Barbie: Φεμινιστικές και υπαρξιακές ανησυχίες σε ένα ροζ πλαστικό σύμπαν
21.07.202322:30
Πολυχρωμία, μπόλικο χιούμορ, απολαυστικές ερμηνείες και ανθρώπινοι προβληματισμοί συνθέτουν το παραμύθι της διάσημης παιδικής κούκλας σε μια κοινωνικά αφυπνισμένη εποχή
Ήταν 15 Ιουνίου του 2022, 1 χρόνος και κάτι πριν, όταν η εικόνα της Μάργκοτ Ρόμπι ως Barbie προκάλεσε ένα παραλήρημα στο ίντερνετ. Μια Μάργκοτ Ρόμπι κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν της πιο διάσημης πλαστικής κούκλας επισφράγισε από πολύ νωρίς την απολύτως ορθή και συμβατή επιλογή της ηθοποιού στον ρόλο. Όποιος ή όποια και αν είδε αυτή την εικόνα, θα πρέπει να είπε: «Αυτή η γυναίκα γεννήθηκε για να υποδυθεί τη Barbie».
Έναν ακριβώς μήνα μετά, στις 15 Ιουλίου, μία εικόνα του Ράιαν Γκόσλινγκ ως Ken έγινε διαθέσιμη στο διαδίκτυο προκαλώντας φρενήρεις αντιδράσεις. Ένας μαυρισμένος από τον ήλιο, με ξανθό πλατινέ μαλλί, κινηματογραφικούς κοιλιακούς, τζιν αμάνικο γιλέκο και εσώρουχα που ανέγραφαν «Ken» αλά «Calvin Klein», Ράιαν Γκόσλινγκ, έδωσε σάρκα και οστά στον γνωστό «κούκλο».
Αυτό, ήταν έναν χρόνο πίσω. Τι έχει ακολουθήσει έκτοτε; Παπαρατσικές φωτογραφίες από το σετ, δεκάδες διαφημιστικές αφίσες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, 2 teaser, 1 τρέιλερ και ίσως η πιο συναρπαστική και ενθουσιαστική προωθητική καμπάνια των τελευταίων ετών.
Οι ηθοποιοί της ταινίας δεν διαφήμισαν απλά την ταινία, έγιναν η ταινία, φέροντας τους χαρακτήρες τους καθ’ όλη τη διάρκεια της περιοδείας του Τύπου, με καλύτερο όλων τον Ράιαν Γκόσλινγκ που έχει εγγραφεί στο DNA του Ken (αρκεί να ρίξει κάποιος μια ματιά στις συνεντεύξεις του). Από την άλλη, πάμπολλες ήταν οι viral ροζ εμφανίσεις της διάσημης πρωταγωνίστριας στα διάφορα κόκκινα χαλιά, σε δημόσιες εκδηλώσεις ακόμη και στον δρόμο. Η πίστη της στον κώδικα του ρόλου της εκτός κινηματογραφικού σετ, εντυπωσιάζει αν μη τι άλλο.
Η «Barbie» γρήγορα απέδειξε ότι έχει να κάνει με κάτι περισσότερο από μια ταινία, έχει να κάνει με ένα ολόκληρο lifestyle. Τους μήνες που προηγήθηκαν της κυκλοφορίας της ταινίας, η Mattel, η εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία της κούκλας – παιχνιδιού, προχώρησε σε διάφορες διαφημιστικές συνεργασίες και συνεργασίες με διάφορες μάρκες με θέμα τη Barbie, όπως με τις Airbnb, Bloomingdale's, Forever 21, Gap, Primark, Ulta, και Xbox, ανάμεσα σε άλλες. Ενόψει της κυκλοφορίας, ροζ διαφημιστικές πινακίδες, κενές εκτός από την ημερομηνία κυκλοφορίας της ταινίας, εμφανίστηκαν σε όλο τον κόσμο, ενώ ένα πραγματικό «Barbie Dreamhouse» στο Μαλιμπού της Καλιφόρνια έγινε διαθέσιμο προς ενοικίαση. Αυτές είναι λίγες μόλις από τις προωθητικές κινήσεις που έγιναν λίγο πριν από την πρεμιέρα της ταινίας, δημιουργώντας ένα φαινόμενο που υπερβαίνει την ίδια την ταινία και που θυμίζει τις παλιές καλές εποχές των «Harry Potter», «Lord of the Rings» και «Star Wars», μεταξύ άλλων.
