Η κατάχρηση αντιβιοτικών δημιουργεί «έξυπνα» κι ανθεκτικά μικρόβια

Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται  αποκλειστικά για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από μικρόβια και όχι από ιούς. Υπάρχουν  περισσότερα από 250 είδη ιών που προκαλούν τα ίδια συμπτώματα,  δηλαδή καταρροή, βήχα, συνάχι, πονόλαιμο, δακρύρροια και χαμηλό πυρετό (κάτω από 38 βαθμούς).Oι περισσότερες όμως από τις λοιμώξεις που μας συμβαίνουν, θεραπεύονται από μόνες τους μέσα σε διάστημα μικρότερο ή μεγαλύτερο των τριών ημερών.

Από τη στιγμή που ο βήχας και ο πονόλαιμος δεν οφείλονται σε κάποια βακτηριακή λοίμωξη, θα κάνουν τον κύκλο τους και θα υποχωρήσουν, χωρίς να χρειαστεί να ληφθεί αντιβίωση. Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων αρκεί είτε μια αντισηψία της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας με κάποιο προϊόν που περιέχει αντιμικροβιακά / αντισηπτικά συστατικά ή αν υπάρχει φλεγμονή, μπορεί να χορηγηθεί  ένα αντιφλεγμονώδες που καταπραΰνει τον λαιμό.

Αντίθετα, σκευάσματα που περιέχουν αντιβιοτικά είναι αναποτελεσματικά για να  αντιμετωπίσουν  τον πόνο  και τη φλεγμονή  του  πονόλαιμου γιατί τα συμπτώματα αυτά είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία  ιογενούς αιτιολογίας. Επιπλέον,  ευνοούν  την ανάπτυξη ανθεκτικών μικροβίων με πολύ δυσάρεστες συνέπειες. Είναι ενδεικτικό ότι οι Γαλλικές Υγειονομικές Υπηρεσίες  στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος για την ορθή χρήση των αντιβιοτικών, διέταξαν την απόσυρση από την αγορά όλων των σκευασμάτων που περιέχουν αντιβιοτικά και προορίζονται για την αντιμετώπιση του πονόλαιμου.

Η χορήγηση ακατάλληλου αντιβιοτικού, η λανθασμένη δοσολογία αλλά και η πρόωρη διακοπή του συνιστούν κακή χρήση. Κατάχρηση είναι η χορήγηση του αντιβιοτικού σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δραστικό (π.χ. ιογενείς λοιμώξεις) και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το ενδεδειγμένο. Ο κόσμος πολλές φορές νομίζει ότι αφού αρρωσταίνει συχνά φταίει το ότι δεν πήρε αντιβιοτικά  - και αυτό είναι λάθος. Κάθε άνθρωπος εκδηλώνει 3-4 ιώσεις τον χρόνο. Τους χειμερινούς μήνες ειδικά, οι ιώσεις μπορεί να είναι τόσο κοντά η μία στην άλλη που ο πάσχων θεωρεί ότι αποτελούν μια και μόνη προσβολή. Τα αντιβιοτικά ΔΕΝ θεραπεύουν ούτε βοηθούν στην πρόληψη των ιώσεων. Συχνά επίσης, ακούγεται ότι τα αντιβιοτικά χορηγούνται ώστε μια ιογενής λοίμωξη να μην εξελιχθεί σε μικροβιακή. Πρόκειται για λανθασμένη αντίληψη: τα αντιβιοτικά ΔΕΝ προλαμβάνουν μια μικροβιακή λοίμωξη.

Με τη λήψη αντιβιοτικών για λοιμώξεις που οφείλονται σε ιούς, δίνουμε την ευκαιρία σε μικρόβια που φιλοξενούνται στο σώμα μας και αποτελούν τις λεγόμενες φυσιολογικές χλωρίδες μας, να αναπτύξουν κώδικες αντοχής στα χορηγούμενα αντιβιοτικά. Δυστυχώς, αυτές τις πληροφορίες μπορούν να τις μεταβιβάσουν εύκολα σε παθογόνα μικρόβια που πιθανόν να μας προσβάλουν στο μέλλον.

Στις χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση αντιμικροβιακών απαντάται και το υψηλότερο ποσοστό αντιμικροβιακής αντοχής. Στην Ελλάδα, η κατανάλωση προηγμένων κεφαλοσπορινών είναι 256 φορές υψηλότερη από ότι στη Δανία. Επομένως, όσο και αν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε νέα αντιβιοτικά, φαίνεται ότι τα «έξυπνα» μικρόβια θα βρίσκουν τρόπο να αναπτύξουν αντοχή και σε αυτά.

Να θυμάστε λοιπόν:
1.Το κοινό κρυολόγημα και γενικά οι ιώσεις δεν χρειάζονται αντιβιοτικά.
2.Τα αντιβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στον οργανισμό μας.
3.Η κακή και άσκοπη χρήση των αντιβιοτικών μακροπρόθεσμα θα δημιουργήσει μικρόβια που δεν θα σκοτώνονται από τα αντιβιοτικά που έχουμε στην διάθεση σας. Άρα είναι καθήκον όλων μας να προστατέψουμε τα όπλα που έχουμε σήμερα στη διάθεση μας για να αντιμετωπίζουμε τις μολύνσεις.
4. Οι απλές λοιμώξεις , στην πλειοψηφία τους, αυτοθεραπεύονται

18 Νοεμβρίου
Παγκόσμια ημέρα ενάντια στα αντιβιοτικά

Στάθης Σκληρός, γενικός γιατρός και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Έρευνας και Εκπαίδευσης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας