The Sopranos, 20 χρόνια μετά: 5 λόγοι για να (ξανα)δεις μία από τις καλύτερες σειρές όλων των εποχών

10 Ιανουαρίου του 1999: Στην αμερικανική τηλεόραση κάνει πρεμιέρα μια δραματική σειρά που πρόκειται να αλλάξει για πάντα το τηλεοπτικό τοπίο.

Πρόκειται για τους Sopranos, την πρωτοποριακή σειρά του HBO που προσφέρει για πρώτη φορά στο κοινό μια μορφή ψυχαγωγίας εξίσου ποιοτική με εκείνη του κινηματογράφου, εισάγοντας στη μικρή οθόνη μια πολυπλοκότητα πρωτοφανή για τα τότε τηλεοπτικά δεδομένα.

Η ιστορία του μαφιόζου Τόνι Σοπράνο, της δυσλειτουργικής οικογένειάς του και του αδίστακτου υποκόσμου του Νιου Τζέρσι, όπου εκτυλίσσεται η πλοκή των Sopranos, είναι συναρπαστική. Σε αυτήν, η βία και η προδοσία εναλλάσσονται με βαθιά ανθρώπινες στιγμές, το δράμα δίνει τη θέση του σε «διαμάντια» σκοτεινής κωμωδίας και οι χαρακτήρες θυμίζουν σαιξπηρικούς ήρωες που παλεύουν με τους δαίμονές τους, παγιδευμένοι σε ένα δίχτυ που έχουν πλέξει οι ίδιοι γύρω από τον εαυτό τους.

Εννέα χρόνια και έξι σεζόν αργότερα, οι Sopranos ρίχνουν αυλαία, με ένα από τα πιο αντισυμβατικά, σοκαριστικά και (για κάποιους) εξοργιστικά φινάλε που έχουν γυριστεί ποτέ. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει 13 ολόκληρα χρόνια από αυτό το τόσο πολυσυζητημένο φινάλε, η σειρά συνεχίζει να δεσπόζει στις λίστες των τηλεοπτικών κριτικών με τα διαχρονικά τηλεοπτικά αριστουργήματα, καταλαμβάνοντας συχνά την πρώτη θέση έπειτα από... «κονταρομαχία» με το εξίσου εντυπωσιακό «The Wire».

Τι κάνει όμως τους «Sopranos» τόσο μοναδικούς; Η επαναστατική σειρά του HBO επηρέασε την τηλεόραση με αμέτρητους τρόπους, φέρνοντας σε πρώτο πλάνο τον τηλεοπτικό αντι-ήρωα και την «βραδυφλεγή» αφήγηση που δίνει χώρο και χρόνο στους χαρακτήρες να εξελιχθούν.

Αυτό το πρωτοποριακό είδος αφήγησης, όπου ένα storyline μπορεί να χρειαστεί χρόνια ολόκληρα για να «αποδώσει καρπούς», αποτέλεσε πρότυπο για δεκάδες binge-able σειρές που κυριάρχησαν την τελευταία δεκαετία στο τηλεοπτικό τοπίο. Μεταξύ αυτών των σειρών βρίσκονται το The Wire, το Lost, το Breaking Bad και φυσικά το Game of Thrones, o δημιουργός του οποίου έχει παραδεχτεί ανοιχτά ότι «εμπνεύστηκε» από τους Sopranos τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι ήρωές του στην μικρή οθόνη.

I'm saddened by James Gandolfini's passing. He was a great talent & I owe him. Quite simply, without Tony Soprano there is no Walter White.

— Bryan Cranston (@BryanCranston) 20 Ιουνίου 2013

Πέραν από την αξία της ως καλλιτεχνικό δημιούργημα, με γραφή, σκηνοθεσίες και ερμηνείες που έχουν αφήσει εποχή, η σειρά προσφέρει 86 ώρες ατόφιας διασκέδασης, ένα rollercoaster συναισθημάτων που μέχρι σήμερα έχει αποδειχθεί αδύνατον να αντιγραφεί.

Τα συστατικά της «συνταγής της επιτυχίας» των Sopranos είναι αμέτρητα, και σίγουρα δεν θα είχε νόημα να τα αναφέρουμε εδώ αναλυτικά.

Αυτό που μπορούμε όμως είναι να θυμηθούμε πέντε από τους λόγους για τους οποίους αξίζει να αφιερώσουμε (κάποιοι για δεύτερη φορά) 86 ώρες από τη ζωή μας, ώστε να γνωρίσουμε ξανά τον Τόνι Σοπράνο και να υποκύψουμε στη γοητεία του πιο ανθρώπινου και συνάμα τρομακτικού μαφιόζου που εμφανίστηκε ποτέ στις οθόνες μας.

1. Ο χαρακτήρας του Τόνι Σοπράνο και η αριστουργηματική ερμηνεία του Τζέιμς Γκαντολφίνι

Ο Τόνι Σοπράνο είναι απλά ένας από τους σπουδαιότερους τηλεοπτικούς χαρακτήρες όλων των εποχών. Ένας πολυσύνθετος και περίπλοκος αντι-ήρωας, διχασμένος ανάμεσα στον ρόλο του ως σύζυγος και πατέρας και στις υποχρεώσεις του ως capo, αρχηγός της εγκληματικής οικογένειας των Sopranos στο Νιου Τζέρσι.

Η πίεση που βιώνει καθημερινά του προκαλεί κρίσεις πανικού και τον σπρώχνει βήμα βήμα προς κατάθλιψη. Τη μία στιγμή μπορεί να είναι απίστευτα βίαιος, μισογύνης και εγωιστής, και την αμέσως επόμενη γοητευτικός εραστής, τρυφερός σύζυγος και προστατευτικός πατέρας. Η αφοσίωσή του σε ορισμένα πρόσωπα μετατρέπεται σε κτηνωδία όταν αντιλαμβάνεται ότι τον έχουν προδώσει, και αυτές οι εναλλαγές του χαρακτήρα του κάνουν συναρπαστική την πορεία του από το πρώτο μέχρι το τελευταίο επεισόδιο της σειράς.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Τζέιμς Γκαντολφίνι ενσάρκωσε αυτόν τον πολυεπίπεδο χαρακτήρα ήταν τόσο επιτυχημένος και πειστικός, που ακόμα και οι σεναριογράφοι της σειράς έχουν δηλώσει ότι ένιωθαν δέος μπροστά στον Τζέιμς/Τόνι και συχνά... αγχώνονταν μήπως τον δυσαρεστήσουν.

Ο ταλαντούχος ηθοποιός, που έφυγε από τη ζωή νεότατος, μόλις στα 51 του χρόνια, κατάφερνε με αριστοτεχνικό τρόπο να αιχμαλωτίζει την ωμή επιθετικότητα, τον παιδικό αυθορμητισμό και την αυθεντική ζεστασιά του χαρακτήρα του Τόνι, συχνά στο ίδιο επεισόδιο. Μια πραγματικά ανεπανάληπτη ερμηνεία.

2. Οι δυνατοί γυναικείοι χαρακτήρες

Για σειρά που έχει να κάνει με την ανδροκρατούμενη μαφία, το Sopranos διαθέτει έναν εντυπωσιακό αριθμό ισχυρών γυναικών, που καθοδηγούν την πλοκή και επηρεάζουν τον κεντρικό ήρωα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους αρσενικούς χαρακτήρες.

Από την Λίβια, την αδίστακτη και τοξική μητέρα του Τόνι που φτάνει στα άκρα όταν νιώθει προδομένη από τον γιο της, και την αφοσιωμένη σύζυγο Καρμέλα, μέχρι τη νηφάλια ψυχαναλύτρια Δρ. Μέλφι και τη δυναμική κόρη του μαφιόζου, ο Τόνι Σοπράνο βρίσκεται παγιδευμένος σε έναν φαύλο κύκλο προσπαθώντας από τη μία να ευχαριστήσει τις πιο σημαντικές γυναίκες της ζωής του, και από την άλλη... να τους ξεφύγει.

Το σύνολο των αλησμόνητων γυναικείων χαρακτήρων συμπληρώνουν η εκμεταλλεύτρια αδερφή του Τόνι, η όμορφη και τραγική Αντριάνα, φιλενάδα του προστατευόμενού του Κρίστοφερ και μια μεγάλη ποικιλία από ερωμένες, άλλες με πραγματικά αισθήματα αγάπης για τον Τόνι και άλλες με το βλέμμα καρφωμένο στο πορτοφόλι του.

3. To θέμα της ψυχανάλυσης

Οι συνεδρίες του Τόνι με την Δρ. Μέλφι αποτελούν ένα από τα πιο «δυνατά χαρτιά» της σειράς.

