Μίμης Ανδρουλάκης: Το Κίνημα του Ναυτικού και η προδοσία που οδήγησε στο Πολυτεχνείο
18.11.2019
18:52
«Καμία εξέγερση δεν γίνεται με σχέδιο», τονίζει ο γνωστός αιρετικός και αντιφατικός πολιτικός που έχει συνδεθεί με το ΚΚΕ, την εξέγερση του ’73, αλλά και τις γόνιμες διασπάσεις της Αριστεράς πέρα από αγκυλώσεις
Ισορροπιστής μα και βαθύς γνώστης γεγονότων που σημάδεψαν τη σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας, κυκλοφορεί ταυτόχρονα με την επέτειο της εξέγερσης του Νοέμβρη το νέο του βιβλίο στο οποίο αποκαλύπτει την άγνωστη ναυτική επιχείρηση της 21ης Μαΐου του ’73 που θα «γκρεμοτσάκιζε τους καραβανάδες» εάν δεν πρόδιδε άθελά της η μοιραία Ελλη, το κορίτσι της Καστέλας...
Ο Μίμης Ανδρουλάκης. Ενα από τα πιο δημιουργικά, αντιφατικά πλάσματα που έχω συναντήσει σε ολόκληρη τη διαδρομή μου. Με πειστικά επιχειρήματα επιλύει τα πιο δύσκολα, τα πιο σύνθετα προβλήματα του πλανήτη. Από το Παλαιστινιακό μέχρι το Τουρκικό. Και όταν το πετύχει, αντί να θριαμβολογεί, αυτός να αντιμάχεται, να διαφωνεί με τα δικά του επιχειρήματα, με τα οποία κατάφερε με όλους να τα βρει.
Σε μια διαρκή πολεμική συνθήκη με τον εαυτό του και με την πολιτική του διαδρομή. Και με τις αγωνιστικές του περγαμηνές. Και με τις προσωπικές, κοινωνικές και πολιτικές του σχέσεις. Και με όσα έχει κάνει μέχρι τώρα. Μπερδεμένος, αλλά ταυτόχρονα κατασταλαγμένος. Αριστερός, αλλά ταυτόχρονα συναινετικός. Πολιτικός, αλλά ταυτόχρονα και κυρίως συγγραφέας πληθωρικός.
Το ολιστικό «εγώ» του διαφωνεί με τον εαυτό του. Η θηλυκή του πλευρά ξεπερνάει την αρσενική. Και η αρσενική μαστιγώνει και ταπεινώνει τη θηλυκή. Ο μισός από δω, ο άλλος μισός από την αντίπερα όχθη. Είναι ικανός να διακηρύξει, να συνταράξει, να ξεσηκώσει τις μάζες με το κάλεσμά του για έναν κόσμο αυριανό. Με την ουτοπία μιας αληθινής, καθόλου σταλινικής, κομμουνιστικής προοπτικής. Και την άλλη στιγμή να το κουβεντιάζει, να ψυχαναλύει, να συμφιλιώνεται με τον βασανιστή της χούντας και τον χειρότερο εχθρό του.
Αν μου έλεγαν να δείξω, να αναδείξω, να προτείνω, να στοιχηματίσω στην πιο γόνιμη μήτρα που κυκλοφορεί πάνω σε αυτήν τη χώρα, χωρίς δισταγμό και χωρίς άλλη σκέψη θα έδειχνα Μίμη Ανδρουλάκη.
Ο μυστικοσύμβουλος του μακαρίτη Χαρίλαου Φλωράκη. Ο νονός της συμφιλίωσης ανάμεσα στον «οπορτουνιστή» και «αναθεωρητή» Λεωνίδα Κύρκο με την ηγεσία του Περισσού. Ο άνθρωπος που κατάφερε να πείσει τον Κύρκο να εγκαταλείψει την «προδοτική, μιασματική» μαρκίζα με την ονομασία «ΚΚΕ Εσωτερικού», ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια συνεργασία συντροφική που μεταφράστηκε σε κόμμα με το όνομα «Συνασπισμός Αριστεράς και Προόδου».
Το έτερον πολιτικό ήμισυ του μακαρίτη και αλησμόνητου Παύλου Μπακογιάννη. Το δίδυμο που έσπρωξε τις ηγεσίες της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη και έτσι κατάφερε να κλείσει το κεφάλαιο του εμφυλίου. Να συναντηθούν οι δύο παλιοί εχθροί. Να συνυπάρξουν με όρους συγκεκριμένους και καθαρούς. Να υπερβούν πλήθος αγκυλώσεων και προκαταλήψεων. Και έτσι, κατά την άποψη του ΠΑΣΟΚ και του πράσινου φαφλατισμού, να δημιουργηθεί το «βρώμικο '89».
Μέσα σε διάστημα 20 και πλέον ετών έχει συλλάβει, έχει επινοήσει, έχει σκαρφιστεί, συγγράψει, υπογράψει και εκδώσει πάνω από 20 μυθιστορήματα. Ποταμιαία. Οπως εκείνος. «Είμαι ραβδοσκόπος, κρατάω το κλαράκι και όπου αισθάνομαι κάτι να τρέμει, κάνω τη γεώτρησή μου για να φέρω στην επιφάνεια κάτι άγνωστο».
Το άγνωστο, εν προκειμένω, είναι η προδοσία στο Κίνημα του Ναυτικού. Αυτή η αποκάλυψη: «Αν το Κίνημα είχε ολοκληρώσει το έργο του με επιτυχία, τότε ούτε Πολυτεχνείο, ούτε κυπριακή τραγωδία. Η χούντα θα είχε καταλήξει στα θυμαράκια από τον Μάιο του 1973».
«Από τη μια είμαι παιδί του Χαρίλαου, από την άλλη ο Χαρίλαος ήταν κι αυτός παιδί μου»: Μίμης Ανδρουλάκης, ο μυστικοσύμβουλος του Φλωράκη και νονός της συμφιλίωσης ανάμεσα στον «οπορτουνιστή» και «αναθεωρητή» Λεωνίδα Κύρκο με την ηγεσία του Περισσού
Ο Μίμης Ανδρουλάκης. Ενα από τα πιο δημιουργικά, αντιφατικά πλάσματα που έχω συναντήσει σε ολόκληρη τη διαδρομή μου. Με πειστικά επιχειρήματα επιλύει τα πιο δύσκολα, τα πιο σύνθετα προβλήματα του πλανήτη. Από το Παλαιστινιακό μέχρι το Τουρκικό. Και όταν το πετύχει, αντί να θριαμβολογεί, αυτός να αντιμάχεται, να διαφωνεί με τα δικά του επιχειρήματα, με τα οποία κατάφερε με όλους να τα βρει.
Σε μια διαρκή πολεμική συνθήκη με τον εαυτό του και με την πολιτική του διαδρομή. Και με τις αγωνιστικές του περγαμηνές. Και με τις προσωπικές, κοινωνικές και πολιτικές του σχέσεις. Και με όσα έχει κάνει μέχρι τώρα. Μπερδεμένος, αλλά ταυτόχρονα κατασταλαγμένος. Αριστερός, αλλά ταυτόχρονα συναινετικός. Πολιτικός, αλλά ταυτόχρονα και κυρίως συγγραφέας πληθωρικός.
