Ζωή Ράπτη στο «ΘΕΜΑ»: Ανοίγουν 106 νέες μονάδες ψυχικής υγείας
23.01.202312:27
Η υφυπουργός Υγείας παρουσιάζει τον νέο υγειονομικό χάρτη που στόχο έχει την αντιμετώπιση του κύματος συνοδών ψυχικών νοσημάτων τα οποία άφησε η πανδημία του κορωνοϊού
Δεκάδες νέες δομές αναπτύσσονται ανά τη χώρα, με στόχο την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας που έχουν αφήσει έντονο το αποτύπωμά τους στον πληθυσμό τα τελευταία χρόνια. Ήδη έχουν αδειοδοτηθεί 53 δομές ενώ συνολικά θα λειτουργήσουν 106 για τις ανάγκες κυρίως παιδιών, εφήβων και ηλικιωμένων. Ο νέος υγειονομικός χάρτης της ψυχικής υγείας φέρει τη σφραγίδα της υφυπουργού Υγείας Ζωής Ράπτη. Σε αυτόν ιδιαίτερη θέση καταλαμβάνουν οι Μονάδες Τηλεψυχιατρικής και Τηλεσυμβουλευτικής για τους κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών, αλλά και η καινοτομία της πολιτιστικής συνταγογράφησης. «Με το Μνημόνιο Συνεργασίας που έχει υπογραφεί με το υπουργείο Πολιτισμού θα μπορούν να πραγματοποιούνται προγράμματα δωρεάν επισκέψεων σε Μουσεία, εκθέσεις και άλλους χώρους, δίνοντας έμφαση σε παιδιά, εφήβους και ηλικιωμένους, που έχουν να αντιμετωπίσουν εθισμούς, ψυχικά τραύματα, κατάθλιψη και άνοια» εξηγεί, μιλώντας στο ΘΕΜΑ, η υφυπουργός Υγείας, αρμόδια για θέματα ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων.
Η πανδημία κορωνοϊού είναι σε αποδρομή, αλλά όπως έχετε επισημάνει, βρίσκεται σε εξέλιξη μια δεύτερη σιωπηλή πανδημία που πλήττει την ψυχική υγεία των Ελλήνων. Έχετε χαρτογραφήσει τα χαρακτηριστικά της;
Η πανδημία του κορονοϊού σάρωσε την καθημερινότητά μας, εκτοξεύοντας τα προβλήματα ψυχικής υγείας. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας βίωσαν άγχος, φόβο και ανασφάλεια, 1 στους 4 εμφάνισε συμπτώματα κατάθλιψης, ενώ τα παιδιά, οι νέοι και οι ηλικιωμένοι δέχτηκαν το βαρύτερο πλήγμα. Στον παραγωγικό πληθυσμό οι γυναίκες και οι νέοι ήταν οι περισσότερο επιβαρυμένοι σε ό,τι αφορά την έλλειψη ικανότητας διαχείρισης του άγχους, τη σωματοποίησή του και την ψυχοσωματική κούραση (έρευνα του καθηγητή Ιωάννη Τούντα και του εργαστηρίου Πειραματικής Ψυχολογίας και τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ), ενώ από όλες τις επαγγελματικές ομάδες οι υγειονομικοί εμφάνισαν το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης (έρευνα του αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής, Νικόλαου Σμυρνή στο «Αττικόν»). Παράλληλα, αυξήθηκε ανησυχητικά η ενδοοικογενειακή βία και τα περιστατικά κακοποίησης και εκτοξεύθηκαν οι επικίνδυνες συμπεριφορές κυρίως των παιδιών και των εφήβων στον φυσικό και τον διαδικτυακό κόσμο.
Έχοντας εικόνα για το πρόβλημα, ποιο είναι το πλάνο για την αντιμετώπισή του; Πώς προτεραιοποιούνται οι ανάγκες στην ψυχική υγεία και ποιες παρεμβάσεις έχουν δρομολογηθεί;
Έχοντας εξασφαλίσει για πρώτη φορά χρηματοδότηση 55 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, προχωράμε με γοργούς ρυθμούς στη δημιουργία και τη λειτουργία 106 Δομών, που θα καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες για την προάσπιση της ψυχικής υγείας. Ήδη έχουν αδειοδοτηθεί 53 νέες Μονάδες και θα λειτουργήσουν άμεσα. Συγκεκριμένα, θα λειτουργήσουν 7 Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης, 6 Κέντρα Ημέρας για παιδιά και εφήβους, εκ των οποίων τα 2 θα αφορούν Διατροφικές Διαταραχές, 1 Κινητή Μονάδα, καθώς και 3 Ξενώνες για παραβατικούς εφήβους. Επίσης, δημιουργούνται 2 Κέντρα Ημέρας για τη στήριξη της οικογένειας στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για την τρίτη ηλικία. Δημιουργούμε 8 οικοτροφεία, καθώς και 6 Κέντρα Ημέρας και 4 Κινητές Μονάδες για ασθενείς με άνοια και Alzheimer. Παράλληλα, για να καλύψουμε τις ανάγκες του γενικού πληθυσμού δημιουργούμε 12 οικοτροφεία και 1 ξενώνα για την υποστήριξη ενηλίκων με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, καθώς και 6 Κέντρα Ημέρας και 5 Κινητές Μονάδες υποστήριξης ενηλίκων και 4 Κέντρα Ημέρας για την υποστήριξη εργαζομένων.
Έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση των δομών μετά το Ταμείο Ανάκαμψης;
Η λειτουργία των Δομών καλύπτεται με πόρους από το Ταμείο Ανάπτυξης και τον Τακτικό Προϋπολογισμό του Υπουργείου Υγείας.
Σε επίπεδο προαγωγής και πρόληψης των εθισμών, τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός του υπουργείου Υγείας;
Στη διάρκεια της πανδημίας διαπιστώθηκε ανησυχητική αύξηση στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, νόμιμων και παράνομων, ενώ εκτινάχθηκαν και τα ποσοστά εθισμού των νέων στο διαδίκτυο. Για την ενίσχυση της πρόληψης της χρήσης ναρκωτικών και άλλων εξαρτήσεων από παιδιά και εφήβους υπογράψαμε με το Υπουργείο Εσωτερικών, την ΚΕΔΕ, τον ΟΚΑΝΑ και την ΕΕΤΑΑ Α.Ε., τη νέα 7ετή Προγραμματική Σύμβαση για τη Λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης, με στόχο την καταπολέμηση των εξαρτήσεων σε 75 Δήμους της χώρας, ύψους 85 εκατ. ευρώ, που υποστηρίζουν παιδιά και εφήβους και τις οικογένειές τους, ενημερώνοντας παράλληλα και τους εκπαιδευτικούς.
Στην αύξηση κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών και την εξάρτηση από το αλκοόλ, απαντάμε με δημιουργία νέων «Κέντρων Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας ατόμων εξαρτημένων από το οινόπνευμα», αρχής γενομένης από το Αιγινήτειο Νοσοκομείο, (πέραν των δομών που λειτουργούν ήδη στα πανεπιστημιακά και ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας μας, το ΚΕΘΕΑ και τον ΟΚΑΝΑ). Για τη σύγχρονη μάστιγα του εθισμού στο διαδίκτυο υλοποιούμε με την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, το ΕΠΙΨΥ και την ΑΜΚΕ Ιάσων, πρόγραμμα κατάρτισης λειτουργών υγείας και άλλων στελεχών για τα παιδιά και τους έφηβους με έμφαση στην πρόληψη και αντιμετώπιση της διαδικτυακής εξάρτησης, ενώ παράλληλα μεριμνούμε ώστε να αυξηθούν οι ήδη παρεχόμενες υπηρεσίες από τα τμήματα των ψυχιατρικών νοσοκομείων μας και τους φορείς μας (ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ).
Ζωή Ράπτη
Έχετε αξιοποιήσει πολύ τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων για την ψυχική υγεία. Οι Μονάδες Τηλεψυχιατρικής που λειτουργούν σε απομακρυσμένες, ορεινές ή νησιωτικές περιοχές, είναι ενδεικτικές. Ποιος είναι ο μέχρι τώρα απολογισμός της λειτουργίας τους και με βάση το μοντέλο αυτό, τι άλλο θα ακολουθήσει;
Αξιοποιώντας το μάθημα της πανδημίας και τα ψηφιακά εργαλεία που μπήκαν δυναμικά στη ζωή μας, δημιουργήσαμε Μονάδες Τηλεψυχιατρικής σε απομακρυσμένες περιοχές του τόπου μας, με εμβληματικές περιοχές το Καστελόριζο και τη Σύμη για την εξ αποστάσεως παροχή φροντίδας σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν κοινοτικές ή νοσοκομειακές δομές.
Στο Καστελόριζο, από τον Μάιο 2021 έως και τον Σεπτέμβριο 2022 ωφελήθηκαν 85 άτομα ενώ στη Σύμη, από τον Σεπτέμβριο 2021 έως και τον Σεπτέμβριο 2022 οι ωφελούμενοι είναι 190. Παράλληλα, λειτουργούμε Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής και Τηλεψυχιατρικής σε συνεργασία με την 2η ΥΠΕ Πειραιώς και Νήσων, για την υποστήριξη, ψηφιακά, των νησιών μας. Το 2022, δεχθήκαμε 1.214 ραντεβού, εκ των οποίων 493 αφορούν παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες. Υπάρχει επίσης μέριμνα για ηλικιωμένους κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών της χώρας, που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε δομές Υγείας και είναι οι πλέον ευάλωτοι. Υλοποιούμε το Πρόγραμμα Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης «Ερμής», που απευθύνεται, μέσω τηλεσυμβουλευτικής, σε ηλικιωμένους που πάσχουν από άνοια, κατάθλιψη, άλλα γηριατρικά σύνδρομα και τις οικογένειες τους και οι οποίοι ζουν σε νησιωτικές περιοχές των Κυκλάδων (Τήνος, Σύρος, Άνδρος). Επίσης, υποστηρίζονται ακριτικές περιοχές, όπως ο Έβρος, η Ξάνθη, η Αλεξανδρούπολη και το Σουφλί, και στην ενδοχώρα της Δυτικής Ελλάδας, όπως στη Χαλανδρίτσα, τα Καλάβρυτα και στην Ερυμάνθεια.
Μεταξύ άλλων καινοτομιών, έχετε μιλήσει για την πολιτιστική συνταγογράφηση. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η υλοποίησή της;
Η πολιτιστική συνταγογράφηση συνιστά μια καινοτομία, που για πρώτη φορά υλοποιείται και περιλαμβάνει τη χρήση της Τέχνης για θεραπευτικούς σκοπούς. Η ψυχική Υγεία πρέπει να αφορά σε όλες μας τις πολιτικές και για τον σκοπό αυτό, τροποποιήσαμε το νομοθετικό πλαίσιο και δώσαμε τη δυνατότητα και σε άλλους φορείς να αναπτύξουν συνέργειες με φορείς ψυχικής υγείας ώστε να αναπτυχθούν νέες δομές και νέες υπηρεσίες. Σε αυτό το πλαίσιο συνεργαζόμαστε με το υπουργείο Πολιτισμού, μετά την υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας, για την πραγματοποίηση προγραμμάτων δωρεάν επισκέψεων σε Μουσεία, Εκθέσεις και αλλού, δίνοντας έμφαση σε παιδιά, εφήβους και ηλικιωμένους, που έχουν να αντιμετωπίσουν εθισμούς, ψυχικά τραύματα, κατάθλιψη και άνοια. Το πρόγραμμα της πολιτιστικής συνταγογράφησης χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, με συνολικό προϋπολογισμό 10 εκατ. ευρώ, έχει ορίζοντα υλοποίησης εντός της επόμενης τριετίας και περιλαμβάνει επισκέψεις, αξιολόγηση, υποστήριξη και παρακολούθηση σε Κέντρα Ημέρας, που θα δημιουργηθούν στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι διαδικασίες είναι σε εξέλιξη στο υπουργείο πολιτισμού ώστε να τεθεί σε λειτουργία, να αδειοδοτηθούν τα κέντρα ημέρας και να γίνει η πρόσληψη του απαιτούμενου προσωπικού.
