Στις 15:00 χθες το μεσημέρι, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έβγαινε από το Μέγαρο Βαχντετίν στην ασιατική μεριά της Κωνσταντινούπολης, μετά από δύο ώρες που διήρκεσε το γεύμα του με τον Ταγίπ Ερντογάν. Στο κατώφλι, ο Τούρκος πρόεδρος τον κατευόδωσε με ευχές για τη σύζυγό του, ενώ και ο κ. Μητσοτάκης, πριν μπει στο αυτοκίνητό του έδωσε στον κ. Ερντογάν ευχές για τη σύζυγο και τα παιδιά του. Διπλωματική ευγένεια, θα μπορούσε να πει κανείς. Κι όμως, το κλίμα ήταν ουσιωδώς διαφορετικό σε σχέση με τα πρώτα αμήχανα τετ-α-τετ των δύο ανδρών το 2019, σε Νέα Υόρκη και Λονδίνο, αλλά και την πρώτη τους συνάντηση τον Ιούνιο του 2021 στο ΝΑΤΟ μετά το καλοκαίρι που έφερε τις δύο χώρες στα πρόθυρα σύγκρουσης.
Και αν κάτι προκύπτει και από τις δύο πλευρές μετά τη χθεσινή συζήτηση των δύο ηγετών είναι η αμφίπλευρη βούληση οι επόμενοι μήνες να μην χαρακτηριστούν από ένταση. Τα «ήρεμα νερά», όπως λεγόταν και τα προηγούμενα χρόνια, ήταν το ζητούμενο και φαίνεται πως είναι η στόχευση. Μια σειρά οιωνών κατατείνουν σε αυτό το συμπέρασμα. Οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν τα είπαν στην αρχή χαλαρά, κοιτώντας τον Βόσπορο και στη συνέχεια έκαναν small talk στο τραπέζι, μπροστά στις κάμερες. Παράλληλα, ο κ. Ερντογάν δεν ζήτησε την παρουσία του κ. Καλίν στο πλευρό του, με αποτέλεσμα οι δύο άνδρες να τα πούνε απλώς με έναν μεταφραστή στο δωμάτιο. Εν συνεχεία, οι διαρροές και από τις δύο πλευρές ήταν σχεδόν ταυτόσημες, με κοινή συνισταμένη την ανάγκη να κατέβουν οι τόνοι και να προχωρήσουν οι διμερείς σχέσεις επί των όσων οι δύο χώρες μπορούν να βρουν κοινό τόπο.
Θεμέλιο για πιο ήσυχες μέρες
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ήταν και η λέξη που επέλεξε ο κ. Μητσοτάκηςνα χρησιμοποιήσει για τη συνάντηση κατά τη συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη στο Σισμανόγλειο Μέγαρο μετά το γεύμα με τον κ. Ερντογάν. Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε για μια συνάντηση «θεμέλιο» για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων και για πιο ήσυχες μέρες στην περιοχή μας.
Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι δεν εξετέθησαν οι διαφορές των δύο πλευρών στη δίωρη κουβέντα ή ότι αυτομάτως λύθηκαν τα πάντα. Όπως το θέτει στο protothema.gr πηγή με άμεση γνώση της συνομιλίας, οι δύο ηγέτες ξεκίνησαν από τα περιφερειακά, για να φτάσουν στα διμερή, όπου ο καθένας είπε τις θέσεις του. Αυτό σημαίνει ότι ο κ. Ερντογάν μίλησε και για το καθεστώς των νησιών και για το μεταναστευτικό, ενώ ο κ. Μητσοτάκης απάντησε με τα τεκμηριωμένα ελληνικά επιχειρήματα επί της τουρκικής επιχειρηματολογίας. Οι τόνοι, όμως, δεν ανέβηκαν, η συζήτηση δεν «κλώτσησε», όπως αναφέρει η ίδια πηγή, αλλά συνεχίστηκε με ρυθμό πινγκ-πονγκ. Και στο τέλος, συμφωνώντας ότι διαφωνούν, οι δύο άνδρες συνομολόγησαν μια σειρά ελληνοτουρκικών επαφών τους επόμενους, εφόσον τα πράγματα είναι καλύτερα.
