Στο σημείο βρασμού φτάνει η τουρκική προκλητικότητα, με την Αγκυρα να επιχειρεί καθημερινά να δημιουργήσει ένα νέο ζήτημα ώστε να δικαιολογήσει την κλιμακούμενη επιθετικότητά της σε βάρος της Αθήνας.
Το ερώτημα που απασχολεί τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τους στενούς του συμβούλους, που είναι επιφορτισμένοι με τον χειρισμό των εθνικών θεμάτων, και τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας είναι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Θα κινηθεί οριακά μέχρι τα ελληνικά χωρικά ύδατα; Θα κόβει βόλτες από τα 7,5 μέχρι τα 6 ναυτικά μίλια; Θα προσπαθήσει να εισβάλει δυτικά του 28ου μεσημβρινού, σε περιοχή οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ;», κωδικοποιεί τα ερωτήματα έμπειρος στρατιωτικός. Ή μήπως η Αγκυρα ετοιμάζει μια πρόκληση μεγάλου μεγέθους για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, συνδυαστικά και με την επομένη που οι γείτονες γιορτάζουν τη δημιουργία της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον Μουσταφά Κεμάλ το 1923;
Και σε αυτή την περίπτωση, ποιο θα μπορούσε να είναι το τουρκικό σχέδιο; Σεισμικές έρευνες από το «Oruc Reis» συνοδεία στολίσκου τουρκικών πολεμικών πλοίων στα 6 ναυτικά μίλια από το Καστελόριζο ή κάτι άλλο; Πόσο πιθανό, για παράδειγμα, θα ήταν η Αγκυρα να υλοποιήσει τις απειλές του Τούρκου αντιπροέδρου Φουάτ Οκτάικαι του υπουργού Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ για έρευνες στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης; Θα μπορούσε να τολμήσει το τουρκικό καθεστώς να αποπειραθεί την πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών δυτικά του 28ου μεσημβρινού, σε μια περιοχή που η Ελλάδα έχει οριοθετήσει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη σε συμφωνία με την Αίγυπτο;
«Ο Ερντογάν φτάνει σε ένα σημείο που ακόμη και το πλαίσιο της προκλητικότητας εξαντλείται. Θα αναστείλει την επιθετικότητά του ή μήπως σχεδιάζει κάτι ακόμη χειρότερο;» επισημαίνει κορυφαίος υπουργός της ελληνικής κυβέρνησης με τον οποίο συνομίλησε το «ΘΕΜΑ» λίγα 24ωρα πριν τη νέα NAVTEX με την οποία ανακοίνωσε την συνέχιση των εργασιών μέχρι τα μεσάνυχτα της Τετάρτης 4 Νοεμβρίου σε μια περιοχή που εκτείνεται στο νοτιοδυτικό όριο της ζώνης που κινούνταν τις προηγούμενες ημέρες ο τουρκικός στολίσκος.
«Μονόδρομος» η απάντηση
Το ίδιο πρόσωπο τοποθετείται με απόλυτη σαφήνεια στο ερώτημα τι θα μπορούσε να συμβεί αν οι Τούρκοι δώσουν εντολή στα ερευνητικά και τα πολεμικά τους πλοία να διενεργήσουν σεισμικές εργασίες στα νότια της Κρήτης. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους Τούρκους χωρίς να απαντήσουμε αν δοκιμάσουν να κάνουν έρευνες δυτικά του 28ου μεσημβρινού, σε μια περιοχή κοντά στην Κρήτη», είναι η ξεκάθαρη απάντηση του κορυφαίου υπουργού.
Στο ερώτημα αν η Ελλάδα θα μπορούσε να φτάσει στα όρια ενός θερμού επεισοδίου ή ακόμα και της σύρραξης με την Τουρκία στην περίπτωση που ο Ερντογάν συνεχίσει να τεστάρει τα όρια και τις αντοχές της ελληνικής κυβέρνησης, απόστρατος αξιωματικός με εμπειρία στον χειρισμό κρίσιμων υποθέσεων απαντά ότι με τα σημερινά δεδομένα «δεν υπάρχει περίπτωση συνεννόησης με την Τουρκία». Ο ανώτατος Ελληνας στρατιωτικός γνωρίζει τις διεθνείς ισορροπίες και κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στο στράτευμα είχε συνομιλίες με το απαράτ της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας. «Ο Ερντογάν θα ήθελε να κάνει ένα επεισόδιο και να πάει παρακάτω. Εχει εμπλέξει τις τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις του σε τέσσερις πολέμους οι οποίοι δεν έχουν αποτελέσματα και η δημοτικότητά του ανεβαίνει», εξηγεί και επισημαίνει: «Μην ποντάρετε ποτέ στο ενδεχόμενο ότι η Τουρκία θα αναστείλει τη δράση της εξαιτίας της χαώδους κατάστασης στην οικονομία της».
Ο συνομιλητής μας διακινδυνεύει την πρόβλεψη ότι η κατάσταση στα Ελληνοτουρκικά δεν θα αποκλιμακωθεί εύκολα. «Δεν βλέπω να βελτιώνονται τα πράγματα», σημειώνει αναδεικνύοντας τη βαρύνουσα σημασία για εθνική συνεννόηση και ομοψυχία. «Να μείνουμε σταθεροί όπως ο βράχος στη θάλασσα, ακόμη και το μεγαλύτερο καράβι είναι αναγκασμένο να τον αποφύγει», παροτρύνει τους έχοντες την ευθύνη για τη λήψη των αποφάσεων.
Μορατόριουμ ζητεί το ΝΑΤΟ
Στο πλαίσιο της συνόδου των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε με τηλεδιάσκεψη την Πέμπτη και την Παρασκευή που μας πέρασαν, ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας πρότεινε στην Ελλάδα και την Τουρκία αμοιβαία αναστολή στρατιωτικών ασκήσεων σε περίοδο εθνικών και θρησκευτικών εορτών, παροτρύνοντας την Αγκυρα να αποφύγει τη συνέχιση των σεισμικών ερευνών από το «Oruc Reis».
Η προτροπή του Γενς Στόλτενμπεργκ αποκαλύπτει την αγωνία που υπάρχει στην κορυφή του ΝΑΤΟ για το ενδεχόμενο το διήμερο της 28ης και 29ης Οκτωβρίου να χρησιμοποιηθεί ως αφορμή από την τουρκική πλευρά για κλιμάκωση της σοβούσας κρίσης.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος υπογράμμισε ότι όσο η τουρκική πλευρά συνεχίζει τις προκλητικές της ενέργειες και τις σεισμικές έρευνες από το «Oruc Reis» «δεν πρόκειται να υπάρξουν συζητήσεις». Από πηγές του ΓΕΕΘΑ, ωστόσο, αναφέρεται ότι για την επόμενη εβδομάδα δεν έχουν προγραμματιστεί κύριες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, δηλαδή βολές και ασκήσεις, από στρατιωτικές μονάδες των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, διαρροή που ενισχύει τη δήλωση Στόλτενμπεργκ για ακύρωση των στρατιωτικών γυμνασίων από Ελλάδα και Τουρκία την εβδομάδα μέχρι την 1η Νοεμβρίου.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ επισκέπτεται την Αθήνα σήμερα, Δευτέρα. Σε μια κρίσιμη συγκυρία για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας αναμένεται να έχει συνομιλίες με τον Ελληνα ομόλογό του Νίκο Δένδια και τον πρωθυπουργό ΚυριάκοΜητσοτάκη. Η τοποθέτηση του Σεργκέι Λαβρόφ για την τουρκική επιθετικότητα αναμένεται με ενδιαφέρον. Παρότι η Ρωσία δεν έχει λόγο να αποτρέψει την επιδείνωση των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία, δεδομένου ότι μια πιθανή κρίση στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και οι κλυδωνισμοί στο εσωτερικό της Συμμαχίας θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα της Μόσχας, η Αθήνα έχει ανάγκη από την ισχυρή στήριξη της ρωσικής πλευράς, ακόμη και σε επίπεδο προφορικών διακηρύξεων.
Η έναρξη σεισμικών ερευνών με απόφαση του Ερντογάν τέσσερις ημέρες αφού ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλουείχε υποσχεθεί στον Νίκο Δένδια την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών απέδειξε ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας της Αθήνας με την Αγκυρα δεν λειτουργούν αποτελεσματικά. Η κόκκινη τηλεφωνική γραμμή μεταξύ του Ιμπραχίμ Καλίν, εκπροσώπου του προέδρου της Τουρκίας, και της Ελένης Σουρανή, διευθύντριας του διπλωματικού γραφείου του Κυριάκου Μητσοτάκη, δεν φαίνεται να φέρνει αποτελέσματα. Υπό αυτό το πρίσμα δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η ελληνική πλευρά να ζητήσει από τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών να μεταφέρει κάποιο μήνυμα από την Αθήνα στην Αγκυρα.
Ο παράγοντας S-400
Κάνοντας ακόμη ένα βήμα που θα μπορούσε να διευρύνει το ρήγμα στις σχέσεις της Αγκυρας με την Ουάσινγκτον, ο Ερντογάν ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι ο τουρκικός στρατός έκανε δοκιμαστική βολή με το ρωσικό αντιαεροπορικό πυραυλικό σύστημα S-400 στις 16 του μήνα στη Σινώπη. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ευρωπαίοι γνώριζαν από την πρώτη στιγμή ότι οι Τούρκοι έκαναν βολή με το S-400. Οι επιτελείς του Joint Analysis Centre του ΝΑΤΟ στο Μόουλσγουορθ της Βρετανίας καταγράφουν λεπτό προς λεπτό κάθε στρατιωτική δραστηριότητα, από εκτόξευση πυραύλων μέχρι κίνηση πολεμικών πλοίων. Το σύστημα παρακολούθησης του ΝΑΤΟ γνώριζε σε πραγματικό χρόνο για τις δοκιμαστικές βολές από το S-400 της Τουρκίας. Δοκιμάζοντας τα όρια αντοχής των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Ερντογάν ενδεχομένως τεστάρει τη διάθεση και την ικανότητα της Ουάσινγκτον να μπλοκάρει τους σχεδιασμούς του. Σε μια προεκλογική περίοδο για τον αμερικανικό παράγοντα, η λεπτομέρεια αυτή μπορεί να είναι κομβικής σημασίας. Ιδίως εάν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπικές προβλέψεις και ο Τζο Μπάιντεν επικρατήσει του Ντόναλντ Τραμπ, ο Ερντογάν μπορεί να θεωρήσει ότι έχει χρονικό περιθώριο έως την ορκωμοσία του νέου προέδρου στις 20 Ιανουαρίου του 2021 να ξετυλίξει την προβοκατόρικη τακτική του.