Πρώτη μέρα στο σχολείο

Η στιγμή που το παιδί ξεκινάει το σχολείο είναι ο πρώτος συναισθηματικός απογαλακτισμός από τη μητέρα και το πρώτο βήμα αυτονόμησης από την οικογένεια. Eνα δύσκολο αλλά και φυσιολογικό βήμα τόσο για το ίδιο όσο και για τους γονείς του.

Οι αντιδράσεις του παιδιού είναι ποικίλες. Μπορεί να κλαίει, να γίνειται επιθετικό, να δυσκολεύεται στον ύπνο, να παρουσιάζει διατροφικά προβλήματα, αλλά και να παλινδρομεί σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας. Την ίδια στιγμή, η εκ των προτέρων γονική αγωνία-ενοχές για το «πώς θα τα πάει το παιδί» είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες άγχους που δυσκολεύουν την προσαρμογή του στη νέα πραγματικότητα. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία εξερευνούν τον κόσμο αποκωδικοποιώντας και αφομοιώνοντας σε μεγάλο βαθμό τα συναισθήματα των γονιών τους. Το άγχος τους, λοιπόν, για το σχολείο «προετοιμάζει» το παιδί για κάτι που προμηνύεται δύσκολο και απειλητικό.

Περιορίζοντας τις ανησυχίες σας

Πριν από τις συζητήσεις και τα ενθαρρυντικά λόγια που θα ειπωθούν είναι χρήσιμο να κάνετε μια ανασκόπηση των συναισθημάτων σας σε σχέση με το σχολείο. Αναρωτηθείτε: Πόσο ανησυχείτε για το πώς θα τα πάει το παιδί σας; Ποιοι θα το φροντίσουν; Πόσες δυσκολίες διακρίνετε που μπορεί να το εμποδίσουν; Κατά πόσο οι ανησυχίες αυτές έχουν να κάνουν με το παιδί και κατά πόσο με τα δικά σας βιώματα, τους δικούς σας γονείς και τα δικά σας προβλήματα στο σχολείο; Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να μην εξαφανίσει τις ανησυχίες σας, αλλά τουλάχιστον μπορεί να σας βοηθήσει να τις θέσετε υπό έλεγχο.

Η στοιχειώδης εμπιστοσύνη

Το παιδί σας μπορεί να σας μοιάζει σε πολλά, αλλά στην ουσία είναι ένας άλλος άνθρωπος, με διαφορετική προσωπικότητα, που θα συναντήσει τις δικές του δυσκολίες και θα αναπτύξει τους δικούς του τρόπους αντιμετώπισής τους. Θα χρειαστεί σίγουρα τη στήριξή σας, αλλά οπωσδήποτε όχι όπως νομίζετε εσείς. Για καλό ξεκίνημα και καλή συνέχεια στο σχολείο η βασικότερη προϋπόθεση είναι οι προηγούμενες εμπειρίες αποχωρισμού του από εσάς και το σπίτι του, η ανάλογη προετοιμασία του μέσα από μια επίσκεψη στον καινούριο χώρο όπου θα περνά αρκετές ώρες από την καθημερινότητά του, αλλά και η προηγούμενη εξοικείωσή του με παιδικά βιβλία που εξηγούν με διασκεδαστικό τρόπο την πρώτη εμπειρία στο σχολείο. Μην ξεχνάτε τη στοιχειώδη εμπιστοσύνη που θα πρέπει να έχετε στο παιδί και τα ανοιχτά αυτιά από πλευράς σας για να ακούτε τις δικές του δυσκολίες, αν και όταν προκύψουν, βάζοντας στην άκρη τον απόηχο των δικών σας φόβων.

