Στέλλα Καπεζάνου: Η τέχνη της θεϊκής γυναικείας δύναμης

Εμπνευσμένη, χαρισματική και ακούραστη, η Στέλλα Καπεζάνου είναι η διεθνώς καταξιωμένη Ελληνίδα ζωγράφος που υπογράφει την οπτική ταυτότητα του επερχόμενου 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ): οι αφίσες, οι εκδόσεις, οι εικόνες στα social media, τα tote bags, τα T-shirts και ό,τι άλλο αποτελεί το οπτικό κομμάτι της φετινής διοργάνωσης είναι αποτέλεσμα αναπαραγωγής μέρους ή και ολόκληρου ζωγραφικού έργου της.

GALA: Τι ακριβώς ετοιμάζετε για το ΦΚΘ;

ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΠΕΖΑΝΟΥ: Τα πόστερ μου συνομιλούν με το «We, the Monster», το μεγάλο αφιέρωμα της φετινής διοργάνωσης σε παράξενα και μυστηριώδη κινηματογραφικά πλάσματα που επιμελείται ως guest curator o Κάρλο Σατριάν, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής των Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και του Λοκάρνο, κριτικός κινηματογράφου, συγγραφέας και προγραμματιστής. Τα δικά μου «τέρατα» βασίζονται στο έργο μου «Corn Maidens», 2024 και αναδεικνύουν τις διαφορετικές εκφάνσεις της γυναικείας ύπαρξης. Θηλυκότητες γεμάτες αυτοπεποίθηση και δυναμισμό, με αίσθημα αφθονίας και ολοκλήρωσης, εξελικτικές, ενδυναμωμένες και ταυτόχρονα υπεροπτικά γοητευτικές. Το φετινό ΦΚΘ θα διαρκέσει από 31 Οκτωβρίου έως 10 Νοεμβρίου και ομολογώ πως ανυπομονώ να δω τη ζωγραφική μου σε τόσες διαφορετικές εφαρμογές στο αστικό τοπίο της Θεσσαλονίκης.

G.: Από πού έχετε εμπνευστεί το θέμα σας;

Σ.Κ.: Στο έργο μου «Corn Maidens» (Οι Παρθένες του Καλαμποκιού), με πλάτος 4,5 μ., επεδίωξα να αποτυπώσω έναν χορό-ωδή στη θεϊκή γυναικεία δύναμη, αλλά και στη Μητέρα Φύση με τη διττή της ιδιότητα, ως δημιουργού (θρεπτικό καλαμπόκι) αλλά και καταστροφέα (φωτιά). Η ζωγραφική σκηνή μου συνδυάζει τις «παρθένες» που αφιερώνουν τα νιάτα τους στην προσευχή για τη νέα σοδειά -κατά τις παραδόσεις των ιθαγενών λαών της Αμερικής-, με το καλαμπόκι ως καρπό που δίνει ζωή και χρησιμοποιείται στις τελετές, το αίμα ως σημάδι πόνου αλλά και έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής, τα κοράκια ως σύμβολα του πνεύματος, αγγελιαφόρους ανάμεσα στις διαστάσεις, αλλά και διφορούμενους προστάτες ενάντια στο κακό. Τα δικά μου θηλυκά «τέρατα» τυλίγονται στις φλόγες σε μια κόλαση-πάρτυ, λαμπερή και φιλήδονη, που εν έτει 2024 μπορούν πλέον να την απολαμβάνουν.

G.: Τι μήνυμα θέλετε να δώσετε με αυτό το έργο σας στο κοινό;

Σ.Κ.: Τα πιο πρόσφατα έργα μου εξελίσσουν την έρευνα που κάνω με τη ζωγραφική μου γύρω από ζητήματα φύλου, σωματικής αυτονομίας και αυτοδιάθεσης. Στο έργο αυτό πρωταγωνιστούν 12 εκκεντρικές θηλυκότητες σε παράταξη μυστικού δείπνου ενώ ταυτόχρονα καίγονται στην πυρά. Τις χαρακτηρίζει ένας ορμητικός αυτοέλεγχος, ενώ η γυναικεία τους δύναμη εξυψώνεται από την κυρίαρχη ματιά τους και τη στάση των σωμάτων τους και ενισχύεται από τη μεγάλη κλίμακα του έργου προκαλώντας τον θεατή να κοιτάξει πιο βαθιά και να ανακαλύψει τα στρώματα κάτω από τη λαμπερή εικόνα.

G.: Ποια είναι η σχέση του κινηματογράφου με τη ζωγραφική;

Σ.Κ.: Αν δεν ήμουν ζωγράφος, θα ήθελα να είμαι σκηνοθέτης. Για μένα ο κινηματογράφος με τη ζωγραφική συνδέονται στενά γιατί και τα δύο είναι μέσα για να διηγηθείς μια ιστορία
με όχημα το σχέδιο, το χρώμα και το φως. Κάτι όμως που διαχωρίζει τα δύο μέσα είναι πως ενώ μια κινηματογραφική σκηνή μπορείς φεύγοντας από το σινεμά να κλείσεις τα μάτια και να τη θυμηθείς, ακριβώς όπως θα έκανες και με μια φωτογραφία, τη ζωγραφική δεν μπορείς να την πάρεις μαζί σου, είναι αδύνατον να ξαναπαίξεις την πινελιά στο μυαλό σου, μόνο την αίσθηση.

G.: Τι πιστεύετε ότι χαρακτηρίζει τη δουλειά σας;

Σ.Κ.: Στα έργα μου κυριαρχούν η αγάπη μου για το σχέδιο, το τολμηρό χρώμα, η εναλλαγή ανάμεσα στην παραστατικότητα ή στην αφαίρεση, η μεγέθυνση της λεπτομέρειας ή η ένθεση συμβόλων και οι φαντασιακές παραστάσεις. Με ενδιαφέρει πολύ η σκηνογραφία επιτηδευμένων περιβαλλόντων έτσι ώστε ο χώρος να λειτουργεί κι αυτός ως ένας ενεργός πρωταγωνιστής των έργων. Ενίοτε κατοικίδια και άγρια ζώα εμφανίζονται απρόσμενα μεταξύ των ανθρώπινων μορφών, κάνοντας τις εικόνες μου πολύπλοκες στη σύνθεση και την αφήγηση.

G.: Ταξιδέψατε και στις ΗΠΑ φέτος, σωστά;

Σ.Κ.: Ναι, πήγα ως καλλιτεχνική υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright. Τον χειμώνα φιλοξενήθηκα από το Santa Fe Art Institute στο Νέο Μεξικό και δούλεψα στην έννοια της κυριαρχίας, ενώ μέσα από field trips εξερεύνησα τις κοινότητες των Πουέμπλο, τις επιπτώσεις της αποικιοκρατείας στους ιθαγενείς της πολιτείας. Την άνοιξη βρέθηκα στη Νέα Υόρκη για ένα duo show με την Αφροαμερικανίδα καλλιτέχνιδα Κέιτ Τέρνερ και μετά ταξίδεψα στη Δυτική Ακτή για συναντήσεις και, κυρίως, έρευνα για την επόμενη ζωγραφική μου σειρά.

G.: Πώς είναι ένα 24ωρό σας;

Σ.Κ.: Ξυπνάω πάντα νωρίς και τελειώνω με οτιδήποτε μπορεί να έχω να κάνω προτού φτάσω στο στούντιο έτσι ώστε όταν ξεκινήσω τη δουλειά να είμαι απερίσπαστη. Δουλεύω πολλές ώρες τη μέρα, φεύγω όσο αργότερα μπορώ, ανάλογα με τις υποχρεώσεις.
Το βραδινό μου πρόγραμμα έχει συνήθως εκθέσεις - μου αρέσει πολύ να πηγαίνω στα εγκαίνια των φίλων μου. Αγαπώ πολύ και το θέατρο και παρακολουθώ με μεγάλη συνέπεια σκηνοθέτες που με ενδιαφέρουν. Κάποια βράδια τα περνάω απλώς στον υπολογιστή γράφοντας κείμενα για έργα μου ή επικείμενες εκθέσεις. Ποτέ δεν φανταζόμουν μικρή, όταν ήθελα να γίνω ζωγράφος, ότι θα χρειαζόταν να γράφω τόσο πολύ.

G.: Ποιους θεωρείτε σημαντικότερους σταθμούς στην καριέρα σας;

Σ.Κ.: Υπάρχουν διάφορες εκθέσεις, έργα, συλλογές μου που αποτελούν σημαντικούς σταθμούς για μένα, και σίγουρα ένας από αυτούς είναι η ανάθεση της οπτικής ταυτότητας του ΦΚΘ. Οι μέρες όμως που είναι ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη μου, μέρες άγριας χαράς που άνοιξαν ξεκάθαρα μονοπάτια μπροστά μου και με έβγαλαν από θολές σκέψεις αυτοαμφισβήτησης, είναι όταν βγήκαν τα αποτελέσματα των εισαγωγικών της Καλών Τεχνών, όταν μου ανακοινώθηκε η υποτροφία που μου έδωσε η Motor Oil για μεταπτυχιακό στο Λονδίνο, η ανακοίνωση μιας δεύτερης μεταπτυχιακής υποτροφίας από τον σερ Φρανκ Μπάουλινγκ, αξιωματικό του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, και πρόσφατα η υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright.

G.: Είναι δύσκολο για έναν καλλιτέχνη να δείξει τη δουλειά του στο εξωτερικό;

Σ.Κ.: Αν ένας καλλιτέχνης έχει βάση του τη Νέα Υόρκη και θέλει να δείξει τη δουλειά του στην Αθήνα, μάλλον όχι. Το αντίστροφο, ναι, είναι δύσκολο. Ομως η καλή δουλειά, που σημαίνει καλή τέχνη που συνοδεύεται από εργατικότητα, συνέπεια και επαγγελματισμό, έχει πολλές πιθανότητες να περάσει τα σύνορα.

G.: Τι μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για εσάς;

Σ.Κ.: Οτιδήποτε αφουγκράζομαι στο άμεσο περιβάλλον μου, τις σκέψεις μου βάζω στον καμβά. Η ζωγραφική μου -μπορεί να μη φαίνεται με την πρώτη ματιά- είναι απόλυτα προσωπική, όλα όσα συμβαίνουν στους πίνακές μου έχουν συμβεί πρώτα στο μυαλό μου και με αφορούν. Μου αρέσει τα έργα μου να δηλώνουν όσα δεν μπορούν να ειπωθούν και το ξεκλείδωμά τους να αποτελεί μια παιχνιδιάρικη πρόκληση.

G.: Εχετε κάποια επαγγελματικά πλάνα;

Σ.Κ.: Την Τετάρτη άνοιξε η ομαδική έκθεση Pink October, στην οποία συμμετέχω, με αφορμή τον μήνα πρόληψης του καρκίνου του μαστού. Τον Νοέμβριο συμμετέχω με ένα κεραμικό γλυπτό μου στην έκθεση «Χθόνιο Φως», στο Lofos Art Project, ενώ παράλληλα με το ΦΚΘ θα ανοίξω ένα pop-up solo show στο Apodec Project Space της Θεσσαλονίκης. Στο Apodec σκοπεύω να δείξω «naughty miniatures», μικρά έργα με άτακτα κορίτσια, μαύρες γάτες, φραγκόσυκα με στήθη, φαλλικά κρίνα και άλλα θέματα που απαντώνται ξανά και ξανά στη ζωγραφική μου.

G.: Μητρότητα και τέχνη πώς τα συνδυάζετε;

Σ.Κ.: Εμαθα να οργανώνω πολύ καλά τον χρόνο μου χωρίς να αφήνω λεπτό να πάει χαμένο. Εμαθα να κάνω πολλά πράγματα ταυτόχρονα και να μην κουράζομαι σωματικά γιατί ακόμα κι αυτό μαθαίνεται. Πριν από έναν μήνα, όμως, ο γιος μου έφυγε για σπουδές. Μου λείπει αφάνταστα, είναι το αστέρι της ζωής μου, όμως είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτόν και ανυπομονώ να τον παρακολουθήσω να ανοίγει τα φτερά του βήμα-βήμα. Του χρωστάω τεράστια ευγνωμοσύνη που ήρθε στη ζωή μου, δεν έχω συναντήσει ωραιότερο πλάσμα από αυτόν. Με άφησε παρέα με την κούκλα μαύρη γάτα μας, το Καλαμάρι, η οποία συμπρωταγωνιστεί στη φετινή οπτική εικόνα του ΦΚΘ, όπως και σε πολλά ακόμα έργα μου.