Το ολιστικό «εγώ» του διαφωνεί με τον εαυτό του. Η θηλυκή του πλευρά ξεπερνάει την αρσενική. Και η αρσενική μαστιγώνει και ταπεινώνει τη θηλυκή. Ο μισός από δω, ο άλλος μισός από την αντίπερα όχθη. Είναι ικανός να διακηρύξει, να συνταράξει, να ξεσηκώσει τις μάζες με το κάλεσμά του για έναν κόσμο αυριανό. Με την ουτοπία μιας αληθινής, καθόλου σταλινικής, κομμουνιστικής προοπτικής. Και την άλλη στιγμή να το κουβεντιάζει, να ψυχαναλύει, να συμφιλιώνεται με τον βασανιστή της χούντας και τον χειρότερο εχθρό του.
Αν μου έλεγαν να δείξω, να αναδείξω, να προτείνω, να στοιχηματίσω στην πιο γόνιμη μήτρα που κυκλοφορεί πάνω σε αυτήν τη χώρα, χωρίς δισταγμό και χωρίς άλλη σκέψη θα έδειχνα Μίμη Ανδρουλάκη.
Ο μυστικοσύμβουλος του μακαρίτη Χαρίλαου Φλωράκη. Ο νονός της συμφιλίωσης ανάμεσα στον «οπορτουνιστή» και «αναθεωρητή» Λεωνίδα Κύρκο με την ηγεσία του Περισσού. Ο άνθρωπος που κατάφερε να πείσει τον Κύρκο να εγκαταλείψει την «προδοτική, μιασματική» μαρκίζα με την ονομασία «ΚΚΕ Εσωτερικού», ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια συνεργασία συντροφική που μεταφράστηκε σε κόμμα με το όνομα «Συνασπισμός Αριστεράς και Προόδου».
Το έτερον πολιτικό ήμισυ του μακαρίτη και αλησμόνητου Παύλου Μπακογιάννη. Το δίδυμο που έσπρωξε τις ηγεσίες της Νέας Δημοκρατίας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη και έτσι κατάφερε να κλείσει το κεφάλαιο του εμφυλίου. Να συναντηθούν οι δύο παλιοί εχθροί. Να συνυπάρξουν με όρους συγκεκριμένους και καθαρούς. Να υπερβούν πλήθος αγκυλώσεων και προκαταλήψεων. Και έτσι, κατά την άποψη του ΠΑΣΟΚ και του πράσινου φαφλατισμού, να δημιουργηθεί το «βρώμικο '89».
Μέσα σε διάστημα 20 και πλέον ετών έχει συλλάβει, έχει επινοήσει, έχει σκαρφιστεί, συγγράψει, υπογράψει και εκδώσει πάνω από 20 μυθιστορήματα. Ποταμιαία. Οπως εκείνος. «Είμαι ραβδοσκόπος, κρατάω το κλαράκι και όπου αισθάνομαι κάτι να τρέμει, κάνω τη γεώτρησή μου για να φέρω στην επιφάνεια κάτι άγνωστο».
Το άγνωστο, εν προκειμένω, είναι η προδοσία στο Κίνημα του Ναυτικού. Αυτή η αποκάλυψη: «Αν το Κίνημα είχε ολοκληρώσει το έργο του με επιτυχία, τότε ούτε Πολυτεχνείο, ούτε κυπριακή τραγωδία. Η χούντα θα είχε καταλήξει στα θυμαράκια από τον Μάιο του 1973».
«Από τη μια είμαι παιδί του Χαρίλαου, από την άλλη ο Χαρίλαος ήταν κι αυτός παιδί μου»: Μίμης Ανδρουλάκης, ο μυστικοσύμβουλος του Φλωράκη και νονός της συμφιλίωσης ανάμεσα στον «οπορτουνιστή» και «αναθεωρητή» Λεωνίδα Κύρκο με την ηγεσία του Περισσού
Η αποκάλυψη, στο τελευταίο του ρεαλιστικό, ερωτικό, πολιτικό και μυθοπλαστικό του, ποταμιαίο κι αυτό, αφήγημα με τίτλο «Αγάπη Μέδουσας». Που καθόλου συμπτωματικά θα κυκλοφορεί από αύριο Δευτέρα 18 Νοεμβρίου. Αντε από Τρίτη. Με τη σφραγίδα των εκδόσεων Πατάκη. Περίπου επίτηδες με την επέτειο της εξέγερσης τον Νοέμβριο του 1973. Επομένως, ΚΝΕ, ΚΚΕ, Χαρίλαος, Πολυτεχνείο, η τετράδα που έχει στοιχειώσει την ολιστική, αντιφατική συνείδηση του Μίμη Ανδρουλάκη. «Ασε την ΚΝΕ», μου λέει, «κάποτε ήταν ελκυστική, τώρα είναι απωθητική». Διαρκώς προσπαθεί, με σαρωτικό ύφος, να διαφύγει από τα τέσσερα «στοιχειά» που έχουν εμφυτευθεί στο «εγώ» του.
«Να μιλήσουμε για το βιβλίο. Να μιλήσουμε για την ερωτική, επουράνια σχέση αυτών των δύο γυναικών. Των ηρωίδων αυτού του μυθιστορήματος. Για την προδοσία που έγινε αυθόρμητα και τυχαία. Για εκείνον τον μεγαλοβιομήχανο που κάρφωσε το Κίνημα στο Ναυτικό».
-Δεν έχει όνομα; (ρωτάω εγώ, τάχα μου αφελώς)
«Εχει, αλλά δεν θα σου πω. Μπορώ, όμως, να σου αφηγηθώ τη συναρπαστική ερωτική σχέση ενός πλωτάρχη και ενός πιλότου με δύο γυναίκες που τις λάτρεψαν μέχρι θανάτου. Ούτε η πιο παραληρηματική τους φαντασία θα μπορούσε να υποπτευθεί τα ολέθρια ολισθήματα των γυναικών τους».
Εκεί εγώ, στην επαναφορά της μνήμης. Πρώτα για τον Χαρίλαο Φλωράκη... «Πολύ ισχυρή συναισθηματική σχέση. Σαν να με ρωτάς ποια είναι η γνώμη μου για τον παππού μου. Μια μορφή που υπάρχει στο υποσυνείδητό μου. Από τη μια είμαι παιδί του Χαρίλαου, από την άλλη ο Χαρίλαος ήταν κι αυτός παιδί μου» (εννοεί πως η σχέση ήταν αμφίδρομη, έπαιρνε και έδινε).
Το Ναυτικό σώζει την τιμή της Ελλάδας
Εγώ προσπαθούσα να τον «επιστρέψω» στο παρελθόν, εκείνος, όμως, χάιδευε στην αγκαλιά του το τελευταίο του παιδί, την «Αγάπη Μέδουσας» (τα πλοκάμια της, τη λαγνεία της, την ομορφιά της και το δηλητήριό της).
«Να», μου λέει, «διάβασε εδώ».
