Δύο Έλληνες πίσω από τη σημαία στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών

Επρεπε να περάσουν αμέτρητες διοργανώσεις και πολλά χρόνια ώστε να αποφασίσουν οι υπεύθυνοι των Ολυμπιακών Αγώνων να τιμήσουν τη γενέτειρά τους, την Ελλάδα. Γιατί αν κάτι έμεινε από τους Αγώνες του Παρισιού, εκτός από τα αθλήματα και τις αξέχαστες στιγμές τους, είναι το δυναμικό τους κλείσιμο που αποθέωσε και τίμησε, για πρώτη φορά, την Ελλάδα και το πνεύμα της: την έννοια της δημιουργίας και της ελευθερίας μέσω της Νίκης της Σαμοθράκης, της Ολυμπιακής Ιδέας μέσω του γνωστού ύμνου του Απόλλωνα, αλλά και της ένωσης όλων αυτών στην ελληνική ιδέα, που αναδείχθηκε με την έπαρση της ελληνικής σημαίας. Από την πρώτη στιγμή που η Ολυμπιακή Φλόγα έφυγε από τη χώρα μας για να φτάσει στο αερόστατο, που υπερίπτατο στον ουρανό του Παρισιού, μέχρι την ώρα που ο Τομ Κρουζ παρέλαβε το πρόσταγμα για τους επόμενους Αγώνες στο Λος Αντζελες, η Ελλάδα ήταν σημείο αναφοράς με κάθε τρόπο.

Εκτός από τους ελληνικούς συμβολισμούς, Ελληνες ήταν και οι πρωταγωνιστές που έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην εκτέλεση του σχεδίου των Ολυμπιακών και στην απεικόνισή τους: ο Λάμπης Κωνσταντινίδης ήταν ο άνθρωπος που είχε το γενικότερο πρόσταγμα για τον σχεδιασμό των Ολυμπιακών Αγώνων και ο Γιάννης Εξαρχος αυτός που ανέλαβε να μας μεταδώσει με κινηματογραφικό τρόπο τις τελετές αλλά και όλη τη διοργάνωση, αυτός που κρυβόταν πίσω από τη ραδιοτηλεοπτική κάλυψη και την εικόνα που έφτανε στις οθόνες μας.

Ελλάς - Γαλλία - Συμμαχία

Από τη στιγμή που η Ολυμπιακή Φλόγα έφυγε από τον Κήπο του Κεραμικού (Jardin de Tuileries), πάνω από τον οποίο αιωρούνταν για μέρες, και μεταφέρθηκε από τον Γάλλο κολυμβητή και Ολυμπιονίκη Λεόν Μαρσάν προς το Stade de France, όλοι ήξεραν ότι η Ελλάδα είχε την τιμητική της - αλλά δεν μπορούσαν να φανταστούν με ποιον ακριβώς τρόπο.

Η υποψία μας, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που είχαν κυκλοφορήσει μέρες πριν, ότι η Ελλάδα θα έχει τον πρώτο λόγο σε αυτούς τους Ολυμπιακούς άρχισε να επιβεβαιώνεται με τα ωραία βίντεο που βλέπαμε από διάφορες περιοχές της χώρας μας, από τις οποίες πέρασε η Φλόγα ξεκινώντας τη διαδρομή της από τις απέραντες πεντακάθαρες θάλασσες του Αιγαίου -ο συνειρμός με τα λερά νερά του Σηκουάνα ήταν αναπόφευκτος!- και από τα πανέμορφα τοπία που η κινηματογραφική λήψη, υπό το γενικό πρόσταγμα του Εξαρχου, αναδείκνυε με τον καλύτερο τρόπο. Τίποτε, όμως, απ’ όλα αυτά δεν μπορούσε να συγκριθεί με ό,τι ακολούθησε στη συνέχεια: η αρχή έγινε όταν στο βυθισμένο στο σκοτάδι Stade de France, κατά την έναρξη της μεγάλης παράστασης που έφερε τον τίτλο «Ρεκόρ», ο Χρυσός Ερευνητής με ένα σάλτο βρέθηκε σε έναν μοναχικό κόσμο χωρίς Ολυμπιακούς Αγώνες.

