Η κρίση με την Τουρκία οδήγησε την κυβέρνηση να συνειδητοποιήσει την ανάγκη για άμεση ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, ώστε να πολλαπλασιαστεί η αποτρεπτική δύναμη κυρίως του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας. «Οπου χρειάζεται να κάνουμε τις στοχευμένες εκείνες επενδύσεις που δυστυχώς η γεωπολιτική μας θέση επιβάλλει, αν αυτό σημαίνει κάποιες μικρές παραπάνω θυσίες από τον ελληνικό λαό, να συμφωνήσουμε όλοι μαζί ότι αυτές τις θυσίες πρέπει να τις αναλάβουμε για να μπορέσουμε επιτέλους να θωρακίσουμε τις Ενοπλες Δυνάμεις μας», τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της Βουλής, προαναγγέλλοντας τη διάθεση σημαντικών κονδυλίων για την αύξηση της διαθεσιμότητας των υπαρχόντων οπλικών συστημάτων παράλληλα με την αγορά νέων όπλων όπως οι φρεγάτες αλλά και γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη Rafale.
Αντιλαμβανόμενος ότι η κυβέρνηση οφείλει «να χρηματοδοτεί το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων, ειδικά σε περιόδους όπως αυτές που διανύουμε», ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι έτοιμος να ανακοινώσει τη διάθεση κονδυλίων μέχρι και 10 δισ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό για αγορά όπλων. Τα ποσά αυτά θα διατεθούν για αμυντικούς εξοπλισμούς τα επόμενα χρόνια. Από το σύνολο των 10 δισ. ευρώ, κονδύλια ύψους 1-1,5 δισ. αναμένεται να εκταμιευτούν μέσα στους επόμενους μήνες για αγορά βλημάτων, τορπιλών, ανταλλακτικών, ελικοπτέρων και άλλων υλικών άμεσης προτεραιότητας.
Σε πρώτη προτεραιότητα έχει αναδειχθεί η απόκτηση ανταλλακτικών για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα των γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών Mirage, η αγορά ανταλλακτικών για τα ελικόπτερα του Στρατού και του Ναυτικού και η προμήθεια σύγχρονων τορπιλών για τα γερμανικά υποβρύχια τύπου 214 («Παπανικολής»).
Τις τελευταίες εβδομάδες τα «μαύρα πλοία» του Πολεμικού Ναυτικού επιβεβαίωσαν την ανωτερότητά τους έναντι των τουρκικών υποβρυχίων. Με δεδομένο ότι το κυριότερο ζητούμενο στον υποβρύχιο πόλεμο είναι η αφάνεια, να καταφέρεις δηλαδή να μην εντοπιστείς και να βρεθείς σε χρόνο και τόπο ώστε να προσβάλεις τον αντίπαλο χωρίς να σε έχει αντιληφθεί, οι αποκαλούμενοι «σιωπηλοί κυνηγοί» του Πολεμικού Ναυτικού -ιδίως τα νεότερης τεχνολογίας υποβρύχια τύπου «Παπανικολής»- αποδείχθηκαν ανεντόπιστα. Ωστόσο, αν χρειαστεί να μετουσιώσουν την ανωτερότητά τους σε επιτυχίες, δηλαδή βυθισμένους εχθρικούς στόχους, τα υποβρύχια τύπου 214, αλλά και τα αξιόπιστα τύπου 209 χρειάζονται ισχυρές τορπίλες. Μπορεί οι υπάρχουσες τορπίλες του Πολεμικού Ναυτικού να θεωρούνται αποτελεσματικές, όμως η ανανέωσή τους θεωρείται κατεπείγουσα ώστε η κυριαρχία των ελληνικών υποβρυχίων να λάβει αδιαμφισβήτητο χαρακτήρα. Το πρόγραμμα που βρίσκεται σε τελική φάση προβλέπει τη διάθεση 300 εκατ. ευρώ για την αγορά περίπου 33 σύγχρονων τορπιλών, μάλλον από τη Γερμανία. Η απόφαση των Τούρκων να αποκτήσουν έξι γερμανικά υποβρύχια τύπου 214, όμοια με τα ελληνικά τύπου «Παπανικολής» που τόσο δυσφημίστηκαν στο παρελθόν σαν υποβρύχια που... γέρνουν, δείχνει πόσο εύκολο είναι να ανατραπούν οι ισορροπίες όταν αντίπαλός σου είναι η αναθεωρητική Τουρκία. Ενα ερώτημα βαρύνουσας σημασίας είναι πώς είναι δυνατόν σε αυτή τη συγκυρία η γερμανική κυβέρνηση να συνεχίζει κανονικά το πρόγραμμα πώλησης των υποβρυχίων τύπου 214 στους Τούρκους.
Πλοία και αεροσκάφη
Πριν από περίπου δύο μήνες το πρόγραμμα απόκτησης δύο καινούριων γαλλικών φρεγατών τύπου Belh@rra (ή FDI) φάνηκε ότι οδηγήθηκε σε ναυάγιο, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους για την αγορά τους, αφού απαιτούνταν κονδύλια περίπου 3,4 δισ. ευρώ. Κατά τη διάρκεια της παρούσας ελληνοτουρκικής κρίσης, οι διαπραγματεύσεις αναθερμάνθηκαν. «Τώρα η τιμή για τις δύο φρεγάτες είναι κάτω από 2 δισ.», αποκαλύπτει πηγή από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και προσθέτει: «Δεν θα αποφασίσουμε χωρίς να διαπραγματευτούμε, αλλά αυτοί που μας στήριξαν είναι οι Γάλλοι. Τους ζητήσαμε πλοία, έφεραν πλοία. Ζητήσαμε μαχητικά αεροσκάφη, έφεραν αεροσκάφη».
«Οι γαλλικές φρεγάτες έχουν νόημα για να χτίσεις μια ισχυρή συμμαχία», εξηγεί διπλωματικός παράγοντας σημειώνοντας ότι τα προβλήματα και τα όποια κενά διαπιστώνονται στον αμυντικό σχεδιασμό είναι φλέγοντα και απαιτούνται άμεσες λύσεις. «Σε ένα ναυτικό κράτος είναι επιβεβλημένο να ξεκινήσει πρόγραμμα ναυπήγησης και αγοράς φρεγατών, αλλά όπου κι αν παραγγείλεις καινούρια πλοία δεν θα τα έχεις παραλάβει πριν από το 2024», αναφέρει ιστορικό στέλεχος και θέτει το κρίσιμο ερώτημα γιατί την τελευταία 10ετία εγκαταλείφθηκε το σχέδιο ενίσχυσης της δύναμης του Πολεμικού Ναυτικού παρά το γεγονός ότι από το 2009, επί υπουργίας Βαγγέλη Μεϊμαράκη, υπήρχαν εξασφαλισμένα χρήματα γα να ξεκινήσει πρόγραμμα φρεγατών. «Δεν υπάρχουν ευθύνες για τον αφοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων;» αναρωτιέται και αναλύοντας τον συλλογισμό του λέει ότι το ερώτημα δεν αφορά μόνο πολιτικά πρόσωπα, διατελέσαντες πρωθυπουργούς και υπουργούς Εθνικής Αμυνας, αλλά και τους ανώτατους στρατιωτικούς που βρίσκονταν σε θέσεις ευθύνης και δεν πίεσαν για τη διατήρηση της ναυτικής ισχύος.
Η έκπληξη αφορά τη συζήτηση που έχει ήδη ξεκινήσει και αφορά την απόκτηση γαλλικών μαχητικών αεροσκαφών τύπου Rafale. Είναι αεροσκάφη ίδιου τύπου με αυτά που πριν από λίγες ημέρες απογειώθηκαν από την Πάφο της Κύπρου, όπου μετασταθμεύουν, και προσγειώθηκαν στο Καστέλι οπλισμένα με πυραύλους μακρού πλήγματος τύπου Scalp και συμμετείχαν στην ελληνογαλλική αεροναυτική άσκηση ανάμεσα στην Κρήτη και το Καστελόριζο. Στις συζητήσεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου με τη Γαλλίδα ομόλογό του Φλοράνς Παρλί έχουν τεθεί διάφορα σενάρια, όπως αυτό της αγοράς 10 μαχητικών Rafale με παραχώρηση από τη Γαλλική Δημοκρατία ακόμη οκτώ αεροσκαφών ιδίου τύπου ώστε να δημιουργηθεί μία πλήρης πολεμική μοίρα. Οι πληροφορίες ότι Αθήνα και Παρίσι έχουν ήδη συντάξει προσύμφωνο για την αγορά των μαχητικών αεροσκαφών δεν επαληθεύονται, αν και επιβεβαιώνεται το ότι οι συζητήσεις ανάμεσα στο ελληνικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας και τη γαλλική DGA (Διεύθυνση Εξοπλισμών) προχωρούν.
