Ελευθερία Αρβανιτάκη: «Όπλο μου το πείσμα μου!»

Χειμώνας του 1979. Μια παρέα φοιτητών, που αγαπά ιδιαίτερα το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι, αποφασίζει να φτιάξει μια κομπανία και επιλέγει ως βασική τραγουδίστρια ένα ψηλόλιγνο καστανό κορίτσι, με σγουρά μακριά μαλλιά και μια φωνή που όταν την ακούς σε ταξιδεύει σε άλλες εποχές, σε άλλους τόπους... Στόμα με στόμα διαδίδεται ότι οι πιτσιρικάδες που παίζουν στα μικρά λαϊκά στέκια της Αθήνας έχουν πολύ καλό ρεπερτόριο, κάνουν κέφι και ότι η φωνή της νεαρής τραγουδίστριας είναι η καλύτερη και πιο διαφορετική που έχει βγει τα τελευταία χρόνια. Μια μεγάλη ερμηνεύτρια είχε ήδη γεννηθεί και δεν ήταν άλλη από την Ελευθερία Αρβανιτάκη.

Aπό τότε μέχρι σήμερα έχουν περάσει 40 ολόκληρα χρόνια... Τέσσερις δεκαετίες στη διάρκεια των οποίων η Ελευθερία Αρβανιτάκη εξελίχθηκε σε μία από τις κορυφαίες Ελληνίδες ερμηνεύτριες, κατέκτησε το ελληνικό αλλά και το διεθνές κοινό, συνεργάστηκε με τους πιο σημαντικούς Ελληνες συνθέτες, δούλεψε με γνωστούς ξένους δημιουργούς, άνοιξε νέους μουσικούς δρόμους στην ελληνική δισκογραφία και μας χάρισε πολλά υπέροχα τραγούδια, τα οποία ευτύχησαν να κερδίσουν τη μάχη με τον χρόνο και να μείνουν διαχρονικά. «Δεν το πιστεύω ότι πέρασαν 40 χρόνια. Οποτε κοιτάζω πίσω όμως, σε όλα αυτά που έχουν συμβεί μέχρι σήμερα, αισθάνομαι χαρά γιατί όλα τα πράγματα που έχω κάνει τα τιμώ και τα αγαπώ βαθιά. Νομίζω ότι είμαι από τις τυχερές στον χώρο του ελληνικού τραγουδιού γιατί κατάφερνα πάντα να κάνω πράγματα που ήθελα, να συνεργάζομαι με τους καλλιτέχνες που θαύμαζα, να μην κάνω καλλιτεχνικές εκπτώσεις», λέει η ίδια στο «ΘΕΜΑ» έχοντας στο πρόσωπό της αυτή την έκφραση ικανοποίησης που συνοδεύει τους επιτυχημένους, τους χορτασμένους ανθρώπους. Και να φανταστεί κανείς ότι το τραγούδι δεν ήταν καν η πρώτη της επιλογή -αρχαιολόγος ήθελε να γίνει- και μπήκε στη ζωή της εντελώς τυχαία. Δεν σκόπευε να γίνει επαγγελματίας τραγουδίστρια, περνούσε καλά όμως με την Οπισθοδρομική Κομπανία, είχε ενθουσιαστεί από αυτό που ζούσε και το απολάμβανε.

Οταν η παρέα διαλύθηκε εκείνη βρέθηκε στον αέρα, ένιωθε πως η μουσική της διαδρομή είχε φτάσει κιόλας στο τέλος της: «Οσα χρόνια ήμουν με την Οπισθοδρομική Κομπανία δεν είχα απολύτως κανέναν στόχο. Ημουν απλά με μια παρέα που παίζαμε και τραγουδούσαμε μαζί. Αυτό μου αρκούσε τότε. Γι’ αυτό και όταν διαλύθηκε είχα αποφασίσει να εγκαταλείψω το τραγούδι. Την αγαπούσα πολύ αυτή την ομάδα και μου κόστισε ο χωρισμός. Από την άλλη, τότε μου φαινόταν εξαιρετικά δύσκολος ο μοναχικός δρόμος για έναν καλλιτέχνη», εξομολογείται. Ευτυχώς, συνάντησε τον άνθρωπο που διέγνωσε αμέσως το σπάνιο ταλέντο της και την έπεισε να μην εγκαταλείψει το τραγούδι: «Ηταν η εποχή που συνάντησα τον Σταμάτη Σπανουδάκη, ο οποίος άνοιξε ένα καινούριο, πολύ σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή μου. Και αυτό θα του το οφείλω πάντα. Γιατί με έπεισε να ξαναμπώ στον δρόμο της μουσικής, να πάρω μια απόφαση για την οποία δεν μετάνιωσα ποτέ». Με τον Σπανουδάκη θα κάνει δύο δίσκους μέσα από τους οποίους αποκαλύπτονται οι τεράστιες ερμηνευτικές της δυνατότητες σε όλο τους το μεγαλείο και αποδεικνύεται ότι αυτή η φωνή μπορεί, εκτός από λαϊκά και ρεμπέτικα, να υποστηρίξει εξαιρετικά και διαφορετικούς, δυτικότερους ήχους.

Τη δεκαετία του ’90 η Αρβανιτάκη απογειώνεται. Βγάζει εξαιρετικούς δίσκους, μεταξύ των οποίων τους «Μένω εκτός», «Τα κορμιά και τα μαχαίρια», τα «Τραγούδια για τους μήνες», δουλειές που επισφράγισαν ιδανικά τις συνεργασίες της με σπουδαίους συνθέτες και στιχουργούς, όπως ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Νίκος Αντύπας, ο Αρμένιος Αρά Ντινκτζιάν, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο Μιχάλης Γκανάς, η Λίνα Νικολακοπούλου. Ποιο τραγούδι της να πρωτοθυμηθεί κανείς από εκείνη την περίοδο; «Δυνατά δυνατά», «Της καληνύχτας τα φιλιά», «Δεν απαντά», «Με το ίδιο μακό»...

«Μπορεί να ακουστεί περίεργο, αλλά εγώ στη διαδρομή άσχημες συνεργασίες δεν είχα. Ποτέ δεν αντιμετώπισα πρόβλημα, ούτε προσωπικό ούτε επαγγελματικό με κάποιον από τους πολλούς καλλιτέχνες με τους οποίους έχω συνεργαστεί μέχρι σήμερα. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι από τις δισκογραφικές συνεργασίες μου προέκυψαν κάποιες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες μου. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι κι εγώ ήμουν πάντα πολύ προσεκτική στην επιλογή των συνεργατών μου», επισημαίνει.

Μάλιστα όταν τη ρωτάω αν ξεχωρίζει κάποια σημεία αυτής της μουσικής διαδρομής ως τους πιο φωτεινούς φάρους της, μοιάζει να δυσκολεύεται να επιλέξει. Αδικο έχει; «Από τις δισκογραφικές μου δουλειές δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια γιατί ήταν όλες μία και μία. Από τις ζωντανές εμφανίσεις δίνω μια παραπάνω έμφαση σε κάποιες συναυλίες που έδωσα στο εξωτερικό, με κορυφαία στιγμή αυτή στο Κάρνεγκι Χολ της Νέας Υόρκης. Είναι πολύ τιμητικό για έναν καλλιτέχνη να λαμβάνει πρόσκληση να εμφανιστεί σε έναν χώρο θρυλικό, εκεί απ’ όπου έχουν περάσει τεράστια αστέρια της παγκόσμιας μουσικής σκηνής. Οπως είναι επίσης μεγάλη η συγκίνηση να βλέπεις ανθρώπους που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα σου να παρασύρονται, να συγκινούνται από τα τραγούδια σου και να σε αποθεώνουν. Είναι πραγματικά μαγική εμπειρία».

Πράγματι, η Ελευθερία Αρβανιτάκη ανήκει στην πολύ μικρή ομάδα των Ελλήνων ερμηνευτών που κατάφεραν να κάνουν σημαντικά πράγματα στο εξωτερικό, έχοντας μάλιστα δημιουργήσει και το δικό της σταθερό κοινό. Απόδειξη γι’ αυτό είναι οι πολυάριθμες εμφανίσεις της στα μεγαλύτερα διεθνή μουσικά φεστιβάλ του κόσμου, οι διαρκείς περιοδείες της στο εξωτερικό, αλλά και οι συνεργασίες της με σπουδαίους διεθνείς καλλιτέχνες όπως ο Φίλιπ Γκλας.

Αντιμέτωπη με τις ανασφάλειες

Παρ’ όλα αυτά, όπως με περισσή ειλικρίνεια εξομολογείται, συνεχίζει να νιώθει ανασφαλής: «Η ανασφάλεια είναι η μεγαλύτερη αδυναμία μου. Ομολογώ πως αυτό είναι κάτι που με κουράζει, γιατί όσο περνούν τα χρόνια οι ανασφάλειες αυξάνονται. Γιατί όταν έχεις ήδη κάνει μια πορεία οι απαιτήσεις που έχει ο κόσμος από σένα, αλλά και εσύ από τον εαυτό σου, είναι μεγαλύτερες. Προσπαθώ να τις παλεύω βέβαια τις ανασφάλειές μου ερχόμενη πρόσωπο με πρόσωπο με αυτά που φοβάμαι. Και αυτός είναι ένας τρόπος που, σε μένα τουλάχιστον, αποδίδει. Ούτως ή άλλως, οι περισσότεροι καλλιτέχνες είναι ανασφαλείς από τη φύση τους. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που δεν έχουν ανασφάλειες. Νομίζω πως έχει να κάνει κυρίως με τον χαρακτήρα του καθενός».