Τόσο αυτό το ολόχρυσο πλάσμα, που κάποιοι έλεγαν ότι παραπέμπει σε πρωταγωνιστή από βιντεογκέιμ, αλλά ήταν προφανές ότι συνομιλούσε με το πνεύμα της Ελευθερίας, δηλαδή το εντυπωσιακό χρυσό άγαλμα που δεσπόζει στη στήλη του Ιουλίου, στην καρδιά της Πλας ντε λα Κονκόρντ και συμβολίζει τους αγώνες της Βαστίλης, όσο και η ατσάλινη ιππέας, που εμπνεόταν από το μετενσαρκωμένο πνεύμα της Ζαν ντ’Αρκ, αλλά και ο παρκουρίστας, δηλαδή οι τρεις κεντρικοί εκπρόσωποι των Αγώνων του Παρισιού, που είδαμε στην τελετή έναρξης, ένιωσαν αδύναμοι να συνδεθούν με μια κατεστραμμένη ανθρωπότητα σε αυτό το σενάριο που τους ήθελε χαμένους σε ένα δυστοπικό τοπίο χωρίς μέλλον. Και βρήκαν τρόπο να επικοινωνήσουν μέσα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, από τη στιγμή που η Ελλάδα εφηύρε και μετέφερε το πνεύμα τους σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στο σκοτάδι άρχισε να λάμπει σιγά-σιγά το φως και η ελληνική σημαία μεταφερμένη με σεβασμό, διπλωμένη αρχικά στα χέρια της ατσάλινης ιππέα, έγινε το απόλυτο σύμβολο - και όχι μόνο αυτό αφού η τελετή της έπαρσης της σημαίας συνοδεύτηκε από την ανάκρουση του εθνικού μας ύμνου, ειδικά διασκευασμένου, που έκανε εντύπωση στους θεατές του σταδίου και όλου του πλανήτη.

Ο Απόλλωνας και η Νίκη

Η Ελλάδα είχε κάνει και πάλι το θαύμα μέσα από τους Ολυμπιακούς, με τους Γάλλους να θέλουν να αναδείξουν με κάθε τρόπο την οικουμενική συμβολή της: οι εξωγήινοι χορευτές αφού κινητοποιήθηκαν από το ελληνικό πνεύμα άρχισαν να κινούνται ύστερα από το άκουσμα του Υμνου του Απόλλωνος, δηλαδή του θεού που, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παυσανία, πρωταγωνίστησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες κερδίζοντας στην πρώτη συμβολική μάχη που διεξήγαγαν μεταξύ τους οι θεοί, καθώς ήταν αυτός που είχε νικήσει τον Ερμή και τον Αρη στο τρέξιμο και την πυγμαχία. Προς τιμήν του Απόλλωνα δημιουργήθηκαν και οι Δελφικοί Υμνοι που βρέθηκαν χαραγμένοι σε μάρμαρο στο Θησαυρό των Αθηναίων, πιθανόν το 138 π.Χ. Πρόκειται για ύμνους-παιάνες που παρουσιάζουν περιστατικά από διάφορες φάσεις της ζωής του θεού και έχουν μουσικά σύμβολα που κατάφεραν να αποκωδικοποιηθούν στο πέρας των χρόνων: δεν είναι τυχαίο ότι οι μαρμάρινες επιγραφές του Ολυμπιακού Υμνου φυλάσσονται πλέον στο Μουσείο του Λούβρου φέρνοντας τον Απόλλωνα κοντά στους Γάλλους.

Οσο για την επιλογή της εκδοχής του Υμνου που έπαιξε στο εντυπωσιακά αιωρούμενο πιάνο του ο ιπτάμενος πιανίστας Αλέν Ρος μόνο τυχαία δεν είναι καθώς για πρώτη φορά ακούστηκε το 1894 στο Διεθνές Συνέδριο που έγινε στο Παρίσι για την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων με πρωτοβουλία του Γάλλου Πιερ ντε Κουμπερτέν, μια ιστορία που τελικά κατέληξε στην τέλεση των πρώτων Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων στη γενέτειρά τους, την Ελλάδα, το 1896. Από αυτό το συνέδριο προέκυψε και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) που ανέλαβε να τους φέρει εις πέρας με πρώτο πρόεδρο τον Δημήτριο Βικέλα και γενικό γραμματέα τον βαρόνο Πιερ ντε Κουμπερτέν. «Η αρχαία Ελλάδα ήταν ένας χώρος ανακάλυψης για τον Πιερ ντε Κουμπερτέν και τους συνεργάτες του όταν ανακάλυψε και αναβίωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ετσι γεννήθηκε η ιστορία μας, ο χαρακτήρας μας βοήθησε άλλους εξερευνητές να ξυπνήσουν τα απομεινάρια των Αγώνων και να τα ξαναχτίσουν, γιατί μια μέρα η ανθρωπότητα δημιούργησε αυτό το μνημείο και αξίζει να συνεχίσουμε να το κρατάμε ζωντανό.

Τότε εμφανίστηκε ο τίτλος της τελετής “Ρεκόρ”, με την τιμητική έννοια των αθλητικών κατορθωμάτων», ανέφεραν οι διοργανωτές την ώρα που στο γήπεδο άρχισαν να εμφανίζονται πάνω στις κερκίδες παραστάσεις αθλητών από αρχαιοελληνικά μελανόμορφα αγγεία αποκαλύπτοντας την ιστορική συνέχεια στο πέρας των αιώνων. Και ως αποκορύφωμα αυτού του ελεγειακού φόρου τιμής στην ελληνικότητα και στο ελληνικό πνεύμα των Αγώνων εμφανίστηκε από τα έγκατα του σταδίου το άγαλμα της θέας Νίκης, το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου από το 1884 - η πιο όμορφη από τις τρεις Νίκες που βρέθηκαν στον Ναό της Σαμοθράκης. Το φτερωτό άγαλμα της θεάς, που συνδέεται άμεσα με την ένδοξη αντίληψη της Νίκης και επιλέχθηκε επίσης να κοσμήσει τα μετάλλια που δίνονταν στους αθλητές στο Παρίσι, φάνηκε σχεδόν να ίπταται στο κέντρο του σταδίου συγκινώντας τα πλήθη με την απέραντη ομορφιά του.

Η ένωση των εθνών

Δεν θα μπορούσε, επομένως, να υπάρξει καλύτερος τρόπος ανάδειξης του ελληνικού πνεύματος και της απέριττης ομορφιάς των Αγώνων μέσα από τα αρχαιοελληνικά σύμβολά του, που εξακολουθούν να δοξάζονται και να δείχνουν το κεντρικό πνεύμα και τη βασική επιταγή της συμφιλίωσης που διδάσκουν οι Αγώνες - ασχέτως αν φέτος δεν τηρήθηκε η κεντρική αρχή που ήταν η εκεχειρία. Αποθεώνοντας τη μαεστρία των Ελλήνων οι Γάλλοι έδειξαν με τον δικό τους ευφάνταστο τρόπο ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μία από τις βασικές εφευρέσεις της ανθρωπότητας: η εφεύρεση του τροχού έγινε, κατά την παρουσίαση στην τελετή λήξης, κύκλος για να συνδέσει το έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων με την ύπαρξη του αναγεννησιακού Βιτρουβιανού Ανθρώπου.

Ολα τα έθνη ήταν πλέον συγκεντρωμένα στο στάδιο σε αυτή την ένωση των πνευμάτων και των ψυχών και έτσι υπό αυτό το αίσθημα «αμοιβαίου σεβασμού που είναι το πρώτο θεμέλιο της διατήρησης της ειρήνης μεταξύ των λαών», όπως είπαν οι διοργανωτές, μπορούσε να ξεκινήσει πλέον το πάρτυ και το φαντασμαγορικό σόου που είχε ως κατάληξη την παραλαβή της Φλόγας, με ένα εντυπωσιακό σάλτο στο κέντρο του Stade de France από τον πιο αντιπροσωπευτικό εκπρόσωπο των Αμερικανών στο άκουσμα των επικίνδυνων αποστολών Τομ Κρουζ.

Το σχέδιο

Πολλοί, πάντως, λένε ότι αν σε κάτι διακρίθηκαν αυτοί οι Ολυμπιακοί, εκτός από την κεντρική ιδέα της συμπερίληψης, της ατομικότητας και του σεβασμού είναι ότι κρατήθηκαν σε ανθρώπινα μέτρα χωρίς τις υπερβολές των προηγούμενων. Η λογική την οποία είχε αναδείξει ο ειδικός πλέον στους Αγώνες, αφού είχε πάρει το βάπτισμα στους Ολυμπιακούς της Αθήνας, Λάμπης Κωνσταντινίδης, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τον συνολικότερο σχεδιασμό των Αγώνων του Παρισιού, ήταν να κρατηθεί το μέτρο, να μην ξοδευτούν τεράστια ποσά σε εγκαταστάσεις που θα παραμείνουν στη συνέχεια αναξιοποίητες, όπως έγινε με τα Ολυμπιακά έργα της Αθήνας. Ακόμα και αν οι αθλητές φάνηκαν ενίοτε να αντιδρούν στο οικολογικό πνεύμα των Γάλλων που τους στέρησε τη δροσιά στo Ολυμπιακό Χωριό και τους ανάγκασε να κοιμηθούν σε κρεβάτια από χαρτόνι, οι Γάλλοι μέσω του Κωνσταντινίδη επέμεναν ότι το στοίχημα της οικολογίας, της υπευθυνότητας, της οικουμενικότητας και της συμπερίληψης είχε κερδηθεί. Αλλωστε, όπως υποστήριζε ο Ελληνας υπεύθυνος καιρό πριν τους Αγώνες, πολλά άλλαξαν από τότε που οραματίστηκαν τους Αγώνες ο Πιερ ντε Κουμπερτέν και ο Δημήτριος Βικέλας και αν κάτι τους κάνει να παραμένουν ζωντανοί είναι ακριβώς αυτό το πρόγραμμα της προσαρμοστικότητας. Σίγουρα, λοιπόν, δεν υπήρχε καλύτερος σύμβουλος ως προς αυτό από τον Κωνσταντινίδη, ο οποίος από τους Ολυμπιακούς της Αθήνας είχε δουλέψει σε μια σειρά από διοργανώσεις: του Τορίνο το 2006, του Πεκίνου, του Βανκούβερ, του Λονδίνου, του Σότσι, ενώ έχει εμπειρία και από Παναμερικανικούς Αγώνες.

Μιλάει πέντε γλώσσες, κάτι που τον βοηθάει να μπορεί να αντεπεξέρχεται και να κατανοεί τις διαφορετικές κουλτούρες και να βρίσκει λύσεις εκεί όπου άλλοι συναντούν μόνο αδιέξοδα. Κάτι αντίστοιχο έγινε στους Ολυμπιακούς του Παρισιού, αφού κερδήθηκε με επιτυχία η σχεδόν αδύνατη εξίσωση ανοιχτοσύνης και ασφάλειας που ήθελε Αγώνες ανοιχτούς σε όλους, αλλά και αυστηρή περιφρούρηση εξαιτίας της κρίσιμης φάσης που διάγει η παγκόσμια κοινότητα. Επρόκειτο για ένα επίφοβο πλάνο υψηλού ρίσκου το οποίο έθεσε επί τάπητος ο Ελληνας υπεύθυνος Σχεδιασμού και έχοντας στο πλευρό του όλη την ομάδα κατάφερε πλέον να μιλάει για άκρως επιτυχημένους Αγώνες, που ταυτόχρονα ήταν μια τεράστια γιορτή με γεμάτα στάδια και ρεκόρ εισιτηρίων.

Και αν όλα αυτά αφορούσαν τον κόσμο που ήταν στο Παρίσι και έζησε το κλίμα από κοντά, όλοι εμείς που τους χαρήκαμε από το σπίτι και τους χαρήκαμε ωσεί παρόντες αυτό το οφείλουμε στον Ελληνα διευθύνοντα σύμβουλο που ήταν υπεύθυνος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής που είχε αναλάβει τη ραδιοτηλεοπτική κάλυψη των Ολυμπιακών και φρόντισε με τους αμέτρητους συνεργάτες του να φτάσει σε εμάς η ιδανική εικόνα των Ολυμπιακών και να μεταφερθεί στο έπακρο η μαγεία τους. Γι’ αυτό φέτος ο Γιάννης Εξαρχος είχε υποσχεθεί να κάνει τη διαφορά με την κινηματογραφική κάλυψη των Αγώνων με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Ραντεβού στο L.A.

Για πρώτη φορά είδαμε έτσι τη γενέτειρα των αδελφών Λιμιέρ να τιμάει το όνομά της και έναν Ελληνα να δίνει, για μία ακόμα φορά, τη σφραγίδα μιας μοναδικής αναπαράστασης που στόχο είχε -και τον πέτυχε- να κάνει αυτούς τους Αγώνες αξέχαστους κι εμάς χαρούμενους που η χώρα μας εκπροσωπήθηκε σε διαφορετικά επίπεδα με τον βέλτιστο τρόπο. Ηταν, άλλωστε, καιρός να θυμηθούμε το σύνθημα που έχει γράψει πλέον ιστορία, το «Ελλάς - Γαλλία - Συμμαχία», ξεχνώντας τις πιθανές αντιδράσεις που υπήρξαν κατά την τελετή έναρξης και να θυμηθούμε ότι Ολυμπιακοί Αγώνες σημαίνουν αίσθημα συμφιλίωσης, συνένωσης και ειρήνης -ο λόγος που θεσπίστηκαν και ο λόγος που εξακολουθούν να τιμώνται κάθε τέσσερα χρόνια- με το ραντεβού πλέον να δίνεται στο Λος Αντζελες, το 2028.