Η αρχή θα γίνει από τη συνάντηση για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης σε στρατιωτικό επίπεδο που θα γίνει τον Απρίλιο στην Άγκυρα, πράγμα για το οποίο έδωσε το «πράσινο φως» ο κ. Μητσοτάκης, καθώς τα ΜΟΕ εκκρεμούσαν από τον Νοέμβριο. Ακόμα, υπάρχει περίπτωση το καλοκαίρι να διοργανωθεί στην Ελλάδα Διάσκεψη των Χωρών της Νοτιανατολικής Ευρώπης και σε αυτή να προσκληθεί και η Τουρκία. Και, τέλος, αν όλα κυλήσουν ομαλά, το φθινόπωρο θα γίνει στην Ελλάδα το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που εκκρεμεί εδώ και χρόνια, με τη συμμετοχή πλειάδας υπουργών, υπό την ηγεσία Μητσοτάκη-Ερντογάν. Παράλληλα, βεβαίως, θα τρέχει και η λεγόμενη «θετική ατζέντα», με αιχμή θέματα χαμηλής πολιτικής, αλλά και το διμερές εμπόριο που μπορεί να ανέλθει σε τζίρους δισεκατομμυρίων ευρώ.
Όπως είναι φυσικό, αιτία της ραγδαίας αλλαγής κλίματος είναι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που δημιουργεί ένα εντελώς νέο περιβάλλον και δημιουργεί την ανάγκη για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στη ΝΑ Μεσόγειο. Στο ίδιο πακέτο περιλαμβάνονται και τα ενεργειακά που συζητήθηκαν, μεν, αλλά όχι εκτενώς, σύμφωνα με πληροφορίες. Για τα παραπάνω ενδιαφέρονται και άλλοι παίκτες, του ΝΑΤΟ προεξάρχοντος, καθώς οι δύο χώρες είναι μέλη της Συμμαχίας και κανείς δεν θέλει αναταραχή και σε άλλη περιοχή αυτή τη στιγμή, πολλώ δε στη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Ο κ. Ερντογάν, παράλληλα, είναι σε διαδικασία επαναπροσέγγισης με τη Δύση, έστω και αν δεν κόβει δεσμούς με τη Μόσχα, και αυτό προφανώς σημαίνει την ανάγκη να ανοίξει ξανά δίαυλος με την Αθήνα. Εξ ου και στην κυβέρνηση αναγνώριζαν ότι η συζήτηση που έγινε ήταν σε συμμαχικό πνεύμα.
Το μενού και τα δώρα
Το καλό κλίμα στο Μέγαρο Βαχντετίν, πάντως, ήταν σαφές από την αρχή. Σε μια συνάντηση προσεκτικά σχεδιασμένη από τα διπλωματικά γραφεία των δύο ηγετών, ο κ. Μητσοτάκης έφτασε απολύτως στην ώρα του και έμεινε με τον Τούρκο πρόεδρο ακριβώς όσο είχε προβλεφθεί. Ήταν επίσης η πρώτη συνάντηση που αντηλάγγησαν δώρα: ο κ. Μητσοτάκης δώρισε στον κ. Ερντογάν ένα σκεύος από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και ο Τούρκος πρόεδρος ένα παραδοσιακό κεραμεικό στον κ. Μητσοτάκη.
Με σαλάτα ρόκα, αλατισμένο λαβράκι και πολίτικο χαλβά και χωρίς κρασί στο τραπέζι, οι δύο ηγέτες είχαν την ευκαιρία για μια ειλικρινή, όπως λένε πηγές, κουβέντα. Την ίδια ώρα, σε διπλανό χώρο είχαν δικό τους τετ-α-τετ γεύμα οι δύο διπλωματικοί σύμβουλοι, Ελένη Σουρανή και Ιμπραήμ Καλίν, οι οποίοι δεν έμειναν με τους ηγέτες, όπως στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ πέρυσι το καλοκαίρι. Οι δύο τους τα είπαν επίσης εκτενώς, επισημοποιώντας τη λήξη της…υπηρεσιακής τους σχέσης, η οποία είχε σχηματοποιηθεί σε ένα ιδιότυπο «κόκκινο τηλέφωνο». Η θητεία της κ. Σουρανή λήγει σε μερικές μέρες και ετοιμάζεται να μετακομίσει στη Ρώμη, γι’ αυτό και χθες στην Κωνσταντινούπολη ήρθε και η διάδοχος της, Άννα Μαρία Μπούρα, την οποία η κ. Σουρανή σύστησε στον κ. Καλίν και είχαν μια πρώτη συζήτηση. Από εδώ και πέρα, άλλωστε, συνομιλητής του κ. Καλίν θα είναι η κ. Μπούρα και φαίνεται, εκ των πραγμάτων, ότι η έμπειρη πρέσβης θα έχει… αρκετή δουλειά.