Συνεχείς είναι οι αναφορές στον διεθνή Τύπο για την υπόθεση των 38 μεταναστών στον Έβρο, αφού η «απολογία» του Der Spiegelκαι η ανάκληση των σχετικών ρεπορτάζ έχει φέρει το γερμανικό περιοδικό σε ρόλο απολογούμενου, με πολλά ΜΜΕ να εξετάζουν την συγκεκριμένη υπόθεση από διαφορετική σκοπιά πλέον.
Χαρακτηριστικό είναι το δημοσίευμα της γερμανόφωνης έγκυρης ελβετικής εφημερίδας, Neue Zürcher Zeitung, η οποία καταπιάνεται με την περίπτωση της Μπαϊντά, η οποία είχε γίνει τον περασμένο Αύγουστο το «πρόσωπο» της υπόθεσης, αφού αυτή ήταν που συνομιλούσε με διεθνή ΜΜΕ διαδίδοντας την δική της οπτική για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα.
Η Μπαϊντά σε μία από τις φωτογραφίες που έστελνε σε διεθνή ΜΜΕ
Η Μπαϊντά σε μία από τις φωτογραφίες που έστελνε σε διεθνή ΜΜΕ
Το εκτενές ρεπορτάζ μιλά για την Μπαϊντά η οποία το προηγούμενο διάστημα είχε εντοπιστεί, μέσα από τις αναρτήσεις της στο Instagram να βρίσκεται στη Γερμανία, ακόμη κι αν δεν είχε λάβει νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα για να φύγει από την Ελλάδα. Σύμφωνα με την εφημερίδα η οποία και την εντόπισε, η Μπαιντά, δεν εμφανίζεται πλέον να θέλει να μιλήσει για τα όσα έζησε στον Έβρο. «Ήταν μια δύσκολη, θλιβερή στιγμή», λέει. «Τώρα θέλω να ξεκινήσω μια νέα ζωή».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Baidaa S. επισκέπτεται κάθε Σαββατοκύριακο το σύζυγό της, ο οποίος ζει σε μια ήσυχη περιοχή με κατοικίες στην επαρχία του Παλατινάτου. «Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η 27χρονη δεν θέλει να μιλήσει στα ΜΜΕ. Διότι η Baidaa S. είναι η κεντρική φιγούρα σε ένα σκάνδαλο στα ΜΜΕ, το οποίο θέτει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel σε θέση απολογούμενου», αναφέρει το ρεπορτάζ.
Όπως σημειώνει η εφημερίδα:
Το πώς ακριβώς η Baidaa S. –η οποία ονομάζεται και Beida ή Baida- ενεπλάκη σε αυτή την υπόθεση παραμένει ασαφές. Το σίγουρο είναι ότι η νεαρή από τη Συρία εργάζεται εδώ και αρκετά χρόνια ως συγγραφέας και influencer. Σύμφωνα με όσα δηλώνει η ίδια, γεννήθηκε στη Rakka το 1995 και έχει συγγράψει ήδη έξι βιβλία. Σε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, όπως το Instagram και το Tiktok, δημοσιεύει ρήσεις που εκπέμπουν ευσέβεια για τον Αλλάχ, αναφέρει γνωμικά και μοιράζεται φωτογραφίες από όλο τον κόσμο, συχνά από την Τουρκία και τη Γερμανία.
Τον Μάρτιο του 2021, για παράδειγμα, δημοσίευσε μια φωτογραφία στο Instagram μιας γυναίκας που κρατά ένα φλιτζάνι καφέ και διαβάζει ένα βιβλίο, τα πόδια της είναι καλυμμένα με ένα χνουδωτό ύφασμα. Ως τοποθεσία δίδεται η «Γερμανία». (σ.σ. η Μπαιντά φαίνεται να έχει πλέον κλείσει το προφίλ της στο Instagram).
Κλείσιμο
Σύμφωνα με άλλες δημοσιεύσεις της, η Baidaa S. είχε βρεθεί εκείνη τη χρονιά και στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλα μέρη στην Τουρκία. Οργανώσεις Σύρων εξόριστων αναφέρθηκαν σε αυτήν το 2019, ενώ το 2018 έγραψε ένα άρθρο με θέμα την προδοσία στην εφημερίδα Al Watan Voice. Ένα βιβλιοπωλείο στο Safak της Τουρκίας προωθούσε το 2021 το τελευταίο της βιβλίο στο Facebook. Στη δημοσίευση εμφανίζεται να το κρατά περήφανα ποζάροντας στην κάμερα, το πρόσωπό της είναι προσεκτικά μακιγιαρισμένο, τα μαλλιά της καλυμμένα με ένα χιτζάμπ. Στο εξώφυλλο του βιβλίου είναι γραμμένος ο τίτλος «Η ανοησία της καρδιάς».
