«Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα καλεί τον Ελληνικό Λαό να οργανωθεί στις τάξεις του», έλεγε ανάμεσα σε πολλά άλλα η διακήρυξη του πρώτου αριστερού κόμματος της χώρας.
Η 3η του Σεπτέμβρη είναι η ημερομηνία ορόσημο σε κάθε ΠΑΣΟΚικό ημερολόγιο. Είναι η ημέρα ιδρύσεως, εκείνη η ιστορική διακήρυξη από τον Ανδρέα Παπανδρέου, που άνοιξε μια νέα πόρτα στην πολιτική της χώρας, ύστερα από ταραγμένες εποχές κοινωνικής ασφυξίας και αγανάκτησης. Οι πρώτοι που αγκάλιασαν το κίνημα ήταν οι θυμωμένοι νέοι, ενώ οι μεγαλύτεροι ήταν πιο σκεπτικοί μπροστά στο νέο κόμμα.
Η πτώση της Χούντας στις 24 Ιουλίου 1974, βρήκε τον Ανδρέα Παπανδρέου, εξόριστο στον Καναδά. Στις αρχές Αυγούστου ο Ανδρέας παίρνει την απόφαση να έρθει στην Ελλάδα και να ηγηθεί κόμματος. Στις 6 Αυγούστου συγκαλεί στο Βίντερτουρ της Ελβετίας για πρώτη και τελευταία φορά το εθνικό συμβούλιο του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ), μιας αντιστασιακής οργάνωσης, που είχε ιδρύσει κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και διακήρυττε όχι μόνο την πτώση της χούντας, αλλά και «την αποδέσμευση της χώρας από την ξένη εξάρτηση» και «την πραγματοποίηση ριζικών αλλαγών, με τελικό στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας»
Σε εκείνη την ασταθή πολιτική ατμόσφαιρα ο γιος του «Γέρου της Δημοκρατίας» αρνήθηκε να κληρονομήσει την Ένωση Κέντρου και ξεκίνησε ένα νέο ριζοσπαστικό κίνημα που προέτασσε το αίτημα του σοσιαλισμού. Το εγχείρημα του βρήκε αντιστάσεις από το περιβάλλον του, καθώς κανείς δεν φανταζόταν ότι ακόμα και 46 χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ αποτελεί μια βαριά κληρονομιά στην πολιτική της χώρας.
H τελική επεξεργασία της διακήρυξης έγινε το μεσημέρι της 2ας Σεπτεμβρίου 1974 στην τραπεζαρία του σπιτιού του Ανδρέα Παπανδρέου στο Καστρί. Οι εισηγήσεις ήταν πολλές για το όνομα. Κάποιοι έκαναν λόγο για Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και άλλοι πρότειναν Εργατικό Κόμμα. Ορισμένοι υποστήριξαν την πρόταση Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα για την Αναγέννηση της Ελλάδας (ΠΑΣΟΚΑΕ). Αλλά υπήρξαν αντιρρήσεις καθώς κάποια στελέχη εξέφρασαν την άποψη ότι η λέξη «Αναγέννηση» παραπέμπει στη χούντα.
Τελικά, η πρώτη δήλωση του λογότυπου του ΠαΣοΚ στον Άρειο Πάγο ανέφερε «Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κόμμα». Ο Παπανδρέου θα ζητήσει να τροποποιηθεί σε «Κίνημα» δύο ημέρες αργότερα, με διορθωτική δήλωση. Τις πρώτες ημέρες το νέο κόμμα θα αναφέρεται στις εφημερίδες ως ΠΣΚ.
Το μεσημέρι της 3ης Σεπτεμβρίου στο Kings Palace, παρουσία 150 ατόμων, που αποτέλεσαν τον ιδρυτικό του πυρήνα, ο Ανδρέας Παπανδρέου εμφανίστηκε καθυστερημένος στην αίθουσα της εκδήλωσης, φορώντας άσπρο πουκάμισο και φαρδιά δερμάτινη ζώνη. Διάβασε ολόκληρη τη «διακήρυξη αρχών» και στη συνέχεια τη μοίρασε στους παριστάμενους δημοσιογράφους, τυπωμένη σ’ ένα μικρό πράσινο βιβλιαράκι. Η ανταπόκριση του Τύπου της εποχής, δυσαρέστησε τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Κλείσιμο
Το κεντρικό σύνθημα που αναφέρεται στη διακήρυξη και καθορίζει τις αρχές του νέου κόμματος, ήταν το τετράπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία - Λαϊκή Κυριαρχία - Κοινωνική Απελευθέρωση – Δημοκρατία». Ένα μανιφέστο που δεν κρύβει τον πόνο για την Κύπρο, την οργή του στο ΝΑΤΟ αλλά και τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και τη δικαιοσύνη που ζητούν για την επταετή χούντα στη χώρα.
Τα χρόνια της απόλυτης δόξας του ΠΑΣΟΚ, δεν άργησαν. Το 1981, το ΠΑΣΟΚ γίνεται η πρώτη αριστερή κυβέρνηση της χώρας. Αφήνει μια βαριά κληρονομιά στον τόπο, όμως τη δεκαετία του 2010, η εποχή της οικονομικής κρίσης, το βρίσκει λαβωμένο. Οι εκλογές το έφεραν αντιμέτωπο με μια άνευ προηγούμενου απαξίωση. Ίσως το μόνο κόμμα που πλήρωσε τόσο ακριβά την οικονομική κρίση.
46 χρόνια μετά, το ΠΑΣΟΚ αποτελεί μια συνιστώσα του Κινήματος Αλλαγής. Ο πυρήνας του κόμματος, που σήμερα είναι τρίτο κόμμα στη βουλή. Ηγείται γυναίκα, η Φώφη Γεννηματά, με πλούσια πολιτική κληρονομιά στην πλάτη της.
Η φετινή 3η Σεπτεμβρίου είναι πολύ διαφορετική. Εν μέσω μιας πανδημίας, όπου ολόκληρος ο πλανήτης είναι αντιμέτωπος με έναν αόρατο εχθρό. Η δημόσια Υγεία, αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη πρόκληση, πιο αναγκαία από ποτέ.
Η σημερινή επέτειος της Τρικούπη, είναι αφιερωμένη στο ΕΣΥ, το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο ίσως έργο του ΠΑΣΟΚ στη χώρα.
Το απόγευμα, στο Ζάππειο, η Φώφη Γεννηματά, θα μιλήσει σε περίπου 50 καλεσμένους, ανάμεσα στους οποίους θα είναι σημαντικές προσωπικότητες του κόμματος. Θα παρουσιάσει την πρόταση για την ενίσχυση της Υγείας. Αφιερωμένη στους ανθρώπους που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης, οι άνθρωποι που κινδυνεύουν περισσότερο εν μέσω της β, δηλαδή στους ιατρούς και νοσηλευτές. Όπως αναφέρουν πληροφορίες του protothema.gr θα παρουσιαστεί ένα βίντεο-ντοκιμαντέρ ολιγόλεπτο που θα δείχνει την ιστορία του ΕΣΥ με έμφαση την δεκαετία του '80.
Τα μέτρα θα τηρηθούν στον απόλυτο βαθμό με τους προσκεκλημένους να φορούν όλοι μάσκες. Η διάρκεια της εκδήλωσης είναι προγραμματισμένη να μην διαρκέσει περισσότερο από μια ώρα με την ομιλία της Φώφης Γεννηματά.
Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, χαιρετισμό θα απευθύνουν, χωρίς όμως φυσική παρουσία, τα ιδρυτικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο Κώστας Λαλιώτης. Χαιρετίζουν επίσης, ο πρώην πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου αλλά και ο άνθρωπος που οραματίστηκε το ΕΣΥ και έκανε πράξη ο αείμνηστος Γεννηματάς, Παρασκευάς Αυγερινός.