Και διάβασα: «Είναι το τέλειο αρσενικό. Γενναίος. Δίκαιος. Υψηλόφρων. Δεν καθηλώνεται όπως εγώ στον εαυτούλη του, στον ναρκισσιστικό εγωισμό. Ηρωας αλλά με αιτία. Αύριο, μεθαύριο όλος ο κόσμος θα μιλά με θαυμασμό γι' αυτόν και τους άλλους γενναίους αξιωματικούς του Ναυτικού μας. Καλά το φώναξε η φοιτητική μας νεολαία: “Εξι χρόνια αρκετά, δεν θα γίνουνε εφτά”. Θα βγουν τα πλοία στο πέλαγος, θα κλείσουν λιμάνια, αεροδρόμια. Οι καραβανάδες θα γκρεμοτσακιστούν. Το Ναυτικό σώζει την τιμή της Ελλάδας».
Αυτά είπε εκείνη η μοιραία γυναίκα. Αυτά άκουσε ο μεγαλοβιομήχανος. Αυτά μετέφερε στους καραβανάδες. Κάπως έτσι προδόθηκε το Κίνημα του Ναυτικού. Κάπως έτσι τα κατάφερε η χούντα. Κάπως έτσι κατέφτασε ο πέτσινος εκδημοκρατισμός του Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη. Και κάπως έτσι άναψε το φιτίλι για την εξέγερση των παιδιών του Πολυτεχνείου.
- Και το Πολυτεχνείο; Οταν ήσουν μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής;
«Αν η αποστολή του Ναυτικού είχε ολοκληρωθεί. Αν είχαν βγει 30 πλοία, υποβρύχια, αρματαγωγά και τορπιλάκατοι στο Αιγαίο, θα είχε ενταφιαστεί η χούντα και δεν θα είχαμε ούτε Πολυτεχνείο, ούτε θα μας προέκυπτε η τραγωδία της Κύπρου. Αυτή η προδοσία ήταν καθοριστική».
Βρεθήκαμε στο πατάρι του καφέ «Ιανός». Ο Μίμης, σκυμμένος πάνω σε τυπωμένες σελίδες του βιβλίου του, να ανεβοκατεβάζει τα γυαλιά του, να διορθώνει την παροιμιώδη, κουλτουριάρικη μυωπία του, να ανασύρει μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα της «Μέδουσάς» του:
«Ολα έγιναν στο υπόγειο μιας ΕΒΓΑ εκείνης της εποχής, προς το τέλος Μαΐου του 1973. Από εκεί έγινε το μοιραίο τηλεφώνημα από εκείνη την επίσης μοιραία “Μέδουσα”. Εκεί και η παρουσία του μοιραίου μεγαλοβιομήχανου. Και πρόσεξε, κανένα πρόσωπο σε αυτή την πλοκή δεν ξεπέφτει στην ευτέλεια. Η Ελλη ήταν εξαιρετική προσωπικότητα».
- Ολα τα πρόσωπα στο βιβλίο είναι αληθινά;
«Ολα. Και επειδή είχε ενοχές, “είμαι τρελή”, έλεγε και περίμενε να δει τι θα γίνει μεθαύριο. Θα φύγουν οι καραβανάδες; Θα πέσει η χούντα; Το βιβλίο δεν βασίζεται σε γεγονότα, αλλά σε εμπειρίες. Φαντάσου πως ο ιδιοκτήτης εκείνης της ΕΒΓΑ ήταν σύντροφος στο κόμμα. Ο βιομήχανος κι αυτός περαστικός από την ΕΒΓΑ. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός πως κι εκείνος έπινε καφέ στο ίδιο στέκι στην πλατεία Μαβίλη. Το στέκι του τρυφερού παρανοϊκού ποιητή Νίκου Καρούζου που είχε γράψει την αλησμόνητη φράση “ευωδιάζουμε από τρέλα”».
- Κάπου εκεί και ο κύκλος της ΚΝΕ;
«Από εκεί, το στέκι στην πλατεία Μαβίλη. Οι αδελφοί Τζιαντζή, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Σταθάκης, ο Δημήτρης Παντάκας και κυρίως ο ψυχίατρος Νίκος Βουλγαρίδης, η “μαμή” του κύκλου της ΚΝΕ».
- Από αυτούς προέκυψε η ΚΝΕ;
«Σχηματίστηκε από τρεις-τέσσερις κύκλους. Εγώ τότε ήμουν στη Νέα Αριστερά. Εκτός από τον κύκλο της Μαβίλη, ήταν και ο κύκλος Θεσσαλονίκης με τον Θανάση Καρτερό. Πρόσεξε, όμως, οι αντίπαλοι του Εμφυλίου πορεύτηκαν και διαμορφώθηκαν μέσα σε ακραίες συνθήκες. Ή σκοτώνεις ή σε σκοτώνουν. Ετσι κομμουνιστές και εθνικιστές με παράλληλες αντεστραμμένες διαδρομές. Κάπως έτσι διαμορφώθηκαν “παραμορφωμένα τέρατα”. Αυτοί πολέμησαν. Ακόμα και ο χαρακτήρας του Δημήτρη Ιωαννίδη υπερβαίνει τα στερεότυπα του αντιδικτατορικού αγώνα. Εξαιρετικά περίπλοκη προσωπικότητα. Η καταγωγή του, καθόλου φασιστική. Ο πατέρας του, Αριστοτέλης, είχε πάρει μέρος στο αντιβασιλικό κίνημα του Βενιζέλου το 1935. Η ρίζα του, εβραϊκή, από τους ελληνόφωνους Ρομανιώτες των Ιωαννίνων».
Η ρομαντική πλευρά του Ιωαννίδη...
Αρχισα να τα χάνω. Αυτός ο βάναυσος, ο άθλιος Ιωαννίδης, ο ηθικός αυτουργός του Πολυτεχνείου, είχε κατά βάθος ανθρώπινο πρόσωπο; «Αν και τον θεωρούμε γκέι, είχε μεγάλο ρομαντικό έρωτα με μια γυναίκα και μάλιστα είχε κάνει παιδί μαζί της».
- Ζει;
«Ναι, ζει, αλλά δεν θα σου πω το όνομά του. Ο Μίκης φαντάστηκε πως ο Ιωαννίδης ανέβηκε σε καρέκλα να τον βαρέσει. Και ο μακαρίτης, γραφικός Ζίγδης της Ενωσης Κέντρου διέδιδε πως οι όρχεις του Ιωαννίδη είναι αλλοιωμένοι. Τίποτα δεν είναι σωστό. Απλώς απαρνήθηκε την εβραϊκή καταγωγή του κι έτσι έγινε φανατικός. Μεταλλάχθηκε σε υπερεθνικιστή. Ακόμα και ο Μαρξ είχε απαρνηθεί την εβραϊκή καταγωγή του, γι’ αυτό διάνθιζε τα λόγια του με αντισημιτικές σοφιστείες. Ο Ιωαννίδης συλλαμβάνεται στον Εμφύλιο από τον Δημοκρατικό Στρατό. Εκεί περίμενε την εκτέλεσή του. Ηταν λοχαγός. Ομως εκείνοι τον αφήνουν ελεύθερο και του λένε: “Αμε στην ευχή του Θεού και μια μέρα να μας θυμηθείς”. Το σύμπλεγμά του, δημιούργημα της παράνομης σχέσης του με τη γυναίκα συναδέλφου του. Από εκεί και η κρίση της κατάθλιψής του. Στις 21 Μαΐου γίνεται το μοιραίο τηλεφώνημα. Την επομένη και τη μεθεπομένη θα έβγαιναν τα πλοία στο Αιγαίο. Μεταξύ 25 και 29 Μαΐου ο Ιωαννίδης κυριεύεται από κατάθλιψη. Ηταν αγοραφοβικός και ίσως διπολικός».
Με τον Αλέκο Αλαβάνο και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ο Λαφαζάνης σύχναζε κι αυτός στο στέκι της Μαβίλη: «Οι αδελφοί Τζιαντζή, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Σταθάκης, ο Δημήτρης Παντάκας και κυρίως ο ψυχίατρος Νίκος Βουλγαρίδης, η μαμή του κύκλου της ΚΝΕ», λέει ο Μίμης Ανδρουλάκης
Ο Μίμης, πάντα αιρετικός και διαφορετικός. Σε βαθμό παρεξηγήσεως. Ομως αυτό είναι το χάρισμά του. Αυτή η αρετή του. Αυτή η διαφορετικότητά του.
«Να, διάβασε», μου λέει, «να δεις πως όλα τα πρόσωπα συμπλέκονται. Δεξιοί με αριστερές καταβολές και τούμπαλιν. Αυτή είναι η Ελλάδα».
Και άρχισε να μου διαβάζει απόσπασμα από τη «Μέδουσα»: «Δηλαδή, πτέραρχε, ο υιός Κατσίμπαλης (σ.σ.: συγγραφέας και διανοούμενος που είχε πει στον Σεφέρη πως ο Καβάφης “είναι ένα παραδοξότατο γερόντιο, τον σιχάθηκα”) παντρεύτηκε την Ασπασία, κόρη μιας παντρεμένης κυρίας, πραγματικής μελαχρινής καλλονής που διατηρούσε δεσμό ερωτικού πάθους με τον Ελευθέριο Βενιζέλο; Και ο πατέρας του Κατσίμπαλη, ο Κωνσταντίνος, ήταν στενός φίλος της Αννας ντε Νοάιγ, επίσης ερωμένης του Βενιζέλου στο Παρίσι την περίοδο της Διάσκεψης».
Η «κόκκινη προβιά» της CIA
Η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε δημοσιογραφικό έλεγχο. Ολα και όλοι μέσα στη «Μέδουσα». Ακόμα και η CIA. Ακόμα και η «κόκκινη προβιά»: «Ο Ιωαννίδης ποτέ δεν είχε συντεταγμένη σχέση με τη CIA. Λειτουργούσε με άτυπες επαφές. Ας πούμε, αρνιόταν να συναντηθεί με τον Αμερικανό πρέσβη Χένρι Τάσκα. Ο Κίσινγκερ είχε στείλει τον Γκαστ Αβράκωτος, που προηγουμένως ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος στη Σαϊγκόν. Τότε, λοιπόν, λειτουργούσε ένα παράλληλο αμερικανικό κύκλωμα με την ονομασία Stay Behind (μείνε πίσω). Ανεξάρτητο δίκτυο λοκατζήδων που θα ενεργούσαν σε κρίσιμη στιγμή. Με κρυφούς, ημιπαράνομους μηχανισμούς, με γιάφκες και με κρύπτες όπλων. Από αυτή την “κόκκινη προβιά” ξεκίνησαν όλα. Υποτίθεται πως ο Αβράκωτος παρείχε εγγυήσεις στον Ιωαννίδη: “Ρίξε εσύ τον Μακάριο και θα τα βρούμε”. Γι’ αυτό αργότερα ο Ιωαννίδης είπε ότι εξαπατήθηκε από τους Αμερικανούς και πως τον έριξαν οι Εβραίοι».
Προς υποστήριξη της θεωρίας του διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο του: «Ο Τάσκα είναι προστατευόμενος του Τομ Πάππας. Αυτός επέβαλε στον Νίξον να τον κρατήσει δεύτερη θητεία στην Ελλάδα. Ομως ο Δημήτρης (σ.σ.: προφανώς ο Ιωαννίδης) γνωρίζει ότι οι Νίξον - Κίσινγκερ έχουν δώσει αυστηρή εντολή οι υποθέσεις άκρας μυστικότητας να μην περνούν από τις πρεσβείες αλλά από κανάλια, Back Channels. Πίσω από την πλάτη των πρεσβευτών και των γραφειοκρατών της διπλωματίας».
H Eλλη, το κορίτσι της Καστέλας που μάγεψε την Γκρέις Κέλι και τον Ωνάση...
Αμέσως μετά μετακινείται η προσοχή του. Από πράκτορες και συνωμοσίες στον «παλλόμενο κόλπο που στράγγιξε η εφηβεία του και τον έκανε άνδρα» (όπως το περιγράφει στη «Μέδουσά» του). Και ακόμα πιο κάτω, από τη «Μαρίνα» του Ελιοτ: «Τι πρόσωπο είναι αυτό, πιο σκοτεινό και πιο φωτεινό». Και ακόμα πιο κάτω κάτι εντελώς διαφορετικό:
«Ελλη (σ.σ.: μία από τις δύο συναρπαστικές και ερωτικές γυναίκες), παραβιάζω τον όρκο μου, αλλά θα σ’ το πω. Τότε πήγαινα στο σπίτι του Σούλη, του πλοιάρχου. Σχεδιάζαμε την απαγωγή των Παπαδόπουλου, Παττακού και Οδυσσέα Αγγελή, του αρχηγού, οι οποίοι θα παρακολουθούσαν τη ναυτική άσκηση “Θρίαμβος”. Το πιθανότερο ήταν να μπει ο δικτάτορας στη δική μου τορπιλάκατο, υψηλής ταχύτητας, για να επιστρέψει από την Υδρα στον Πειραιά. Θα ανοιγόμασταν στο Κρητικό πέλαγος με συνοδεία δικού μας αντιτορπιλικού και θα απαιτούσαμε από τη χούντα την παράδοση της εξουσίας σε δημοκρατική μεταβατική κυβέρνηση, η οποία θα διενεργούσε ελεύθερες εκλογές με ραδιοφωνικό σταθμό έξω από τη Μήλο».
- Μίμη (τον διακόπτω), απ’ ό,τι βλέπω, η μια συνωμοσία καπάκι πάνω στην άλλη.
Εκείνος, απτόητος, συνεχίζει: «Η Ελλη, η γυναίκα του πλωτάρχη, είναι το πρόσωπο που, χωρίς να το θέλει, προδίδει το Κίνημα του Ναυτικού. Αν με ρωτούσες ποια ηθοποιός θα της ταίριαζε, θα σου απαντούσα η Μαρίζα Μπέρενσον» (σ.σ.: θρυλικό μοντέλο και στη συνέχεια πρωταγωνίστρια στην ταινία «Μπάρι Λίντον», μέσα στις τρεις καλύτερες του Στάνλεϊ Κιούμπρικ).
-Ελλη, Ελλη...
