Η Taylor Swift, η πρώτη billionaire της μουσικής βιομηχανίας, έγινε μάθημα στο Χάρβαρντ!

Υπάρχει ένας πολύ απλός, προσβάσιμος σε όλους και μάλλον ντροπιαστικά μπακαλίστικος τρόπος για να αντιληφθεί κανείς το εκτόπισμα, το μέγεθος της επιτυχίας, το celebrity status και την επιρροή που ασκεί η Τέιλορ Σουίφτ στον κόσμο. Φτάνει μια ματιά στον λογαριασμό της στο Instagram, δηλαδή στο ψηφιακό παλίμψηστο στο οποίο όλοι μας επενδύουμε πια την έξωθεν -καλή ή κακή- μαρτυρία μας.

H 34χρονη τραγουδοποιός ακολουθείται από 281 εκατομμύρια χρήστες. Εκείνη πάλι με τη σειρά της δεν ακολουθεί κανέναν. Γιατί άλλωστε να το κάνει, όταν από τα 16 της, τότε δηλαδή που συστήθηκε στον κόσμο με το πρώτο της country άλμπου, κλήθηκε, έμαθε και τελικά εθίστηκε στο να ηγείται, παραδίδοντας τον εαυτό της στους άλλους, στην κρίση τους, στον χλευασμό τους μα, κυρίως, στην επευφημία τους. Δεν είναι ζήτημα ελιτισμού η απόφασή της να ακολουθεί τον κανέναν. Η Σουίφτ απλώς δεν έχει τον χρόνο να ασχοληθεί με τίποτα άλλο πέρα από τον εαυτό της, αυτόν δηλαδή με τον οποίο ασχολούνται ακούραστα, λυσσαλέα και ακαταπόνητα όλοι οι άλλοι.

Την περασμένη Κυριακή στο Super Bowl, το μεγαλύτερο και πιο φωτογενές ετήσιο αθλητικό γεγονός στις ΗΠΑ, κανείς δεν έδωσε δεκάρα ούτε για τη νίκη των Kansas City Chiefs απέναντι στους San Francisco 49ers, ούτε καν για το μουσικό δρώμενο του ημιχρόνου, το οποίο παραδοσιακά απολαμβάνει τιμές ιερού δισκοπότηρου της βιομηχανίας του θεάματος. Αν κάτι έμεινε από τον αγώνα, ήταν το ηδυπαθές φιλί της Τέιλορ Σουίφτ στον αγαπημένο της, παίκτη των Chiefs, Τράβις Κελς. Αλλά και στη φετινή απονομή των Χρυσών Σφαιρών, αν κάτι μονοπώλησε το ενδιαφέρον ήταν η παρουσία, οι αντιδράσεις, το πράσινο Gucci φόρεμα και η ψιλή κουβέντα (βλ. κουτσομπολιό) της Σουίφτ με την επιστήθια φίλη της Σελένα Γκόμεζ.

Κι αυτό μολονότι η τραγουδίστρια δεν κατάφερε να πάρει σπίτι της το νεότευκτο βραβείο του εμπορικότερου κινηματογραφικού επιτεύγματος για την περιοδεία της «The Eras Tour». Ακόμα και στο Χ (πρώην Twitter) η συζήτηση τις τελευταίες εβδομάδες περιστράφηκε μονότονα γύρω από την Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα, εξαιτίας κάποιων χαλκευμένων γυμνών φωτογραφιών της -δημιούργημα Tεχνητής Nοημοσύνης- που διεσπάρησαν στην οικουμένη μέχρι να πεις Τέιλορ Σουίφτ και αποσύρθηκαν -με χαρακτηριστική χρονοκαθυστέρηση- από το Mέσο.

Μάθημα στο Χάρβαρντ

Η γεννημένη στην Πενσιλβανία των ΗΠΑ το 1989 και μεγαλωμένη σε μια φάρμα χριστουγεννιάτικων δέντρων -πόσο πιο ιδανικό μπορεί να είναι το σκηνικό για τον πρόλογο μιας ζωής εικόνας και ομοίωσης παραμυθιού;- τραγουδίστρια και τραγουδοποιός είναι παντού. Ακόμα και στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου για το εαρινό εξάμηνο, κάθε Δευτέρα και Τετάρτη, από τις 12 έως τις 13.15 το μεσημέρι η περίπτωσή της διδάσκεται μέσω μιας σειράς διαλέξεων στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών από την καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Στέφανι Μπαρτ.

Η ίδια η ακαδημαϊκός σε συνεντεύξεις, που εύλογα της ζητήθηκαν, μίλησε για την αγνότητα των προθέσεών της, λέγοντας ότι θεώρησε χρέος της να διερευνήσει ένα φαινόμενο της σύγχρονης κουλτούρας επισήμανε πως το ενδιαφέρον των εγγραφών ξεπέρασε τις (ούτως ή άλλως υψηλές) προσδοκίες και αποκάλυψε ότι η συχνότερη ερώτηση που δέχεται είναι αν η ίδια η ποπ σταρ πρόκειται να τιμήσει με την παρουσία της ένα μάθημα του οποίου εκούσα άκουσα υπήρξε μούσα. Εξάλλου είναι γνωστό ότι η Σουίφτ έχει θεμελιώσει τη σχέση με τους fans της σε μάλλον αναπάντεχες για την ουρανομήκη φήμη της πράξεις, όπως εισβάλλοντας απρόσκλητη αλλά πάντα καλοδεχούμενη στα bachelors ή στα γενέθλια πάρτυ τους.

Ηταν ωραία και σίγουρα αθώα εκείνα τα χρόνια. Ειδικά συγκρινόμενα με το σήμερα. Γιατί μπορεί η Τέιλορ Σουίφτ να βρίσκεται στο απόγειο της καριέρας της, όπως συνομολογούν η περιοδεία της «The Eras Tour» που την έκανε δισεκατομμυριούχο -την πρώτη μάλιστα δισεκατομμυριούχο με έσοδα αποκλειστικά από τη μουσική-, η IFPI, που την έχει χρίσει καλλιτέχνη της χρονιάς τρεις φορές (2014, 2019, 2022), και η βούλα του περιοδικού «Time» που την ανακήρυξε πρόσωπο του 2023, ωστόσο την ίδια στιγμή στοχοποιείται ως πρωταγωνίστρια ενός σίγουρα ευφάνταστου, αν όχι δυστοπικού, σεναρίου συνωμοσίας. Σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τραμπ, το Fox News και τη σκληροπυρηνικά συντηρητική πτέρυγα του αμερικανικού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, η Σουίφτ λειτουργεί ως Δούρειος Ιππος μιας συμμαχίας που έχουν συνάψει ο Λευκός Οίκος, το Πεντάγωνο, το κόμμα των Δημοκρατικών και η National Football League με σκοπό την εξασφάλιση μιας δεύτερης θητείας στον Τζο Μπάιντεν.

Μάλιστα, οι οπαδοί της παραπάνω θεωρίας διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους ότι η τραγουδίστρια επρόκειτο να προχωρήσει σε επίσημη δήλωση στήριξης του Αμερικανού προέδρου -το είχε κάνει το 2020- εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου στο περιθώριο του πρόσφατου Super Bowl. Τελικά έμειναν με τα κουρελιασμένα τους ρούχα να παρακολουθούν τα επινίκια της Σουίφτ καβάλα στον αγαπημένο της Τράβις Κελς. Πάντως, το σενάριο πως εκείνη είναι το κρυφό υπερόπλο των Δημοκρατικών όχι μόνο συντηρείται στην αμερικανική κοινή γνώμη, αλλά αποκτά ολοένα περισσότερους θιασώτες. Μόλις την εβδομάδα που μας πέρασε, σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου Μονμάουθ του Νιου Τζέρσεϊ κατέδειξε πως το 20% των Αμερικανών πολιτών ερμηνεύει και το παραμικρό νεύμα της Σουίφτ ως προπαγάνδα υπέρ του Μπάιντεν.

