Ο Μητσοτάκης στη Λιβύη με σκοπό να ακυρωθεί το τουρκολιβυκό μνημόνιο
Η νέα σελίδα στις σχέσεις Ελλάδας-Λιβύης πρέπει να γραφτεί στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, το μήνυμα της Αθήνας - Επαναλειτουργεί η ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη - Υψηλές επαφές Μητσοτάκη-Δένδια στην πρωτεύουσα της Λιβύης
Μάκης Πολλάτος
Οι πιο πολλοί Έλληνες θυμήθηκαν την Λιβύη, ένα από τα οκτώ κράτη με τα οποία συνορεύει η χώρα τον Νοέμβριο του 2019, όταν ο τότε μεταβατικός πρωθυπουργός της κυβέρνησης της Τρίπολης Φαγιέγ αλ Σαράζ, μεσούσης της εμφύλιας σύρραξης, υπέγραψε με τονΤαγίπ Ερντογάντο παράνομο μνημόνιο με το οποίο Άγκυρα και Τρίπολη διένειμαν μεταξύ τους τις θαλάσσιες ζώνες νότια της Κρήτης παραγνωρίζοντας την... ασήμαντη «λεπτομέρεια» ότι η Λιβύη δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία!
Η πρόκληση της τότε κυβέρνησης της Τρίπολης προκάλεσε κρίση στις σχέσεις με την Ελλάδα που χαρακτήρισε τον πρέσβη της Λιβύης στην Αθήνα ανεπιθύμητο και προχώρησε στην απέλασή του. Το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο ήταν ο καταλύτης για να κινηθεί η ελληνική διπλωματία προς άλλες γειτονικές χώρες ώστε να διασφαλίσει τα κυριαρχικά δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες στο Ιόνιο και την Ανατολική Μεσόγειο. Ως αποτέλεσμα προέκυψε η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία και η συμφωνία μερικής οριοθέτησης με την Αίγυπτο.
Δεκαεπτά μήνες μετά την αθλιότητα του τότε πρωθυπουργού της Τρίπολης Σαράζ, στη Λιβύη έχει σχηματιστεί μια άλλη μεταβατική κυβέρνηση. Η Αθήνα επιχειρεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την γειτονική χώρα, γνωρίζοντας ότι είναι από δύσκολο έως απίθανο να αποφασιστεί σε αυτή την χρονική φάση το «σκίσιμο» του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Κλείσιμο
Ωστόσο, με την σημερινή επίσκεψή του στην Τρίπολη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια θα στείλουν το μήνυμα ότι η νέα σελίδα στις σχέσεις των δύο χωρών πρέπει να γραφτεί στη βάση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και της καλής πίστης.
«Είναι σημαντικό για τη Λιβύη, στη νέα αυτή εποχή, να απαλλαγεί από βαρίδια που την τραβούν προς τα κάτω, όπως η παρουσία ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων στο έδαφός της αλλά και από κείμενα που είναι ανυπόστατα» τόνισε η κυβερνητική εκπρόσωπος αναφερόμενη στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και στους 10.000 Τούρκους μισθοφόρους που έχει στείλει ο Ερντογάν στη Λιβύη.
Ο πρωθυπουργόςΚυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας αναμένεται να φτάσουν στη Λιβύη περίπου στις 14:30 ώρα Ελλάδος. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συναντηθεί λίγη ώρα μετά με τον πρωθυπουργό της μεταβατικής κυβέρνησης εθνικής ενότητας της Λιβύης Αμντούλ Χαμίντ Ντμπεϊντά και τον επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου Μοχάμεντ αλ Μένφι, παλαιό γνώριμο της Ελλάδας αφού ήταν ο πρέσβης της Λιβύης στην Αθήνα μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019. Παραλλήλως, ο Νίκος Δένδιας θα συζητήσει με τον ομόλογό του Νάτζλα αλ Μανγκούς.
Τα πράγματα βεβαίως δεν είναι ρόδινα ούτε και οι σχέσεις των δύο χωρών μπορούν να αποκατασταθούν με ένα απλό κλικ. Οι μεταβατικοί θεσμοί είναι σχεδόν αδύνατο να λάβουν μεγάλες αποφάσεις και στην Αθήνα γνωρίζουν ότι στην παρούσα φάση η απαίτηση για διαγραφή της παράνομης συμφωνίας Ερντογάν-Σαράζ με την οποία η Λιβύη και η Τουρκία μοιράζονται θαλάσσιες ζώνες που η Ελλάδα έχει νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα φαντάζει σαν ένα απίθανο ενδεχόμενο.
Η προσπάθεια που θα καταβάλλουν ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Νίκο Δένδια είναι να πείσουν τους Λίβυους συνομιλητές τους να μην προχωρήσουν σε κινήσεις για την ενεργοποίηση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Δηλαδή, η Αθήνα θα ζητήσει από την Τρίπολη να μην προχωρήσει σε αποφάσεις που θα εκληφθούν σαν έμπρακτη κίνηση ενεργοποίησης των προβλέψεων του παράνομου μνημονίου για τις θαλάσσιες ζώνες. Η επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης, σε πρώτη φάση, είναι τα πράγματα να μην επιδεινωθούν και παραλλήλως να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση του ελληνολιβυκού διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών από το σημείο που είχαν διακοπεί το 2010. «Η Ελλάδα δεν έπρεπε να χάσει μια ιστορική ευκαιρία, όπως συνέβη στο παρελθόν με τη Λιβύη, όταν για ποσοστό 3,7 % επί της συνολικής έκτασης δεν οριοθετήθηκαν οι θαλάσσιες ζώνες με τη συγκεκριμένη χώρα» είχε αποκαλύψει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στο ΘΕΜΑ τον Ιούνιο του 2020.
Μέχρι σήμερα, σχεδόν 17 μήνες μετά την συνομολόγηση του μνημονίου Ερντογάν-Σαράζ, η Λιβύη δεν έχει προσπαθήσει να υλοποιήσει τις προβλέψεις της παράνομης συμφωνίας, κατά συνέπεια ακόμη δεν έχουν εγκριθεί από την Τρίπολη τα αιτήματα που έχουν κατατεθεί στη Λιβυκή Εταιρεία Πετρελαίων από την τουρκική κρατική TPAO για παραχώρηση αδειών πραγματοποίησης ερευνών για εντοπισμό υδρογονανθράκων σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας νότια από την Κρήτη.
Ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει ότι η τουρκική παρουσία στη Λιβύη δεν μπορεί να σταματήσει από την μια ημέρα στην άλλη. Η Άγκυρα διατηρεί δύναμη περίπου 10.000 μισθοφόρων στα εδάφη της τεράστιας σε έκταση γειτονικής χώρας, φιλοδοξώντας να μετατρέψει σε προτεκτοράτο τη χώρα που μέχρι πριν από μια δεκαετία ήλεγχαν οι άνθρωποι του Μουαμάρ Καντάφι.
Σκοπός της επίσκεψης Μητσοτάκη-Δένδια στην Λιβύη είναι να αρχίσει η αποκατάσταση των διμερών σχέσεων να ενισχυθεί η διμερής συνεργασία στην ενέργεια, τις κατασκευές και την ασφάλεια και να αρχίσουν να ξαναμπαίνουν τα πράγματα σε μια σειρά σε πολιτικό, διπλωματικό και επιχειρηματικό επίπεδο.
Παρ’ ότι διατηρεί καλές σχέσεις με την Άγκυρα και την Μουσουλμανική Αδελφότητα, ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης έχει στείλει μηνύματα ότι θέλει συνεργασία και αποκατάσταση των σχέσεων με την Ελλάδα. Και από την Αθήνα άλλωστε περνά ο δρόμος της αποκατάστασης των σχέσεων της Λιβύης με την ΕΕ, παρά το γεγονός ότι η Γερμανία με την Γαλλία και την Ιταλία έχουν πάρει προβάδισμα για την διαμόρφωση των όρων του διαλόγου με την Τρίπολη. Στο παρελθόν, οι ελληνολιβυκές σχέσεις ήταν εδραιωμένες όχι μόνο στην εκπαίδευση αξιωματικών των λιβυκών ενόπλων δυνάμεων και τη συνεργασία στον ναυτιλιακό τομέα, αλλά και σε μια σειρά από πεδία όπως ο νοσοκομειακός τομέας και οι κατασκευές.
Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Νίκου Δένδια στη Λιβύη θα σηματοδοτήσει την επαναλειτουργία της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη έπειτα από επτά χρόνια, παράλληλα με την ανακοίνωση του ανοίγματος γενικού προξενείου στην Βεγγάζη, πάγιο αίτημα των πολιτικών λιβυκών δυνάμεων που διαφωνούν με την τουρκική διείσδυση στη Λιβύη.