«Ελλη, όπως το καταδρομικό “Ελλη”. Φαντάσου συμπτώσεις! Στη γιορτή του “Βέλους” κάθισε δίπλα μου χωρίς να την ξέρω. Πανέμορφη. Στο αριστερό της χέρι ζωγραφισμένος, σε τατουάζ, ένας ιππόκαμπος. Της άρεσε να κολυμπάει τα μεσάνυχτα στην Καστέλα. Το κορίτσι της Καστέλας. Πρόσεξε τώρα μια άλλη σύμπτωση. Ετυχε να βρεθούν στο ίδιο σημείο, ένα βράδυ, η Γκρέις Κέλι με τον Ρενιέ του Μονακό, παρέα με τον Αριστοτέλη Ωνάση και τη Μαρία Κάλλας. Η Γκρέις Κέλι ρωτάει: “Μα ποια είναι αυτή που κολυμπάει νυχτιάτικα;”. “Το κορίτσι της Καστέλας”, απαντάνε. Ο Ωνάσης τής έστειλε, δώρο, αδιάβροχο ρολόι».
Ο Μίμης εξακολουθεί να ξεφυλλίζει τυπωμένες σελίδες και ταυτοχρόνως να αφηγείται περιστατικά από εκείνα τα χρόνια. Οπως για παράδειγμα, την περίπτωση ενός Κνίτη που σε κάποιο δωμάτιο του ξενοδοχείου «Εσπέρια» επί της Σταδίου έκανε έρωτα με μια ηρωίδα του βιβλίου του. Δύο φορές.
- Προφανώς είσαι εσύ. Ετσι δεν είναι;
Δεν απαντάει. Με προσπερνάει. Με βλέμμα περίεργο. Σκέτη αμφισημία. Αραγε αυτός ήταν ο Κνίτης εραστής συζύγου στρατιωτικού; Ούτε ναι ούτε όχι.
- Μπαγάσα, εσύ είσαι. Ομολόγησέ το!
(Αφήνει την υποψία να αιωρείται στον αέρα) «Ο Κνίτης φεύγει από το δωμάτιο και κατευθύνεται προς το Πολυτεχνείο».
Κομματικοί και μπαχαλάκηδες
- Να, λοιπόν, που φτάσαμε στο Πολυτεχνείο.
«Οι κομματικές ηγεσίες, αμήχανες. Ομως στα μάτια των ανθρώπων υπήρχε κάτι διαφορετικό. Εμείς όλοι είχαμε επιστρέψει από μια αναγκαστική στράτευση που είχε επιβάλει η χούντα σε επικίνδυνους φοιτητές. Επιστρέψαμε λόγω μέτρων εκδημοκρατισμού του Σπύρου Μαρκεζίνη. Ετσι άρχισαν να κατεβαίνουν φοιτητές από Αμύνταιο, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη. Η κατάληψη έγινε de facto. Εκείνες τις κρίσιμες ώρες κυκλοφορούσαν δυο νοοτροπίες. Η πρώτη, από τις κομματικές ηγεσίες. Διαλλακτική. Ηπια. Η δεύτερη, από μπαχαλάκηδες αριστεριστές. Η πρώτη ήταν από τους κομμουνιστές και επιζητούσε τη μαζικότητα του Κινήματος. Οχι λίγοι, αλλά πολλοί. Οσο περισσότεροι τόσο το καλύτερο. Η δεύτερη, από τους αριστεριστές. Γιούρια. Οι μπαχαλάκηδες επεδίωκαν μια γραφική αντιγραφή καρικατούρας του Μάη του 1968. Τους χαλάσαμε τα σχέδια. Τελικά επικράτησε μια τρίτη».
- Η εξέγερση ήταν προαποφασισμένη και οργανωμένη;
«Καμία εξέγερση δεν γίνεται με προκαθορισμένο σχέδιο. Ούτε η Παρισινή Κομμούνα. Καμία».
- Ομως το Κίνημα του Ναυτικού ήταν προσχεδιασμένο και οργανωμένο.
Ο Μίμης ως απάντηση διαβάζει μια φράση από τη «Μέδουσα» που λέει: «Ελλη, αυτό που θα συμβεί μεθαύριο, τη νύχτα της 22ας προς την 23η Μαΐου θα γραφτεί στις ένδοξες σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας και θα το αφηγείσαι με περηφάνια στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας. Ο,τι σου στέρησα θα σ’ το ανταποδώσω στο πολλαπλάσιο».
- Πώς θα το έλεγες το μυθιστόρημά σου;
«Μια ιστορία έρωτα, εξέγερσης, προδοσίας. Είναι η ίδια η πραγματικότητα. Ο συγγραφέας δεν είναι απόλυτα ελεύθερος. Η φαντασία του υπακούει στην ακρίβεια των ιστορικών γεγονότων. Από τρεις παράγοντες. Πολύχρονη έρευνα, βιωμένη εμπειρία, ψυχανάλυση χαρακτήρων. Η μυθοπλασία σε αυτό το τελευταίο μου μυθιστόρημα αναδεικνύει βαθύτερες αλήθειες των ανθρώπινων καταστάσεων σε ένα δράμα που εξελίσσεται μέχρι τις μέρες μας. Αναγκάστηκα να πατήσω τον όρκο μου όταν έλεγα πως θα μιλήσω 50 χρόνια από το Κίνημα του Ναυτικού. Να αποκαλύψω τον καταδότη».
- Μέχρι τις μέρες μας;
«Φυσικά».
- Τότε ποια η γνώμη σου για τον Κυριάκο Μητσοτάκη;
«Επιμελής, αλλά τα δομικά προβλήματα της χώρας είναι τρομερά και φοβάμαι πως στο τέλος θα φάει τα μούτρα του. Αν επιχειρήσει να τα λύσει ή αν δεν προσπαθήσει διόλου να τα αγγίξει».
- Και ο Τσίπρας;
«Ασε καλύτερα. Δεν θέλω να μιλήσω».
Την ώρα που έφευγα και τον άφηνα να κολυμπάει με ηδονή μέσα στις σελίδες της «Μέδουσας», γυρίζει και μου λέει: «Πάντως εγώ δεν πήγα στην αυλή του, ούτε τον έγλειψα, όπως έκαναν τόσοι άλλοι».
«Να μιλήσουμε για το βιβλίο. Να μιλήσουμε για την ερωτική, επουράνια σχέση αυτών των δύο γυναικών. Των ηρωίδων αυτού του μυθιστορήματος. Για την προδοσία που έγινε αυθόρμητα και τυχαία. Για εκείνον τον μεγαλοβιομήχανο που κάρφωσε το Κίνημα στο Ναυτικό».
-Δεν έχει όνομα; (ρωτάω εγώ, τάχα μου αφελώς)
«Εχει, αλλά δεν θα σου πω. Μπορώ, όμως, να σου αφηγηθώ τη συναρπαστική ερωτική σχέση ενός πλωτάρχη και ενός πιλότου με δύο γυναίκες που τις λάτρεψαν μέχρι θανάτου. Ούτε η πιο παραληρηματική τους φαντασία θα μπορούσε να υποπτευθεί τα ολέθρια ολισθήματα των γυναικών τους».
Εκεί εγώ, στην επαναφορά της μνήμης. Πρώτα για τον Χαρίλαο Φλωράκη... «Πολύ ισχυρή συναισθηματική σχέση. Σαν να με ρωτάς ποια είναι η γνώμη μου για τον παππού μου. Μια μορφή που υπάρχει στο υποσυνείδητό μου. Από τη μια είμαι παιδί του Χαρίλαου, από την άλλη ο Χαρίλαος ήταν κι αυτός παιδί μου» (εννοεί πως η σχέση ήταν αμφίδρομη, έπαιρνε και έδινε).
Το Ναυτικό σώζει την τιμή της Ελλάδας
Εγώ προσπαθούσα να τον «επιστρέψω» στο παρελθόν, εκείνος, όμως, χάιδευε στην αγκαλιά του το τελευταίο του παιδί, την «Αγάπη Μέδουσας» (τα πλοκάμια της, τη λαγνεία της, την ομορφιά της και το δηλητήριό της).
«Να», μου λέει, «διάβασε εδώ».
Και διάβασα: «Είναι το τέλειο αρσενικό. Γενναίος. Δίκαιος. Υψηλόφρων. Δεν καθηλώνεται όπως εγώ στον εαυτούλη του, στον ναρκισσιστικό εγωισμό. Ηρωας αλλά με αιτία. Αύριο, μεθαύριο όλος ο κόσμος θα μιλά με θαυμασμό γι' αυτόν και τους άλλους γενναίους αξιωματικούς του Ναυτικού μας. Καλά το φώναξε η φοιτητική μας νεολαία: “Εξι χρόνια αρκετά, δεν θα γίνουνε εφτά”. Θα βγουν τα πλοία στο πέλαγος, θα κλείσουν λιμάνια, αεροδρόμια. Οι καραβανάδες θα γκρεμοτσακιστούν. Το Ναυτικό σώζει την τιμή της Ελλάδας».
Αυτά είπε εκείνη η μοιραία γυναίκα. Αυτά άκουσε ο μεγαλοβιομήχανος. Αυτά μετέφερε στους καραβανάδες. Κάπως έτσι προδόθηκε το Κίνημα του Ναυτικού. Κάπως έτσι τα κατάφερε η χούντα. Κάπως έτσι κατέφτασε ο πέτσινος εκδημοκρατισμός του Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη. Και κάπως έτσι άναψε το φιτίλι για την εξέγερση των παιδιών του Πολυτεχνείου.
- Και το Πολυτεχνείο; Οταν ήσουν μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής;
«Αν η αποστολή του Ναυτικού είχε ολοκληρωθεί. Αν είχαν βγει 30 πλοία, υποβρύχια, αρματαγωγά και τορπιλάκατοι στο Αιγαίο, θα είχε ενταφιαστεί η χούντα και δεν θα είχαμε ούτε Πολυτεχνείο, ούτε θα μας προέκυπτε η τραγωδία της Κύπρου. Αυτή η προδοσία ήταν καθοριστική».
Βρεθήκαμε στο πατάρι του καφέ «Ιανός». Ο Μίμης, σκυμμένος πάνω σε τυπωμένες σελίδες του βιβλίου του, να ανεβοκατεβάζει τα γυαλιά του, να διορθώνει την παροιμιώδη, κουλτουριάρικη μυωπία του, να ανασύρει μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα της «Μέδουσάς» του:
«Ολα έγιναν στο υπόγειο μιας ΕΒΓΑ εκείνης της εποχής, προς το τέλος Μαΐου του 1973. Από εκεί έγινε το μοιραίο τηλεφώνημα από εκείνη την επίσης μοιραία “Μέδουσα”. Εκεί και η παρουσία του μοιραίου μεγαλοβιομήχανου. Και πρόσεξε, κανένα πρόσωπο σε αυτή την πλοκή δεν ξεπέφτει στην ευτέλεια. Η Ελλη ήταν εξαιρετική προσωπικότητα».
- Ολα τα πρόσωπα στο βιβλίο είναι αληθινά;
«Ολα. Και επειδή είχε ενοχές, “είμαι τρελή”, έλεγε και περίμενε να δει τι θα γίνει μεθαύριο. Θα φύγουν οι καραβανάδες; Θα πέσει η χούντα; Το βιβλίο δεν βασίζεται σε γεγονότα, αλλά σε εμπειρίες. Φαντάσου πως ο ιδιοκτήτης εκείνης της ΕΒΓΑ ήταν σύντροφος στο κόμμα. Ο βιομήχανος κι αυτός περαστικός από την ΕΒΓΑ. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός πως κι εκείνος έπινε καφέ στο ίδιο στέκι στην πλατεία Μαβίλη. Το στέκι του τρυφερού παρανοϊκού ποιητή Νίκου Καρούζου που είχε γράψει την αλησμόνητη φράση “ευωδιάζουμε από τρέλα”».
- Κάπου εκεί και ο κύκλος της ΚΝΕ;
«Από εκεί, το στέκι στην πλατεία Μαβίλη. Οι αδελφοί Τζιαντζή, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Σταθάκης, ο Δημήτρης Παντάκας και κυρίως ο ψυχίατρος Νίκος Βουλγαρίδης, η “μαμή” του κύκλου της ΚΝΕ».
- Από αυτούς προέκυψε η ΚΝΕ;
«Σχηματίστηκε από τρεις-τέσσερις κύκλους. Εγώ τότε ήμουν στη Νέα Αριστερά. Εκτός από τον κύκλο της Μαβίλη, ήταν και ο κύκλος Θεσσαλονίκης με τον Θανάση Καρτερό. Πρόσεξε, όμως, οι αντίπαλοι του Εμφυλίου πορεύτηκαν και διαμορφώθηκαν μέσα σε ακραίες συνθήκες. Ή σκοτώνεις ή σε σκοτώνουν. Ετσι κομμουνιστές και εθνικιστές με παράλληλες αντεστραμμένες διαδρομές. Κάπως έτσι διαμορφώθηκαν “παραμορφωμένα τέρατα”. Αυτοί πολέμησαν. Ακόμα και ο χαρακτήρας του Δημήτρη Ιωαννίδη υπερβαίνει τα στερεότυπα του αντιδικτατορικού αγώνα. Εξαιρετικά περίπλοκη προσωπικότητα. Η καταγωγή του, καθόλου φασιστική. Ο πατέρας του, Αριστοτέλης, είχε πάρει μέρος στο αντιβασιλικό κίνημα του Βενιζέλου το 1935. Η ρίζα του, εβραϊκή, από τους ελληνόφωνους Ρομανιώτες των Ιωαννίνων».
Η ρομαντική πλευρά του Ιωαννίδη...
Αρχισα να τα χάνω. Αυτός ο βάναυσος, ο άθλιος Ιωαννίδης, ο ηθικός αυτουργός του Πολυτεχνείου, είχε κατά βάθος ανθρώπινο πρόσωπο; «Αν και τον θεωρούμε γκέι, είχε μεγάλο ρομαντικό έρωτα με μια γυναίκα και μάλιστα είχε κάνει παιδί μαζί της».