Το κορίτσι-Μίδας

Ναι, «ψεκασμένοι» ευδοκιμούν παντού, όμως η επιτυχία, η δημοφιλία και η απήχηση της Σουίφτ είναι τέτοιες που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τον φόβο, ακόμα και την παράνοια των τιμητών της. Πάρτε για παράδειγμα την τηλεθέαση της τελετής των Χρυσών Σφαιρών, η οποία έδειξε φέτος σημάδια ανάκαμψης, τα οποία αποδόθηκαν στην παρουσία της Σουίφτ στις ροτόντες της απονομής. Ή το ενδιαφέρον που καταγράφεται εσχάτως για τους αγώνες του αμερικανικού ποδοσφαίρου -ειδικά από το γυναικείο κοινό και το ηλικιακό γκρουπ των millennials (βλ. 28 έως 43 ετών)- από τότε που η τραγουδίστρια έγινε θαμώνας στις κερκίδες των σταδίων. Ο αγώνας των Kansas City Chiefs εναντίον των New York Jets την 1η Οκτωβρίου του 2023 ήταν ο κορυφαίος της σεζόν από άποψη τηλεθέασης κι αυτό πιστώνεται στη Σουίφτ, την οποία η κάμερα του δικτύου NBC που μετέδωσε τον αγώνα απαθανάτισε όχι μία ή δύο, αλλά 17 φορές. Φυσικά η τραγουδίστρια την επομένη φιγούραρε σε όλες τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης του NFL - κάτι σαν MVP της κερκίδας.

Λογικό αν αναλογιστεί κανείς πως οι επίσημοι λογαριασμοί της λίγκας προσέλκυσαν 200.000 νέους followers από το περασμένο φθινόπωρο, όταν δηλαδή έγινε γνωστός ο δεσμός της Σουίφτ με τον Κελς, ενώ ο ίδιος ο παίκτης αύξησε το διαδικτυακό κοινό του κατά 400.000. Ο,τι αγγίζει το φαινόμενο της ποπ... καταδικάζεται να γίνει χρυσάφι. Ακόμα και το μπλουζάκι με το νούμερο 87, αυτό δηλαδή με το οποίο αγωνίζεται ο Κελς, πολλαπλασίασε τους τελευταίους μήνες του 2023 τις πωλήσεις του κατά 400%, ενώ η σειρά podcast New Heights που έχει δημιουργήσει με τον αδελφό του βρίσκεται αταλάντευτα στην πρώτη θέση των ακροάσεων στην πλατφόρμα της Apple. Πλάι στον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα.

Μέσα σε 18 χρόνια, από τη μέρα δηλαδή που μετανάστευσε οικογενειακώς από τη γενέτειρά της, το Γουέστ Ρέντινγκ στο Νάσβιλ, με σκοπό να κάνει εκείνο που αποφάσισε αφού άκουσε ξανά και ξανά έναν δίσκο της Σάνια Τουέιν, δηλαδή country μουσική, η Σουίφτ έχει πετύχει αυτό το οποίο η Mαντόνα, ο Μάικλ Τζάκσον και ο Ελβις Πρίσλεϊ κατάφεραν σε μια ζωή - εντάξει, οι δύο τελευταίοι και μετά θάνατον. Σίγουρα ο πατέρας της Σκοτ, αντιπρόεδρος του χρηματοπιστωτικού οργανισμού Merrill Lynch, και η μητέρα της Aντρεα, πάλαι ποτέ διευθύντρια Mάρκετινγκ, νιώθουν τουλάχιστον δικαιωμένοι που υπήρξαν οι πρώτοι και οι πιο φανατικοί υποστηρικτές του ονείρου της κόρης τους.

Βεβαίως, όταν το 2006 κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ με τίτλο το όνομά της -παρεμπιπτόντως η μητέρα της επέλεξε το όνομα Τέιλορ λόγω του θαυμασμού της στον τραγουδοποιό Τζέιμς Τέιλορ, αλλά και προκειμένου να μην μπορεί να καταλάβει κανείς διαβάζοντάς το εάν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα και έτσι η κόρη της να αποφεύγει τυχόν a priori διακρίσεις- όσο αισιόδοξοι κι αν ήταν δεν μπορούσαν ούτε να υποθέσουν ότι μέσα σε λιγότερο από δύο δεκαετίες η Σουίφτ θα είχε κατακτήσει 14 βραβεία Grammy, θα διοργάνωνε την πιο επιτυχημένη περιοδεία όλων των εποχών και θα πίκραινε έναν πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ.

Στο στόχαστρο του Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ δηλώνει βαθιά απογοητευμένος από τη Σουίφτ, αφού παρότι επί προεδρίας του αναθεωρήθηκε ο νόμος περί πνευματικών δικαιωμάτων προς όφελος των δημιουργών, θεωρεί πως εκείνη δεν του αποδίδει το ευεργέτημα, δουλεύοντας τους τελευταίους μήνες υπέρ του Μπάιντεν. Υπενθυμίζεται ότι το 2014, όταν η Σουίφτ κυκλοφόρησε το «1989», ένα άλμπουμ-ορόσημο με το οποίο πέρασε από τη γλυκανάλατη αυτοβιογραφική country στην αυτοαναφορική ποπ, αποφάσισε να αποσύρει όλους της τους δίσκους και τα τραγούδια από την πλατφόρμα Spotify.

Το επιχείρημα που πρόβαλε αφορούσε στην αμοιβή των δημιουργών, τους οποίους θεωρούσε ζημιωμένους από το τότε ισχύον καθεστώς. Τελικά, η νομοθετική πράξη της κυβέρνησης Τραμπ έβαλε τάξη στο νέο τοπίο που διαμορφωνόταν με το streaming και η Σουίφτ επανήλθε από το 2017 καβαλάρισσα σε όλες τις πλατφόρμες. Το ίδιο αντιστασιακά λειτούργησε και με το πρόσφατο ντοκιμαντέρ για το «The Eras Tour», το οποίο διανεμήθηκε με τον πατροπαράδοτο τρόπο στους κινηματογράφους και όχι μέσω κάποιας on demand πλατφόρμας - βέβαια από τις 15 Μαρτίου θα είναι πια διαθέσιμο και στο Disney+ ενώ έναν μήνα μετά θα κυκλοφορήσει το νέο της, ενδέκατο άλμπουμ της καριέρας της, με τίτλο «The Tortured Poets Department». Μπορεί για τους Αμερικανούς η Σουίφτ να είναι η απόλυτη ενσάρκωση της millennial pop star, όμως για τη μουσική βιομηχανία σημαίνει ακόμα περισσότερα.

Λέγεται συχνά πως είναι ένα συνδικάτο από μόνη της, αφού οποιαδήποτε απόφαση ή κίνησή της επηρεάζει ως ντόμινο κάθε ομότεχνό της. Το μεγαλύτερο ανδραγάθημά της για τους συναδέλφους της δεν είναι το υβριδικό είδος μουσικής που επινόησε, το λεγόμενο poptisism -από το πάντρεμα των λέξεων «pop» και «optimism»-, αλλά η επιλογή της να συγκρουστεί με την πρώτη δισκογραφική εταιρεία της προκειμένου να αποκτήσει τα πνευματικά δικαιώματα των τραγουδιών της. Η Σουίφτ προχώρησε σε κάτι ρηξικέλευθο. Από το 2022 επανηχογράφησε τα έξι πρώτα άλμπουμ της προκειμένου να κατέχει την πνευματική ιδιοκτησία τους. Η κίνησή της θεωρήθηκε δικαίως πως ανατέμνει τον τρόπο λειτουργίας των δισκογραφικών εταιρειών και τους συχνά ασφυκτικούς όρους που θέτουν μέσω των συμβολαίων στους καλλιτέχνες. Για την ιστορία, οι νέες ηχογραφήσεις της πήραν το ίδιο θετικές ή σε πολλές περιπτώσεις ακόμα θερμότερες κριτικές από τις πρώτες.

Η διαμάχη με τον Κάνιε Γουέστ

Ομως η 33χρονη ποπ σταρ δεν είναι επιδραστική μόνο στα καλλιτεχνικά χωράφια της. Ιδρυτικό μέλος του κινήματος Time’s Up και διαπρύσια κήρυκας της γυναικείας ενδυνάμωσης, η Σουίφτ αναδείχτηκε σε κομβική φυσιογνωμία του τέταρτου κύματος του φεμινισμού χάρις ή εξαιτίας της διαμάχης της με τον Κάνιε Γουέστ. Η μεταξύ τους έριδα ξεκίνησε το 2009, όταν εκείνη τιμήθηκε με το Grammy για το καλύτερο βιντεοκλίπ και ο ράπερ θεώρησε πρέπον να ανέβει στη σκηνή, να διακόψει τον ευχαριστήριο λόγο της και να εξάρει τις αρετές ενός άλλου κλιπ της Μπιγιονσέ. Παρότι στο αμέσως επόμενο διάστημα επήλθε ανακωχή ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα, η οποία διατηρήθηκε έως το 2015, ο Γουέστ φρόντισε να αναθερμάνει την κόντρα έναν χρόνο αργότερα με την κυκλοφορία του τραγουδιού «Famous». Τι εξόργισε τη Σουίφτ; Ο στίχος «I feel like me and Taylor might still have sex / Why? I made that bitch famous». Εκείνος υποστήριξε πως είχε την έγκρισή της για να τον τραγουδήσει, εκείνη το αρνήθηκε κατάφωρα.

Στη διαμάχη παρενέβη η Κιμ Καρντάσιαν δηλώνοντας αυτήκοος μάρτυς του μεταξύ τους τηλεφωνήματος και δημοσιεύοντας απόσπασμα της επίμαχης συνομιλίας, από την οποία όμως δεν προέκυπτε το δίκιο του Γουέστ. Σε κάθε περίπτωση, η Σουίφτ ήταν υπέροχη στον ρόλο του θύματος της τοξικής πατριαρχίας, ο λόγος που έδωσε στα Grammy εκείνης της χρονιάς εκλήφθηκε ως δημόσια απάντηση στην απρέπεια του Γουέστ ενώ εκτός από τους swifties -έτσι ονομάζονται οι ορκισμένοι fans της- στο πλευρό της είχε τις επιστήθιες φίλες της, το περίφημο Squad που, μεταξύ άλλων, απαρτιζόταν από την Τζίτζι Χαντίντ, την Κάρλι Κλος, τη Λένα Ντάναμ, τη Σελένα Γκόμεζ, την Μπλέικ Λάιβλι και την Εμα Στόουν. Το τηλεφώνημα που τελικά διέρρευσε ολόκληρο στο Διαδίκτυο το 2020 δικαίωνε τη Σουίφτ και εξέθετε τον Γουέστ - παλιά του τέχνη.

Εδώ που τα λέμε, όμως, η τραγουδίστρια δεν βγήκε κερδισμένη, δικαιωμένη και ανακουφισμένη από το μεγαλύτερο beef της καριέρας της επειδή απλώς έλεγε την αλήθεια, αλλά γιατί κατάφερε εκείνο που κανείς άλλος ομότεχνός της δεν έχει κατορθώσει: να βγει από το κουκούλι της ποπ σταρ, της διασημότητας, της larger than life προσωπικότητας και να γίνει θεσμός. Προς διερεύνηση και ερμηνεία πια ακόμα και από το Χάρβαρντ.