Τέλος η βουλευτική ασυλία για ύβρεις - συκοφαντίες μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
20.12.202221:49
Νομολογιακό δεδομένο αποτελεί η καταδικαστική απόφαση για τον Καμμένο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από προσφυγή της Ντόρας Μπακογιάννη
Νομολογιακό δεδομένο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αποτελεί πλέον η απόφασή του με την οποία καταδικάστηκε η χώρα μας και δικαιώθηκε η Ντόρα Μπακογιάννη για την μη άρση της ασυλίας του Πάνου Καμμένου προκειμένου να δικαστεί για την σε βάρος του μήνυση που είχε καταθέσει για εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμιση.
Οι Ευρωδικαστές αποφάνθηκαν ότι η άρνηση άρσης της ασυλίας του πρώην υπουργού Εθνικής Άμυνας είχε εμποδίσει την κυρία Μπακογιάννη να ασκήσει το δικαίωμά της σε πρόσβαση σε δικαστήριο, κατά παράβαση του άρθρου 6 παράγραφος 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).
Η υπόθεση αφορούσε προσβολές από τον κ. Καμμένο, τον Ιούλιο του 2018, κατά της αξιοπρέπειας της Ντόρας Μπακογιάννη και της μνήμης του Παύλου Μπακογιάννη.
Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επιδίκασε στην κυρία Μπακογιάννη το ποσό των 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.240 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα.
Ο κ. Καμμένος μετά την μηνυτήρια αναφορά της κυρίας Μπακογιάννη, επικαλέστηκε την βουλευτική του ασυλία, έτσι ώστε τα δικαστήρια να μην μπορούν να εξετάσουν την σε βάρος του μήνυση για εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμιση.
Όμως, η κυρία Μπακογιάννη προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υποστηρίζοντας ότι η άρνηση της Ελληνική Βουλής να άρει την ασυλία του κ. Καμμένου, της απαγόρευσε την πρόσβασή της στα δικαστήρια, κάτι που είναι αντίθετο στην διεθνή και Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Τελικά, δικαιώθηκε η κυρία Μπακογιάννη, καθώς κρίθηκε ότι η συμπεριφορά του κ. Καμμένου σε σχέση με το συκοφαντικό tweet που είχε αναρτήσει δεν είχε καμία σχέση με τις δραστηριότητές του ως υπουργού ή βουλευτή και έπρεπε η Βουλή να άρει την βουλευτική ασυλία του.
Το tweet που είχε αναρτήσει ο κ. Καμμένος έχει ως εξής:
«Με ομήρους 2 Έλληνες στρατιωτικούς η Ντόρα Χριστοφοράκου-Μαρινάκη πάει να υποβάλει τα σέβη της στο Σουλτάνο, το ΣΚΑΙ-ΧΑΜΠΕΡ λιβανίζει ενώ αποκαλεί προδότη τον Έλληνα πρωθυπουργό που δεν στέλνει ούτε κλητήρα λόγω αιχμαλωσίας 2 αδελφών μας. Η Τούρκικη ηρωίνη πληρώνει...ΞΥΠΝΗΣΤΕ!!!!»
«Προς κότα τρίλειρη και μακροπουπουλάτη: Η μήνυση για την συκοφαντική δυσφήμιση επανακατατίθεται. Τώρα δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από τον επαίσχυντο νόμο περί ευθύνης υπουργών».
Παράλληλα, όπως αναφέρει σε σημερινή ανάρτησή της η κυρία Μπακογιάννη «από την βολική θέση του υπουργού-υβριστή τον ξετρύπωσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η σημερινή ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καταδικάζει την τότε κυβερνητική πλειοψηφία των ΣυριζΑνελ για την ποινική ασυλία που παρανόμως του παρείχε».
Σύμφωνα με την ίδια, μετά την απόφαση αυτή «εφ’ εξής, κάθε υβριστής υπουργός θα λογοδοτεί για τις ύβρεις του έναντι των Ελληνικών ποινικών δικαστηρίων, όπως συμβαίνει για κάθε Ελληνίδα και για κάθε Έλληνα. Χωρίς ασυλία, χωρίς προστασία της πλειοψηφίας».
