Ο διευθυντής σύνταξης του «Philosophie Magazine» και συγγραφέας βρέθηκε για λίγo στην Αθήνα και απάντησε σε καίρια ερωτήματα. Πόσο επικίνδυνη είναι η ΑΙ; Θα μας πάρουν τη δουλειά τα ρομπότ; Και τελικά, χωράει ο έρωτας μέσα σε όλα αυτά;
Οταν μιλάμε για τις προκλήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης έχουμε την τάση να συγχέουμε τις φαντασιώσεις μας με την πραγματικότητα και να αντιμετωπίζουμε το θέμα με προκατάληψη. Η κυκλοφορία του ChatGPT το φθινόπωρο του 2022 προκάλεσε ένα ωστικό κύμα που κατέκλυσε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος διοργάνωσε πρόσφατα, σε συνεργασία με το περιοδικό «Philosophie Magazine», το Φεστιβάλ Φιλοσοφίας 2024 με θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη: Ποιο είναι το μέλλον της ανθρώπινης σκέψης;». Η συνάντησή μας με τον επίτιμο καλεσμένο Αλεξάντρ Λακρουά στάθηκε άκρως διαφωτιστική όσον αφορά στις απορίες μας για τις επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης στη ζωή μας - και είχε και έντονη δόση χιούμορ. Κάτι που δεν θα περίμενε κανείς από έναν «φιλόσοφο» νέας κοπής.
Αυτή η συζήτηση περί ΑΙ τι επιδιώκει; «Η ανθρωπότητα φοβάται ότι θα ξεπεραστεί από τις μηχανές που εκείνη δημιούργησε και ότι θα εισέλθει σε μια νέα φάση της μετα-ανθρώπινης ιστορίας. Τη φαντασίωση αυτή τη συναντάμε άλλωστε και σε πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας, όπου βλέπουμε μια Τεχνητή Νοημοσύνη να μετατρέπεται σε αυτόνομο και κακόβουλο ον, όπως για παράδειγμα στο “2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος” ή στο “Δικός της” του Σπάικ Τζόουνς. Το πρόβλημα είναι ότι αυτές οι εικασίες σχετικά με την έλευση μιας μηχανής που θα είναι ευφυέστερη από τους ανθρώπους εμποδίζουν μια βαθύτερη και πιο εμπεριστατωμένη κατανόηση των σημερινών τεχνολογικών εξελίξεων.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ήδη εδώ και τη χρησιμοποιούμε καθημερινά για την αυτόματη συμπλήρωση κειμένου στα SMS και τα e-mail, την αναγνώριση του κελαηδήματος των πουλιών ή των τραγουδιών, για τη βελτιστοποίηση των μετακινήσεών μας, για την πρόγνωση του καιρού, για να παίζουμε σκάκι ή βιντεοπαιχνίδια, για να διαβάζουμε ακτινογραφίες και ορισμένες διαγνώσεις, για να λαμβάνουμε στοχευμένες διαφημίσεις και προσφορές», απαντά ο Λακρουά. Με άλλα λόγια, είναι μία πραγματικότητα που μας έχει ήδη μεταμορφώσει.
Τελικά η AI πόσο απειλεί τον κόσμο των γραμμάτων και των τεχνών; «Ολα εξαρτώνται από το τι εννοείτε με τον όρο “απειλή”. Για τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί ένα ακόμη εργαλείο δημιουργίας. Προς το παρόν, ένα βιβλίο που γράφτηκε από το ChatGPT ή ένας πίνακας που δημιουργήθηκε από το Midjourney δεν μπορούν στην ουσία να συναγωνιστούν τα ανθρώπινα έργα τέχνης, που παραμένουν πιο συγκινητικά, πιο βαθιά, πιο σύνθετα και πιο αναπάντεχα.
Είναι αλήθεια ότι αυτό ενδέχεται να αλλάξει, αλλά σήμερα το χάσμα είναι μεγάλο. Σίγουρα η Τεχνητή Νοημοσύνη μάς βοηθά να συντάξουμε οδηγίες χρήσης, πρακτικά συνεδριάσεων ή δελτία καιρού και τελικά μας επιτρέπει να εξοικονομήσουμε πολύτιμο χρόνο. Αντίθετα, η απειλή υπάρχει όταν πρόκειται για πνευματικά δικαιώματα: προς το παρόν η κατάσταση θυμίζει Αγρια Δύση.
Κορυφαίες προσωπικότητες του κόσμου της μουσικής, μεταξύ των οποίων οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων του Μπομπ Μάρλεϊ και της Μπιγιονσέ, υπέγραψαν κοινή δήλωση εκφράζοντας την ανησυχία τους για τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που είναι ικανά να αναπαράγουν τις φωνές τους για να ερμηνεύσουν νέα τραγούδια. Θα πρέπει λοιπόν να επαναπροσδιορίσουμε τα νομικά όρια και για να το επιτύχουμε θα πρέπει να καθιερώσουμε νέες αρχές πνευματικής ιδιοκτησίας», εξηγεί ο Αλεξάντρ Λακρουά.
