Πώς γίνεσαι Ντάνος; Η απάντηση σ’ένα βιβλίο

Με δεδομένη την εξομολόγηση του ίδιου «σε όλη μου τη ζωή έχω διαβάσει οκτώ βιβλία», το αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι ο 37χρονος σήμερα Ντάνος θα διάβασε άλλο ένα. Οπότε το ότι έγραψε βιβλίο -ή έστω το διηγήθηκε, το ενέκρινε και το υπογράφει- συνιστά, στ’ αλήθεια, μια κοσμοϊστορική εξέλιξη και όχι μόνο για εκείνον. Χωρίς υπερβολή και χωρίς την παραμικρή δόση σαρκασμού, το βιβλίο «Ντάνος: Μια αφήγηση στην Αυγή Σαββίδου» των περίπου 160 σελίδων στις οποίες έχουν χωρέσει όλη η πολυτάραχη ζωή και η φιλοσοφία του Γιώργου Αγγελόπουλου αποτελεί το γεγονός της χρονιάς για τον εν Ελλάδι εκδοτικό κλάδο. Οχι μόνο διότι πρόκειται περί ενός έργου το οποίο ρίχνει άπλετο φως σε ζητήματα που έχουν ταλανίσει την κοινή γνώμη. Οπως το αν ο συγγραφέας επί των ημερών του στο «Survivor» είχε συνάψει ή όχι ανίερη συμφωνία με Αγιοδομινικανούς και αντάλλαξε λάθρα τα παπούτσια του με τροφή. Και περαιτέρω, γιατί ο πατέρας του κύλησε στον αλκοολισμό, πώς ο ίδιος διαχειρίστηκε το διαζύγιο των γονιών του και τις επαγγελματικές του αποτυχίες, τι έγινε με τον φούρνο και το βενζινάδικο στη Σκιάθο, γιατί δεν υπέγραψε στον Παναθηναϊκό και δεν τον χάρηκε η Ελλάδα ως επαγγελματία ποδοσφαιριστή Α’ κατηγορίας κ.ά.

Δυστυχώς, όμως, στον τομέα όπου θα απογοητευτούν οι φαν του Ντάνου και οι απανταχού «Ντανίτσες» είναι το κεφάλαιο «Τα κορίτσια» (σελ. 97-107). Παρεμπιπτόντως, μόνο από σεβασμό στις πρώην του μπορεί να δικαιολογηθεί η συντομία των αναφορών. Μα, μόλις δέκα σελίδες για τις ερωτικές περιπέτειες του γόη Ντάνου και χωρίς απαντήσεις, έστω νύξεις, για τους δεσμούς που κατά καιρούς τού έχουν χρεώσει με διάφορες celebrities; Πάντως, στο επίμαχο κεφάλαιο υπάρχει μια κάποια αποζημίωση για τις θαυμάστριες, καθώς αναδύεται το γυναικείο πρότυπο που ενστερνίζεται ο Γιώργος Αγγελόπουλος:

«Μια μέρα βρέθηκα στο Παγκράτι σε ένα κέντρο περιποίησης νuχιών για να φροντίσω τα ταλαιπωρημένα από το ποδόσφαιρο πόδια μου. Απέναντί μου καθόταν μια κοπέλα, κι εκείνη πελάτισσα, μια πανέμορφη γυναίκα από την Κρήτη, που μου άρεσε πολύ. Μετά από όσα έγιναν με την προηγούμενη σχέση μου, ήμουν λιγάκι επιφυλακτικός, αλλά αυτή η κοπέλα μού άρεσε πολύ. Βρήκα τα στοιχεία της μέσω της πεντικιουρίστ, την πήρα τηλέφωνο και επιδίωξα να συναντηθούμε. Από την κοπέλα αυτή έμαθα πολλά για την αγάπη, έβαλε τον πήχη πολύ ψηλά για το πόσο μπορεί μια κοπέλα να προσέχει τον άντρα της. Ημουν βασιλιάς, όλη η προσοχή της ήταν πραγματικά πάνω μου, σε σημείο που δυσκολευόμουν να το πιστέψω. Ζεστός άνθρωπος, όμορφη, παραδοσιακή γυναίκα, με φρόντιζε, μαγείρευε υπέροχα, στο σπίτι είχε τα πάντα στην πένα, όλα έδειχναν ότι θα γινόταν πολύ καλή σύντροφος και μάνα. Δυστυχώς, η σχέση πέρασε μια έντονη κρίση σε μια περίοδο που δεν είχα υπομονή και τα διέλυσα όλα».

