήτων του τρέχοντος αιώνα. Κέρδισε το National Magazine Award, βραβείο ισοδύναμο με το Πούλιτζερ, για το προφίλ του Καρλ Λάγκερφελντ. Ενα θέμα της που κόσμισε το εξώφυλλο των «New York Times» μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη ως ντοκιμαντέρ, ενώ το προφίλ της για την Αριάνα Χάφινγκτον την έχρισε υποψήφια για το Mirror Award. Εφημερίδες και περιοδικά, όπως οι «New York Times», το «Vanity Fair» και το «Rolling Stone» δεν τη ρωτάνε τι θέλει να γράψει, αλλά πόσες σελίδες χρειάζεται γι’ αυτό. Ετσι, φαίνεται ότι ανταμείβεται η απρόσκοπτη πρόσβασή της στον κόσμο των διασημοτήτων, με τους οποίους περνάει ολόκληρες ημέρες στο σπίτι τους, διεισδύοντας στον απροσπέλαστο μικρόκοσμό τους. Ισως εκεί έγκειται και η ικανότητά της να μετατρέπει τα λαμπρότερα αστέρια της υφηλίου σε ευάλωτα σχολιαρόπαιδα.

Ηταν η Βανέσα που κατέγραψε την κατάρρευση της Μπρίτνεϊ Σπίαρς το 2008, μίλησε με την Τέιλορ Σουίφτ για τα απανωτά Βατερλώ της ερωτικής της ζωής, ενώ αποδόμησε το φαινόμενο του Τζάστιν Μπίμπερ, τον οποίο γνώρισε το 2011 και τον περιέγραψε ως «κορεσμένο και άγριο». Εχει κοιμηθεί στα σπίτια των περισσοτέρων, έχει δειπνήσει μαζί τους και τους έχει συνοδεύσει στα ιδιωτικά τους τζετ, στα πάρτυ τους, ενώ έχει γίνει και μάρτυρας προσωπικών και ανθρώπινων στιγμών τους. Θεωρεί τον εαυτό της ειδικό στις προσωπογραφίες. Οι γονείς της, ο καθηγητής πληροφορικής Μιχάλης και η ζωγράφος Μαίρη από την Κέρκυρα, αφοσιώθηκαν με ζήλο στο μοναχοπαίδι τους. Προσπάθησαν να του προσφέρουν ό,τι καλύτερο είχε η Νέα Υόρκη. Επαιζε βιολί από τα πέντε της, φλάουτο και πιάνο. Μαθήτευσε στη διάσημη σχολή μπαλέτου του Alvin Ailey, ενώ φοίτησε σε ένα από τα καλύτερα ιδιωτικά σχολεία της πόλης. Η ίδια έχει περιγράψει την ανατροφή της ως «ιδιαίτερα πιεστική όσον αφορά την ακαδημαϊκή καταξίωση». Πλέον, είναι μητέρα. Με τον σύζυγό της γνωστό αρχιτέκτονα έχουν αποκτήσει ένα κοριτσάκι.

Η πολυμήχανη αυτή δημοσιογράφος δηλώνει πλέον βαριεστημένη από τους σελέμπριτι και τις συνεντεύξεις και στοχεύει σε μεγαλύτερα «ψάρια», έχοντας πλέον βάλει στο στόχαστρο τον κολοσσό Victoria’s Secret.

Η ιστορία της Victoria’s Secret

Η εταιρεία-συνώνυμο της θηλυκότητας είχε ήδη βρεθεί σε δεινή θέση και πριν από τη δημοσιογραφική εμπλοκή της Βανέσας. Τίποτα, πάντως, δεν προμήνυε τις σημερινές «θαλασσοταραχές» όταν γεννήθηκε η ιδέα της Victoria’s Secret στο μυαλό του επιχειρηματία Ρόι Ρέιμοντ. Είχε προηγηθεί μια ιδιαίτερα άβολη επίσκεψή του σε ένα πολυκατάστημα για να αγοράσει δώρο εσώρουχα για τη σύζυγό του. Τότε ήταν που οραματίστηκε έναν χώρο στον οποίο θα ένιωθαν άνετα τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες. Φαντάστηκε ένα βικτωριανό μπουντουάρ, στο οποίο θα πρωταγωνιστούσε το σκούρο ξύλο, ανατολίτικα χαλιά και μεταξωτές κουρτίνες. Επέλεξε το όνομα «Victoria» σε μια προσπάθεια να προκαλέσει την πολιτική ορθότητα, συνώνυμο της εποχής εκείνης. Ο ίδιος έχει σχολιάσει ότι επιθυμούσε να ιντριγκάρει τους πιθανούς πελάτες: εξωτερικά θα ήταν εκλεπτυσμένο, αλλά μέσα θα έκρυβε «πονηρά μυστικά». Και εγένετο η Victoria’s Secret. Πήρε δάνειο 40.000 δολαρίων από τις τράπεζες.

Εντέλει, άνοιξε δεκάδες καταστήματα, εδραιώνοντας και τον διάσημο κατάλογο εσωρούχων. Το 1982, η εταιρεία έβγαζε περισσότερα από τέσσερα εκατομμύρια δολάρια σε ετήσιες πωλήσεις, αλλά δεν ήταν λίγες οι φορές που φλέρταρε και με τη χρεοκοπία. Σε μια τέτοια κρίσιμη στιγμή που κρινόταν η επιβίωσή της, στο παιχνίδι εισήλθε ο Λες Γουέξνερ. Ο επιχειρηματίας ήταν ήδη γνωστός, καθώς είχε ιδρύσει τα Limited Brands, αποκτώντας ηχηρό όνομα στον κόσμο του λιανικού εμπορίου.

Ο Γουέξνερ σταδιακά δημιούργησε μια εντυπωσιακή αυτοκρατορία. Τον Ιούνιο του 1982 και μετά από σημαντικές εξαγορές εταιρειών εισήχθη και στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Εναν μήνα αργότερα, η εταιρεία αγόρασε και τα έξι καταστήματα της Victoria’s Secret και τον κατάλογό της αντί του ποσού του 1 εκατ. δολαρίων. Ο Γουέξνερ παρακολουθούσε στενά την ευρωπαϊκή αγορά εσωρούχων εκείνης της εποχής και ήθελε να φέρει παρόμοια αισθητική και στις ΗΠΑ. Ετσι, βάλθηκε να δημιουργήσει μια πιο προσιτή έκδοση της ευρωπαϊκής πολυτελούς μάρκας La Perla. Το όχημά του θα ήταν τα Victoria’s Secret. Εσώρουχα που έμοιαζαν πολυτελή και ακριβά αλλά ήταν προσιτά για τη μέση γυναίκα. Πέτυχε φλέβα χρυσού! Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Victoria’s Secret είχε γίνει ο μεγαλύτερος λιανοπωλητής εσωρούχων στις ΗΠΑ, με 350 καταστήματα σε εθνικό επίπεδο. Οι πωλήσεις ξεπερνούσαν το 1 δισ. δολάρια. Τότε ήταν που εδραιώθηκε και η σημερινή της εικόνα. Το 1995 ήταν η χρονιά που γεννήθηκε η περίφημη ετήσια επίδειξη μόδας των «Αγγέλων». Ο όρος εμπνεύστηκε από ένα τηλεοπτικό διαφημιστικό, όπου διάσημα μοντέλα της εποχής φορώντας φτερά διαφήμιζαν τη νέα σειρά εταιρείας με την ονομασία «angel». Εκτοτε ο όρος έγινε συνώνυμο της εταιρείας.

Για το σόου υπεύθυνος χρίστηκε ο υπεύθυνος Μάρκετινγκ της εταιρείας Εντ Ράζεκ, το οποίο αποτέλεσε εμβληματικό μέρος της εικόνας της εταιρείας. Ο Ράζεκ και η ομάδα του ήταν εκείνοι που διάλεγαν και τα μοντέλα που συμμετείχαν στην επίδειξη. Εξαιτίας αυτού έγινε ένας από τα σημαντικότερα στελέχη της εταιρείας, αλλά και του κόσμου του μόντελινγκ γενικότερα, βοηθώντας την εκτόξευση της καριέρας μοντέλων όπως η Ζιζέλ, η Τάιρα Μπανκς και η Χάιντι Κλουμ. Λίγα χρόνια αργότερα το σόου προβλήθηκε στην τηλεόραση και στο Διαδίκτυο. Το περιοδικό «Times» τη χαρακτήρισε ως τη στιγμή που «το Διαδίκτυο έπιασε φωτιά», καθώς οι 1,5 εκατομμύριο θεατές για το 1999 ήταν νούμερο ρεκόρ.

Οσο περνούσαν τα χρόνια τόσο η πασαρέλα των «Αγγέλων» γινόταν παγκόσμιο υπερθέαμα. Το 2000 η Ζιζέλ περπάτησε στην πασαρέλα με το πιο ακριβό σετ εσωρούχων που είχε ποτέ δημιουργηθεί από διαμάντια και που κόστιζε 15 εκατ. δολάρια. Στην πορεία επιστρατεύτηκαν και διάσημοι καλλιτέχνες, οι οποίοι τραγουδούσαν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. Η Σάρεν Τζέστερ Τάρνεϊ ανέλαβε το 2000 τη θέση της διευθύνουσας συμβούλου της εταιρείας. Η Τάρνεϊ αναβάθμισε το στυλ, λέγοντας χαρακτηριστικά στους συνεργάτες της ότι ήθελε να «θυμίζει περισσότερο Vogue και λιγότερο Playboy». Κατά τη διάρκεια της εννιάχρονης θητείας της τριπλασίασε τα έσοδα της εταιρείας σε 7,7 δισ., ενώ η αποχώρησή της το 2016 ήταν αιφνιδιαστική. Τα ηνία πήρε ο Γουέξνερ, ο οποίος προχώρησε σε δραστικές αλλαγές, αλλά η εταιρεία είχε ήδη αρχίσει να εμφανίζει ρωγμές. Αρχικά δεν είχε συνειδητοποιήσει τη μετατόπιση των γούστων των γυναικών από τις δαντέλες και τα περίτεχνα εσώρουχα, σε πιο βολικά, καθημερινά, κατάλληλα για όλη τη διάρκεια της ημέρας. Επιπλέον, εμφανίστηκαν εταιρείες που όχι μόνο τα πρόσφεραν αυτά, αλλά και εξυπηρετούσαν κανονικά σώματα γυναικών, όλων των μεγεθών. Θα έλεγε κανείς ότι ένα από τα κομβικά λάθη ήταν ότι η εταιρεία άργησε να προσαρμοστεί στα δεδομένα της εποχής.

Οι γυναίκες άρχισαν να δυσανασχετούν απέναντι στα ασφυκτικά καλούπια των επιταγών της μόδας. Η Victoria’s Secret έμοιαζε φτιαγμένη από άνδρες με σκοπό να εξυπηρετεί τις ανδρικές φαντασιώσεις, αφήνοντας απέξω τα θέλω και τις ανάγκες των ίδιων των πελατών της: των γυναικών. Η ετήσια επίδειξη μόδας άρχισε να προκαλεί επικρίσεις. Η τηλεθέαση δεν άργησε να διολισθαίνει. Τον Νοέμβριο του 2018 ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας προκάλεσε φρενίτιδα στο Διαδίκτυο με προσβλητικά σχόλια σχετικά με τις τρανσέξουαλ, τα plus size μοντέλα και τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες. Η πανδημία επιδείνωσε τα προβλήματα και έτσι αποφασίστηκε η πώληση του 55% στηSycamore Partners αντί του ποσού των 525 εκατ. δολαρίων. Αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι το ποσό της εξαγοράς θα έφτανε το 1,1 δισ., ωστόσο η κατρακύλα της εταιρείας το έριξε στο μισό.

«Αγγελοι» στην κόλαση

Το κερασάκι στην τούρτα ήταν το κίνημα #MeToo που συντάραξε τις δυτικές κοινωνίες και κλόνισε και τα θεμέλια του Χόλιγουντ, της μόδας και του Τύπου. Τα κομμάτια της Βανέσας Γρηγοριάδη στην εφημερίδα «New York Times» ήταν από τα πρώτα που στοχοποίησαν την εταιρεία, αποκαλύπτοντας ιστορίες τοξικής εργασιακής συμπεριφοράς στον οίκο. Αυτή ήταν που συνέδεσε και τη διοίκηση της εταιρείας με τον κατηγορούμενο για παιδοφιλία Τζέφρι Επστιν.

Πολλά από τα μοντέλα που εργάστηκαν για τη Victoria’s Secret στο παρελθόν καταφέρθηκαν εναντίον της με μια κοινή ανοιχτή επιστολή. Η Βανέσα συνέχισε την έρευνα, φιλοξενώντας στην εκπομπή της καθημερινά μοντέλα που μίλησαν για τις εξαντλητικές δίαιτες στις οποίες υποβάλλονταν, τα ναρκωτικά που αναγκάζονταν να παίρνουν για να κόβεται η όρεξή τους, την ανάρμοστη συμπεριφορά από τους υπαλλήλους της εταιρείας, τη διαπόμπευση των σωμάτων του με άσεμνα και προσβλητικά σχόλια. Ακόμα και για τις τιμωρίες εναντίον των μοντέλων, με μη καταβολή χρημάτων. Από την έρευνά της προέκυψε ότι ο Εντ Ράζεκ αποτελούσε ένα απο τα μεγαλύτερα προβλήματα της εταιρείας.