Ο Έβρος
Η Μπαιντά εμφανίστηκε ξαφνικά στα διεθνή ΜΜΕ τον Αύγουστο του 2022. Ωστόσο, όχι ως κοσμοπολίτισσα influencer, αλλά ως απελπισμένη εκπρόσωπος μιας ομάδας 38 ατόμων, κατά βάση Σύρων προσφύγων, εγκλωβισμένη στην ελληνοτουρκική συνοριακή περιοχή. «Η Baidaa S. και άλλοι πρόσφυγες παραμένουν εδώ και μέρες εγκλωβισμένοι σε ένα νησί του συνοριακού ποταμού Έβρου», έγραφε το Spiegel στις 10 Αυγούστου. Στην εικόνα που συνόδευε το άρθρο, η γυναίκα από τη Συρία φορά ένα φτωχό μπλε χιτζάμπ και κοιτάζει την κάμερα με πρησμένα μάτια και χωρίς μακιγιάζ. Πίσω της υπάρχουν άνδρες, γυναίκες και μερικά παιδιά καθισμένα σε ένα καταξεραμένο λιβάδι. Ο τίτλος του άρθρου του Spiegel είναι: «Η 5χρονη Μαρία χάνει τη ζωή της στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ».
Είναι η αφετηρία μιας διεθνούς εκστρατείας κατά της Μεταναστευτικής Πολιτικής της ΕΕ. Οι πρόσφυγες, σύμφωνα με το Spiegel, τον Guardian, το Channel 4 και άλλα ΜΜΕ, μεταφέρθηκαν στα σύνορα από τις τουρκικές Αρχές, αλλά οι Έλληνες συνοριοφύλακες του απέτρεπαν από το να διασχίσουν τα σύνορα της ΕΕ χρησιμοποιώντας βία. Με αυτά τα Pushbacks, συνέχιζε το άρθρο, η Ελλάδα παραβίαζε για ακόμα μια φορά τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ακόμη χειρότερα, στην προκειμένη περίπτωση μια κοπέλα ονόματι Μαρία έχασε τη ζωή της από τσίμπημα σκορπιού, επειδή οι Αρχές της ΕΕ απέτυχαν να παράσχουν βοήθεια, υποστηριζόταν στο δημοσίευμα. Αν δεν επέμβουν, ένα άλλο κορίτσι κινδυνεύει να πεθάνει. Το Spiegel έκανε λόγο για «έγκλημα ολόκληρης της Ευρώπης», η οποία δείχνει μέσα από αυτό το παράδειγμα το πώς θυσιάζονται οι αξίες στα σύνορά της.
Η εκστρατεία στα ΜΜΕ που ξεκίνησε το SPIEGEL στις 10 Αυγούστου εναντίον της ΕΕ και της ελληνικής κυβέρνησης αφορά έναν τομέα, στον οποίο όλες οι πλευρές καταφεύγουν σε τεχνάσματα, συγκαλύψεις και ψέματα. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απειλεί τακτικά την Ελλάδα με πόλεμο, χρησιμοποιεί δε τα εκατομμύρια μεταναστών και Σύρων προσφύγων, ορισμένοι από τους οποίους ζουν εδώ και χρόνια στην Τουρκία, ως μοχλό πίεσης εναντίον της ΕΕ. Σύμφωνα με στοιχεία από διασώστες, οι διακινητές επανειλημμένα σκηνοθετούν επείγουσες καταστάσεις, προκειμένου να πείσουν τις Αρχές να επέμβουν, για παράδειγμα μωρά που υποτίθεται ότι είναι άρρωστα αλλά στην πραγματικότητα είναι υγιή.
ΜΚΟ που προπαγανδίζουν το άνευ όρων δικαίωμα στη Μετανάστευση, συχνά παρουσιάζουν δηλώσεις μεταναστών σαν γεγονότα. Οι δημοσιογράφοι από την πλευρά τους παίρνουν αυτές τις περιγραφές και τις αναδεικνύουν ως προϊόν έρευνας. Η κύρια πηγή για τα προαναφερθέντα δημοσιεύματα ήταν η Baidaa S. Ήδη από τον Ιούλιο του 2022 είχε έρθει μέσω κινητού τηλεφώνου σε επαφή με ελληνικές ΜΚΟ, όπως η Alarm Phone και η Humanrights 360, έστελνε φωτογραφίες, βίντεο και καλούσε σε βοήθεια. «Κανείς δεν μας θέλει, κανείς δεν μας βοηθά», έλεγε σε ένα βίντεο στα αγγλικά σχεδόν κλαίγοντας, «πεθαίνω από πείνα και δίψα, πεθαίνω ψυχικά και σωματικά». Και η 70χρονη γιαγιά της βρισκόταν σε κίνδυνο, υποστήριζε τότε. Δικηγόροι των ΜΚΟ έδωσαν τον αριθμό τηλεφώνου της Baidaa S. σε επιλεγμένους δημοσιογράφους, κυρίως στο Γιώργο Χρηστίδη, τον ανταποκριτή του Spiegel στην Ελλάδα.
