Πέδρο Αλμοδόβαρ: Ο «θεός» των γυναικών φοράει γόβες

Η εποχή στην κόψη του ξυραφιού. Ανάμεσα στο «Πριν τον Φράνκο» και το «Μετά τον Φράνκο». Με ένα περίεργο μείγμα υπερ­συντηρητικού καθολικισμού, υπόγειας, ιερατικής και αχαλίνωτης παιδεραστίας, κοινωνικής καταπίεσης και κρυφής πλην εκρηκτικής απελευθέρωσης. «Μας διακόρευσαν από παντού. Μεταφορικά και κυριολεκτικά. Ε, καιρός είναι να δουν με τα μάτια τους το αποτέλεσμα των έργων τους. Ναι, είμαστε φρικιά. Κοινωνία, είμαι ο καθρέφτης σου».

Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ Καμπαγέρο, λοιπόν, ένα από τα θύματα αυτής της διπλής εποχής. Σήμερα κοντά στα 70. Σήμερα πάλι στην επικαιρότητα. Με την τελευταία αυτοβιογραφική ταινία του «Dolor y Gloria», με τον Αντόνιο Μπαντέρας και την Πενέλοπε Κρουζ. Πόνος και Δόξα.

Πόνος επειδή σνιφάρει τόνους κοκαΐνης. Με συμπλήρωμα ηρωίνης. Επειδή νιώθει ανίκανος να γράψει μια φράση της προκοπής. Επειδή ομολογεί ότι τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρείται από περιδίνηση ολοκληρωτικής κρίσης. Καλλιτεχνικής και υπαρξιακής. Επειδή ακόμα καταφεύγει στα παιδικά του χρόνια. Επειδή διαρκώς επιστρέφει στην αγκαλιά της μητέρας του. Αλλά και επειδή ένας από τους πρωταγωνιστές του, για να τον εκδικηθεί, αποφασίζει να αποκαλύψει δημοσίως τα βίτσια και κυρίως τον εθισμό του. Και η δόξα; Περασμένα μεγαλεία και θυμώντας τα να... ρουφάς. Κάπως έτσι. Και ρουφάει ατελείωτες ποσότητες. Σουλατσάροντας από το ένα στο άλλο δωμάτιο. Περιτριγυρισμένος από διακοσμητικά «στοιχεία» εντελώς κιτς. Ο Πέδρο είναι ο εμπνευστής, ο δημιουργός, ο απόλυτος κινηματογραφικός άρχων του κιτς. Παντού. Και κυρίως στις μετακινήσεις, στις μεταμορφώσεις των ηρωίδων, αλλά και των ηρώων του. Οι τρανς, οι γκέι, οι μαζοχιστές, όλα τα πλάσματα που ψάχνονται, που δεν είναι ικανοποιημένα από το φύλο τους και που με τη μετάλλαξη βρίσκουν απόλαυση, όλοι αυτοί είναι οι αγαπημένοι, οι λατρευτοί του Πέδρο Αλμοδόβαρ.

Ετσι κατάφερε να μετατρέψει την κουρελού σε αισθητικό γεγονός που κυρίως αρέσει στον γυναικείο πληθυσμό. Ενας δηλωμένος γκέι, ο πιο αγαπημένος σκηνοθέτης των θηλυκών.

«Οι χαρακτήρες μου είναι δολοφόνοι, βιαστές, τρανσέξουαλ, περιθωριακοί, αυτοί που η κοινωνία χαρακτηρίζει “σκουπίδια”. Ομως εγώ στις ταινίες μου δεν τους βλέπω σαν εγκληματίες. Προσπαθώ να τους προσεγγίσω με τέτοιον τρόπο ώστε να αποκαλύψω την ανθρωπιά τους».

Οικοδόμος, ο πρώτος έρωτας

Το χρονικό των παιδικών του χρόνων σκέτη έμπνευση για σενάριο μελοδράματος, καλλιτεχνικής όρεξης, πρώιμης ομοφυλοφιλικής περιπλάνησης, αφάνταστης στοργής από τη μητέρα του, σεξουαλικής κακοποίησης και ατελείωτης, αθεράπευτης φτώχειας.

«Ο πατέρας μου ήταν μουλαράς. Δεν καταλάβαινε τίποτα από τις ανησυχίες μου. Ευτυχώς που υπήρχε η μητέρα μου. Εκείνη, αν και αγράμματη, καταλάβαινε».

Η στέγη που φιλοξενούσε την οικογένεια Αλμοδόβαρ Καμπαγέρο σε ένα χωριουδάκι της περιοχής Μάντσα (του Δον Κιχώτη) έμοιαζε με σκουπιδοτενεκέ αποτελούμενο από τέσσερις τοίχους. «Η μητέρα μου το μετέτρεψε σε μικρό διαμέρισμα», λέει. Η μητέρα του διαρκώς στον πυρήνα των ιστοριών του. Στις περισσότερες ταινίες του. Η μητέρα του, η Φρανσίσκα, ήταν που έφερε τον πρώτο οικοδόμο στο κρεβάτι του μικρού Πέδρο. Οχι εκ προθέσεως. Εντελώς τυχαία. Του είπε (σύμφωνα με την τελευταία αυτοβιογραφία του): «Πέδρο, αυτός είναι ο Εντουάρντο που θα μας βάψει τους τοίχους. Εσύ θα του μαθαίνεις γράμματα και αριθμητική, εκείνος θα δουλεύει». Ο μικρός Πέδρο κοίταξε και με το βλέμμα του λιγουρεύτηκε το αντριλίκι του νεαρού οικοδόμου. Κάπως έτσι εκδηλώθηκαν τα πρώτα σκιρτήματα ομοφυλοφιλίας του.

Ιερέας με χαρέμι 20 αγοριών

Ανάμεσα στις αυτοβιογραφικές του περιπλανήσεις και εξομολογήσεις είναι και το «Mala Education» (Κακή εκπαίδευση), το 2004. Με πρωταγωνιστή τον Μεξικανό ζεν πρεμιέ Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ. Εκεί, λοιπόν, αποκαλύπτεται σε όλο το μεγαλείο του το «σπορ» παιδεραστίας των ρασοφόρων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

«Οχι, εγώ δεν κακοποιήθηκα από τους ιερείς-δασκάλους μου», λέει ο Πέδρο. Ποιος μπορεί να το πιστέψει; Ειδικά όταν συμπληρώνει: «Γνωρίζω έναν ιερέα που είχε δημιουργήσει ολόκληρο χαρέμι με 20 μικρά αγόρια. Ηταν ένας κληρικός που ερχόταν επίτηδες πάντα μπροστά μου και με ανάγκαζε να φιλήσω το χέρι του. Μετά άρπαζε τα χέρια μου και δεν με άφηνε να φύγω μέχρι να βάλω πραγματική δύναμη».

Αυτές οι εφιαλτικές στιγμές τον έχουν στοιχειώσει με άφθονη απέχθεια για όλους τους κληρικούς: «Σιχαίνομαι όταν βλέπω θεοσεβούμενους να φιλάνε τα χέρια των παπάδων».

Ο κόσμος του μόνο γυναίκες και ο ίδιος η «πορνοστάρ Πάτι Ντιφούζα»!

Η συνέχεια ακόμα πιο συναρπαστική. Το 1968 πήρε των ομματιών του και έφτασε στη Μαδρίτη. Οι τσέπες του άδειες. Το μελόδραμα της ύπαρξής του τον ακολουθούσε σε κάθε βήμα του. Κάπως έτσι από μικρός επινοούσε ιστορίες με ακροατήριο τις αδερφές του αλλά και τις γειτόνισσες της μητέρας του. Αυτή η αφθονία γυναικείας παρουσίας από τα μικρά του χρόνια ήταν και είναι η έμπνευσή του. Κάθε πραγματικός, αληθινός, αυθεντικός γυναικείος χαρακτήρας των παιδικών και εφηβικών του χρόνων κατέληξε μετασχηματισμένος, μεταλλαγμένος και μεταμορφωμένος στα σενάρια και τις σκηνοθεσίες του. Ολες μα όλες είναι εκεί. Οχι οι ίδιες ακριβώς. Αλλά όπως τις «έβλεπε» και τις «διόρθωνε» με τη φαντασία του.

