80 χρόνια συμπληρώνονται από τότε που η Αθήνα έγινε το επίκεντρο μιας αιματηρής εμφύλιας σύγκρουσης με τις μάχες, που διήρκεσαν περίπου έναν μήνα, να μένουν στην ιστορία ως τα Δεκεμβριανά.
Στο δεύτερο επεισόδιο της ιστορικής σειράς από το protothema.gr, ο δημοσιογράφος Παντελής Καψής συζητά για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις με τον ιστορικό Νίκο Μαραντζίδη ο οποίος είναι ένας από τους πιο έγκυρους ακαδημαϊκούς για τον Εμφύλιο, με πλούσιο συγγραφικό έργο.
Οι συγκρούσεις έφεραν αντιμέτωπες τις κυβερνητικές δυνάμεις και τους Βρετανούς με τον ΕΛΑΣ, υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ.
Η αφορμή δόθηκε στις 3 Δεκεμβρίου, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ κατά διαδηλωτών στο Σύνταγμα, σκοτώνοντας αρκετούς. Ωστόσο, η χώρα βρισκόταν ήδη σε πορεία προς την εμφύλια σύγκρουση. Οι μάχες ήταν έντονες και αμφίρροπες, με την επικράτηση του ΕΛΑΣ να φαίνεται για κάποιες ημέρες αναπόφευκτη. Η κατάσταση όμως άλλαξε δραματικά με την άφιξη ισχυρών βρετανικών ενισχύσεων. Η αποφασιστικότητα του Τσόρτσιλ να διασφαλίσει την ένταξη της Ελλάδας στο δυτικό στρατόπεδο έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Σε επικοινωνία του με τον στρατηγό Σκόμπι, δεν δίστασε να δώσει εντολή στον βρετανικό στρατό να ενεργήσει σαν να βρισκόταν σε εχθρική, κατεχόμενη πόλη. Άλλωστε, η συμφωνία των ποσοστών με τον Στάλιν του είχε εξασφαλίσει πλήρη ελευθερία κινήσεων.
Πολλά έχουν γραφτεί για τη στρατηγική του ΚΚΕ, ιδιαίτερα για την απόφασή του να αποσύρει τους υπουργούς του ΕΑΜ από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας λίγες ημέρες πριν ξεσπάσουν οι συγκρούσεις, με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Επί χρόνια επικρατούσε η θεωρία της προβοκάτσιας, με τον Ηλία Ηλιού να την αποκαλεί "πεπονόφλουδα". Σήμερα, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η ηγεσία της αριστεράς έλαβε συνειδητά την απόφαση για σύγκρουση. Παρότι τα αίτια παραμένουν θέμα συζήτησης, οι επιπτώσεις είναι αδιαμφισβήτητες.
Η συμφωνία της Βάρκιζας, που τερμάτισε τις συγκρούσεις και προέβλεπε τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, αποδείχθηκε ανεπαρκής. Δεν επιτεύχθηκε πραγματική συμφιλίωση, και έναν χρόνο αργότερα ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος διήρκεσε μέχρι το 1949. Τα Δεκεμβριανά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις δύο πλευρές, καθυστέρησαν την απονομή δικαιοσύνης για τους δωσίλογους και άφησαν ανοιχτούς, αιματηρούς λογαριασμούς.
Δείτε το τρίτο επεισόδιο της σειράς το πρωί της Πέμπτης 5 Δεκεμβρίου.