Αυτό που διηγείτο η Baidaa S., οι δημοσιογράφοι τα αναμετέδωσαν αυτολεξεί στο κοινό τους. Ένα podcast του Spiegel στις 19 Αυγούστου ξεκινά με μία φράση της Baidaa S.: «Ένα πεντάχρονο κορίτσι είναι νεκρό, τσιμπημένο από σκορπιό». Ο Χρηστίδης ανέφερε στο Twitter ότι η Baidaa S. έχει δει από τον Ιούλιο τουλάχιστον τρεις ανθρώπους να πεθαίνουν. Οι ΜΚΟ, με τις οποίες συνεργάζονται ΜΜΕ όπως το Spiegel, δημοσίευσαν επίσης θολές εικόνες μιας κοπέλας ξαπλωμένης στο έδαφος και προσφύγων που φέρονταν να ξυλοκοπήθηκαν από ελληνικές και τουρκικές Δυνάμεις Ασφαλείας.
Αργότερα δεν έγινε σχεδόν καμία αναφορά στους περισσότερους του ενός θανάτου που η Baidaa S. ισχυριζόταν ότι είχε δει. Αντίθετα, σύντομα εκφράστηκαν αμφιβολίες για όσα είπε για την 5χρονη Μαρία. Αλλά και η συμπεριφορά της προκάλεσε ερωτηματικά.
Στις 15 Αυγούστου διεδώθηκαν οι 38 πρόσφυγες μόλις βρέθηκαν σε ελληνικό έδαφος. Οι πρόσφυγες καταγράφηκαν και οδηγήθηκαν στην περιφερειακή ενότητα Δράμας στις 9 Σεπτεμβρίου, σε εγκατάσταση για αιτούντες Άσυλο. Εκεί είχε σχεδιαστεί να παραμείνουν, μέχρι να διεκπεραιωθούν οι αιτήσεις τους.
Ωστόσο, η Baidaa S. εξαφανίστηκε μόλις μία ημέρα μετά την άφιξή της. Επίσης, το όνομά της δεν περιλαμβάνεται σε κατάλογο που απέστειλαν οι πρόσφυγες στα μέσα Ιουλίου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η 70χρονη γιαγιά της, για την οποία μιλούσε σε βιντεομηνύματά της, ξαφνικά φαίνεται να μην είναι πια η γιαγιά της. Και το κοριτσάκι Μαρία, το οποίο έχασε τη ζωή του από σκορπιό και για το οποίο μιλούσε, πιθανότατα δεν υπάρχει, όπως διαπίστωσαν σύντομα Έλληνες δημοσιογράφοι. Το δεύτερο κορίτσι που φέρεται να τσιμπήθηκε από σκορπιό ήταν υγιές.
Έκτοτε το Spiegel, με τη συμπαράσταση ΜΜΕ όπως η Deutsche Welle, προσπάθησε να περιορίσει το σκάνδαλο χρησιμοποιώντας κάθε είδους τεχνάσματα απόσπασης της προσοχής -και να παρουσιάσει την υπόθεση ως μια λυπηρή αστοχία. Λαμβάνοντας υπόψη το είδος των πηγών, έγραφε το περιοδικό σε μια «επεξεργασία της υπόθεσης» που δημοσιεύτηκε στις 30 Δεκεμβρίου, τα άρθρα θα έπρεπε να είχαν διατυπωθεί «πιο προσεκτικά». Ο αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος Εξωτερικών Θεμάτων ανύψωσε τις δηλώσεις των προσφύγων σε γεγονότα, κανείς δεν τις έλεγξε, υποστηρίχθηκε. Λόγω των πολλών σφαλμάτων, τα συγκεκριμένα άρθρα δεν θα είναι πλέον δημοσιευμένα. Ωστόσο, η Σύνταξη του περιοδικού επαίνεσε εαυτήν ότι «εξέτασε και πάλι σε βάθος» την υπόθεση.
Ο ελεγκτικός μηχανισμός του περιοδικού διευκρίνισε τα ερωτήματα για το κατά πόσον υπάρχουν θανατηφόροι σκορπιοί στη συνοριακή περιοχή του Έβρου (απάντηση: Όχι, αλλά δεν αποκλείεται ένα
αφυδατωμένο παιδί να πεθάνει από τσίμπημα) ή κατά πόσον οι πρόσφυγες βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος, όπως ισχυρίζονταν (Απάντηση: Μόνο εν μέρει, στην αρχή βρίσκονταν σε τουρκικό έδαφος, ίσως όμως να υποστηρίζονταν και από Τούρκους διακινητές).
Όμως το SPIEGEL δεν θέτει τα πιο σημαντικά ερωτήματα: Γιατί το όνομα της Baidaa S. δεν ήταν στον κατάλογο, τον οποίο οι πρόσφυγες έστειλαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Πώς κατόρθωσε να φύγει απλώς από την Ελλάδα ως αιτούμενη Άσυλο; Ήταν ακόμα πρόσφυγας το καλοκαίρι του 2022 ή υποκρινόταν στα ΜΜΕ;
Στην εν λόγω λίστα η οποία εστάλη από την MKO στο Στρασβούργου δεν υπήρχε ούτε το όνομα της Μπαϊντά αλλά ούτε και το 5ο παιδί, η μικρή Μαρία που «πέθανε από το τσίμπημα σκορπιού»
Αντίθετα, πληροφορείται κανείς σχεδόν τυχαία ότι η Baidaa S. «πλέον ζει στη Ρηνανία-Παλατινάτο». Λίγο μετά την παραμονή της στη Δράμα, δημοσίευσε βίντεο με ένα αεροπλάνο να απογειώνεται από την Αθήνα -με το μήνυμα ότι έφτασε στη Γερμανία «μετά από πολύ αγώνα». «Από τότε» έχει δημοσιεύσει πολλές αναρτήσεις στα κανάλια της στο Tiktok και στο Instagram, όπου την ακολουθούν περισσότερα από 24.000 άτομα.
Το Spiegel δεν αναφέρει λέξη για το γεγονός ότι η Baidaa S. ήταν εξαιρετικά ενεργή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και δημοσίευε φωτογραφίες γερμανικών πόλεων και τοπίων ακόμη και πριν από την παραμονή της στην Ελλάδα. Δεν αναφέρει επίσης ότι είναι συγγραφέας βιβλίων εξοικειωμένη με τα ΜΜΕ. Ή ότι ο Γιώργος Χρηστίδης ακολούθησε τον λογαριασμό της Baidaa S. στο Instagram -και προφανώς δεν παρατήρησε τίποτα για την προηγούμενη ζωή της που δεν ταιριάζει με την εικόνα της γυναίκας, στην οποία αναφερόταν το καλοκαίρι του 2022. Αντίθετα, το Spiegel στην «επεξεργασία της υπόθεσης» στις 30 Δεκεμβρίου 2022 την αντιμετωπίζει σαν μια συνηθισμένη πρόσφυγα από τη Συρία και μια αξιόπιστη πηγή.
Μεταξύ άλλων, το περιοδικό συνεχίζει να επικαλείται την Baidaa S. για να υποστηρίξει ότι στον Έβρο υπήρξαν Pushbacks και «πυροβολισμοί» μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Κι όλα αυτά, παρ’ όλο που υπάρχουν σημαντικές αμφιβολίες για την αξιοπιστία της Baidaa S. Σύμφωνα με ελληνικές πηγές, η νεαρή από τη Συρία είναι ύποπτη για διακίνηση ανθρώπων και άλλα αδικήματα. Επιπλέον, στον προσφυγικό καταυλισμό δεν έλαβε κανένα έγγραφο που θα της επέτρεπε να ταξιδέψει στη Γερμανία με αεροπλάνο ή με άλλο τρόπο.
Η ΜΚΟ Humanrights 360, η οποία ενημέρωνε τα ΜΜΕ για την υπόθεση στον Έβρο, αποστασιοποιήθηκε πριν από λίγους μήνες δημοσίως από το ρεπορτάζ του Spiegel. Μετά από σχετικό αίτημα της NZZ, κανείς από τη ΜΚΟ δεν θέλησε να πει κάτι για την Baidaa S. Ωστόσο, μια υπάλληλος έγραψε ότι είναι γνωστό πως οι αιτήσεις Ασύλου και τα ταξίδια από την Ελλάδα σε άλλες χώρες συνδέονται με «μακροχρόνιες διαδικασίες». Η συνεργασία με το δικηγόρο που ήταν υπεύθυνος για την υπόθεση στον Έβρου διακόπηκε με απόφαση της ΜΚΟ.
Το αν και πόσο καιρό η Baidaa S. ζούσε στη Γερμανία πριν από την εμφάνισή της στον Έβρο δεν μπορεί να προσδιοριστεί με βεβαιότητα. Στο νέο της τόπο διαμονής στο Παλατινάτο είναι περισσότερο γνωστός ο σύζυγός της. Ο Σύρος που έφτασε στη Γερμανία το 2015 θεωρείται επιτυχημένο παράδειγμα ένταξης. Εργάζεται σε μεγάλη επιχείρηση, μιλά γερμανικά και πρόσφατα πολιτογραφήθηκε Γερμανός πολίτης. Επίσης, δεν θέλει να έχει πλέον επαφές με τα ΜΜΕ, αλλά δημοσιεύει τακτικά φωτογραφίες και βίντεο στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις του, το ζευγάρι αρραβωνιάστηκε το φθινόπωρο του 2021. Στις 3 Ιουλίου του ίδιου έτους, η Baidaa S. δημοσίευσε και μια φωτογραφία από το μπαλκόνι του συζύγου της που απεικόνιζε ένα ουράνιο τόξο πάνω από σπίτια και ανεμογεννήτριες. Ως θέση εκείνη τη στιγμή δηλώθηκε στο Instagram «Germany», καθώς και ο τόπος διαμονής της στο Παλατινάτο.
Διαφορετικά πράγματα λέγονται για την Baidaa S. στο χωριό. Ένας γείτονας λέει ότι είδε τη γυναίκα μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Μια γυναίκα που ασχολείται με πρόσφυγες αντιδρά με έκπληξη. «Τι, αυτή ήταν στην Ελλάδα;» λέει, «μία τέτοια πληροφορία θα είχε διαδοθεί στο χωριό». Η Baidaa S. διαμένει εκεί «αρκετό καιρό», αρχικά ζούσε στο κέντρο υποδοχής προσφύγων στο Speyer και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Trier, όπου περνά τα Σαββατοκύριακα με τον σύζυγό της. Αργότερα, μετά από συνεννόηση με το σύζυγο της Baidaa S., αλλάζει τη δήλωσή της και διαβεβαιώνει ότι γνωρίζει τη γυναίκα μόνο εδώ και δύο μήνες. Από τους δημοσιογράφους ζητά να μην γράφουν κάτι αρνητικό για τους πρόσφυγες, καθώς το AfD λαμβάνει ήδη πάρα πολλές ψήφους στην περιοχή.
Οι φωτογραφίες από τη Γερμανία που δημοσίευσε η Baidaa S. στο Instagram και σε άλλα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης πριν από τον Αύγουστο του 2022 δεν αποτελούν απόδειξη ότι βρισκόταν πραγματικά στη Γερμανία. Η δήλωση τοποθεσίας μπορεί να παραποιηθεί. Είναι πιθανό να πήρε τις φωτογραφίες από το σύζυγό της και να τις δημοσίευσε στην Τουρκία ή κάπου αλλού. Δεδομένου ότι η Baidaa S. έκλεισε πρόσφατα τους λογαριασμούς της στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, η NZZ διαθέτει μόνο Screenshots, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον έλεγχο.
Τις τελευταίες ημέρες η Baidaa S. έχει αφαιρέσει περαιτέρω ίχνη, οι λογαριασμοί της στο Tiktok και το Instagram έχουν διαγραφεί. Παρ’ όλα αυτά, το Spiegel κατά τα φαινόμενα πιστεύει ότι έχει επεξεργαστεί επαρκώς την υπόθεση. Όταν ρωτήθηκε από την NZZ γιατί η Baidaa S. εξακολουθεί να αναφέρεται ως μάρτυρας και γιατί το Spiegel αποκρύπτει το ιστορικό της, το περιοδικό έδωσε μια τυπική απάντηση: «Η προστασία του πληροφοριοδότη και της πηγής» απαγορεύει την παροχή περαιτέρω πληροφοριών. Λες και αυτή η αρχή απαγορεύει την ενημέρωση του κοινού για μια από τις μεγαλύτερες υποθέσεις Fake News μετά τον Claas Relotius.
Η Baidaa S. απάντησε σε μια ερώτηση το Σάββατο: Πώς είναι η γιαγιά της, για την οποία μίλησε σε μία από τις εκκλήσεις της για βοήθεια και που θα έπρεπε να βρίσκεται τώρα στην Ελλάδα; «Η γιαγιά μου», απάντησε, «δεν βρίσκεται καν στην Ελλάδα».