«Οταν έφτασα στη Μαδρίτη δεν είχα μία για να πληρώσω τα δίδακτρα σε κάποια από τις κινηματογραφικές σχολές της πρωτεύουσας». Δεν πειράζει. Αφού ο Φρανσίσκο Φράνκο είχε φροντίσει να απαλλάξει τη χώρα από το μίασμα των κινηματογραφικών σχολών. Το «κακό», το «κομμουνιστικό», το «μπολσεβίκικο» παράδειγμα της παριζιάνικης σινεματέκ ήταν αρκετό. Από εκεί άναψε το φιτίλι για τον Μάη του ’68. Από την κινηματογραφική λέσχη. Ετσι ο Φράνκο σφράγισε κάθε ίχνος κομμουνιστικής φωλεάς. Ο Πέδρο καταφέρνει να προσληφθεί στον ισπανικό ΟΤΕ. Κάτι μεταξύ κλητήρα και τηλεφωνητή. Το μελόδραμα συνεχίζεται. Κάθε μήνα, από κάθε μισθό, έβαζε κάτι και στον προσωπικό του κουμπαρά. Κάπως έτσι αγοράζει την πρώτη κινηματογραφική του μηχανή. Μια Super 8 και κάπως έτσι αρχίζει να γυρίζει τις πρώτες ταινίες μικρού μήκους. Και κάπως έτσι εγκαινιάζεται η αρχή μιας ξέφρενης πορείας.

Οπως ας πούμε η εβδομαδιαία στήλη στην οποία υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Πορνοστάρ Πάτι Ντιφούζα». Αποτέλεσμα; Success! Ιδιαίτερα στο νεανικό και ανήσυχο κοινό. Ο Φράνκο είχε εγκαταλείψει τον θρόνο του. Η Ισπανία ανασαίνει και τα πιο τολμηρά πλάσματα αυτής της θρησκόληπτης, υπερσυντηρητικής κοινωνίας εφορμούν να συναντηθούν με καθετί διαφορετικό, αλλιώτικο, απελευθερωτικό και σεξουαλικά επαναστατικό. Οι Ισπανοί αρχίζουν να μιλάνε δημοσίως περί ομοφυλοφιλίας και άλλα τέτοια πικάντικα και χαριτωμένα.

Από τις παροιμιώδεις καλλιτεχνικές του επιδόσεις οι εμφανίσεις του ως ντουέτο με τον Φάμπιο ΜακΝαμάρα με το όνομα «Αλμοδόβαρ και ΜακΝαμάρα». Ο Πέδρο έβγαινε στη σκηνή με διχτυωτό καλσόν, eyeliner και φυσικά με πλούσιες περούκες. Η μεγαλύτερη επιτυχία τους είχε τον προκλητικό τίτλο «Ρούφα το μου». Από εκεί δημιουργείται η πρώτη μαγιά θεατών, πελατών, οπαδών και «προσκυνητών». Ο Πέδρο γράφει νέο κεφάλαιο στη διαδρομή του ισπανικού σινεμά. Κατ’ αναλογία, εάν ο Λουί Μπουνιουέλ είναι ο Θεός, ο Πέδρο είναι ο Ιησούς Χριστός.

Ετσι το 1980 εφορμά με το σαδομαζοχιστικό, τρανσεξουαλικό «Η Πέπη, η Λούσι, η Μπομ και τα άλλα κορίτσια». Με Κάρμεν Μάουρα, Σεσίλια Ροτ και Αλάσκα. Με άφθονο κυνισμό, μαζοχισμό, τόνους ναρκωτικών και το κίνημα της πανκ ως ντεκόρ. Από εκείνη τη στιγμή και μετά πλήθος θηλυκών, όλων των ηλικιών, συνωστίζονται στις αίθουσες που προβάλλουν ταινίες του. Η επιτυχία ήταν πρωτοφανής. Κάποια στιγμή αρχίζουν να πέφτουν βροχή οι προτάσεις από το Χόλιγουντ.

Με συνταγή «ενοχές, αμαρτίες και τιμωρία»

Κάπου εκεί ο Πέδρο τα φτιάχνει με τον φωτογράφο Φερνάντο Ιγκλέσιας. Ενας από τους τόσους εραστές του. Ο ίδιος ισχυρίζεται πως η σχέση τους ήταν εντελώς, μα εντελώς πλατωνική. Πάντως ο ίδιος δηλώνει ότι τα τρία στοιχεία που κινούν τα έργα του είναι «ενοχές, αμαρτίες και τιμωρία». Ο καθολικισμός και ο φρανκισμός τον έχουν στοιχειώσει. Διαρκώς προσπαθεί να απαλλαγεί, να σκοτώσει τα φαντάσματά του, αλλά αυτά διαρκώς τον ακολουθούν.

Στραμπουληγμένοι οι χαρακτήρες όλων των ηρωίδων του. Αλλοτε δολοφονούν, άλλοτε ερωτεύονται τρανσέξουαλ, άλλοτε υποφέρουν, άλλοτε δυστυχούν, άλλοτε εξαπατούν, άλλοτε παγιδεύονται και παγιδεύουν. Η Κάρμεν Μάουρα, η Σεσίλια Ροτ, η Πενέλοπε Κρουζ, η Βικτόρια Αμπρίλ αλλά και η πιο γοητευτική άσχημη στην οθόνη, η Ρόσι ντε Πάλμα, μέσα στην αφρόκρεμα των προτιμήσεών του.

Πενέλοπε, η μούσα του

Η λατρεία του για το γυναικείο φύλο αποτυπώνεται στο πρόσωπο της Πενέλοπε Κρουζ. Η επιτομή της απόλυτης θεϊκής ομορφιάς. Οταν έπαιξε στο «Volver» (Γύρνα πίσω) πριν από 13 χρόνια. Το ίδιο είχε συμβεί και με την ταινία του «Ολα για τη μητέρα μου».

«Η Πενέλοπε Κρουζ δεν είναι απλώς η μούσα μου. Είναι μέρος της κινηματογραφικής ύπαρξής μου». Και της δικής της, θα πρόσθετα εγώ. Η Πενέλοπε, ένα από τα θηλυκά πρόσωπα που ανακάλυψε στην πορεία του. Οπως και ο Αντόνιο Μπαντέρας.

Πάντως πρέπει να παραδεχτώ ότι δύο ερμηνείες του Αντόνιο Μπαντέρας, σε ισάριθμες σκηνοθεσίες του Αλμοδόβαρ, άξιζαν Οσκαρ. Η πρώτη, χρονολογικά, από το θρίλερ τρόμου «La Piel que Habito» (Το δέρμα που κατοικώ), παρέα με Μαρίζα Παρέδες. Και η δεύτερη, η πρόσφατη στο «Dolor y Gloria» (Πόνος και δόξα). Με την παλιά του αγάπη, την Πενέλοπε Κρουζ, στον ρόλο της μητέρας του σε νεαρή ηλικία. Ενας Μπαντέρας άλλο πράμα!

Panama Papers: Χωρίς πόνο δεν υπάρχει δόξα

Το πιάτο της ανόδου προσφέρεται με γαρνιτούρα καθόδου. Πρώτη εισπρακτική αποτυχία με το «Los Amantes Pasajeros» (Δεν κρατιέμαι!) το 2013. Δεύτερη με τη «Julieta» το 2016. Τα media τον έχουν βάλει στόχο. Οσφρίζονται αίμα. Και πέφτουν σαν τα κοράκια, πριν από τρία χρόνια, όταν, σύμφωνα με την ηλεκτρονική εφημερίδα «El Confidencial», ο Πέδρο παρέα με τον αδελφό του Αγκουστίν Αλμοδόβαρ είχαν δικαιώματα αντιπροσώπευσης μιας εταιρείας που είχε την έδρα της στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους το 1991. Ολα αυτά προέκυψαν με τη διαρροή των Panama Papers. Με απλά λόγια, φοροφυγάδες επικών διαστάσεων. Ωστόσο, από τα έγγραφα δεν προκύπτει σαφώς αν αυτή η εταιρεία διέθετε κεφάλαιο.

Τα Panama Papers, η φοροδιαφυγή, οι αποτυχίες στα ταμεία και τους κριτικούς, το κατώφλι των 70 χρόνων, η νοσταλγία για τη μητέρα του, η επιστροφή στο παρελθόν κατέληξαν σεναριακό υλικό της τελευταίας του ταινίας «Πόνος και δόξα». Πάνε μαζί. «Καλλιτέχνης χωρίς πόνο, καλλιτέχνης χωρίς δόξα». Οπως θα έλεγαν και οι Αμερικανοί, no pain, no glory!