Ερντογάν: Οι τρεις λόγοι που κάνει «κράτει» μέχρι τον Οκτώβριο

Σε «ήρεμα νερά», μέχρι τουλάχιστον τα μέσα του Οκτώβρη, αναμένεται ότι θα κινηθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις καθώς ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δείχνει πως επί του παρόντος επιδιώκει να αποφύγει μια ευθεία αντιπαράθεση με την ελληνοκυπριακή πλευρά, ανακοινώνοντας την περασμένη Τρίτη, από το λιμάνι Τάσουτζου της Μερσίνης, ότι το γεωτρύπανο «Αμπντουλχαμίντ Χαν» θα πραγματοποιήσει την πρώτη του γεώτρηση εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας, στον κόλπο της Αττάλειας. Για τον σκοπό αυτό οι τουρκικές αρχές έχουν δεσμεύσει με σχετική ΝOTAM μια σημαντική σε έκταση θαλάσσια περιοχή, 55 χιλιόμετρα έξω από την Γκαζίπασα, κοντά στην Αττάλεια, στο σημείο όπου βρίσκεται το κοίτασμα Yörükler-1. Η περιοχή έχει δεσμευτεί μέχρι και τις 7 Οκτωβρίου, κάτι το οποίο σημαίνει πως το τουρκικό γεωτρύπανο θα παραμείνει εντός της τουρκικής ΑΟΖ σίγουρα μέχρι τα μέσα του φθινοπώρου.

Το «Αμπντουλχαμίντ Χαν» βρίσκεται ήδη στο συγκεκριμένο σημείο, έχοντας αποπλεύσει από τη Μερσίνη στις 5 το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της φαραωνικής φιέστας που είχε στηθεί από μέρους της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας. Εχοντας ως φόντο το υπερμέγεθες τουρκικό μισοφέγγαρο που ήταν ζωγραφισμένο στο κατακόκκινο κύτος του πλοίου και μία τουρκική σημαία ύψους 12 μέτρων να κρέμεται από τη γέφυρά του, ο Ταγίπ Ερντογάν φρόντισε να αφήσει αρκετές αιχμές κατά της Ελλάδας αλλά και της Κύπρου, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, πως η Τουρκία δεν χρειάζεται «την άδεια κανενός» για να διεξαγάγει εργασίες εξερεύνησης και γεώτρησης στη Μεσόγειο και εντός της δικαιοδοσίας της.

Το «Αμπντουλχαμίντ Χαν», ως πλοίο γεωτρήσεων, αναμένεται ότι από τη στιγμή που θα στήσει το τρυπάνι του σε μια περιοχή χρειάζεται αρκετό χρονικό διάστημα προκειμένου να υλοποιήσει την αποστολή του ώστε εν συνεχεία να μπορέσει να μετακινηθεί σε άλλη τοποθεσία. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος άλλωστε που η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα κυλήσει χωρίς να υπάρξουν σημαντικές εντάσεις στα Ελληνοτουρκικά. Εξάλλου, η αποστολή του «Αμπντουλχαμίντ Χαν» εντός της κυπριακής είτε εντός της ελληνικής ΑΟΖ θα αποτελούσε ένα επιπλέον βήμα κλιμάκωσης στις σχέσεις Αθήνας - Αγκυρας.

Με μια τέτοια κίνηση η τουρκική πλευρά θα εμφανιζόταν να ανεβάζει το επίπεδο της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μεταφέροντας την αντιπαράθεση των δύο χωρών από τον εντοπισμό στην άντληση των υδρογονανθράκων. Κάτι το οποίο, σε διπλωματικό αλλά και ουσιαστικό επίπεδο, θα σήμαινε πως η Τουρκία θα περνούσε αυτόματα από την αμφισβήτηση σε μια μορφή κατάληψης και εκμετάλλευσης μέρους της ελληνικής ή της κυπριακής ΑΟΖ.

Εσωτερική δυσαρέσκεια

Από την άλλη πλευρά, πάντως, η απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να στείλει το «Αμπντουλχαμίντ Χαν» λίγα μόλις μίλια από τις τουρκικές ακτές είχε αποτέλεσμα να προκαλέσει ένα κύμα εσωτερικής δυσαρέσκειας εις βάρος του, ιδιαίτερα από τους θιασώτες της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας». Χαρακτηριστική προς αυτή την κατεύθυνση ήταν η ανάρτηση της δεξαμενής σκέψης Türk Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi (Τουρκικό Κέντρο Θαλάσσιας και Παγκόσμιας Στρατηγικής), σύμφωνα με την οποία ο Ερντογάν παγίδευσε την Τουρκία στον «Χάρτη της Σεβίλης». Να επισημάνουμε πως ο «Χάρτης της Σεβίλης» δημιουργήθηκε όταν η Ε.Ε. ζήτησε από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλης να απεικονίσει τις ΑΟΖ των ευρωπαϊκών κρατών με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Εκπονήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Σε αυτόν καταγράφεται η σύνδεση ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ.

Καθορίζονται, δηλαδή, τα μέγιστα όρια για την Ελλάδα και την Κύπρο, χρησιμοποιώντας την ακτή κάθε κατοικημένου ελληνικού νησιού - ανεξάρτητα από το μέγεθός του και την εγγύτητά του στις τουρκικές ακτές. «Αυτό που φοβόμασταν έγινε πραγματικότητα! Ο πρώτος σταθμός υπηρεσίας του γεωτρύπανου “Αμπντουλχαμίντ Χαν” είναι το οικόπεδο Yörükler-1, 55 χιλιόμετρα ανοιχτά της Γκαζίπασα. Με άλλα λόγια, εντός του “Χάρτη της Σεβίλης”, που μας παγιδεύει μέσα στον κόλπο της Αττάλειας... Δεν ξέρουμε τι να πούμε», καταλήγει στην ανάρτησή του το συγκεκριμένο think tank.

Γιατί έκανε πίσω ο Ερντογάν

Κύκλοι του Πενταγώνου αξιολογώντας την απόφαση του Τούρκου προέδρου να στείλει το «Αμπντουλχαμίντ Χαν» να πραγματοποιήσει την πρώτη του γεώτρηση όχι εντός της ελληνικής ή ακόμη και της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά στα ανοιχτά των ακτών της Αττάλειας τονίζουν ότι η συγκεκριμένη κίνηση σχετίζεται άμεσα με τρεις καθοριστικούς παράγοντες, με διπλωματικές, οικονομικές και ενεργειακές προεκτάσεις.

■ Ο πρώτος παράγοντας είναι εξωγενής και σχετίζεται με τις διπλωματικές πιέσεις που δέχτηκε ο Τούρκος πρόεδρος τόσο από την Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και από τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου κατά την τρέχουσα συγκυρία, λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία, να αποφύγει να καλλιεργήσει κλίμα αστάθειας στη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, το διπλωματικό μπαράζ ενημέρωσης που πραγματοποίησε η ελληνική κυβέρνηση κάνοντας σαφείς στη διεθνή κοινότητα και στους συμμάχους μας τις προκλητικές θέσεις αλλά και την αντίθετη σε κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου και νομιμότητα απειλή στρατιωτικής βίας που καλλιεργεί εις βάρος μας η Τουρκία έφερε σε θέση άμυνας την Αγκυρα. Η τουρκική πλευρά με τη στάση της επί του πεδίου δείχνει πως σε αυτή τη χρονική συγκυρία δεν θα ήθελε να επιβεβαιώσει περαιτέρω τις ελληνικές αιτιάσεις. «Το ταξίδι της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ σε Αθήνα, Κωνσταντινούπολη και Αγκυρα και η ρητή τοποθέτησή της υπέρ της Ελλάδας και συγκεκριμένα της “αδιαμφισβήτητης ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά του Αιγαίου” αποτέλεσαν ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την τουρκική πολιτική ηγεσία ότι η Ε.Ε. όχι μόνο αποδοκιμάζει τις τουρκικές θέσεις, αλλά έχει και την πρόθεση να στηρίξει έμπρακτα τη χώρα μας στο ενδεχόμενο που υπάρξει κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στις δύο πλευρές», σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι του ΥΠΕΘΑ, προσθέτοντας ότι ανάλογα μηνύματα έχουν δοθεί και από τις ΗΠΑ.

■ Ο δεύτερος παράγοντας που ανάγκασε τον Τούρκο πρόεδρο να βάλει εντέλει νερό στο κρασί του μεταφέροντας για το απώτερο μέλλον την όποια ένταση στα Ελληνοτουρκικά έχει εσωτερική διάσταση και σχετίζεται άμεσα με την πορεία της τουρκικής οικονομίας. Με τις αυξήσεις σε βασικά είδη διατροφής, όπως τα λεμόνια, οι πατάτες και τα κρεμμύδια, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να φτάνουν έως και 614%, τον πληθωρισμό να κινείται σε ποσοστά κοντά στο 80% και τα ενοίκια να σημειώνουν δραματική αύξηση (π.χ. στην Κωνσταντινούπολη των 16 εκατομμυρίων κατοίκων έχουν αυξηθεί σχεδόν 100% σε σχέση με το 2021), ο Τούρκος πρόεδρος δεν έχει και πολλά περιθώρια για τραμπουκισμούς είτε στο Αιγαίο είτε στη ΝΑ Μεσόγειο. «Εχοντας να αντιμετωπίσει ανυπέρβλητες δυσκολίες στην οικονομία και μια δύσκολη ανάλογη διεθνή συγκυρία, είναι λογικό για τον Ταγίπ Ερντογάν να θέλει να στρέψει ολοκληρωτικά το ενδιαφέρον του στην αντιμετώπιση των μεγάλων εσωτερικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, εν όψει και των εκλογών του 2023. Στο πλαίσιο αυτό και με τον τουρισμό να αποτελεί βασικό αιμοδότη για τα τουρκικά δημόσια ταμεία, ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα ήθελε να ρισκάρει το παραμικρό που θα μπορούσε να προκαλέσει ανάσχεση στο τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα του, κάτι που ενδεχομένως θα συνέβαινε εάν ξεσπούσε μια σημαντική ελληνοτουρκική κρίση ανάλογη με αυτή που προκλήθηκε το καλοκαίρι του 2020 με την έξοδο του ερευνητικού πλοίου “Ορούτς Ρέις” στη ΝΑ Μεσόγειο», τονίζουν σχετικά από το ΥΠΕΘΑ.

■ Ο τρίτος παράγοντας σχετίζεται με την ενέργεια και τη δραστηριοποίηση σε κυπριακά θαλάσσια οικόπεδα διεθνών πετρελαϊκών κολοσσών όπως η γαλλική TOTAL, η ιταλική ENI και η αμερικανική EXXON/MOBIL. Το «Αμπντουλχαμίντ Χαν» είναι επί της ουσίας πλωτό τρυπάνι με τη δυνατότητα να πραγματοποιεί επιχειρήσεις άντλησης πετρελαίου σε βάθη που μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και τα 12 χλμ. Το γεγονός αυτό το διαφοροποιεί έντονα από τη δραστηριοποίηση των ερευνητικών σκαφών που έχουν στον στόλο τους οι Τούρκοι και τα οποία τα προηγούμενα χρόνια μετακινούνταν συνεχώς στη θαλάσσια περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, σε μια προσπάθεια εντοπισμού κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που όμως δεν μπορούσαν να αντλήσουν. «Οι υπόγειες λεκάνες που φιλοξενούν κοιτάσματα υδρογονανθράκων μπορούν να εκτείνονται και πέρα από τα θαλάσσια οικόπεδα που έχουν αδειοδοτηθεί και αποδοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία σε πετρελαϊκές εταιρείες.

Ενδεικτικά το υπόγειο κοίτασμα στο Οικόπεδο 6 που διαχειρίζεται η κοινοπραξία TOTAL-ENI μπορεί υπόγεια να εκτείνεται και σε διπλανά οικόπεδα. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αν το τουρκικό γεωτρύπανο επιχειρήσει να τρυπήσει σε “αμφισβητούμενο” για την Τουρκία διπλανό οικόπεδο θα προκαλούσε τη σθεναρή αντίδραση τόσο των συγκεκριμένων εταιρειών όσο και των χωρών που αυτές έχουν την έδρα τους, αφού το “Αμπντουλχαμίντ Χαν” θα μπορούσε να αντλεί π.χ. φυσικό αέριο από το ίδιο κοίτασμα που αντλούν και αυτές», επισημαίνουν οι ίδιοι κύκλοι του Πενταγώνου.

Αυξημένη επαγρύπνηση

Την ίδια στιγμή πάντως το υπουργείο Εθνικής Αμυνας εξακολουθεί και διατηρεί τις Ενοπλες Δυνάμεις σε αυξημένη επαγρύπνηση, θεωρώντας αφενός πως ακόμη και σε αυτή τη φάση την Αγκυρα εξακολουθεί να την ενδιαφέρει να ελέγξει τα αντανακλαστικά της χώρας μας και αφετέρου ότι η όποια ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα έχει βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα. Οπως εκτιμάται, αργά ή γρήγορα οι Τούρκοι θα επανέλθουν στο γνώριμο σκηνικό της έντασης, ενδεχομένως χρησιμοποιώντας εκ νέου το «Αμπντουλχαμίντ Χαν», το οποίο εντός του φθινοπώρου αναμένεται να μετακινηθεί και πάλι σε άλλη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Το ποια θα είναι αυτή η περιοχή θα ανακοινωθεί ενδεχομένως στις αρχές του Οκτώβρη και λίγο πριν από τη λήξη της υφιστάμενης NOTAM.