Βασίλισσα Ελισάβετ: 70 χρόνια ποπ σύμβολο και influencer

Αν η Αμερική έχει το Αγαλμα της Ελευθερίας, η Αίγυπτος τις πυραμίδες και τη Σφίγγα, η Κίνα το Σινικό Τείχος και η χώρα μας τον Παρθενώνα, η Μεγάλη Βρετανία είχε τη βασίλισσα. Δεν υπάρχει τίποτα πιο διάσημο, πιο αναγνωρίσιμο και πιο οικουμενικά οικείο από την εικόνα της Ελισάβετ. Πολλοί, από την ώρα που ανακοινώθηκε ο θάνατός της εκφράζουν βροντόφωνα στα κοινωνικά δίκτυα την απορία γιατί μας ενδιαφέρει ο θάνατος της βασίλισσας. Στην πραγματικότητα είναι τουλάχιστον αφελές να αναρωτιέται κανείς, αφού η Ελισάβετ βασιλεύοντας για 70 χρόνια κατάφερε να είναι ένα πρόσωπο αναγνωρίσιμο από τουλάχιστον τρεις γενιές, να περάσει στην ποπ κουλτούρα, να εμπνεύσει τη μόδα αλλά και την τέχνη, να δώσει τροφή για όλων των λογιών τις κινηματογραφικές και τις τηλεοπτικές αφηγήσεις, από δράματα έως παρωδίες, ακόμα και για κινούμενα σχέδια.

Ναι, κατά κάποιον τρόπο η Ελισάβετ, το επικοινωνιακό βεληνεκές της οποίας είχε περιγράψει επακριβώς ο Αντι Γουόρχολ με τη φράση «Θέλω να γίνω τόσο διάσημος όσο η βασίλισσα της Αγγλίας», συνδέθηκε με τη ζωή όσων έτυχε να βρεθούν στη Γη τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες. Ειδικά δε για τους Βρετανούς και τους πολίτες των χωρών της Κοινοπολιτείας υπήρξε σάρκα από τη σάρκα της καθημερινότητάς τους, αφού το πρόσωπό της αποτυπώθηκε στα νομίσματα περισσότερων από 20 χωρών, αρχής γενομένης από τον Καναδά το 1935, όταν δηλαδή ήταν μόλις 9 ετών.

Ακούγεται αξιοπερίεργο αλλά δεν είναι για μια γυναίκα προορισμένη από την κούνια της να ηγηθεί -έστω διακοσμητικά- ενός λαού. Αλλωστε το πρώτο της εξώφυλλο στο αμερικανικό περιοδικό «Time» το έκανε σε ηλικία μόλις 3 ετών το 1929 - και παρεμπιπτόντως το τελευταίο της το 2012 με αφορμή τους εορτασμούς για το Διαμαντένιο Ιωβηλαίο της. Λίγο μετά το μέσο της ζωής της, συγκεκριμένα το 1985, ο πατριάρχης της ποπ αρτ αποφάσισε πως είχε έρθει η στιγμή η βασίλισσα να κερδίσει την αθανασία μέσω των εμβληματικών πορτρέτων του.

Ο Γουόρχολ, μολονότι δεν εντυπωσιαζόταν εύκολα, δημιούργησε τέσσερις πίνακες με τη χαρακτηριστική τεχνική του, αξιοποιώντας την επίσημη φωτογραφία της Ελισάβετ για τους εορτασμούς του Αργυρού Ιωβηλαίου της οκτώ χρόνια νωρίτερα. Η βασίλισσα της Αγγλίας πέρασε έτσι στο πάνθεον των ηρώων του Αμερικανού καλλιτέχνη, πλάι στη Μέριλιν και τον Ελβις, ενώ η ίδια, 27 χρόνια αργότερα, αποφάσισε να αγοράσει και τα 4 έργα για τη βασιλική συλλογή, δίνοντας έστω και με χαρακτηριστική καθυστέρηση την ευλογία της για την εικαστική αποτύπωσή της.