Η ανάρτηση της Ντόρας Μπακογιάννη
«Όλες οι Ελληνίδες και όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι απέναντι στον νόμο και στα δικαστήρια. Όταν τον Ιούλιο του 2018 προσέβαλε την αξιοπρέπειά μου και την μνήμη του Παύλου Μπακογιάννη, ο Πάνος Καμμένος κρύφτηκε ο ίδιος πίσω από την υπουργική του ασυλία για να μην επιτρέψει στην Ελληνική δικαιοσύνη να εξετάσει την μήνυσή μου για εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμιση διά του τύπου. Από την βολική θέση του υπουργού-υβριστή τον ξετρύπωσε σήμερα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η σημερινή ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καταδικάζει την τότε κυβερνητική πλειοψηφία των ΣυριζΑνελ για την ποινική ασυλία που παρανόμως του παρείχε. Εφ’εξής, κάθε υβριστής υπουργός θα λογοδοτεί για τις ύβρεις του έναντι των Ελληνικών ποινικών δικαστηρίων, όπως συμβαίνει για κάθε Ελληνίδα και για κάθε Έλληνα».
Ανοίγει ο δρόμος και για απλούς πολίτες
Ο δικηγόρος Βασίλης Χειρδάρης, ο οποίος εξειδικεύεται στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια και όχι μόνο (έχει και την διαδικτυακή πλατφόρμα ECHRCaseLaw), σχολιάζοντας την επίμαχη απόφαση του ΕΔΔΑ, αναφέρει:
Η τελευταία ελληνική απόφαση της χρονιάς του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Μπακογιάννη κατά Ελλάδος της 20.12.22 (αρ. προσφ. 31012/19) είναι μια σημαντική απόφαση που τακτοποιεί εκκρεμή και μη λογικά θέματα στο ελληνικό νομικό σύστημα.
Η πρόσβαση σε δικαστήριο είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα κάθε πολίτη που θεσπίζεται ως ειδική έκφανση της δίκαιης δίκης στο άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ και στο άρθρο 14 παρ. 1 του ΔΣΑΠΔ. Ουσιαστικά πρόκειται για συστατικό του πυρήνα του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας και συμβάλει στην αποτροπή της αυθαιρεσίας κάθε εξουσίας.
Το δικαίωμα αυτό δεν είναι απόλυτο αλλά μπορεί να υπόκειται σε κάποιους νόμιμους και προβλεπόμενους περιορισμούς. Κατά το ΕΔΔΑ οι περιορισμοί αυτοί δεν μπορούν να περιορίζουν την πρόσβαση κατά τέτοιο τρόπο ώστε να θίγεται ο πυρήνας του δικαιώματος, ούτε να παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας.
Ένας παρεμποδιστικός λόγος είναι αναμφίβολα και η βουλευτική ασυλία. Όταν το κράτος παρέχει ασυλία στους βουλευτές του θίγεται κατ΄αρχήν η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ασυλία αρχικά επιβάλει δυσανάλογο περιορισμό της πρόσβασης σε δικαστήριο. Δεν μπορεί όμως χωρίς περιορισμό ή έλεγχο να αφαιρεί την δικαιοδοσία των δικαστηρίων αστικές αξιώσεις ή να απονέμει ασυλίες σε κατηγορίες προσώπων.
Η κα Μπακογιάννη παραπονέθηκε στο ΕΔΔΑ γιατί δεν ήρθη η ασυλία πρώην υπουργού για να ασκηθεί ποινική δίωξή του για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης σε βάρος της, σύμφωνα με ασκηθείσα σχετική έγκλησή της.
Το ΕΔΔΑ με ένα ενδιαφέρον σκεπτικό αναφέρει ότι υπάρχει μία σημαντική αστική αξίωση της προσφεύγουσας, που μόνον αυτή μπορεί να αποκαταστήσει τη φήμη και το όνομά της. Η δημοσίευση της τυχόν καταδικαστικής απόφασης σε βάρος του πρώην υπουργού.