Ξεκινώντας από την ανάγκη να καταπολεμήσει τις κρίσεις πανικού που τον βασανίζουν, ο Σοπράνο αρχίζει σιγά σιγά, με τη βοήθεια της Δρ. Μέλφι, να ξεδιαλύνει το κουβάρι των συναισθημάτων του, να βλέπει πιο καθαρά τις σχέσεις του με τους γύρω του αλλά και να διαλύει τις ψευδαισθήσεις που έχει δημιουργήσει για τον εαυτό του.

Ως «οάσεις» ηρεμίας μέσα στην ταραγμένη καθημερινότητα του μαφιόζου, οι συνεδρίες αυτές δίνουν την ευκαιρία στον θεατή να παρακολουθήσει τον τρόπο σκέψης του, αλλά να παρακολουθήσει την εξέλιξη μίας γνωριμίας που μετατρέπεται σιγά σιγά σε σχέση ζωής, τόσο για τον ίδιο τον Τόνι Σοπράνο όσο και για την ψυχαναλύτριά του.

4. Το χιούμορ

Όπως σε κάθε καλή οικογενειακή τραγωδία, το μαύρο χιούμορ αφθονεί και πλαισιώνει ιδανικά τις στιγμές έντασης σε κάθε επεισόδιο.

Δολοφονίες που πάνε εξωφρενικά στραβά, «φαντάσματα» θυμάτων που «στοιχειώνουν» τους εκτελεστές τους λέγοντας εξυπνάδες, σουρεαλιστικά όνειρα με ψάρια που μιλάνε και δηλητηριώδεις ατάκες για τον θάνατο, το σεξ, τη θρησκεία και τις ανθρώπινες σχέσεις προκαλούν αβίαστα το γέλιο από το πρώτο μέχρι το τελευταίο επεισόδιο.

Δύο από τους πιο διασκεδαστικούς (αν και σίγουρα όχι ακίνδυνους) χαρακτήρες της σειράς είναι ο Τζούνιορ, θείος του Τόνι Σοπράνο, αλλά και ο Πόλι Γκολτιέρι, πιστός φίλος του μαφιόζου που επιδεικνύει μια παγερή αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή αλλά δεν διστάζει να αστειευτεί ακόμα και στις πιο «μαύρες» στιγμές της σειράς.

5. Ένα φινάλε που συζητήθηκε όσο κανένα άλλο

Η τελευταία σκηνή του «Made in America», του επεισοδίου με το οποίο η δραματική σειρά έκανε φινάλε στο τέλος της 6ης σεζόν, έχει γίνει αντικείμενο αμέτρητων διαδικτυακών συζητήσεων, αναλύσεων και κριτικής.

Όπως και πολλά άλλα στοιχεία της σειράς, αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικανικής ποπ κουλτούρας.

Πρόκειται για ένα αρκετά αντισυμβατικό φινάλε, που δίχασε το τηλεοπτικό κοινό, προκαλώντας απογοήτευση και οργή σε πολλούς θεατές, ενώ από άλλους εκθειάστηκε ως η ιδανική ολοκλήρωση μιας σειράς που δεν φοβήθηκε ποτέ να εξερευνήσει το σκοτάδι.

Το γεγονός ότι ο δημιουργός της σειράς, David Chase αρνείται ακόμα και σήμερα σε συνεντεύξεις του (παρά τις επίμονες ερωτήσεις των δημοσιογράφων) να εξηγήσει το αμφιλεγόμενο φινάλε, το οποίο είχε αποφασίσει δύο χρόνια προτού ολοκληρωθούν οι Sopranos, δείχνει ότι μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ με σιγουριά τι συνέβη στον Τόνι Σοπράνο.

Ίσως όμως είναι καλύτερα έτσι. Από ξεκίνημά της, η σειρά χρωστούσε την επιτυχία της στο γεγονός ότι αναγνώρισε την δίψα του κοινού να σκέφτεται, να ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο μια ιστορία, να σταματήσει να δέχεται «μασημένη τροφή» μέσω των τηλεοπτικών του προγραμμάτων.

Γιατί λοιπόν να θυμώσει κανείς με την επιθυμία του δημιουργού των Sopranos να παραμείνει πιστός στο όραμά του, το οποίο άνοιξε νέους δρόμους για ποιοτική ψυχαγωγία στην τηλεόραση; Θα ήταν πραγματικά αχαριστία...