Το ίδιο κολακευμένη θα ένιωθε λογικά και με τη δήλωση του Πολ ΜακΚάρντεϊ, ο οποίος το 2015 παραδέχτηκε πως υπήρξε ερωτευμένος με την Ελισάβετ στα πρώτα εφηβικά του χρόνια - εκείνη ήταν δέκα χρόνια μεγαλύτερή του. Μάλιστα, εκείνο τον ανεκπλήρωτο εφηβικό έρωτα αποφάσισε να εκφράσει το 1969 με το τραγούδι «Her Majesty», που περιλαμβανόταν στο εμβληματικό «Abbey Road» των Beatles. Αν και λάτρης της κλασικής μουσικής η ίδια -αγαπημένος της συνθέτης ήταν ο σύγχρονός της Βρετανός Μπέντζαμιν Μπρίτεν-, λογικά κάτι θα είχε πάρει το αυτί της για τα Σκαθάρια. Οπως και για τους Sex Pistols που το 1977 αποφάσισαν να αμφισβητήσουν τα όσια και τα ιερά της χώρας τους με έναν από τους ύμνους τους, το «God Save the Queen». Ηταν τέτοιο το σκάνδαλο που προκάλεσε στα χρηστά ήθη της εποχής το αντι-μοναρχικό περιεχόμενο του τραγουδιού ώστε απαγορεύτηκε από τα ραδιόφωνα του BBC ως κακόγουστο.

Αυτοσαρκασμός

Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, η βασίλισσα ή τουλάχιστον οι επιτελείς της στο Μπάκιγχαμ απέδειξαν ότι είχαν καταφέρει να καλλιεργήσουν περισσότερο την αίσθηση του χιούμορ, της σάτιρας, ακόμα και του αυτοσαρκασμού. Αν αναρρωτηθεί κανείς τι θυμάται από τους Ολυμπιακούς Αγώνες που φιλοξενήθηκαν στο Λονδίνο το 2012, η πιθανότερη απάντηση που θα κυλήσει αυθόρμητα στην άκρη της γλώσσας του θα είναι η βασίλισσα. Η σκηνή που οραματίστηκε ο σκηνοθέτης της τελετής έναρξης της διοργάνωσης Ντάνι Μπόιλ με τον 007 να συνοδεύει την Ελισάβετ από το Παλάτι στο Ολυμπιακό Στάδιο σφράγισε το κορυφαίο αθλητικό γεγονός. Μάλιστα, ήταν η ίδια η βασίλισσα που επέμεινε ότι πριν ο Ντάνιελ Κρεγκ και η ίδια αντικατασταθούν από κασκαντέρ θα έπρεπε να είχαν έναν μικρό διάλογο μεταξύ τους.

Εκείνη ως βασίλισσα, εκείνος ως ο Βρετανός πράκτορας για πάντα ταγμένος στην υπηρεσία της Αυτής Μεγαλειότητος. Η Ελισάβετ ήταν μάλλον μια καλή ηθοποιός ακόμα και αν το μόνο που χρειάστηκε να κάνει ήταν να υποδυθεί τον εαυτό της. Στους πρόσφατους εορτασμούς για το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της πρωταγωνίστησε και πάλι σε ένα βίντεο παίρνοντας μαζί με τον Αρκούδο Πάντιγκτον το απογευματινό τσάι της στο Παλάτι. Αν το καλοσκεφτεί βέβαια κανείς, ένας «κοινός θνητός» δεν χρειαζόταν να περιμένει επετείους και γιορτές για να δει πώς ζει και να μάθει πώς σκέφτεται η βασίλισσα. Από το 2016 τα έργα και οι ημέρες της Ελισάβετ είναι προσβάσιμα στον καθένα με το πάτημα ενός κουμπιού και την καταβολή μιας σχετικά οικονομικής συνδρομής.

Το «The Crown» (ελληνιστί «Το Στέμμα») που οδεύει προς την πέμπτη σεζόν του είναι μια από τις πολυδάπανες και απαιτητικές τηλεοπτικές παραγωγές του Netflix που όχι μόνο έφερε και με το παραπάνω τα λεφτά της, αλλά έβαλε τη βασιλική οικογένεια της Αγγλίας δυνητικά σε κάθε σπίτι στις 190 χώρες που είναι διαθέσιμη η συνδρομητική πλατφόρμα.

Η βασίλισσα έγινε στην πραγματικότητα πρωταγωνίστρια μιας καλοκουρδισμένης, καλογυρισμένης και αισθητικά άρτιας σαπουνόπερας με σπουδαίες πρωταγωνίστριες (Κλερ Φόι, Ολίβια Κόλμαν, Ιμέλντα Στόντον), κάθε κύκλος της οποίας αναβιώνει τη συζήτηση γύρω από τους Αγγλους γαλαζοαίματους, τους κρατά κατά κάποιον τρόπο ζεστούς, επίκαιρους και θελκτικούς για τα media. Λέγεται μάλιστα ότι τουλάχιστον οι δύο πρώτοι κύκλοι της σειράς είχαν θετική ανταπόκριση από την Ελισάβετ, ωστόσο η συζήτηση για το πόσο όσα παρουσιάζονται στη σειρά είναι συνεπή με την αληθινή ιστορία της ανάγκασε τον δημιουργό Πίτερ Μόργκαν να δώσει εξηγήσεις αναφορικά με τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία. Ο Μόργκαν είναι ο άνθρωπος που έκανε την Ελισάβετ trend ως μέρος της μαζικής τηλεοπτικής, κινηματογραφικής και θεατρικής αφήγησης.

