Το παιδί μου αντιγράφει στις εξετάσεις. Τι να κάνω;

Τα περισσότερα παιδιά κάποια στιγμή στη μαθητική τους ζωή -ιδίως την περίοδο των εξετάσεων- χρησιμοποιούν «σκονάκι», αντιγράφουν από βιβλία, από συμμαθητές τους ή επινοούν κάποια άλλη μέθοδο για να κλέψουν. Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο αυτό έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχει ερευνηθεί, αλλά στην Αμερική, σύμφωνα με εκτενή έρευνα της Ακαδημίας Εντιμότητας, πάνω από το 70% των μαθητών γυμνασίου και λυκείου παραδέχτηκε ότι αντέγραφε στις εξετάσεις, ενώ το 60% ότι κατέφευγε σε λογοκλοπία.

Παράλληλα, έρευνα το 2010 -σε 30.000 μαθητές- του Josephon Institute of Ethics αποκάλυψε ότι όχι μόνο το 75% των μαθητών γυμνασίου - λυκείου έκλεβε στις εξετάσεις, αλλά και ότι ο ένας στους τρεις μαθητές χρησιμοποιούσε το Διαδίκτυο για να αντιγράφει εργασίες.

 Η έρευνα αναδεικνύει ότι η κατάσταση είναι παρόμοια και στις ανώτερες και ανώτατες σχολές. Αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές συνδέονται στα μετέπειτα χρόνια της ενήλικης ζωής με ανέντιμες συνήθειες και τακτικές. Επομένως, δρουν βλαπτικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα αλλά και της μετέπειτα ζωής του παιδιού.

Ποια παιδιά αντιγράφουν

Σύμφωνα με έρευνες ψυχολόγων, υπάρχουν τρεις γενικοί τύποι μαθητών που κάνουν απάτες.

■ Τα παιδιά που δεν έχουν προσαρμοστεί επαρκώς και συνήθως αντιγράφουν κατ’ εξακολούθηση. Οσο περισσότερο υφαρπάζουν τις εργασίες των άλλων, τόσο εθίζονται και το απολαμβάνουν. 

■ Το αποτέλεσμα είναι να αποκτούν μια διαστρεβλωμένη οπτική του σωστού και του λάθους.

■ Τα παιδιά που αδυνατούν να κατανοήσουν την ουσία, το γιατί δηλαδή πρέπει να περατώσουν έγκαιρα την εργασία που τους έχει αναθέσει ένας καθηγητής τους.

■ Τα παιδιά που υπερεκτιμούν τους εαυτούς τους και επιδεικνύουν αναίδεια και περιφρόνηση στους συμβατικούς κοινωνικούς κανόνες θεωρούν δεδομένη την καλή βαθμολογία έστω και εάν προέρχεται από προϊόν υποκλοπής. Δεν έχουν κανέναν ηθικό ενδοιασμό να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε μέσο για να επιτύχουν καλές σχολικές επιδόσεις.

Γιατί αντιγράφουν

Από μικρή ηλικία τα περισσότερα παιδιά κατανοούν τον αδυσώπητο ανταγωνισμό που δεν αφήνει περιθώρια επιβίωσης στους αδύναμους. Μαθαίνουν από το περιβάλλον τους ότι στη ζωή πρέπει να επιτυγχάνουν με κάθε τρόπο - θεμιτό ή αθέμιτο. Στις σύγχρονες κοινωνίες παίρνουν σιωπηλά ένα τρομακτικό μήνυμα: ότι η απάτη -όταν κατορθώνεις και τη χρησιμοποιείς ως τακτική και δεν σε αποκαλύπτουν- είναι ένας θεμιτός τρόπος να αποκτάς αυτά που επιθυμείς στη ζωή σου και, κυρίως, χωρίς κόπο.