Παράλληλα όμως διαθέτει κι ένα πολύ δυνατό όπλο με το οποίο αντιμετωπίζει όλα τα δύσκολα που έρχονται στην τέχνη της αλλά και στη ζωή της: «Το μεγαλύτερο όπλο μου είναι το πείσμα μου. Δεν το βάζω εύκολα κάτω. Αυτό δεν σημαίνει πως τα καταφέρνω πάντα και σε όλα. Ομως προσπαθώ να δουλεύω πολύ για να καταφέρνω αυτά που θέλω», επισημαίνει.

«Γοητεύεις και γοητεύεσαι...»

Αυτό το πείσμα, εξάλλου, είναι που την οδηγεί κάθε φορά στο να θέλει να ξεπερνά τον εαυτό της, να χαρίζει στο κοινό της καινούρια όμορφα τραγούδια, στιγμές ψυχαγωγίας, χαράς, αλλά και αληθινής συγκίνησης σε κάθε ζωντανή εμφάνισή της: «Κάθε νέα συνάντηση με το κοινό είναι σαν ένα ερωτικό ραντεβού. Πρέπει να γοητεύσεις αυτούς που έχεις απέναντί σου, αλλά και να γοητευτείς κι εσύ από κείνους», λέει με νόημα. Το τελευταίο της μουσικό «δώρο» έχει τίτλο «Τα μεγάλα ταξίδια» και περιλαμβάνει τραγούδια γραμμένα από τον Θέμη Καραμουρατίδη και τη Λήδα Ρουμάνη. Αυτά τα τραγούδια, μαζί με τις συμμετοχές της, τα κομμάτια που έχει ερμηνεύσει σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών, θα παρουσιάζει, για πρώτη φορά ζωντανά, στη σκηνή της «Πειραιώς 131», μαζί με τον Θέμη Καραμουρατίδη, από το Σάββατο 7 Μαρτίου και για πέντε συνολικά βράδια Σαββάτου. Προκειμένου να δώσει τον καλύτερό της εαυτό, κάνει κάθε μέρα πολύωρες πρόβες, από νωρίς μέχρι αργά το απόγευμα.

Η σχέση της άλλωστε με το κοινό υπήρξε ανέκαθεν για εκείνη πολύ σημαντική. Είναι σαν εκείνες τις βαθιές αγάπες που συντηρούνται με προσπάθεια και πολλή αγάπη. Τα αισθήματα βεβαίως είναι αμοιβαία, καθώς είναι πολλοί εκείνοι που βρίσκουν στο πρόσωπό της και στα τραγούδια της καταφύγιο και συντροφιά: «Ερχονται γυναίκες στα καμαρίνια και μου λένε: “Εμείς είμαστε φίλες, είσαι στο σπίτι μου κάθε μέρα, ήσουν μαζί μου σε αυτές τις σημαντικές στιγμές της ζωής μου”», μας λέει η Ελευθερία, καμαρώνοντας γι’ αυτό τον πολύτιμο και δυνατό δεσμό που έχει καταφέρει να δημιουργήσει.

Το ακριβώς αντίθετο βέβαια συμβαίνει με τη δημοσιότητα με την οποία, όλα αυτά τα χρόνια, έχει φροντίσει να συνδέεται μόνο για τα απολύτως απαραίτητα: «Είναι επιλογή κάθε καλλιτέχνη να περιφρουρεί την προσωπική του ζωή, όπως επιλογή του είναι να παίζει το παιχνίδι της δημοσιότητας, να το προκαλεί και να του είναι μετά από κάποιο χρονικό διάστημα πολύ οικείο. Σε ό,τι με αφορά, μόνο στην αρχή της διαδρομής μου προσπάθησαν κάποιοι να διεισδύσουν σε προσωπικά μου πράγματα, αλλά το έκοψα μαχαίρι. Για πολλά χρόνια πριν από κάθε μου συνέντευξη ξεκαθάριζα πως δεν πρόκειται να απαντήσω σε προσωπικές ερωτήσεις. Στην προσπάθειά μου να περιφρουρήσω την προσωπική μου ζωή ίσως κάποιες στιγμές να φαινόμουν απόμακρη. Παρ’ όλα αυτά, στην πορεία αποδείχτηκε ότι η επιθυμία μου αυτή έγινε σεβαστή απ’ όλα τα Μέσα, με αποτέλεσμα η δημοσιότητα να μη μου δημιουργεί κανένα απολύτως πρόβλημα στη ζωή. Δεν θα μπορούσα εξάλλου να ζήσω αλλιώς».