Το 2006 υπέγραψε το σενάριο της ταινίας «The Queen», την οποία σκηνοθέτησε ο Στίβεν Φρίαρς. Η Ελεν Μίρεν που ενσάρκωσε την Ελισάβετ στην περίοδο διαχείρισης του θανάτου της Νταϊάνας ήταν τόσο υποδειγματική στον ρόλο ώστε τιμήθηκε με Οσκαρ. Μόργκαν και Μίρεν συναντήθηκαν ξανά λίγα χρόνια αργότερα, αυτή τη φορά στη θεατρική παράσταση «The Audition», μια φανταστική αφήγηση για τις εβδομαδιαίες συναντήσεις της βασίλισσας με τους πρωθυπουργούς της Μεγάλης Βρετανίας. Ακόμα και τα minions συνασπίστηκαν για να σώσουν την Ελισάβετ στο «Despicable Me», ένα φιλμ φτιαγμένο για παιδιά.

Στυλιστικές επιλογές

Φυσικά, η βασίλισσα δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει και τη μόδα, αφήνοντας τη σφραγίδα της με τις εμβληματικές στυλιστικές επιλογές της. Ηδη από το 1953, όταν ενθρονίστηκε, αντιλήφθηκε τη δύναμη της εικόνας της και τα μηνύματα που μπορούσε να εκπέμψει με ένα φόρεμα, ένα καπέλο, ένα κόσμημα από τη βασιλική συλλογή ή ένα ζευγάρι λευκά γάντια. Στον μεταπολεμικό κόσμο η κορωνίδα του έθνους έπρεπε να εμπνέει, να δίνει ελπίδα και χαρά άμα τη εμφανίσει. Το αίτημα έγινε ακόμα πιο επιτακτικό όταν πια στη ζωή της βασιλικής οικογένειας μπήκε, από τα τέλη του ’60, η έγχρωμη τηλεόραση.

Καμία εμφάνιση έκτοτε δεν μπορούσε να αφεθεί και δεν αφέθηκε στην τύχη. Τα συχνά εκτυφλωτικά χρώματα των συνόλων της -σχεδόν πάντα συνοδευμένα από τρεις σειρές πέρλες στον λαιμό- δεν ήταν μια τυχαία επιλογή, αλλά η εγγύηση ότι μια γυναίκα ύψους 160 εκατοστών θα ήταν σίγουρα όχι μόνο ορατή, αλλά διακριτή στην πολυκοσμία και τον συγχρωτισμό. Η βασίλισσα όφειλε να ξεχωρίζει και με τον ενδυματολογικό κώδικά της, τον οποίο σμίλεψε στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής της με την ενδύτρια και σχεδιάστρια Αντζελα Κέλι.

Εκείνη ήταν υπεύθυνη και για τις περίπου 300 επίσημες και ανεπίσημες εμφανίσεις της βασίλισσας κάθε χρόνο - μέχρι τουλάχιστον η Ελισάβετ να παραχωρήσει μέρος των υποχρεώσεών της στον Κάρολο. Τα κίτρινα, πράσινα, ροζ σύνολα της μονάρχη ήταν και μια ένδειξη σεβασμού, σύμφωνα με την Κέλι, σε όσους έσπευδαν να τη συναντήσουν από κοντά. Ηθελε να διατηρεί τη βεβαιότητα ότι θα τη δουν. Εννοείται πως οτιδήποτε προτού φορεθεί από τη βασίλισσα είχε περάσει εξαντλητικούς ελέγχους -για τον άνεμο, την υγρασία, τη βροχή- και είχε προβλεφθεί ακόμα και η παραμικρή λεπτομέρεια, όπως λόγου χάρη να μην ήταν ευδιάκριτοι τυχόν λεκέδες στα υφάσματα που χρησιμοποιούνταν. Κυρίως το στυλ ήταν για εκείνη ένα υπερόπλο οπτικής επικοινωνίας. Μιλούσε για εκείνη, χωρίς η ίδια να χρειάζεται να κάνει ούτε το πολύ χαρακτηριστικό, παροιμιώδες νεύμα προς τον λαό της.