Η τελευταία μεγάλη μάχη των Δεκεμβριανών - και από τις πλέον φονικές - ήταν εκείνη του Γηροκομείου, το τριήμερο μεταξύ 2 και 4 Ιανουαρίου του 1944.
Οι κυβερνητικές δυνάμεις, με την στήριξη των αλεξιπτωτιστών και των τεθωρακισμένων της βρετανικής δύναμης επικράτησαν στο τέλος απέναντι στο σκληροτράχηλο 9ο σύνταγμα του ΕΛΑΣ.
Την επόμενη ημέρα οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ εγκατέλειψαν την Αθήνα κινούμενες βόρεια και στις 7 Ιανουαρίου αποχώρησαν και από τον Πειραιά. Τα Δεκεμβριανά είχαν πρακτικά τελειώσει στις 11 Ιανουαρίου, όταν υπογράφηκε η εκεχειρία μεταξύ του ΕΛΑΣ και του επικεφαλής των βρετανικών δυνάμεων Ρόναλντ Σκόμπι.
Έναν μήνα αργότερα, είχε έλθει η ώρα για τη συμφωνία της Βάρκιζας: με ένα περιτύλιγμα απρόσκοπτης πολιτικής δράσης ,μία δέσμευση για ελεύθερο δημοψήφισμα για το μέλλο της βασιλείας και όρους για την καταδίωξη των δωσίλογων- που δεν τηρήθηκαν σε καμία περίπτωση - όριζε τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ.
Είχε προηγηθεί - το τρίτο δεκαήμερο του Δεκέμβρη του '44 - η φρικιαστική απόφαση του ΕΛΑΣ για μαζικές συλλήψεις «δωσίλογων» στις περιοχές που έλεγχε το ΚΚΕ - με στόχο να τους ανταλλάξουν με αιχμαλώτους αντάρτες, καθώς οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν ήδη προχωρήσει σε μαζικές συλλήψεις εαμιτών.
Καθώς εκείνοι που είχαν συνεργαστεί με τους Γερμανούς είχαν εγκαταλείψει τις συνοικίες που έλεγχε ο ΕΛΑΣ, έφτασαν να συλλαμβάνουν (και μετά την ήττα τους, να εκτελούν σε αρκετές περιπτώσεις) ανθρώπους που δεν είχαν την παραμικρή σχέση με τους κατακτητές.
Η επιστροφή του ηγέτη του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, τον Μάιο του 1945, άλλαξε την τακτική του ΚΚΕ, που προσανατολίστηκε στην υλοποίηση της συμφωνίας της Βάρκιζας, αλλά όχι και την φορά των πραγμάτων:η επίθεση μίας ομάδας ανταρτών στον Σταθμό Χωροφυλακής του Λιτοχώρου, την 30η Μαρτίου του 1946, παραμονή των εκλογών από τις οποίες απείχε το ΚΚΕ, ήταν απλώς το φυτίλι που άναψε την φωτιά του Εμφυλίου....
Δείτε το 4ο επεισόδιο της σειράς με τον δημοσιογράφο Παντελή Καψή να συζητά με τον ιστορικό Νίκο Μαραντζίδη ο οποίος είναι ένας από τους πιο έγκυρους ακαδημαϊκούς για τον Εμφύλιο, με πλούσιο συγγραφικό έργο:
