Η γονεϊκότητα είναι ένα συναισθηματικό τρενάκι του λούνα παρκ. Από τις πρώτες μέρες της φροντίδας ενός νεογέννητου, μέχρι τα εφηβικά χρόνια της καθοδήγησης και της πειθαρχίας, πολλοί γονείς αισθάνονται ότι πρέπει να είναι πάντα παρόντες, να ανταποκρίνονται και να ασχολούνται συνεχώς με τα παιδιά τους. Ωστόσο, η σύγχρονη έρευνα και οι φιλοσοφίες γονέων υποδεικνύουν ότι μερικές φορές, οι γονείς θα πρέπει στην πραγματικότητα να αγνοούν τα παιδιά τους πιο συχνά - όχι από αμέλεια, αλλά ως μια μελετημένη και ευεργετική στρατηγική.
Σε ένα πρόσφατο άρθρο στους New York Times, ο Barry Hewlett, ανθρωπολόγος που μελετά τις κοινωνίες κυνηγών-συλλεκτών στην Κεντρική Αφρική, σχολιάζει πως σε εκείνες τις περιοχές, τα παιδιά δεν είναι σχεδόν ποτέ το αντικείμενο της προσοχής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι πάντα μαζί με τους γονείς τους. Τους παρακολουθούν και ενίοτε βοηθούν στις εργασίες ή στο μάζεμα τροφής και περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας παρατηρώντας απλά τους ενήλικες που κάνουν ενήλικα πράγματα. Ο ίδιος το αντιπαραθέτει με το σύγχρονο στυλ ανατροφής που υιοθετούν πολλοί γονείς, κυρίως στις δυτικές χώρες, όπου τοποθετούν τα παιδιά τους στο επίκεντρο της προσοχής τους και τα παρατηρούν στενά. Ο Hewlett εξηγεί ότι αυτό είναι εξαντλητικό τόσο για τους γονείς, που συχνά νιώθουν ενοχές επειδή δεν βρίσκουν αρκετό ποιοτικό χρόνο για να περάσουν με τα παιδιά τους, όσο και για εκείνα που δεν μεγαλώνουν μαθαίνοντας να ανέχονται την πλήξη και να καλλιεργούν την υπομονή, την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητά τους.
Μάλιστα ο ίδιος προτείνει να αφήνουμε τα παιδιά μας να πλήττουν και να μην κρατάμε συνεχώς το μυαλό τους απασχολημένο, έτσι ώστε να αναπτύξουν μόνα τους την ικανότητα να βρίσκουν τρόπους για να διασκεδάσουν. “Ένας εξαιρετικός τρόπος για να βαρεθούν τα παιδιά είναι να τα πάτε στο σπίτι ενός μεγαλύτερου συγγενή και να τα αναγκάσετε να ακούσουν μια μακρά συζήτηση ενηλίκων για μέλη της οικογένειας που δεν γνωρίζουν. Οι τετριμμένες εκδρομές στο ταχυδρομείο ή στην τράπεζα μπορούν επίσης να δημιουργήσουν πολύτιμες ευκαιρίες για πλήξη.”, επισημαίνει στο άρθρο.
Τα οφέλη της απομάκρυνσης
Φυσικά, το να αγνοείτε τα παιδιά σας δεν σημαίνει ότι τα παραμελείτε ή ότι είστε απρόσεκτοι. Αντίθετα, έχει να κάνει με το να είναι κανείς προσεκτικός σχετικά με το πότε επεμβαίνει και πότε τα αφήνει. Αυτή η “επιλεκτική αγνόηση” μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο που ενθαρρύνει την ανεξαρτησία, τη συναισθηματική ανθεκτικότητα και την καλύτερη συμπεριφορά.
1. Ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους
Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την εμπειρία. Όταν οι γονείς είναι πάντα εκεί για να λύσουν κάθε πρόβλημα, να πάρουν κάθε απόφαση ή να καθοδηγήσουν κάθε βήμα, τα παιδιά μπορεί να χάσουν την ευκαιρία να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση. Αγνοώντας τις μικρές δυσκολίες -όπως όταν ένα παιδί προσπαθεί να δέσει τα παπούτσια του ή να λύσει ένα απλό παζλ- του επιτρέπει να καταλάβει τα πράγματα μόνο του. Αυτό αναπτύσσει την κριτική σκέψη και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, οι οποίες είναι απαραίτητες για τα μετέπειτα στάδια της ζωής.
Οι γονείς που παρεμβαίνουν συνεχώς μπορεί να στείλουν ακούσια το μήνυμα ότι το παιδί δεν είναι ικανό να αντιμετωπίσει μόνο του τις προκλήσεις. Απομακρυνόμενοι και επιτρέποντάς τους να επεξεργαστούν τις δυσκολίες, οι γονείς ενισχύουν το αίσθημα ανεξαρτησίας και εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού τους.
Κλείσιμο
2. Μείωση των συμπεριφορών που επιδιώκουν την προσοχή
Τα παιδιά συχνά ενεργούν για να τραβήξουν την προσοχή, ακόμη και την αρνητική προσοχή. Όταν οι γονείς ανταποκρίνονται σε κάθε ξέσπασμα, ξέσπασμα θυμού ή διασπαστική συμπεριφορά, ενισχύουν αυτές τις ενέργειες. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να τραβήξουν την προσοχή των γονιών τους. Η αγνόηση αυτών των μικρών ενεργειών αναζήτησης προσοχής μπορεί να μειώσει τη συχνότητά τους, καθώς τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι η ακατάλληλη συμπεριφορά δεν θα έχει την επιθυμητή ανταπόκριση.
Αυτή η προσέγγιση, γνωστή ως «επιλεκτική αγνόηση», είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη διαχείριση μικρών παραβατικών συμπεριφορών. Βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν ποιες ενέργειες οδηγούν σε θετική προσοχή (όπως η συνεργασία και η καλοσύνη) και ποιες όχι. Αυτή η αλλαγή τα ενθαρρύνει να συμπεριφέρονται με τρόπους που είναι πιο κοινωνικά κατάλληλοι και εποικοδομητικοί.
3. Ενθάρρυνση της συναισθηματικής ρύθμισης
Είναι φυσικό για τους γονείς να θέλουν να παρηγορούν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της συναισθηματικής δυσφορίας, αλλά η συνεχής κατευνασμός μπορεί να εμποδίσει τα παιδιά να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μόνα τους. Απομακρυνόμενοι κατά τη διάρκεια μικρών συναισθηματικών αναστατώσεων -όπως η απογοήτευση για ένα χαμένο παιχνίδι ή για το ότι δεν γίνεται το δικό τους - οι γονείς δίνουν στα παιδιά το χώρο να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους και να μάθουν πώς να τα ρυθμίζουν.
Η αγνόηση δεν σημαίνει εγκατάλειψη ενός παιδιού την ώρα που το έχει ανάγκη, αλλά μάλλον δημιουργία χώρου για να αναπτύξουν μηχανισμούς αντιμετώπισης. Με την πάροδο του χρόνου, τα παιδιά μαθαίνουν να ηρεμούν μόνα τους, μια σημαντική δεξιότητα που τα βοηθά να πλοηγηθούν στο σχολείο, στις φιλίες και στην ενήλικη ζωή χωρίς να εξαρτώνται πάντα από εξωτερική επιβεβαίωση ή παρηγοριά. 4. Ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων
Στον σημερινό γρήγορο κόσμο, πολλοί γονείς αισθάνονται πιεσμένοι να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους θα διαπρέψουν σε κάθε τομέα, από τις ακαδημαϊκές σπουδές μέχρι τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Ως αποτέλεσμα, μπορεί ακούσια να αναλάβουν ή να καθοδηγήσουν εργασίες που τα παιδιά θα μπορούσαν να χειριστούν μόνα τους. Αυτό το στυλ «γονέων-ελικοπτέρων» μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα ενός παιδιού να σκέφτεται κριτικά ή να λύνει προβλήματα ανεξάρτητα.
Αγνοώντας ορισμένες καταστάσεις -όπως το παράπονο ενός παιδιού για πλήξη ή μια διαφωνία μεταξύ αδελφών- οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να βρουν λύσεις μόνα τους. Είτε αυτό σημαίνει να βρουν τρόπο να διασκεδάσουν τα ίδια είτε να μάθουν πώς να διαπραγματεύονται με τους άλλους, αυτές οι στιγμές διδάσκουν βασικές δεξιότητες ζωής που δεν μπορούν να αναπτυχθούν αν ένας γονιός είναι πάντα εκεί για να διορθώσει τα πράγματα.
5. Προώθηση της υπευθυνότητας
Η συνεχής γονεϊκή εμπλοκή σε κάθε πτυχή της ζωής ενός παιδιού μπορεί να αποδυναμώσει τα εσωτερικά κίνητρα. Όταν οι γονείς πιέζουν τα παιδιά να ολοκληρώνουν εργασίες ή να αναλαμβάνουν ευθύνες, το παιδί μπορεί να καταλήξει να βασίζεται σε εξωτερικά κίνητρα αντί να αναπτύξει την αυτοκίνηση.
Η αγνόηση ορισμένων συμπεριφορών, όπως η αναβλητικότητα ή η ξεχασιά, και η αφήγηση των φυσικών συνεπειών να εξελιχθούν, μπορεί να ενισχύσει την υπευθυνότητα. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί ξεχνάει επανειλημμένα τα μαθήματά του, επιτρέποντάς του να αντιμετωπίσει τις συνέπειες στο σχολείο διδάσκει ένα πολύ πιο μόνιμο μάθημα από το να του το υπενθυμίζει επανειλημμένα ή να επεμβαίνει για να το διορθώσει. Η δυσφορία αυτών των συνεπειών συχνά οδηγεί σε καλύτερες συνήθειες χωρίς συνεχή γονική παρότρυνση.
6. Δημιουργώντας χώρο για ανάπτυξη
Τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, χρειάζονται χώρο για να αναπτυχθούν, να κάνουν λάθη και να καταλάβουν πράγματα. Όταν οι γονείς κάνουν ένα βήμα πίσω και αγνοούν τις μικρές αναποδιές, τα παιδιά είναι ελεύθερα να εξερευνήσουν τον κόσμο τους, να χτίσουν ανθεκτικότητα και να αποκτήσουν μια αίσθηση αυτονομίας. Η υπερβολική εμπλοκή μπορεί να καταπνίξει αυτή τη φυσική διαδικασία ανάπτυξης, οδηγώντας σε εξάρτηση και έλλειψη εμπιστοσύνης στις δικές τους ικανότητες.
Τα παιδιά στα οποία δίνεται η ελευθερία να περιηγηθούν στον κόσμο τους -ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πέσουν και να ξανασηκωθούν- τείνουν να είναι πιο ανθεκτικά. Μαθαίνουν ότι είναι ικανά να διαχειρίζονται τα σκαμπανεβάσματα της ζωής, μια κρίσιμη δεξιότητα για την προσωπική ανάπτυξη. Απλούστερα, κάποιες φορές, το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει ένας γονιός είναι απλά να κάνει ένα βήμα πίσω και να αφήσει το παιδί του να μάθει πώς να ευημερεί με τους δικούς του τρόπους.