Διδάγματα ζωής

Το βιβλίο «Ντάνος» δεν είναι σημαντικό επειδή περιέχει εξάρσεις λογοτεχνίζοντος οίστρου όπως η ακόλουθη: «Εκείνη την κρύα νύχτα στις 7 Ιανουαρίου του 2017 χιόνιζε στη Σκιάθο. Οι άνθρωποι έμειναν στη ζεστασιά του σπιτιού τους, δεν υπήρχε ψυχή στους δρόμους. Είχαμε κλείσει το βενζινάδικο πριν ώρες αλλά δεν μου έκανε καρδιά να γυρίσω σπίτι. Η απόγνωσή μου δεν χωρούσε σε τοίχους, πνιγόμουν. Ηθελα να δω ανθρώπους, να ακούσω φωνές παιδιών, να πάρω μια επιβεβαίωση ότι η ζωή συνεχίζεται, πως κάποιος κάπου ζει χωρίς τη δική μου αγωνία. Κατέβηκα με τα πόδια την οδό Παπαδιαμάντη. Δεν βρήκα κανέναν. Ακούγονταν μόνο η αβάσταχτη σιγή των νιφάδων που έπεφταν και τα βαριά βήματά μου που, ακόμα και στα δικά μου αυτιά, ηχούσαν θυμωμένα». Ηταν η μοιραία εκείνη νύχτα, παραμονή των 35ων γενεθλίων του Ντάνου, που θα υπέπιπτε στην αντίληψή του η πρόσκληση συμμετοχής στο «Survivor». Σύμφωνα με την de profundis εξομολόγηση του Γιώργου Αγγελόπουλου, «ξεκίνησα το ταξίδι του ‘‘Survivor’’ με σύμμαχο την αποφασιστικότητα και κίνητρο την απελπισία. Στην πορεία άλλοτε θόλωνε το πρώτο, και άλλοτε ξεχνούσα το δεύτερο».

Εφόσον, λοιπόν, το βιβλίο αποσκοπεί, εκτός των άλλων, στην εμψύχωση και τον παραδειγματισμό, δεν λείπουν οι αναμενόμενες αυτοβελτιωτικές κοινοτοπίες: «Πολλά απ’ όσα έγιναν στο ‘‘Survivor’’ ξάφνιασαν κι εμένα τον ίδιο. Οταν ο άνθρωπος βρίσκεται σε πρωτόγονες συνθήκες, αποκαλύπτεται στον εαυτό του, σ’ όλους, και σε αυτό το ξεγύμνωμα υπάρχει μια ομορφιά. Δεν υπάρχουν πια φίλτρα να σε κρύψουν και η αυθεντικότητα γίνεται το ένδυμά σου». Επίσης, «από νωρίς αποφάσισα πως, αν θέλεις κάτι στη ζωή, ο σίγουρος τρόπος για να το πετύχεις δεν είναι να περιμένεις να σου χαριστεί, αλλά να τα δώσεις όλα για να το πετύχεις. Ισως το κυριότερο που έχεις να δώσεις, να καταθέσεις δηλαδή στον αγώνα, είναι το εγώ σου, συχνά μια άνιση μάχη, αφού του καθενός η ταυτότητα στηρίζεται σε αυτό». Σίγουρα, στα προσόντα του Ντάνου ως συγγραφέα μάλλον δεν συγκαταλέγεται η πρωτοτυπία.

Δίπλα στον Παυσανία και τον Καραμανλή

Το βιβλίο «Ντάνος: Μια αφήγηση στην Αυγή Σαββίδου» συνιστά μείζον πολιτιστικό γεγονός κυρίως διότι φέρει τη σφραγίδα της Εκδοτικής Αθηνών. Ενός εκδοτικού οίκου ταυτισμένου με μνημειώδεις κυκλοφορίες, όπως η περίφημη «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», ένα πολυβραβευμένο κατά κυριολεξία αρχέτυπο έργο αναφοράς. Πλέον, όμως, το «Ντάνος» φιγουράρει σε περίοπτη θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα βιβλία, δηλαδή δίπλα στο πολύτομο «Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις», τα ογκώδη λεξικά, τον «Αγνωστο Καραμανλή» του Κωνσταντίνου Τσάτσου, τις μελέτες για τη Βεργίνα και τον βασιλέα Φίλιππο, τους αρχαιολογικούς οδηγούς για την Ακρόπολη των Αθηνών, τις Μυκήνες, τις Αρχάνες κ.λπ. Υπό ένα πιο αφηρημένο πρίσμα, το «Ντάνος» είναι το βιβλίο ενός τύπου που επιβίωσε καλύτερα από κάθε ανταγωνιστή του και δοξάστηκε σε ένα ριάλιτι επιβίωσης τουρκικής παραγωγής. Και το απόσταγμα των εμπειριών του τόσο από το «Survivor» όσο και από άλλα κρίσιμης σημασίας κεφάλαια του βίου του (παιδική ηλικία, στρατός, ποδόσφαιρο, ζωή στη Σκιάθο, ειδικά στην παραλία των Κουκουναριών, σχέσεις με το άλλο φύλο κ.ο.κ.) αποφασίζει να το προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό της Ελλάδας η Εκδοτική Αθηνών.

Ο οίκος που κατεξοχήν ανατέμνει και προβάλλει επί δεκαετίες τώρα και με μανιώδη τελειοθηρία τον ελληνικό πολιτισμό από καταβολής του. Αν μη τι άλλο, η αναπάντεχη αυτή επιλογή δικαιώθηκε άμεσα από την ενθουσιώδη ανταπόκριση του κοινού: το βιβλιοπωλείο της Εκδοτικής Αθηνών κατακλύστηκε από τους θαυμαστές του Ντάνου, κάποιοι εκ των οποίων περίμεναν υπομονετικά στην ουρά έξω στην οδό Σόλωνος και εν μέσω τσουχτερού κρύου την ημέρα της παρουσίασης. Περίμεναν για να πάρουν «ζεστό» αντίτυπο με ιδιόχειρη αφιέρωση από τον ήρωα του «Survivor I». H ουσία είναι ότι μπροστά στο «φαινόμενο Ντάνος» ακόμη και ένας εκδοτικός οίκος με πολύ υψηλά και αυστηρά κριτήρια περιεχομένου γκρέμισε τα τείχη του. Ιδού πώς το θέτει η εκδότρια Χριστιάνα Χριστοπούλου: «Με το βιβλίο του Γιώργου Αγγελόπουλου η Εκδοτική Αθηνών κάνει το πρώτο της βήμα στην κατηγορία ανάλογης θεματικής βιβλίων ελπίζοντας στον μελλοντικό εμπλουτισμό της με περισσότερους τίτλους». Αυθόρμητη απορία: Ποια μπορεί να είναι αυτή η «κατηγορία ανάλογης θεματικής» με το βιβλίο του Ντάνου; Είναι, άραγε, βιβλία άλλων θριαμβευτών σε ριάλιτι, παρά την αυτονόητη και καθολική ισχύ του νόμου «Ντάνος είναι μόνο ένας»; Ποιος έχει τα κότσια να βαδίσει στον δρόμο που ανοίγεται; Η Ειρήνη Καζαριάν του GNTM; Ο επόμενος νικητής του «MasterChef»; Μια άλλη δυνατότητα είναι να συγγράψουν άλλοι παίκτες του «Survivor», π.χ. ο Γιάννης Σπαλιάρας, τα δικά τους απομνημονεύματα με ενδεχόμενο τίτλο «Ο Ντάνος όπως τον γνώρισα» κ.ο.κ.