Αυτό επειδή ο εγκαλούμενος υπουργός είναι ιδιώτης και όχι ιδιοκτήτης ΜΜΕ δεν μπορούσε να υποχρεωθεί από απόφαση αστικού δικαστηρίου στα πλαίσια αγωγής αλλά μόνον στα πλαίσια ποινικής διαδικασίας και μετά καταδικαστικής για τον κατηγορούμενο απόφασης, σύμφωνα με το άρθρο 369 του Π.Κ.
Το Στρασβούργο αποφάνθηκε ότι τι η ζημία που φέρεται ότι προκλήθηκε στη φήμη της κας Μπακογιάννη μπορούσε να αποκατασταθεί μόνο μέσω της ποινικής διαδικασίας, η οποία παρεμποδίστηκε μέσω της μη άρσης της ασυλίας ακυρώνοντας το σχετικό της δικαίωμα. Το ΕΔΔΑ επισημαίνει και την έλλειψης αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της δήλωσης του υπουργού και των κοινοβουλευτικών ή υπουργικών δραστηριοτήτων του.
Αξιοσημείωτο είναι ότι παρά του ότι επιδικάστηκε χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης στην κα Μπακογιάννη από τα αστικά δικαστήρια, το ΕΔΔΑ επιδίκασε ίδιο ποσό και το ίδιο.
Η απόφαση είναι σημαντική γιατί δείχνει το δρόμο για περιορισμό της άρσης της ασυλίας των βουλευτών, επεκτείνοντας παράλληλα τη δυνατότητα των πολιτών σε πρόσβαση σε δικαστήριο και στην απονομή της δικαιοσύνης.
Ο δικηγόρος Βασίλης Χειρδάρης
Η απόφαση του ΕΔΔΑ
Το ιστορικό και τα βασικά αποσπάσματα της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, έχουν ως εξής:
«ΑΠΟΦΑΣΗ Μπακογιάννη κατά Ελλάδος της 20.12.2022 (αρ. προσφ. 31012/19) ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η προσφεύγουσα είναι γνωστή Ελληνίδα βουλευτής και πρώην Υπουργός. Το 2018 η προσφεύγουσα αποδέχτηκε την πρόσκληση να παραστεί στην ορκωμοσία του Προέδρου της Τουρκίας και την ίδια μέρα ο τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας, μέσω ενός tweet της άσκησε έντονη κριτική. Η προσφεύγουσα υπέβαλε έγκληση για συκοφαντική δυσφήμηση. Λόγω της βουλευτικής ιδιότητας του υπουργού, για να κινηθεί ποινική δίωξη έπρεπε να αρθεί η ασυλία του εγκαλουμένου Υπουργού, σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος ή να κινηθεί η διαδικασία μόνο από το Κοινοβούλιο, το οποίο τελικά δεν το έπραξε.
Επικαλούμενη το άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη) της ΕΣΔΑ, η προσφεύγουσα παραπονέθηκε ότι η άρνηση του Κοινοβουλίου να άρει την ασυλία του Υπουργού σήμαινε ότι της απαγορεύτηκε η πρόσβαση σε δικαστήριο.
Κατά το ΕΔΔΑ το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς, όπως π.χ. την βουλευτική ασυλία, οι οποίοι είναι ανάλογοι και έχουν θεμιτό σκοπό. Η προσφεύγουσα είχε υποβάλει έγκληση με σκοπό την προστασία της φήμης της. Η αδυναμία κίνησης ποινικής διαδικασίας την είχε εμποδίσει να προστατεύσει τη φήμη της. Συνεπώς, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η άρνηση άρσης της ασυλίας του εγκαλουμένου Υπουργού είχε εμποδίσει την προσφεύγουσα να ασκήσει το δικαίωμά της σε πρόσβαση σε δικαστήριο, κατά παράβαση του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ.
ΔΙΑΤΑΞΗ Άρθρο 6 παρ. 1
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Η προσφεύγουσα Θεοδώρα Μπακογιάννη είναι Ελληνίδα υπήκοος η οποία γεννήθηκε το 1954 και ζει στην Αθήνα. Είναι βουλευτής.