Οι τρεις άξονες της επιτυχίας

Για να βοηθήσετε το παιδί σας να εξοικειωθεί με το καινούριο περιβάλλον του προσέξτε τα εξής:

■ Η προσαρμογή στο σχολείο απαιτεί πρόγραμμα, χρόνο και υπομονή.
Αν μέχρι τώρα δεν υπήρχε, με την έναρξη του σχολείου χρειάζεται να μπει και στο σπίτι ένα πρόγραμμα για τα παιδιά. Το πρωινό ξύπνημα, οι ώρες μελέτης, ξεκούρασης-παιχνιδιού, τηλεόρασης-υπολογιστή και οπωσδήποτε ο ύπνος πρέπει να τηρούνται με αρκετή συνέπεια και, αν χρειαστεί, αυστηρότητα. Παρατηρήστε λίγο τους ρυθμούς του παιδιού και σε συνεννόηση με τον δάσκαλο καθορίστε πόση ώρα πρέπει να αφιερώνει στη μελέτη. Παιδιά του νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού δεν νοείται να ασχολούνται ατέλειωτες ώρες με τα μαθήματα, να έχουν τηλεόραση ή υπολογιστή στο δωμάτιό τους ή να πηγαίνουν για ύπνο στις 11 και στις 12!

■ Κρατήστε μια στάση που να αποτρέπει τη δημιουργία «μετώπων».
Η σχέση που θα δημιουργήσει το παιδί με τον εκπαιδευτικό του είναι πρωταρχικής σημασίας για να έχει καλή προσαρμογή στο σχολείο. Γι’ αυτό τηρήστε ουδέτερη (προσοχή, όχι αδιάφορη!) στάση. Αν έχετε αντιρρήσεις με τις τακτικές του δασκάλου, είναι προτιμότερο να συγκρατηθείτε για να διαπιστώσετε αν είναι πράγματι τόσο απαράδεκτες (και σε αυτή την περίπτωση να αναζητήσετε τον ίδιο και να συζητήσετε μαζί) παρά να δείχνετε στο παιδί τη δυσαρέσκεια ή, ακόμη χειρότερα, την αντιπάθειά σας για τον εκπαιδευτικό της τάξης του. Αντιστρόφως ισχύει ότι δεν βοηθάει το παιδί να «ξεπετάτε» κάθε του παράπονο με ένα «κάτι θα έκανες κι εσύ!». Προσπαθήστε αρχικά να το ακούσετε χωρίς να πρέπει να πάρετε θέση ή να δώσετε λύση. Είναι αξιοθαύμαστο το πόσο μπορεί να καταλαγιάσει ένα παράπονο επειδή κάποιος κάθισε απλώς και το άκουσε!

■ Το σχολείο είναι πρωτίστως υπόθεση του παιδιού και γι’ αυτό πρέπει να το βοηθήσετε να αναπτύξει αυτονομία.

■ Οσο εύκολο ή βολικό κι αν είναι, δεν βοηθάτε το παιδί φτιάχνοντάς του την τσάντα, τηλεφωνώντας καθημερινά για να σας πουν τα μαθήματα επειδή δεν πρόσεχε ή λύνοντάς του τις ασκήσεις. Γίνεται ανεύθυνο και οκνηρό. Και οι καιροί είναι δύσκολοι.

■ Τέλος -και το πιο σημαντικό-, μην ξεχνάτε να το επαινείτε και στις επιτυχίες αλλά και στις αποτυχίες του. Υπενθυμίστε του ξανά και ξανά με λόγο και πράξη ότι στο σχολείο δεν πάει για να τα κάνει όλα τέλεια, αλλά για να μάθει πράγματα που δεν ξέρει. Να μάθει να πέφτει για να μπορεί να σηκώνεται. Να κερδίζει, αλλά και να χάνει με αξιοπρέπεια. Είναι όλα αναγκαία μαθήματα ζωής. Βοηθήστε λοιπόν τώρα που είναι αρχή. Καλή χρονιά σε όλους!

Της Χαράς Καραμήτσου 
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.) 
charakaramitsou@ath.forthnet.gr