Η πλοκή του φιλμ, σε σκηνοθεσία της Γκρέτα Γκέργκουικ, έχει ως επίκεντρο τη Barbie, η οποία ζει στη Barbieland όπου η κάθε ημέρα είναι τέλεια όπως ακριβώς και η προηγούμενη. Ο Ken είναι αυτό που λέει και το σλόγκαν της ταινίας: «Είναι απλά ο Ken». Ώσπου μια μέρα όλα αλλάζουν όταν η Barbie βιώνει μια υπαρξιακή κρίση, κάτι που διαταράσσει τις ισορροπίες στον κόσμο της. Barbie και Ken ξεκινούν ένα ταξίδι στον αληθινό κόσμο για να βρουν τις απαντήσεις.
Πώς ήταν τελικά η ταινία που τόσο πολύ περίμεναν όλοι και όλες; Μια οπτικά θεαματική, άκρως φεμινιστική, εξαιρετικά διασκεδαστική, τρομερά κωμική, συχνά τραγελαφική, υπερσύγχρονη μεταφορά της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σχετικά με το καστ, δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί καμία καλύτερη ή πιο ταιριαστή από την Αυστραλή ηθοποιό για να υποδυθεί τη Barbie. Σε πολλές σκηνές βλέποντας την ηθοποιό υπήρχε η ψευδαίσθηση ότι όντως έβλεπε κανείς μια πραγματική σε φυσικό μέγεθος Barbie. Η ομορφιά της ήταν μεθυστικά σαγηνευτική και η ερμηνεία της αφοπλιστικά γνήσια. Ωστόσο, τις εντυπώσεις έκλεψε ο Γκόσλινγκ, ο οποίος ήταν ακραία απολαυστικός ως Ken, καθώς επέδειξε μια υποκριτική μαεστρία σε έναν ρόλο που δεν το περίμενε κανείς.
Η ταινία χαρακτηρίζεται, παρά το φαντεζί περιτύλιγμα και το σε μεγάλες δόσεις χιούμορ, από ουσιαστικό βάθος. Χτίζεται πάνω σε δύο κατά βάση άξονες: τον φεμινισμό και την ανθρώπινη ύπαρξη στο σύνολό του. Η πολυχρωμία των κάδρων συνδυάζεται με αυτή τη φιλοσοφική αναζήτηση. Οι υπαρξιακές αγωνίες της Barbie που συνιστούν τον πυρήνα της ταινίας, όσο παράδοξη ως σύλληψη για μια ταινία που έχει να κάνει για ένα πλαστικό παιδικό παιχνίδι, οδηγούν σε έναν ειλικρινή στοχασμό. Ο θεατής μπορεί εύκολα να ταυτιστεί με τις ανησυχίες της πρωταγωνίστριας και παρασέρνεται σε αυτό το ταξίδι της ανακάλυψης της πραγματικής αξίας του εαυτού. Ποια είμαι και τι κάνω; Γιατί υπάρχω; Σε έναν κόσμο που δεν είναι τέλειος θέλω να υπάρχω; Ερωτήματα πανάρχαια αναγεννιούνται σε αυτήν την παστέλ ιστορία και την προσγειώνουν γρήγορα και βίαια.
