Εφηβοι και διατροφικές διαταραχές

Είναι γεγονός ότι στην πορεία της ζωής μας έχουμε συναντήσει άτομα και ιδίως εφήβους -στο άμεσο ή έμμεσο περιβάλλον μας- που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές. Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι η ψυχογενής ανορεξία, η ψυχογενής βουλιμία και τα επεισόδια υπερφαγίας.
Συμπτώματα της ψυχογενούς ανορεξίας είναι η αφαγία, η υπερβολική σωματική άσκηση, η χρήση καθαρτικών και διουρητικών κ.ά. Και είναι αλήθεια ότι σε μεγάλο ποσοστό η έντονα αρνητική αντίληψη για τη σωματική τους εικόνα αποτελεί και το βασικό εναρκτήριο κίνητρο αυτών των διαταραχών. Η θεωρία λέει ότι οι ομάδες υψηλής επικινδυνότητας είναι κυρίως τα νεαρά κορίτσια που δέχονται ισχυρές κοινωνικές επιρροές (μοντέλα, ηθοποιοί, αθλητές) που ταυτίζουν την επιτυχία, την ομορφιά και τον πολιτισμό με τη λεπτή σιλουέτα.
Για αρκετούς νέους εφήβους, όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Ενα ικανό ποσοστό, σύμφωνα με τις έρευνες, υποστηρίζει ότι η διατροφική διαταραχή τους δεν ήταν συνυφασμένη με το υπερβολικό τους βάρος. Τώρα παρακολουθούν πρόγραμμα απεξάρτησης και  φαίνεται ότι οι περισσότεροι δεν είχαν αρνητική αυτοεικόνα και απολάμβαναν το σώμα τους προ της διαταραχής. Φυσικά, όμως, όσο συνέχιζαν να χάνουν βάρος αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα με την εμφάνισή τους. Αυτό που είναι κοινό στους εφήβους αυτούς είναι η έλλειψη ελέγχου στη ζωή τους, κάτι το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να καταφύγουν, είτε αντιδραστικά, στη διατροφική διαταραχή, είτε ως μέσο επίλυσης των προβλημάτων τους και της χαοτικής τους κατάστασης. Ετσι, αρκετοί νέοι άνθρωποι που πάσχουν από νευρική ανορεξία ή και από βουλιμία υποφέρουν από κάποια απώλεια, τραύμα ή από άλλους στρεσογόνους παράγοντες στη ζωή τους, που επιφέρουν επιπρόσθετη έλλειψη ελέγχου και στους ίδιους αλλά και στα συναισθήματά τους. Θεωρούν ότι μπορούν να επαναφέρουν τον έλεγχο στη ζωή τους μέσα από ακραίες δίαιτες και αυστηρούς περιορισμούς γύρω από το φαγητό.  Ελέγχουν το καθετί που τρώνε και τελικά το σχήμα και το μέγεθος του σώματός τους. Ετσι, μέσα από αυτό τον ανθυγιεινό αμυντικό μηχανισμό η διατροφική διαταραχή τούς αποφορτίζει, υπενθυμίζοντάς τους ότι είναι το μοναδικό πράγμα στη ζωή τους στο οποίο μπορούν να ασκούν τον απόλυτο έλεγχο.
Η ανάρρωση από τις διατροφικές διαταραχές στους εφήβους είναι μία πολύ περίπλοκη διαδικασία. Απαιτεί αυτοέλεγχο και αυτοπεποίθηση. Και θα πρέπει να ερευνηθούν σε βάθος οι σκοποί που εξυπηρετούν τη διαταραχή, και τι είδους ανακούφιση απολαμβάνουν όταν εμπλέκονται σε τέτοιου είδους ακραίες συμπεριφορές, άκρως επικίνδυνες, που και τις γνωρίζουν και τις μισούν αλλά και δεν μπορούν να τις αποφύγουν.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς
Η νευρική ανορεξία χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με συνδυασμό θεραπειών όπως η διατροφική συμβουλευτική, η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (που προβάλλει υγιείς διατροφικές στάσεις, στρατηγικές για να ανατρέψει τις αρνητικές σκέψεις για το άτομο) και η φαρμακοθεραπεία.

■ Ακούστε με ανοιχτό -και όχι επικριτικό- μυαλό το παιδί σας, ακόμα και όταν αδυνατείτε να καταλάβετε πώς νιώθει. Εάν δεν είναι έτοιμο να σας εμπιστευτεί τα θέματά του, μην το πιέσετε. Κάνετε υπομονή, γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι είστε παρόντες και πρόθυμοι όταν αποφασίσει να μιλήσει.
■ Να είστε υποστηρικτικοί, όσο και αν δεν καταλαβαίνετε τι περνάει, όσο δύσκολη και αν είναι η θεραπεία του και προ πάντων μην το κάνετε να νιώθει ενοχικά γι' αυτά που περνάει ή το πώς αισθάνεται. Πολλές, ιδίως, κοπέλες φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια από τους γονείς τους γιατί θεωρούν ότι αποτελούν βάρος στο σπίτι τους και στους δικούς τους.
■ Μην αρνηθείτε, επίσης, την οικογενειακή θεραπεία. Είναι το δυσκολότερο αλλά και το χρησιμότερο μέρος της πορείας προς την αποκατάσταση. Σας δίνεται η ευκαιρία να συζητήσετε οικογενειακά θέματα παρουσία ενός ειδικού και να βρείτε τρόπους να βοηθήσετε, γιατί η επικοινωνία μεταξύ σας είναι απαραίτητη και πολλά εξαρτώνται από αυτήν.
■ Να είστε ευθείς και άμεσοι. Είναι σημαντικό να επιδείξετε ειλικρίνεια εάν προσέξατε κάτι και ανησυχείτε. Επιμείνετε να δει το παιδί έναν γιατρό και να κάνει έναν ιατρικό έλεγχο (check up).

■ Να δείχνετε ανοχή ακόμα και εάν δεν το παραδέχεται ότι αγωνίζεται με τη διαταραχή και καλό είναι να προτείνετε την επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχοθεραπευτή.
■ Μάθετε να δικαιολογείτε τις αντιδράσεις του.
■ Οι έφηβοι μπορεί να δρουν αμυντικά γιατί κάνουν τεράστιες προσπάθειες να το κρύψουν ή δεν θέλουν να δεχτούν ότι αποτελεί πρόβλημα.
■ Θυμηθείτε ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι ασθένειες που συνδέονται με άρνηση και μυστικότητα.
■ Τέλος, μην ξεχνάτε ότι στο Διαδίκτυο υπάρχουν τώρα και στα ελληνικά ιστότοποι όπου μπορείτε να βρείτε χρήσιμη πληροφόρηση και κατεύθυνση όσον αφορά στο θέμα.