Τα ρομπότ θα μας κλέψουν τελικά τις δουλειές και πώς αυτό θα επηρεάσει την πραγματικότητά μας; «Στις αρχές της δεκαετίας του 2010 μία μερίδα συμβούλων μεγάλων εταιρειών προέβλεπε την κατάργηση των μισών θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών λόγω της έλευσης της Τεχνητής Νοημοσύνης. Σχεδόν δεκαπέντε χρόνια αργότερα, τι βλέπουμε; Από τότε που γεννήθηκα η ανεργία στη Γαλλία δεν υπήρξε ποτέ τόσο χαμηλή, στο 7,2%, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες κυμαίνεται γύρω στο 5%. Στην πραγματικότητα, δεν είναι απόλυτα βέβαιο ότι οι μηχανές καταργούν άμεσα θέσεις εργασίας ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται μέσα από τα στοιχεία της απασχόλησης».
Το «Philosophie Magazine», με διευθυντή σύνταξης τον Λακρουά, είναι ένα μηνιαίο περιοδικό φιλοσοφίας που εκδίδεται στη Γαλλία από τον εκδοτικό οίκο Philo Éditions2. Από τις σελίδες του έχουν περάσει κορυφαία ονόματα της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας και αρθρογραφούν καλλιτέχνες από πολλά και διαφορετικά μετερίζια της κοινωνίας. Στην εποχή του Ιντερνετ και των γρήγορων ειδήσεων, όμως, πόσο χώρο έχει ένα περιοδικό φιλοσοφίας στα περίπτερα; «Το “Philosophie Magazine” διακρίθηκε πρόσφατα ως το καλύτερο περιοδικό της χρονιάς. Οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 40.000 αντίτυπα σημειώνοντας αύξηση 18% από τον περασμένο Νοέμβριο, όταν το περιοδικό κυκλοφόρησε με τη νέα του μορφή.
Επίσης, είμαστε ένα από τα λιγοστά περιοδικά με απήχηση στο νεανικό αναγνωστικό κοινό: πάνω από το 1/3 των αναγνωστών μας είναι κάτω των 35 ετών. Στην ουσία, τα ειδησεογραφικά κανάλια 24ωρης ενημέρωσης είναι αυτά που αποτελούν κίνδυνο κυρίως για τον ημερήσιο Τύπο, καθώς έχουμε συνηθίσει να έχουμε πρόσβαση σε ό,τι συμβαίνει στον κόσμο δωρεάν και σε πραγματικό χρόνο. Δεν μπαίνουμε πλέον στον κόπο να πάμε μέχρι το περίπτερο, ούτε είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε μερικά ευρώ μόνο και μόνο για να ενημερωθούμε. Οι ειδήσεις δεν είναι πλέον εμπορεύσιμες. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη χώρος για πρωτότυπους τρόπους επεξεργασίας της πληροφορίας και οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για να έχουν πρόσβαση σε εργαλεία κατανόησης και κριτικής αποστασιοποίησης, ειδικά σε μια πολύπλοκη εποχή όπως η δική μας».
Στο τελευταίο του άρθρο, με αφορμή το νέο του βιβλίο, ο Αλεξάντρ Λακρουά έγραψε για τη σεξουαλικότητα και πως «αν η αρετή είναι γνώση, μπορεί να διδαχθεί». Είναι η σεξουαλικότητα γνώση, λοιπόν, που μπορεί να αναπτυχθεί και να μεταδοθεί; Πόσο έχει αλλάξει το σεξ και η σεξουαλικότητα τα τελευταία χρόνια; Μήπως ο αυτοματισμός δυσχεραίνει και τις ανθρώπινες σχέσεις; «Ερευνες που δημοσιεύθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Αγγλία, στη Γερμανία και τη Γαλλία δείχνουν ότι διανύουμε μια περίοδο σεξουαλικής ύφεσης που για πρώτη φορά είναι ιδιαίτερα αισθητή στους νέους. Οι εικοσάχρονοι που είναι σε σχέση κάνουν λιγότερο σεξ. Το ποσοστό των ατόμων που δεν είχαν καμία σεξουαλική επαφή τον τελευταίο χρόνο αυξάνεται σταθερά. Και το φαινόμενο αυτό συμβαδίζει με την εκτεταμένη παρουσία των αναπαραστάσεων της σεξουαλικότητας μέσα από ιστοσελίδες όπως το Youporn και το Pornhub που συγκαταλέγονται μεταξύ των δημοφιλέστερων στον κόσμο, ανεξαρτήτως χώρας.
Πολλές αλληλένδετες και μη εξαντλητικές υποθέσεις μπορούν να διατυπωθούν για να εξηγήσουν αυτό το φαινόμενο. Πρώτον, παρατηρούμε το τέλος του συζυγικού καθήκοντος μετά το #MeToo - η συναίνεση των γυναικών δεν είναι πλέον προαιρετική και, σύμφωνα με έρευνες, όλο και λιγότερες γυναίκες δέχονται να κάνουν σεξ όταν δεν έχουν όρεξη. Πρόκειται για μια εξισορρόπηση. Δεύτερον, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η σχετικά εύκολη πρόσβαση στη σεξουαλικότητα μέσα από πορνογραφικούς ιστότοπους ή ιστότοπους γνωριμιών, όπως το Tinder, δημιουργεί ένα φαινόμενο κορεσμού και αποστροφής. Αν σας προσφέρεται διαρκώς φαγητό ή λιπαρές και γλυκές τροφές σε αφθονία, καταλήγετε να χάνετε την όρεξή σας μετά από μια σύντομη περίοδο ευφορίας. Τρίτον, ίσως πρέπει να ξαναμάθουμε να κάνουμε έρωτα, δίνοντας στην ερωτική πράξη περισσότερο βάθος και ομορφιά - με λίγα λόγια, χρειαζόμαστε μια νέα τέχνη του έρωτα»