Ο Μηνάς, οι Rolling Stones και οι «μαϊμούδες»

Ο Μηνάς Σπυρίδης-Minas για τους καλά γνωρίζοντες-δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις σε αυτούς που ασχολούνται ή απλώς λατρεύουν τα κοσμήματά του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Έγινε ευρέως γνωστός για τις εκπληκτικές δημιουργίες του, πολλές από τις οποίες φορούν περήφανα ο Κιθ Ρίτσαρντς και ο Ρον Γουντ των Rolling Stones εδώ και χρόνια.

Ο πρώτος μάλιστα πόζαρε στο οπισθόφυλλο της αυτοβιογραφίας του φορώντας το ρολόι του Ελληνα σχεδιαστή, ένα από τα χίλια που κυκλοφόρησαν σε όλο τον κόσμο, με τον ειδικά σχεδιασμένο αεραγωγό, ώστε να μην ιδρώνει το χέρι που το φοράει!

Μόνο που εδώ και χρόνια-ειδικά τα τελευταία-ο Μηνάς διαπιστώνει με πίκρα όπως λέει σε γνωστούς και φίλους, ότι τα σχέδιά του κοπιάρονται από διάφορες εταιρίες που τα διοχετεύουν στην ελληνική αγορά με άλλη επωνυμία.

Ειδικά τα γυναικεία δαχτυλίδια του πλασάρονται με αντιγραφή 100% του δικού του πρωτότυπου σχεδίου, ενώ άλλα όπως η κόκκινη «καρδιά» του ελαφρώς παραλλαγμένα.

Κάπως έτσι ο άνθρωπος που έγραψε και συνεχίζει να γράφει την δική του ξεχωριστή ιστορία-ήταν ο πρώτος μη Σκανδιναυός που σχεδίασε για την Royal Jensen-στον χώρο του κοσμήματος και του design, βλέπει την δουλειά του να αντιγράφεται χωρίς να μπορεί να κάνει και πολλά.

Στον Μηνά άλλωστε δεν άρεσαν ποτέ οι αγωγές και οι μηνύσεις.

Το απίστευτο στην «αντιγραφή» των σχεδίων του είναι ότι κάποιες εταιρίες παραδέχονται μετά από επικοινωνία με την σύζυγό του που χειρίζεται τις δημόσιες σχέσεις του ότι τον αντιγράφουν, ότι όλοι ξέρουν ποιος έχει σχεδιάσει το δαχτυλίδι αλλά ότι το κάνουν για τον κόσμο που δεν έχει την δυνατότητα να πληρώσει ένα κόσμημα με την υπογραφή Minas.

Μια υπογραφή τόσο ξεχωριστή, όσο και ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από αυτή.

Ένας ανήσυχος σχεδιαστής που οδεύει στην όγδοη δεκαετία της ζωής του και εξακολουθεί να «ψάχνεται» και να δημιουργεί όπως όταν ξεκίνησε την διαδρομή του από την Νέα Ιωνία.

Αθήνα-Νέα Υόρκη-Αθήνα

Σου λέει ότι είναι εβδομήντα οχτώ ετών και δυσκολεύεσαι να το πιστέψεις, όχι μόνο επειδή δεν του φαίνεται, αλλά επειδή κινείται με την άνεση ενός νέου. Ο Μηνάς η Minas όπως έχει γίνει ευρύτερα γνωστός, είναι ένας σχεδιαστής που φρόντισε από νωρίς να αφήσει πίσω του την Ελλάδα, κυνηγώντας το δικό του όνειρο στο εξωτερικό. Οι δημιουργίες του να είναι objects of desire και ο ίδιος έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος από την διαδρομή του.

Μια διαδρομή που ξεκίνησε από την Νέα Ιωνία για να φτάσει παντού η διάσημη πλέον υπογραφή του. «Δυο τετράγωνα μακριά από το σπίτι μου ήταν το σπίτι του Καζαντζίδη και από την άλλη πλευρά το σπίτι της Μαρίας Φαραντούρη» μου λέει χαμογελώντας.

«Μεγάλωσα σε μια γειτονιά καλλιτεχνών, έστω και αν εγώ ακολούθησα την μεγάλη μου αγάπη, το σχέδιο» συμπληρώνει με νόημα.

Αυτό που δεν αγάπησε ποτέ ήταν τα μαθηματικά, τα οποία όσο μεγάλωνε τόσο τα απεχθανόταν. «Για την ακρίβεια τα μισούσα.