- Ζει;
«Ναι, ζει, αλλά δεν θα σου πω το όνομά του. Ο Μίκης φαντάστηκε πως ο Ιωαννίδης ανέβηκε σε καρέκλα να τον βαρέσει. Και ο μακαρίτης, γραφικός Ζίγδης της Ενωσης Κέντρου διέδιδε πως οι όρχεις του Ιωαννίδη είναι αλλοιωμένοι. Τίποτα δεν είναι σωστό. Απλώς απαρνήθηκε την εβραϊκή καταγωγή του κι έτσι έγινε φανατικός. Μεταλλάχθηκε σε υπερεθνικιστή. Ακόμα και ο Μαρξ είχε απαρνηθεί την εβραϊκή καταγωγή του, γι’ αυτό διάνθιζε τα λόγια του με αντισημιτικές σοφιστείες. Ο Ιωαννίδης συλλαμβάνεται στον Εμφύλιο από τον Δημοκρατικό Στρατό. Εκεί περίμενε την εκτέλεσή του. Ηταν λοχαγός. Ομως εκείνοι τον αφήνουν ελεύθερο και του λένε: “Αμε στην ευχή του Θεού και μια μέρα να μας θυμηθείς”. Το σύμπλεγμά του, δημιούργημα της παράνομης σχέσης του με τη γυναίκα συναδέλφου του. Από εκεί και η κρίση της κατάθλιψής του. Στις 21 Μαΐου γίνεται το μοιραίο τηλεφώνημα. Την επομένη και τη μεθεπομένη θα έβγαιναν τα πλοία στο Αιγαίο. Μεταξύ 25 και 29 Μαΐου ο Ιωαννίδης κυριεύεται από κατάθλιψη. Ηταν αγοραφοβικός και ίσως διπολικός».
Με τον Αλέκο Αλαβάνο και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη. Ο Λαφαζάνης σύχναζε κι αυτός στο στέκι της Μαβίλη: «Οι αδελφοί Τζιαντζή, ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο Σταθάκης, ο Δημήτρης Παντάκας και κυρίως ο ψυχίατρος Νίκος Βουλγαρίδης, η μαμή του κύκλου της ΚΝΕ», λέει ο Μίμης Ανδρουλάκης
Ο Μίμης, πάντα αιρετικός και διαφορετικός. Σε βαθμό παρεξηγήσεως. Ομως αυτό είναι το χάρισμά του. Αυτή η αρετή του. Αυτή η διαφορετικότητά του.
«Να, διάβασε», μου λέει, «να δεις πως όλα τα πρόσωπα συμπλέκονται. Δεξιοί με αριστερές καταβολές και τούμπαλιν. Αυτή είναι η Ελλάδα».
Και άρχισε να μου διαβάζει απόσπασμα από τη «Μέδουσα»: «Δηλαδή, πτέραρχε, ο υιός Κατσίμπαλης (σ.σ.: συγγραφέας και διανοούμενος που είχε πει στον Σεφέρη πως ο Καβάφης “είναι ένα παραδοξότατο γερόντιο, τον σιχάθηκα”) παντρεύτηκε την Ασπασία, κόρη μιας παντρεμένης κυρίας, πραγματικής μελαχρινής καλλονής που διατηρούσε δεσμό ερωτικού πάθους με τον Ελευθέριο Βενιζέλο; Και ο πατέρας του Κατσίμπαλη, ο Κωνσταντίνος, ήταν στενός φίλος της Αννας ντε Νοάιγ, επίσης ερωμένης του Βενιζέλου στο Παρίσι την περίοδο της Διάσκεψης».
Η «κόκκινη προβιά» της CIA
Η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε δημοσιογραφικό έλεγχο. Ολα και όλοι μέσα στη «Μέδουσα». Ακόμα και η CIA. Ακόμα και η «κόκκινη προβιά»: «Ο Ιωαννίδης ποτέ δεν είχε συντεταγμένη σχέση με τη CIA. Λειτουργούσε με άτυπες επαφές. Ας πούμε, αρνιόταν να συναντηθεί με τον Αμερικανό πρέσβη Χένρι Τάσκα. Ο Κίσινγκερ είχε στείλει τον Γκαστ Αβράκωτος, που προηγουμένως ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος στη Σαϊγκόν. Τότε, λοιπόν, λειτουργούσε ένα παράλληλο αμερικανικό κύκλωμα με την ονομασία Stay Behind (μείνε πίσω). Ανεξάρτητο δίκτυο λοκατζήδων που θα ενεργούσαν σε κρίσιμη στιγμή. Με κρυφούς, ημιπαράνομους μηχανισμούς, με γιάφκες και με κρύπτες όπλων. Από αυτή την “κόκκινη προβιά” ξεκίνησαν όλα. Υποτίθεται πως ο Αβράκωτος παρείχε εγγυήσεις στον Ιωαννίδη: “Ρίξε εσύ τον Μακάριο και θα τα βρούμε”. Γι’ αυτό αργότερα ο Ιωαννίδης είπε ότι εξαπατήθηκε από τους Αμερικανούς και πως τον έριξαν οι Εβραίοι».
Προς υποστήριξη της θεωρίας του διαβάζει απόσπασμα από το βιβλίο του: «Ο Τάσκα είναι προστατευόμενος του Τομ Πάππας. Αυτός επέβαλε στον Νίξον να τον κρατήσει δεύτερη θητεία στην Ελλάδα. Ομως ο Δημήτρης (σ.σ.: προφανώς ο Ιωαννίδης) γνωρίζει ότι οι Νίξον - Κίσινγκερ έχουν δώσει αυστηρή εντολή οι υποθέσεις άκρας μυστικότητας να μην περνούν από τις πρεσβείες αλλά από κανάλια, Back Channels. Πίσω από την πλάτη των πρεσβευτών και των γραφειοκρατών της διπλωματίας».
H Eλλη, το κορίτσι της Καστέλας που μάγεψε την Γκρέις Κέλι και τον Ωνάση...
Αμέσως μετά μετακινείται η προσοχή του. Από πράκτορες και συνωμοσίες στον «παλλόμενο κόλπο που στράγγιξε η εφηβεία του και τον έκανε άνδρα» (όπως το περιγράφει στη «Μέδουσά» του). Και ακόμα πιο κάτω, από τη «Μαρίνα» του Ελιοτ: «Τι πρόσωπο είναι αυτό, πιο σκοτεινό και πιο φωτεινό». Και ακόμα πιο κάτω κάτι εντελώς διαφορετικό:
«Ελλη (σ.σ.: μία από τις δύο συναρπαστικές και ερωτικές γυναίκες), παραβιάζω τον όρκο μου, αλλά θα σ’ το πω. Τότε πήγαινα στο σπίτι του Σούλη, του πλοιάρχου. Σχεδιάζαμε την απαγωγή των Παπαδόπουλου, Παττακού και Οδυσσέα Αγγελή, του αρχηγού, οι οποίοι θα παρακολουθούσαν τη ναυτική άσκηση “Θρίαμβος”. Το πιθανότερο ήταν να μπει ο δικτάτορας στη δική μου τορπιλάκατο, υψηλής ταχύτητας, για να επιστρέψει από την Υδρα στον Πειραιά. Θα ανοιγόμασταν στο Κρητικό πέλαγος με συνοδεία δικού μας αντιτορπιλικού και θα απαιτούσαμε από τη χούντα την παράδοση της εξουσίας σε δημοκρατική μεταβατική κυβέρνηση, η οποία θα διενεργούσε ελεύθερες εκλογές με ραδιοφωνικό σταθμό έξω από τη Μήλο».
- Μίμη (τον διακόπτω), απ’ ό,τι βλέπω, η μια συνωμοσία καπάκι πάνω στην άλλη.
Εκείνος, απτόητος, συνεχίζει: «Η Ελλη, η γυναίκα του πλωτάρχη, είναι το πρόσωπο που, χωρίς να το θέλει, προδίδει το Κίνημα του Ναυτικού. Αν με ρωτούσες ποια ηθοποιός θα της ταίριαζε, θα σου απαντούσα η Μαρίζα Μπέρενσον» (σ.σ.: θρυλικό μοντέλο και στη συνέχεια πρωταγωνίστρια στην ταινία «Μπάρι Λίντον», μέσα στις τρεις καλύτερες του Στάνλεϊ Κιούμπρικ).
-Ελλη, Ελλη...
«Ελλη, όπως το καταδρομικό “Ελλη”. Φαντάσου συμπτώσεις! Στη γιορτή του “Βέλους” κάθισε δίπλα μου χωρίς να την ξέρω. Πανέμορφη. Στο αριστερό της χέρι ζωγραφισμένος, σε τατουάζ, ένας ιππόκαμπος. Της άρεσε να κολυμπάει τα μεσάνυχτα στην Καστέλα. Το κορίτσι της Καστέλας. Πρόσεξε τώρα μια άλλη σύμπτωση. Ετυχε να βρεθούν στο ίδιο σημείο, ένα βράδυ, η Γκρέις Κέλι με τον Ρενιέ του Μονακό, παρέα με τον Αριστοτέλη Ωνάση και τη Μαρία Κάλλας. Η Γκρέις Κέλι ρωτάει: “Μα ποια είναι αυτή που κολυμπάει νυχτιάτικα;”. “Το κορίτσι της Καστέλας”, απαντάνε. Ο Ωνάσης τής έστειλε, δώρο, αδιάβροχο ρολόι».
Ο Μίμης εξακολουθεί να ξεφυλλίζει τυπωμένες σελίδες και ταυτοχρόνως να αφηγείται περιστατικά από εκείνα τα χρόνια. Οπως για παράδειγμα, την περίπτωση ενός Κνίτη που σε κάποιο δωμάτιο του ξενοδοχείου «Εσπέρια» επί της Σταδίου έκανε έρωτα με μια ηρωίδα του βιβλίου του. Δύο φορές.
- Προφανώς είσαι εσύ. Ετσι δεν είναι;
Δεν απαντάει. Με προσπερνάει. Με βλέμμα περίεργο. Σκέτη αμφισημία. Αραγε αυτός ήταν ο Κνίτης εραστής συζύγου στρατιωτικού; Ούτε ναι ούτε όχι.
- Μπαγάσα, εσύ είσαι. Ομολόγησέ το!
(Αφήνει την υποψία να αιωρείται στον αέρα) «Ο Κνίτης φεύγει από το δωμάτιο και κατευθύνεται προς το Πολυτεχνείο».
Κομματικοί και μπαχαλάκηδες
- Να, λοιπόν, που φτάσαμε στο Πολυτεχνείο.
«Οι κομματικές ηγεσίες, αμήχανες. Ομως στα μάτια των ανθρώπων υπήρχε κάτι διαφορετικό. Εμείς όλοι είχαμε επιστρέψει από μια αναγκαστική στράτευση που είχε επιβάλει η χούντα σε επικίνδυνους φοιτητές. Επιστρέψαμε λόγω μέτρων εκδημοκρατισμού του Σπύρου Μαρκεζίνη. Ετσι άρχισαν να κατεβαίνουν φοιτητές από Αμύνταιο, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη. Η κατάληψη έγινε de facto. Εκείνες τις κρίσιμες ώρες κυκλοφορούσαν δυο νοοτροπίες. Η πρώτη, από τις κομματικές ηγεσίες. Διαλλακτική. Ηπια. Η δεύτερη, από μπαχαλάκηδες αριστεριστές. Η πρώτη ήταν από τους κομμουνιστές και επιζητούσε τη μαζικότητα του Κινήματος. Οχι λίγοι, αλλά πολλοί. Οσο περισσότεροι τόσο το καλύτερο. Η δεύτερη, από τους αριστεριστές. Γιούρια. Οι μπαχαλάκηδες επεδίωκαν μια γραφική αντιγραφή καρικατούρας του Μάη του 1968. Τους χαλάσαμε τα σχέδια. Τελικά επικράτησε μια τρίτη».
- Η εξέγερση ήταν προαποφασισμένη και οργανωμένη;
«Καμία εξέγερση δεν γίνεται με προκαθορισμένο σχέδιο. Ούτε η Παρισινή Κομμούνα. Καμία».
- Ομως το Κίνημα του Ναυτικού ήταν προσχεδιασμένο και οργανωμένο.
Ο Μίμης ως απάντηση διαβάζει μια φράση από τη «Μέδουσα» που λέει: «Ελλη, αυτό που θα συμβεί μεθαύριο, τη νύχτα της 22ας προς την 23η Μαΐου θα γραφτεί στις ένδοξες σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας και θα το αφηγείσαι με περηφάνια στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας. Ο,τι σου στέρησα θα σ’ το ανταποδώσω στο πολλαπλάσιο».
- Πώς θα το έλεγες το μυθιστόρημά σου;
«Μια ιστορία έρωτα, εξέγερσης, προδοσίας. Είναι η ίδια η πραγματικότητα. Ο συγγραφέας δεν είναι απόλυτα ελεύθερος. Η φαντασία του υπακούει στην ακρίβεια των ιστορικών γεγονότων. Από τρεις παράγοντες. Πολύχρονη έρευνα, βιωμένη εμπειρία, ψυχανάλυση χαρακτήρων. Η μυθοπλασία σε αυτό το τελευταίο μου μυθιστόρημα αναδεικνύει βαθύτερες αλήθειες των ανθρώπινων καταστάσεων σε ένα δράμα που εξελίσσεται μέχρι τις μέρες μας. Αναγκάστηκα να πατήσω τον όρκο μου όταν έλεγα πως θα μιλήσω 50 χρόνια από το Κίνημα του Ναυτικού. Να αποκαλύψω τον καταδότη».
- Μέχρι τις μέρες μας;
«Φυσικά».
- Τότε ποια η γνώμη σου για τον Κυριάκο Μητσοτάκη;
«Επιμελής, αλλά τα δομικά προβλήματα της χώρας είναι τρομερά και φοβάμαι πως στο τέλος θα φάει τα μούτρα του. Αν επιχειρήσει να τα λύσει ή αν δεν προσπαθήσει διόλου να τα αγγίξει».
- Και ο Τσίπρας;
«Ασε καλύτερα. Δεν θέλω να μιλήσω».
Την ώρα που έφευγα και τον άφηνα να κολυμπάει με ηδονή μέσα στις σελίδες της «Μέδουσας», γυρίζει και μου λέει: «Πάντως εγώ δεν πήγα στην αυλή του, ούτε τον έγλειψα, όπως έκαναν τόσοι άλλοι».
Ακολουθήστε το protothema.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Protothema.gr