Ο Φοίνικας και η στάχτη

Οι βιογραφίες, αναπάντεχων και μη, διασημοτήτων που απασχολούν το κοινό σε ενεστώτα χρόνο, ακριβώς όπως ο Ντάνος, ανήκουν σε μια κατηγορία βιβλίων που γνωρίζει μεγάλη άνθηση στο εξωτερικό. Υπό αυτή την έννοια, η Εκδοτική Αθηνών αποτολμά μια τομή - και δη χωρίς να αυτοπεριορίζεται βάσει των προηγούμενων βιβλίων της. Ωστόσο, η διακύβευση του κύρους και το πέρασμα στο «ελαφρύ ρεπερτόριο» θα πρέπει να δικαιολογείται είτε από τον προσδοκώμενο πακτωλό της υψηλής κερδοφορίας από τις μαζικές πωλήσεις, είτε/και από το αξιόλογο περιεχόμενο του εκάστοτε βιβλίου.

Στην περίπτωση του «Ντάνου» η Εκδοτική Αθηνών τήρησε, τηρουμένων και των αναλογιών, τις γνωστές προδιαγραφές ποιότητας. Μάλιστα, η πρώτη παρτίδα του βιβλίου κυκλοφορεί σε συλλεκτική έκδοση, με αριθμημένα αντίτυπα, τυποποιημένο αυτόγραφο («Με αγάπη») του Γιώργου Αγγελόπουλου στο πρώτο φύλλο, προστατευτικό κάλυμμα και σκληρή βιβλιοδεσία. Στα «αυτιά» του βιβλίου ο αναγνώστης συναντά τα βιογραφικά των δύο δημιουργών: στο εμπρός του Ντάνου, στο πίσω της φανερής/σκιώδους συγγραφέως Αυγής Σαββίδου. Πέρα από τα ήδη γνωστά, στο σημείωμα αναφέρεται επίσης ότι «ο Γιώργος Αγγελόπουλος ασχολείται με κικ μπόξινγκ, τάε κβον ντο και παγκράτιο. Από τον Φεβρουάριο το 2018 εργάζεται ως ηθοποιός. Είναι influencer και brand ambassador, καθώς και Πρεσβευτής Καλής Θελήσεως του Ιδρύματος Ελπίδα Κύπρου για παιδιά με καρκίνο και λευχαιμία. Είναι επίσης ομιλητής σε εταιρικά συνέδρια ενώ συνεχίζει ανελλιπώς να υπηρετεί τα θαλάσσια σπορ κάθε καλοκαιρινή σεζόν στη Σκιάθο».

Η αναφορά στην ιδιότητα του Αγγελόπουλου ως ομιλητή σε εταιρικά συνέδρια δεν είναι τυχαία. Ούτε η επιλογή της ghost writer που ανέλαβε να μετατρέψει σε κείμενο τις διηγήσεις του Γιώργου Αγγελόπουλου. Η Αυγή Σαββίδου, πάντα σύμφωνα με το πίσω αυτί του βιβλίου, είναι Κύπρια και επαγγέλλεται «σύμβουλος εταιρικής κουλτούρας. Διδάσκει σεμινάρια επαγγελματικής απόδοσης ενώ συνεργάζεται με διευθυντικά στελέχη για θέματα διοίκησης. Ασχολείται επίσης με professional branding και καθοδηγεί επαγγελματίες στην επίτευξη των στόχων τους. Είναι content/speaker coach για ομιλητές σε TEDx και σε επαγγελματικά συνέδρια» κ.λπ. Οπως φαίνεται ξεκάθαρα από πλήθος χωρίων στο κείμενο του βιβλίου, το «Ντάνος» είναι μόνο εν μέρει αυτοβιογραφία. Με το περιτύλιγμα της αφήγησης των περιπετειών του ο αναγνώστης διαβάζει ένα εγχειρίδιο αυτοβελτίωσης. Ενα «παρακινητικό βιβλίο», όπως είναι ο όρος που εσχάτως χρησιμοποιείται για τέτοιου είδους συγγράμματα. Επομένως, στην πραγματικότητα η ιστορία του Ντάνου από το «Survivor», του γνωστότερου Σκιαθίτη μετά τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, είναι κατ’ ουσίαν μια μεγάλη παραβολή. Δηλαδή όταν ο Γιώργος Αγγελόπουλος καταθέτει με πάσα λεπτομέρεια τα αληθινά καθέκαστα τού «παπούτσια-γκέιτ», το κάνει για να υποδείξει λύσεις ζωής στους αναγνώστες. Εμμέσως τους διδάσκει ότι είναι δυνατόν -και ο ίδιος το απέδειξε- να νικήσει κάποιος την καχυποψία και την κακοπροαίρετη κριτική, ακόμη και την άδικη περιθωριοποίηση ή τη στοχοποίηση. Αρκεί να έχει τα ψυχικά χαρίσματα και να ασπάζεται τις ηθικές αξίες του Ντάνου.