Ζωγράφιζα από μικρός και μεγαλώνοντας έψαχνα να βρω χαρτί, το οποίο ήταν δυσεύρετο. Το καλύτερό μου ήταν όταν έπεφτα πάνω σε βιβλία θρησκευτικών, τα οποία είχαν δύο λευκές σελίδες μπροστά και δύο πίσω, τις οποίες έσκιζα προσεχτικά».

Μόλις γίνεται δεκαπέντε χρονών, αποφασίζει να αφήσει το γυμνάσιο και να ασχοληθεί με αυτό που ήθελε, το σχέδιο και τα κοσμήματα. Θα ξεκινήσει από τα χαμηλά το 1952 σαν παιδί για όλες τις δουλειές στον οίκο «Βουράκη», επίσημο προμηθευτή της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας.

Είναι τόσο καλός και τόσο γρήγορος που του βγάζουν το παρατσούκλι «Σπίθας», χωρίς να φαντάζονται ότι χρόνια αργότερα οι δημιουργίες του θα φοριούνται από τους Rolling Stones και τον Lou Reed, με τους οποίους γίνεται φίλος.

Μεγαλώνοντας ανυπομονεί να υπηρετήσει-όχι επειδή του άρεσε ο στρατός-αλλά για να τελειώνει και να αρχίσει να ψάχνεται. Στους 27 μήνες της θητείας του στο ναυτικό, θα αποδειχτεί ο καλύτερος στο να σχεδιάσει ολόκληρα τα συστήματα των πυροβόλων όπλων, από τους σωλήνες μέχρι τα υδραυλικά συστήματα.

«Τυχαία έγινε. Ήταν μια δουλειά που έπρεπε να την κάνουν δύο υπαξιωματικοί, αλλά δεν τα κατάφερναν καθόλου καλά με τα σχέδια και όταν ο διοικητής μου είδε τι μπορώ να κάνω, δεν ασχολήθηκα με τίποτε άλλο μέχρι να απολυθώ».

Τα ξαναείδε σε μια έκθεση που έκανε προς τιμήν του η Zoumboulakis Gallery, αφού ο παλιός του διοικητής, φρόντισε να εκτεθούν και οι τέσσερις τόμοι με την δουλειά του Μηνά και τα εκπληκτικά του σχέδια.

Η ζωή μετά τον στρατό δεν είναι εύκολη.

Ο νεαρός που ψάχνεται ταξιδεύει σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, βλέπει τις τάσεις και ανακαλύπτει συνεχώς καινούρια πράγματα περνώντας από την Γαλλία, την Ιταλία και την Ελβετία μεταξύ άλλων.

Η επιστροφή στην Ελλάδα, θα φέρει στην δεκαετία του '60, τα πρώτα εργαστήρια. Φτιάχνει ένα μαζί με άλλους δύο κάπου στην Πλάκα, στο οποίο δεν θα πάει ποτέ μετά από μια διαφωνία με τους εν δυνάμει «συνεταίρους».

Όταν επιτέλους θα καταφέρει να ανοίξει το δικό του, σχεδιάζοντας και φτιάχνοντας τα πάντα ο ίδιος, πηγαίνει με χαρά να το ανοίξει ένα πρωί του Απρίλη, το 1967.

«Οδηγούσα την βέσπα, όταν έπεσα πάνω στα μπλόκα και στα τανκς. Είχε γίνει το πραξικόπημα, την ημέρα που είχα εγκαίνια! Τελικά μετά από λίγους μήνες αποφάσισα να φύγω από την Ελλάδα όπου δεν κινούνταν τίποτε στον χώρο και να πάω στην Αμερική».
Εκεί θα δουλέψει για έντεκα χρόνια, δημιουργώντας κοσμήματα από ασήμι και χρυσό με φόρμες λιτές, από τα οποία όμως απουσιάζουν εντελώς οι πέτρες.

Τα πρώτα μικρά άρθρα για τον επίμονο δημιουργό δημοσιεύονται και το όνομα Minas ακούγεται σε μια τεράστια αγορά, παρόλο που δεν υπογράφει ακόμη τα κομμάτια του.

«Στην Αμερική βρήκα έναν άλλο κόσμο. Εκεί όταν ρωτάς αν τους άρεσαν τα κοσμήματα που έφτιαξες, η απάντηση ήταν «Τι θα κάνεις τώρα; Πότε θα δούμε τα νέα σχέδια;».