Οι περισσότερες καταγγελίες αφορούσαν αυτή για ανάρμοστη συμπεριφορά. Μεταξύ άλλων, κατηγορήθηκε ότι προσπαθούσε να φιλήσει και να θωπεύσει τα μοντέλα, τα παρενοχλούσε με ακατάλληλα ηλεκτρονικά μηνύματα και τηλεφωνήματα αργά το βράδυ. Τους ζητούσε να καθίσουν στα πόδια του. Είχε φτάσει μάλιστα στο σημείο να αγγίξει τον καβάλο μιας γυναίκας πριν από την επίδειξη του 2018. Και αρκετές υπάλληλοι δεν είχαν γλιτώσει από τη συμπεριφορά του. Αν κάποια ταίριαζε με τα στάνταρ του, αντιμετώπιζε το επίμονο φλερτ του. Αν, όμως, κάποια άλλη είχε κατά τη γνώμη του παραπάνω κιλά, αποτελούσε αποδιοπομπαίο τράγο. Σε μια εταιρική εκδήλωση, μια γυναίκα με ύψος 1,80 και βάρος 70 κιλών γελοιοποιήθηκε μπροστά σε όλους από αυτόν. Φωνάζοντας υστερικά τη διέταξε να αδειάσει το πιάτο της: «Αφησε το ψωμί και τα ζυμαρικά. Δεν βλέπεις πώς είσαι;». Παρά τις διαμαρτυρίες, πολλές εκ των οποίων κατατέθηκαν και επισήμως προς το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού, τίποτα δεν άλλαξε. Μόνο μετά τη δημοσιοποίηση και υπό την πίεση του #MeΤoo, αναγκάστηκε να παραιτηθεί.

Επιχείρηση «Μεταμόρφωση»

Εκτοτε, ξεκίνησε η επιχείρηση μεταμόρφωσης της εταιρείας, σε μια προσπάθεια να προσαρμοστεί στο κλίμα της εποχής, να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη της σύγχρονης γυναίκας και να αφήσει πίσω της το τοξικό παρελθόν της. Μετά την ακύρωση της πασαρέλας με τα μικροσκοπικά εσώρουχα και τα σώματα με αναλογίες απλησίαστες για οποιαδήποτε υγιή, φυσιολογική γυναίκα, αφοσιώθηκε στη δημιουργία βολικών εσωρούχων για κάθε σωματότυπο. Επιπλέον, αποχαιρετώντας τους «Αγγέλους», καλωσόρισε τις ακτιβίστριες. Αντικατέστησε τις σεξοβόμβες με αθλήτριες, πολιτικοποιημένες ακτιβίστριες, γυναίκες με περιττά κιλά και διακρίσεις σε διάφορους τομείς. Επέλεξε, μάλιστα, και πρέσβειρες της εταιρείας που θα εξέφραζαν τη στροφή 180 μοιρών, όπως τη σταρ του γυναικείου ποδοσφαίρου Μέγκαν Ραπίνο, ένα μοντέλο plus size, την Ινδή ηθοποιό Πριγιάνκα Τσόπρα και γυναίκες άνω των 40 και 50 ετών.

Η εταιρεία παρουσίασε επίσης το νέο διοικητικό συμβούλιό της, αποτελούμενο κυρίως από γυναίκες. Ακολούθησε και μία ανακοίνωση στην οποία η διοίκηση δεσμευόταν ότι θα εκπροσωπεί με σεβασμό τις γυναίκες, τα προϊόντα της θα απευθύνονται σε όλες ανεξαιρέτως, αφήνοντας πίσω πεπερασμένα στερεότυπα, αλλά και θα υπερασπίζεται ζητήματα σημαντικά για το γυναικείο φύλο. Σε μια προσπάθεια να φανούν συνεπείς με το νέο μοντέλο λειτουργίας, δημιούργησαν μια σειρά, τα έσοδα της οποίας θα πάνε για τον καρκίνο του μαστού. Μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, επίσης, επιστρατεύτηκαν σε διαφημιστικά και φωτογραφήσεις. Στα δελτία Τύπου υπάρχει η παραδοχή ότι η εταιρεία εκπροσωπούσε ένα «πατριαρχικό, σεξιστικό» και «πραγματικά επιβλαβές μοντέλο». Η Victoria’s Secret, όμως, είναι που έχει μπροστά της έναν ιδιαίτερο ανηφορικό δρόμο. Ουσιαστικά έχει κληθεί να αναγεννηθεί. Να διαφοροποιηθεί απ’ όλα εκείνα που την εκτόξευσαν στην κορυφή. Το αν θα τα καταφέρει είναι ζήτημα χρόνου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Patrick McMullan/Dimitrios Kambouris/Getty Images for Victoria's Secret/Ideal Image, Afp / VisualHellas.gr


Ειδήσεις σήμερα:

Καταδίωξη στο Πέραμα: Τι κατέθεσαν οι αστυνομικοί - Όλη η δικογραφία

Χρήστος Στρατάκης: «Μακάρι ο κόσμος να σε κοιτάει και να θέλει το καλό σου»

Αναβλήθηκε η δίκη του 45χρονου καθηγητή που κατηγορείται για παρενόχληση 11χρονης μαθήτριας στο Μοσχάτο