Αρκετά παιδιά καταφεύγουν στην αντιγραφή καθώς αυξάνεται η πίεση για ακαδημαϊκή επιτυχία. Οταν το σχολείο είναι επικεντρωμένο στη βαθμοθηρία και όχι στη διαδικασία της απόκτησης γνώσεων, της μάθησης, η διάθεση να χρησιμοποιείς δόλο είναι αυξημένη. Σε συνδυασμό μάλιστα με τη νέα τεχνολογία που είναι ευρέως διαδεδομένη (π.χ. τα «έξυπνα» τηλέφωνα) η απάτη γίνεται γρήγορα και ανώδυνα.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Κυρίως παραμείνετε ψύχραιμοι, αλλά μην αγνοείτε το γεγονός. Το σχολείο αντιμετωπίζει ένα τέτοιο συμβάν με μηδενισμό του γραπτού, επανάληψη του διαγωνίσματος ή και αποβολή του ίδιου του παιδιού από το σχολείο.

■ Τα παιδιά μικρής ηλικίας επαναλαμβάνουν συμπεριφορές λόγω των οποίων αποσπούν την προσοχή. Προτιμούν τον έπαινο και τη θετική προσοχή από την αρνητική προσοχή ή από το να μη λαμβάνουν καθόλου προσοχή. Εξηγήστε τους πόσο σημαντική είναι η αλήθεια και η ειλικρίνεια και ότι αυτοί που λένε την αλήθεια κερδίζουν τον σεβασμό των άλλων. Ακόμα και όταν το παιδί αντιγράφει από τον διπλανό του στο δημοτικό, ακόμα και όταν «όλοι το κάνουν», είναι σημαντικό ως γονείς αλλά και ως εκπαιδευτικοί να το σταματήσετε. Και μάλιστα νωρίς. Οι αξίες τις τιμιότητας, της ακεραιότητας και του ήθους δεν διδάσκονται ξαφνικά σε έναν έφηβο, αλλά είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που ξεκινά από τη μικρή ηλικία και μέσα από την καθημερινότητα. 

■ Εσείς ως γονείς εκφράστε του την απογοήτευσή σας, αλλά μιλήστε του γι’ αυτό θέτοντας ερωτήσεις όπως: «Πότε αισθάνεσαι καλύτερα για το άριστα που πήρες; Οταν το κατέκτησες με την αξία σου ή όταν αντέγραψες από τον διπλανό σου;». Μιλήστε του για την έννοια της τιμιότητας. Για τα «σκονάκια». Γιατί το κάνουν τα παιδιά; Είναι λάθος;

■ Επιβάλλετε συνέπειες και κυρώσεις για το ψέμα. Η διδασκαλία της ειλικρίνειας και της αξιοπιστίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το παιδί βλέπει συνεχώς γύρω του πράξεις ανειλικρίνειας και ανεντιμότητας.

■ Αν εμφανίζει σχολική υποεπίδοση και καταφεύγει στην αντιγραφή, συνεργαστείτε με τον εκπαιδευτικό του και βοηθήστε το να αναπτύξει σωστές δεξιότητες στη μελέτη και στην οργάνωση του χρόνου του. Χρειάζεται ένα ήσυχο περιβάλλον μελέτης για να μη διασπάται η προσοχή του. Επίσης, ένα ημερήσιο / εβδομαδιαίο / μηνιαίο οργανόγραμμα για τις εργασίες που θα πρέπει να φέρει σε πέρας. Οταν ο χρόνος για μελέτη είναι ανεπαρκής, ίσως θα πρέπει να περιορίσει κάποιες εξωσχολικές δραστηριότητες. Μήπως το πιέζετε υπερβολικά για «πρωτιές» στο σχολείο και οι προσδοκίες σας το καταπιέζουν; Βοηθήστε το να εκτιμήσει τη διαδικασία της μάθησης και όχι τον βαθμό που είναι το αποτέλεσμα.

Τέλος, και το πιο σημαντικό: δώστε εσείς το καλό παράδειγμα. Δείξτε έμπρακτα τη μηδενική ανοχή σας σε κάθε είδους απάτη στην καθημερινότητά σας και υποστηρίξτε με τις πράξεις σας την αξία της ειλικρίνειας.

Της Χαράς Καραμήτσου 
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.) 
charakaramitsou@ath.forthnet.gr