«Ντάνος γίνεσαι, δεν γεννιέσαι»

Κάπου εκεί θεμελιώθηκε και ο πρωταρχικός προβληματισμός που κατέληξε στη συγγραφή του πονήματος: «Αυτό το βιβλίο αφορά κυρίως τον τηλεθεατή που είχε την ίδια απορία με εμένα όταν παρακολουθούσα το ‘‘Survivor’’», γράφει η Αυγή Σαββίδου, η οποία εξομολογείται: «Αναρωτιόμουν πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι με τόση δύναμη στο σώμα και το πνεύμα. Αναρωτιόμουν ‘‘πώς γίνεσαι Ντάνος’’;». Αν υποτεθεί ότι «Ντάνος γίνεσαι και δεν γεννιέσαι», η σχετική απορία της κυρίας Σαββίδου ίσως απαντάται από τον ίδιο τον ήρωα. Οταν εκθέτει τη βασική του φιλοσοφία: «Ευτυχώς έχω μέσα μου, όπως όλοι μας, έναν μυθικό Φοίνικα και ξέρω να αναγεννιέμαι από τις στάχτες μου. Η διαφορετικότητα των ανθρώπων έγκειται στο ότι κάποιοι έχουν τον μυθικό Φοίνικα σε πρώτη θέση, εκεί μπροστά στην αίθουσα της ψυχής τους, και πιστεύω πως ανήκω σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων. Αλλοι τον έχουν καταχωνιασμένο στα άδυτα της ψυχής, κάτι που καθιστά την πρόσβαση σε αυτόν πιο δύσκολη και πιο χρονοβόρα, αλλά έχω την πεποίθηση πως ο μυθικός Φοίνικας είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχής όλων μας και αργά ή γρήγορα, όταν κάποιος τον αναζητήσει, θα τον βρει». Για ακόμη πιο απαιτητικούς και δυνατούς λύτες, υπάρχει όμως και κάτι πιο προχωρημένο: «Μέσα από την προσωπική μου ιστορία βρήκα ότι είναι όμορφο να φροντίζεις τους γύρω σου. Αλλά μερικές φορές είναι ακόμα πιο όμορφο να γνωρίζεις ότι, αν δεν μπορείς, είναι για το καλό τους, πως ίσως βρουν τη δύναμη να φροντίσουν τους εαυτούς τους ή κάποιος άλλος θα τους φροντίσει. Δεν έχω ολοκληρώσει ακόμα αυτή την προσπάθεια, είναι ένας συνεχής διάλογος μεταξύ της επιθυμίας μου και του Θεού. Εχω την εντύπωση πως ίσως αυτό είναι το μάθημα που ήρθα για να πάρω σε αυτή τη ζωή, η συνεχής άσκησή μου να αφήνομαι στο θέλημα του Θεού».