Σε σημεία όμως, το διδακτικό ύφος του φιλμ κουράζει, καθώς δίνει έτοιμα στο «πιάτο» τα μηνύματα και δεν έχει την απαίτηση να τα «εξορύξει» ο ίδιος ο θεατής. Πιθανώς, αυτός ο τρόπος να έχει μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό, εφόσον οι ευθείς προβληματισμοί του, που παίρνουν τη μορφή φωναχτών συλλογισμών στην ταινία, θα γίνουν ενδεχομένως πιο εύκολα αντιληπτοί και κατανοητοί από το ευρύ κοινό. Πάντως, αυτή η υφολογική επιλογή δεν μειώνει τη συνολική βαρύτητα του. Τα ερωτήματα που θέτει καθ’ όλη τη διάρκεια στρέφονται γύρω από την ανθρώπινη κατάσταση. Τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος; Και κυρίως αξίζει να είσαι άνθρωπος; Σε μια κοινωνία ταλανιζόμενη από μυριάδες κοινωνικά προβλήματα, αν μπορούσες θα έκανες και πάλι την επιλογή να γεννηθείς άνθρωπος;
Σχετικά, με την ταυτότητα του έργου που δεν μπορεί να διακριθεί σε καμία περίπτωση από το φεμινιστικό υπόβαθρο, η Barbie ζει στη Barbieland, όπου αποτελεί τη φαντασίωση της οποιασδήποτε φεμινίστριας. Γυναίκες ασκούν όλα τα επαγγέλματα, κυβερνούν τη χώρα και είναι υπεύθυνες για την ανώτατη δικαστική εξουσία. Όμως, όταν η Barbie πάρει την απόφαση να βγει στον αληθινό κόσμο πρέπει να μάθει ότι η αξία της θα είναι εγγενώς πιο χαμηλή από αυτή του άντρα. Πρέπει να αποδεχτεί το γεγονός ότι το ανδρικό φύλο θα την αντιμετωπίσει σαν αντικείμενο, θα την υποτιμήσει, θα την υποβιβάσει, θα την απορρίψει και θα τη μειώσει, μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκα. Το σκεπτικό όσο δεδομένο και αν φαίνεται στη σημερινή γυναίκα, είναι άλλο τόσο οξύμωρο όσο ακούγεται στις παραπάνω γραμμές. Βγαίνοντας από τον πλαστικό της κόσμο, η ροζ ντυμένη, τέλεια σε όλα, πανευτυχής κούκλα θα αντιμετωπίσει τον σκληρό κόσμο, όπου οι άνδρες κυβερνούν και όπου οι γυναίκες είναι σε ένα επίπεδο χαμηλότερο.
Η σκηνή με τον μονόλογο της Αμέρικα Φερρέρα, που υποδύεται την υπάλληλο της Mattel, είναι σίγουρα ένα από τα καλύτερα σημεία της ταινίας. Συμπυκνώνει άριστα, καθαρά και περιληπτικά τη συνθήκη της σύγχρονης γυναίκας. Υπογραμμίζει όλες τις ακραίες έμφυτες αντιφάσεις: πρέπει να είσαι όμορφη, αλλά όχι πολύ όμορφη και δείχνεις ότι ασχολείσαι μόνο με την εμφάνισή σου, αλλά όχι και λιγότερο όμορφη από το επιθυμητό γιατί μετά χάνεις τη «θηλυκότητά» σου, πρέπει να είσαι έξυπνη αλλά όχι υπερβολικά έξυπνη και σε καμία των περιπτώσεων πιο έξυπνη από τους άνδρες, πρέπει να είσαι μητέρα πάνω απ’ όλα και πρέπει να είσαι καλή σε αυτό, αλλά αν ασχολείσαι με την καριέρα σου πολύ ή έχεις επαγγελματικές φιλοδοξίες, τότε αποτυγχάνεις στον ρόλο της μητρότητας και πάει λέγοντας. Πρέπει να τα κάνεις όλα και τέλεια και πάνω απ’ όλα μην τολμήσεις να παραπονεθείς ποτέ γι’ αυτό! Οι γυναίκες δεν έχουν δικαίωμα στο παράπονο, γιατί αλίμονο θα θεωρηθούν «γκρινιάρες»…
Συμπερασματικά, η «Barbie» υφαίνει τη γυναικεία ανεξαρτητοποίηση και ενδυνάμωση με την υπαρξιακή αναστάτωση ευφυώς. Σε στιγμές κινδυνεύει να γίνει κιτς αλλά παρέχει μια πανδαισία χρωμάτων και ένα οπτικά ευχάριστο θέαμα υψηλής ποιότητας, με ερμηνείες επιπέδου. Η έντονη και άμεση διδακτική υφή της ταινίας δεν ξεπερνάει το βάρος και την αλήθεια των νοημάτων της. Ο θεατής μένει αγεφύρωτος μπροστά σε μεγάλες ερωτήσεις. Προχωρώντας προς το φινάλε της ταινίας το δίλημμα είναι το εξής: Θες να ζήσεις σε έναν ιδεατό κόσμο όπου όλα είναι τέλεια και ποτέ τίποτα δεν αλλάζει, ή θα αντιμετωπίσεις τον αληθινό κόσμο για να ζήσεις με τα θετικά και τα αρνητικά που αυτός συνεπάγεται; Δεν είναι μόνο η Barbie που καλείται να απαντήσει, αλλά και ο καθένας και η καθεμία προσωπικά.
Η ταινία «Barbie» προβάλλεται στις αίθουσες αυτή τη στιγμή.