Ψηλά στις προτεραιότητες του υπουργείου Εθνικής Αμυνας είναι και ο εκσυγχρονισμός των γερμανικών φρεγατών τύπου MEKO. Από το Πολεμικό Ναυτικό διεκδικούν την άμεση υλοποίηση του προγράμματος ώστε να ενισχυθεί η δύναμη κρούσης του στόλου. Ωστόσο και αυτό το πρόγραμμα δεν είναι plug and play, αφού για την αναβάθμιση των φρεγατών «Υδρα» (αποκτήθηκε το 1992), «Σπέτσαι» (εντάχθηκε στον στόλο το 1996), «Ψαρά» (μπήκε σε υπηρεσία το 1998) και «Σαλαμίς» (αποκτήθηκε το 1998) θα χρειαστεί τουλάχιστον διετής περίοδος εργασιών.
Τα λάθη
Μετά τα δύο Ενιαία Μεσοπρόθεσμα Προγράμματα Αμυντικών Εξοπλισμών (ΕΜΠΑΕ) που ακολούθησαν την κρίση στα Ιμια, πρακτικά δεν έγινε καμία άλλη εξοπλιστική προμήθεια. Εξαίρεση αποτελεί η αγορά των 30 αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 52plus από την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Την τελευταία πενταετία, αποφασίστηκαν μόνο το πρόγραμμα αναβάθμισης 85 F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας στην έκδοση Viper, εκτιμώμενου προϋπολογισμού περίπου 2 δισ. δολαρίων -πρόγραμμα που καλά-καλά δεν έχει ξεκινήσει-, και το αμφιλεγόμενο πρόγραμμα αναβάθμισης αεροσκαφών P-3B, για τα οποία έχουν ήδη καταβληθεί 500 εκατ. δολάρια, αλλά τα εκσυγχρονισμένα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας δεν έχουν ακόμη παραδοθεί παρά τη σημαντική καθυστέρηση σε σχέση με τις συμβατικές υποχρεώσεις... Περιέργως, αντί να διαθέσει το μισό δισ. που είχε εξασφαλιστεί από το υστέρημα των Ελλήνων για τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛ. επέλεξε να... αναβαθμίσει τρία υπέργηρα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας.
Το πρόγραμμα βελτίωσης των ικανοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων αναμένεται να φτάσει στα 10 δισ., με το 1-1,5 δισ. να εκταμιεύεται άμεσα, ίσως και εντός του έτους. «Το βασικό μας κριτήριο είναι να μην ξεφύγει το έλλειμμα πάνω από το 10%, όμως η κρίση που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός και η ελαστικοποίηση των όρων της Ε.Ε. είναι μια ευκαιρία, αφού δεν θα υπάρξει δημοσιονομικός έλεγχος», σημειώνει κυβερνητικό στέλεχος. Το ερώτημα είναι αν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εθνικής Αμυνας έχουν προετοιμάσει το έδαφος για άμεση υλοποίηση των απολύτως απαραίτητων εξοπλιστικών προγραμμάτων ή θα υπάρξουν διαδικαστικές καθυστερήσεις που θα σπρώξουν τις προμήθειες στον Ιανουάριο του 2021...
Στήριξη πιλότων
Την Τετάρτη στη Βουλή, ο πρωθυπουργός ήταν αποκαλυπτικός: «Κάνουμε πολύ σημαντικές κινήσεις ως κυβέρνηση για να διορθώσουμε το μαύρο χάλι στο οποίο, δυστυχώς, είχαν βρεθεί οι αμυντικές μας βιομηχανίες. Και προχωράμε με γρήγορες κινήσεις και σε συμπράξεις και με ιδιωτικοποιήσεις εκεί όπου χρειάζεται για να μπορέσουμε να ενισχύσουμε συνολικά και την εγχώρια αμυντική μας βιομηχανία», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης και επισήμανε ότι πρέπει «να μπορέσουμε να προσλάβουμε προσωπικό, να μπορέσουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στους πιλότους μας να υποστηρίζονται τα αεροπλάνα τα οποία πετάνε αυτή τη στιγμή με τεράστια προσπάθεια και δυστυχώς πολύ συχνά σε μια κατάσταση που δεν είχαν υπογραφεί ακόμα όλες οι συμφωνίες για τη μελλοντική τους υποστήριξη».