Βαγγέλης Κύρης: Τα πορτρέτα ενός έθνους

Από την εποχή που φωτογράφιζε μόδα στο θρυλικό περιοδικό «Γυναίκα» ο Βαγγέλης Κύρης έδινε μια μοναδική αίσθηση υψηλής αισθητικής με μια ατμόσφαιρα που έφερε τη δική του σφραγίδα. Με τα χρόνια άρχισε να προσεγγίζει τις ενδυματολογικές παραδόσεις με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Οταν το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας του εμπιστεύτηκε τις αυθεντικές ενδυμασίες της συλλογής του για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, μαζί με τον συνεργάτη του Ανατόλι Γεωργίεφ παρήγαγαν έναν εικαστικό κόσμο μεταξύ φωτογραφίας και κεντήματος.

Τρία χρόνια μετά, και έχοντας κάνει διεθνή επιτυχία, ο Ελληνας φωτογράφος σε συνεργασία με το MUZA, το Μουσείο Eretz Israel στο Τελ Αβίβ, προσεγγίζει την ιστορία των Εβραίων με μια σειρά φωτογραφιών που παρουσιάζουν τον πολιτισμό του Ισραήλ μέσα από το ρούχο. Η έκθεση «Vangelis Kyris: Light & Thread» (Φως & Νήμα) που εγκαινιάζεται στο MUZA στις 27 Μαρτίου και θα διαρκέσει μέχρι τον Νοέμβριο είναι ένα ταξίδι στον χρόνο και τον χώρο που κινείται μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, διασχίζοντας ηπείρους, αλλά και πολιτιστικά και γεωγραφικά σύνορα. Προσφέρει μια μοναδική περιγραφή της ιστορίας της ισραηλινής κοινότητας μέσα από τη συγχώνευση δύο τεχνών, της φωτογραφίας και του κεντήματος. Για τη συγκεκριμένη έκθεση το μουσείο του Τελ Αβίβ προσκάλεσε τον Βαγγέλη Κύρη να φωτογραφίσει τη μοναδική και εκπληκτική συλλογή κοστουμιών στο Περίπτερο Εβραϊκού Πολιτισμού και Λαογραφίας. Η συλλογή περιλαμβάνει ολοκληρωμένα σύνολα ρούχων μαζί με διάφορα αξεσουάρ, κόμμωση, κοσμήματα και σάλια προσευχής από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα.

«Τα κομμάτια προέρχονται από εβραϊκές κοινότητες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των Κεντρικής Ασίας (Μπουχάρα), Ιράκ, Ιράν, Υεμένης, Αιθιοπίας, Τυνησίας, Λιβύης, Μαρόκου, Τουρκίας, Ελλάδας, Βαλκανίων, Πολωνίας, Γαλλίας και Ολλανδίας. Αυτά τα ρούχα συνδυάζουν εβραϊκά χαρακτηριστικά με μια σειρά από επιρροές και τοπικές μόδες που αφομοιώθηκαν από τις κοινότητες της Διασποράς. Παρουσιάζονται επίσης φωτογραφημένες στολές, φιλοτεχνημένες με αξιοσημείωτα αντικείμενα του 19ου αιώνα που δημιουργήθηκαν υπό την οθωμανική κυριαρχία στην εβραϊκή κοινότητα της Ιερουσαλήμ, καθώς και παλαιστινιακά και βεδουίνικα κομμάτια», αναφέρει ο καλλιτέχνης.

Περίπου 80 άντρες και γυναίκες από το Ισραήλ συμμετείχαν στο έργο που ανέλαβε ο Βαγγέλης Κύρης, το οποίο φωτογραφήθηκε στην Ιταλική Συναγωγή που στεγάζεται στο Περίπτερο Εβραϊκού Πολιτισμού και Λαογραφίας στο Ισραήλ.

«Οι φωτογραφίες τυπώθηκαν σε μεγάλα κομμάτια υφάσματος, τα οποία στη συνέχεια κεντήθηκαν με λεπτομέρειες χρησιμοποιώντας χρυσό, μέταλλο και βαμβακερό νήμα για την ανακατασκευή με το χέρι αρχαίων και παραδοσιακών τεχνικών. Τα προσεκτικά επιλεγμένα υφάσματα χρησιμεύουν ως στήριγμα τόσο για τις φωτογραφίες όσο και για το κέντημα, δημιουργώντας μια σύνδεση μεταξύ της τέχνης της φωτογραφίας και του κόσμου της χειροτεχνίας», εξηγεί ο δημιουργός, χάρη στον οποίο αυτά τα δύο μέσα αλληλοσυμπληρώνονται αρμονικά δημιουργώντας έναν καινοτόμο διάλογο. Το μοναδικό του στυλ συνδυάζει κλασικά και μοντέρνα στοιχεία, ενώ δίνει έμφαση στον φωτισμό, στη σύνθεση και τις εκφράσεις του προσώπου.


Τα κοστούμια που παρουσιάζονται στην έκθεση ενώνονται για να σχηματίσουν μια αφήγηση με πολλαπλές φωνές και πρόσωπα και προσφέρουν μια μοναδική οπτική στην ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων της Διασποράς μαζί με τις τοπικές εβραϊκές, χριστιανικές και μουσουλμανικές κοινότητες. «Η “ενοποίηση” των κοστουμιών της έκθεσης είναι μια πράξη που προσφέρει παρηγοριά σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, οι οποίοι σημαδεύονται από αγώνες για τον προσδιορισμό της ταυτότητας και την απουσία κοινωνικής συναίνεσης για κοινές αξίες. Είναι η δική μας φωνή για να επικρατήσει η λογική και η ειρήνη στον κόσμο», τονίζει ο Βαγγέλης Κύρης.


Ο δημιουργός χρησιμοποιεί βελόνα και κλωστή για να κεντήσει φωτογραφία μόδας και να δημιουργήσει μια καλλιτεχνική φωτογραφία διαμορφώνοντας μια αρμονική αλληλεπίδραση χρωμάτων, μορφών, συμβόλων και υφών. Για να προκύψει το αξιοθαύμαστο αποτέλεσμα επιστρατεύεται το ατελιέ Κύρης με επτά κεντητές υπό την εποπτεία της Σιλβάνας Γκαϊόλας. Η ατμόσφαιρα ενισχύεται από τη μουσική του Δημήτρη Μπάκα, ενώ τους αριστοτεχνικούς φωτισμούς επιμελείται η Ελευθερία Ντεκώ δημιουργώντας με τα κεντήματα μέσα στο σκοτάδι την αίσθηση του τρισδιάστατου. «Στην έκθεση αυτή βρίσκονται σε εγρήγορση όλες οι αισθήσεις, ακόμα και η όσφρηση. Οταν ολοκληρωθεί στο Τελ Αβίβ, θα έρθει στην Ελλάδα, αλλά θα ταξιδέψει και σε άλλα μέρη του κόσμου», καταλήγει ο Βαγγέλης Κύρης.