Το 2018 η προσφεύγουσα αποδέχτηκε την πρόσκληση να παραστεί στην ορκωμοσία του Προέδρου της Τουρκίας. Την ίδια μέρα που αποδέχτηκε την πρόσκληση, ο Π.Κ., τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, δημοσίευσε ένα tweet μέσω του οποίου άσκησε έντονη κριτική στην προσφεύγουσα. Η τελευταία υπέβαλε έγκληση για συκοφαντική δυσφήμιση δια των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Δεδομένου ότι ο Π.Κ. ήταν βουλευτής, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Επιτροπή Δεοντολογίας της Βουλής, με απώτερο σκοπό την άρση της ασυλίας του, που θα επέτρεπε τη δίωξη. Ο Π.Κ. τόνισε στην Επιτροπή ότι ήταν υπουργός Άμυνας εκείνη την εποχή, και ότι είχε ειδική προστασία βάσει του Συντάγματος (άρθρο 86) και των σχετικών κοινοβουλευτικών κανονισμών.
Στην απόφασή της, η Επιτροπή Δεοντολογίας ανέφερε ότι η ποινική διαδικασία μπορούσε να κινηθεί μόνο από το Κοινοβούλιο κατά του Π.Κ. λόγω της ιδιότητάς του κατά τον χρόνο των επικαλούμενων γεγονότων. Το Κοινοβούλιο τελικά δεν κίνησε την ποινική διαδικασία.
Η προσφεύγουσα άσκησε αγωγή αδικοπραξίας κατά του Π.Κ., με την κατηγορία ότι ανάρτησε συκοφαντικά tweets. Τον Αύγουστο του 2019 το Πρωτοδικείο Αθηνών έκανε δεκτή την αγωγή και διέταξε την καταβολή αποζημίωσης 5.000 ευρώ. Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα σχόλια του Π.Κ. είχαν ξεπεράσει τα εύλογα όρια του δικαιώματός του να ασκεί κριτική –έστω και σε αυστηρό τόνο– σχετικά με την απόφασή της να παραστεί στην ορκωμοσία του Τούρκου Προέδρου, και είχε φτάσει στο σημείο να επιτεθεί στον χαρακτήρα της και να βλάψει την τιμή της. Είχε καταπατήσει τα δικαιώματα της προσωπικότητάς της. Ωστόσο, το δικαστήριο αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει την απόφαση σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία. Ασκήθηκε έφεση και εκκρεμεί η υπόθεση.
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ
Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς – όπως π.χ. την βουλευτική ασυλία – οι οποίοι είναι ανάλογοι και έχουν θεμιτό σκοπό. Σημείωσε ότι σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος, η Βουλή έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα να κινήσει την ποινική διαδικασία κατά υπουργού, εντός σύντομης προθεσμίας.
Η προσφεύγουσα είχε υποβάλει έγκληση με σκοπό την προστασία της φήμης της. Κλειδί για αυτό θα ήταν δημοσίευση της απόφασης στην υπόθεση, η οποία αναφορικά με ιδιώτες στην Ελλάδα θα ήταν δυνατή μόνο σε ποινικές υποθέσεις. Η αδυναμία κίνησης ποινικής διαδικασίας την είχε εμποδίσει να προστατεύσει τη φήμη της. Επιπλέον, το Δικαστήριο σημείωσε ότι η συμπεριφορά του Π.Κ. σε σχέση με την προσφεύγουσα – φερόμενο συκοφαντικό tweet – δεν είχε καμία σχέση με τις δραστηριότητές του ως υπουργού ή βουλευτή.
Το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η άρνηση άρσης της ασυλίας του Π.Κ. είχε εμποδίσει την προσφεύγουσα να ασκήσει το δικαίωμά της σε πρόσβαση σε δικαστήριο, κατά παράβαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.
Δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41) :Το Δικαστήριο επιδίκασε στην προσφεύγουσα 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 1.240 ευρώ για έξοδα (echrcaselaw.com)».