Η επιστροφή του στην Αθήνα το 1980, τον βρίσκει σε μια από τις πιο δημιουργικές φάσεις της ζωής του. Σχεδιάζει μια limited edition συλλογή και αρχίζει να υπογράφει πλέον κάθε κομμάτι, κάτι που συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι σήμερα.

Είναι ο μόνος Έλληνας σχεδιαστής που «έτρεξε» διαφημιστική καμπάνια στην βίβλο του lifestyle, το Vanity Fair, ενώ διαφημίσεις του υπήρχαν και στα λεωφορεία της Νέας Υόρκης, αφού οι δημιουργίες του προκαλούσαν ανέκαθεν με τις γραμμές και την απλότητά τους.

Το περίφημο βραχιόλι με τις βίδες είναι ένα από τα πιο αντιγραμμένα σχέδια του Μηνά, εδικά στην Ιταλία, όπου χαίρει μεγάλης εκτίμησης εδώ και δεκαετίες.

«Τα κοσμήματα μου πωλούνταν σε πενήντα δύο πόλεις της Ιταλίας και εκτός από το βραχιόλι αντέγραψαν κι άλλα, αλλά όπως μου επισήμανε κάποτε ο Keith Richards δεν μπορείς να πας την τέχνη στο δικαστήριο».

Κάτι με το οποίο συμφωνεί απόλυτα, έστω και αν πολλές εταιρίες στην Ελλάδα έχουν κοπιάρει τα διάσημα σχέδιά του.

O Keith, η Μύκονος και ο Lou Reed

Ο κιθαρίστας των Rolling Stones μπήκε στην ζωή του ένα βράδυ Αυγούστου, ένα από αυτά τα βράδια που σου αλλάζουν την ζωή, κάτω από το φεγγάρι της Μυκόνου.

«Αυτό το νησί έγινε το παγκόσμιο διαβατήριο για την δουλειά μου. Εκεί γνώρισα τον Keith, εκεί ξεκίνησε η συνεργασία με τον οίκο Georg Jensen-ήταν ο πρώτος μη Σκανδιναβός σχεδιαστής που υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας-και πολλά άλλα».

Είχε ήδη αρχίσει να ασχολείται με το βιομηχανικό σχέδιο από το 1983 και με την αρχιτεκτονική από το 1986, έχοντας στο μυαλό του την κατασκευή της δικής του κατοικίας στην Μύκονο.

Σχεδίασε και έφτιαξε τα πάντα μόνος του σε αυτή την εξαιρετικής αισθητικής κατοικία. Από την πόρτα της κυρίας εισόδου μέχρι τις καρέκλες, τα τραπέζια και τους πάγκους από μάρμαρο όλα έχουν την υπογραφή του, ενώ το ίδιο έκανε και στο κατάστημα με τις δημιουργίες του, στην Χώρα του αγαπημένου του νησιού.

Εκεί όπου έμελλε να συναντήσει το Νο2 των Stones έτσι ξαφνικά.

«Θυμάμαι ότι ήταν 15αύγουστος, λίγο πριν τα μεσάνυχτα και έλεγαν ότι εκείνο το βράδυ θα είχε βροχή αστεριών. Καθόμουν έξω από το σπίτι και κάπνιζα ένα τσιγάρο όταν είδα ένα αυτοκίνητο να ανεβαίνει τον δρόμο. Παραξενεύτηκα λίγο-η Μύκονος ήταν ακόμη σχετικά «παρθένα»-αλλά κατάλαβα ότι κατευθυνόταν στο σπίτι ενός ελληνοαμερικανού φίλου το οποίο είχα σχεδιάσει και κατασκευάσει εγώ».

Πράγματι το αυτοκίνητο σταματάει μπροστά από την συγκεκριμένη κατοικία, και κάποια άτομα κατεβαίνουν ενώ λίγα λεπτά αργότερα, ο Μηνάς βλέπει μπροστά του τον Μπάμπη Πασάογλου, ιδιοκτήτη του θρυλικού μπαρ «Astra», το οποίο σχεδίασε ο Μηνάς.

Ο Πασάογλου του λέει ότι έφερε τον Keith Richards με την οικογένειά του προσθέτοντας ότι το σπίτι δεν έχει τίποτε μέσα σε ότι έχει να κάνει με τρόφιμα και νερό.

«Ξύπνησα την γυναίκα μου που είχε ξαπλώσει με τον γιο μας και ετοίμασε μια πιατέλα με φρούτα, χυμούς και καφέ για να έχουν το πρωί και την πήγα εγώ στο σπίτι».

Φτάνοντας στην είσοδο αντικρίζει έναν Richards σκυφτό, να προσπαθεί να ενώσει τα καλώδια ενός ηχοσυστήματος για να ακούσει μουσική. Αφού γίνονται οι πρώτες συστάσεις, οι δυο τους καταλήγουν στην κατοικία του Μηνά για ένα τσιγάρο, με τον Keith να περπατάει ξυπόλητος στο μονοπάτι με τις πέτρες και τα αγκάθια. Δεν τον νοιάζει καθόλου.

Ο διάσημος κιθαρίστας βλέπει το περίφημο ηλιακό ρολόι από πεντελικό μάρμαρο που έχει κατασκευάσει ο Έλληνας και ρωτάει να μάθει τι είναι και από τι υλικό έχει φτιαχτεί.

Ο Μηνάς του εξηγεί ότι ζυγίζει ενάμιση τόνο και ότι είναι από λευκό μάρμαρο Πεντέλης συμπληρώνοντας στα αγγλικά: «Είναι το ίδιο μάρμαρο που χρησιμοποιήθηκε και στα Ελγίνεια του Παρθενώνα».

Ο Richards μόλις το ακούει γονατίζει μπροστά στο ρολόι και αναφωνεί με δέος «Elgin marbles, Elgin marbles!!», σκηνή που ακόμη και σήμερα προκαλεί συγκίνηση στον σχεδιαστή.

Στα χρόνια που θα ακολουθήσουν, ο κιθαρίστας αρχίζει να φοράει τα ιδιαίτερα κοσμήματα του Μηνά στα live των Rolling Stones και το ίδιο κάνει και ο Ron Wood, που λατρεύει τις λιτές φόρμες στα βραχιόλια και τα περιδέραια του σχεδιαστή.

Θα δώσουν και οι δύο το παρόν σε μια μεγάλη έκθεση προς τιμήν του στο Λονδίνο που ετοίμασε ο διάσημος οίκος Georg Jensen από την Δανία, με τον οποίο συνεργαζόταν για χρόνια ο Minas.

Κάποια στιγμή μάλιστα οι Δανοί του ζήτησαν να στείλει τα καλούπια και τις μήτρες όλων των αντικειμένων του του στα κεντρικά της Δανίας.
Λίγο πριν γίνει αυτό λάνσαραν σε 1000 κομμάτια για όλο τον κόσμο, το ρολόι χειρός του Μηνά, το οποίο έχει αεραγωγό για να μην ιδρώνει το χέρι!

Ένα κράτησε ο ίδιος και από ένα αγόρασαν οι Richards και Wood.

Ο δεύτερος φωτογραφήθηκε φορώντας το στο οπισθόφυλλο της αυτοβιογραφίας του και ήταν αυτός που απέτρεψε τον Έλληνα φίλο του, από το να δώσει τις μήτρες των έργων του στους Δανούς.

«Ήμουνα στο σπίτι του Keith στο Κονέκτικατ, όταν με ρώτησε πως πάει η δουλειά μου και του είπα ότι οι Δανοί ήθελαν να τους στείλω τα καλούπια μου στην Κοπεγχάγη.

Γέλασε και αφού το είπε στην γυναίκα του δυνατά, γύρισε και μου είπε ότι δεν δίνουμε ποτέ τα master tapes σε κανέναν. Χρησιμοποίησε έναν μουσικό όρο, αλλά κατάλαβα. Όταν μετά από λίγες εβδομάδες ο οίκος Jensen μου έδωσε περιθώριο δύο εβδομάδων να αποφασίσω, δεν τους απάντησα ποτέ».

Στην Αθήνα-τον Σεπτέμβριο το Μουσείο Μπενάκη ετοιμάζει μεγάλη έκθεση προς τιμήν του-εξακολουθεί να δουλεύει καθημερινά και να σχεδιάζει το επόμενο κόσμημα ή αντικείμενο, όχι μόνο επειδή είναι η ζωή του, αλλά και για έναν άλλο λόγο όπως μου είπε ο ίδιος: «Κάποτε ρώτησα τον Lou Reed τι του άρεσε πιο πολύ από αυτά που είχα σχεδιάσει και μου απάντησε με δύο λέξεις: Το επόμενο....