Αύξηση στον πληθυσμό της Ε.Ε.

Τα 500 εκατομμύρια κατοίκους αγγίζει η Ενωμένη Ευρώπη, αποτελώντας την τρίτη δημογραφική δύναμη του πλανήτη μας, μετά την Κίνα και την Ινδία (1,3 και 1,2 δισ. κατοίκους αντίστοιχα). Ταυτόχρονα, όμως, μετά την τελευταία διεύρυνσή της, αυξήθηκε και το πλήθος των «μικρών» πληθυσμιακά χωρών- μελών (το 2007, έξι από τις 27 χώρες είχαν πληθυσμό μικρότερο των 2,5 εκατομμυρίων και 11 από τις 27 πληθυσμό μικρότερο των 5,5 εκατομμυρίων).

Μετά τις αλλαγές αυτές, στη διευρυμένη πλέον Ε.Ε. οι επτά πολυπληθέστερες χώρες, με πληθυσμό άνω των 20.000.000 κατοίκων (Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ισπανία και οι νεοεισερχόμενες Πολωνία και Ρουμανία), συγκεντρώνουν 372 εκατομμύρια, ενώ στον αντίποδα οι έξι μικρότερες (Λουξεμβούργο, Κύπρος, Εσθονία, Λετονία, Μάλτα και Σλοβενία) έχουν συνολικά μόλις 7,3 εκατομμύρια κατοίκους.

Αυτά τα στοιχεία αποτελούν αντικείμενο μελέτης από το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το μοναδικό θεσμοθετημένο εργαστήριο στα ελληνικά ΑΕΙ, που διεξάγει δημογραφική έρευνα.

Ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Βύρων Κοτζαμάνης επισημαίνει πως η μετάβαση από την Ένωση των 6 χωρών-μελών το 1957 στην Ευρώπη των 27 συνοδεύτηκε και από τον τριπλασιασμό σχεδόν του πληθυσμού της (167/495 εκατομμύρια) στα 50 χρόνια που ακολούθησαν την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης.

Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στις διαδοχικές διευρύνσεις της και πολύ λιγότερο στον δημογραφικό δυναμισμό των χωρών-μελών της. Η είσοδος της Δανίας, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου το 1973 προσέθεσε 64 εκατομμύρια (+33,5%), αυτή της Ελλάδας (1981) 10 εκατ. (+3,7%), της Ισπανίας και της Πορτογαλίας (1986) 48,5 εκατ. (+17,7%) η ένωση των δύο Γερμανιών (1991) 16 εκατ. (+4,9%) και η είσοδος της Αυστρίας, της Φιλανδίας και της Σουηδίας άλλα 26 εκατ. (+1,4%), με αποτέλεσμα ο πληθυσμός στην Ε.Ε. των 15, το 1995, να ξεπερνά τα 372 εκατομμύρια (αύξηση κατά 205 εκατομμύρια σε σχέση με το 1957).

Φυσικά, η μεγάλη αλλαγή συντελέστηκε το 2004, με τη μετάβαση από την Ε.Ε. των 15 κρατών-μελών σε αυτή των 25 κρατών-μελών: η είσοδος των 10 νέων κρατών-μελών προσέθεσε στον πληθυσμό της διευρυμένης Ένωσης 74 εκατομμύρια κατοίκους, που είναι και η μεγαλύτερη μεταγραφόμενη αύξηση στην ιστορία της Ένωσης σε απόλυτες τιμές (αν και η δεύτερη ποσοστιαία αναλογία, +19,3%, έναντι +33,5% το 1973 με τη μετάβαση από την Ε.Ε των 6 στην Ε.Ε των 9).

Τέλος, η πλέον πρόσφατη και τελευταία διεύρυνση (2007) με την είσοδο δύο βαλκανικών κρατών (της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας + 29,2 εκατομμύρια) έδωσε και την τελευταία πληθυσμιακή ώθηση στην πεντηκονταετή ιστορία της Ένωσης, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της να «αγγίζει πλέον» τα 500 εκατομμύρια.

Αντιθέτως, επισημαίνεται ότι το μεταναστευτικό ισοζύγιο της Ένωσης- θετικότατο, αν και συρρικνούμενο προοδευτικά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980- παίζει όλο και σημαντικότερο ρόλο στη συνέχεια, μετά τις αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη (περίπου +1 εκατ. άτομα ετησίως).

Σε αυτό οφείλεται κυρίως και η αύξηση του πληθυσμού της Ε.Ε. την τελευταία πενταετία (2003- 2007), καθώς το μέσο ετήσιο ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων ανέρχεται σε 300.000 άτομα, ενώ ο πληθυσμός της αυξάνεται κατά 1,5 εκατομμύρια ετησίως.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι επόμενες διευρύνσεις, με δεδομένα τα πληθυσμιακά μεγέθη των χωρών που «χτυπούν» την πόρτα της Ε.Ε. (Κροατία, Δυτικά Βαλκάνια), δεν θα αλλάξει ριζικά την υφιστάμενη εικόνα.

Αυτό προφανώς δεν ισχύει, εάν η Τουρκία γίνει δεκτή ως πλήρες μέλος, καθώς ο πληθυσμός της φτάνει τα 71 εκατ. και αναμένεται να «εκτοξευτεί» στα επόμενα χρόνια -με βάση το ενδιάμεσο σενάριο των προβολών των Ηνωμένων Εθνών.

Μια τέτοια εξέλιξη -επισημαίνεται στην έρευνα- θα αλλάξει άρδην τον πληθυσμιακό και πολιτικό χάρτη της ενωμένης Ευρώπης και την εκπροσώπηση των μελών της στα δύο υφιστάμενα θεσμικά της όργανα (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και της Ευρωπαϊκή Επιτροπή), προκαλώντας τεκτονικές αλλαγές.