Σε επίπεδο νοσηλευτικών ιδρυμάτων τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός; Ποιες ανάγκες χρειάζεται να καλυφθούν στα ψυχιατρικά νοσοκομεία και τις κλινικές και σε τι φάση βρίσκεται η κάλυψή τους;
Η ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας είναι εξίσου σημαντική με τη δημιουργία των κοινοτικών δομών, και από τις πρώτες μας ενέργειες σε αυτό το πεδίο ήταν οι προσλήψεις μόνιμων και επικουρικών γιατρών, ψυχιάτρων και παιδοψυχίατρων στις δομές ψυχικής υγείας της χώρας. Επίσης νομοθετήσαμε για 215 θέσεις ειδικευόμενων νοσηλευτών ψυχικής υγείας ανά ΥΠΕ και Νοσοκομεία για την ενίσχυση των υπηρεσιών μας. Παράλληλα προχωρήσαμε στη δημιουργία νέων κλινών στο ΕΣΥ όπως για παράδειγμα η πρώτη Μονάδα Ψυχογενούς Ανορεξίας στο ΕΣΥ, που λειτουργεί στο «Σισμανόγλειο», για την αντιμετώπιση αυτής της ταχύτατα αναδυόμενης ψυχικής διαταραχής. Επίσης δημιουργήσαμε νέες παιδοψυχιατρικές κλίνες στο Καραμανδάνειο Νοσοκομείο Παίδων της Πάτρας, στο Ασκληπιείο της Βούλας, καθώς και στο Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης. Αξιοποιώντας τη δωρεά του Ιδρύματος Ιωάννη Αγγελικούση, θέσαμε σε λειτουργία την Ψυχιατρική Κλινική Εφήβων 14-18 ετών και στο Νοσοκομείο Νίκαιας – Δυτικής Αττικής «Αγία Βαρβάρα». Η ενίσχυση του ΕΣΥ είναι μια δυναμική προσπάθεια που διασφαλίζει πως κάθε πολίτης έχει την φροντίδα που χρειάζεται την στιγμή που την χρειάζεται, ειδικά οι πιο ευάλωτοι, που είναι τα παιδιά μας.
Τι γνώμη έχετε για το κίνημα #metoo;
Η ύπαρξη κινημάτων σαν το #metoo βοηθούν όχι μόνο τις γυναίκες αλλά την κοινωνία ολόκληρη να εξυγιανθεί από τη νοσηρότητα που δημιουργούν οι σεξουαλικές επιθέσεις, η παρενόχληση στον εργασιακό-εκπαιδευτικό χώρο κ.ά. Το στηρίζω ολόψυχα και εύχομαι οι γυναίκες να βρίσκουν το θάρρος και να λένε φωναχτά τις αλήθειες τους. Ο κίνδυνος της υπερβολής ελλοχεύει βεβαίως πάντοτε σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Είναι λογικό να καταργούμε θεσμούς, κινήματα και συλλογικότητες επειδή ενδέχεται κάποιες και κάποιοι να υπερβάλλουν; Για τους κινδύνους της υπερβολής υπάρχει η λύση, που τελικά εφαρμόζεται σε όλες τις καταγγελίες: η Δικαιοσύνη βρίσκει πάντοτε άκρη.
Εσείς έχετε υποστεί σεξουαλική παρενόχληση;
Ευτυχώς όχι! Ο καλός Θεός με βοήθησε στη σταδιοδρομία μου να συνεργαστώ με πρόσωπα με άψογη πνευματική και ηθική συγκρότηση. Αν είχε γίνει κάτι τέτοιο σε βάρος μου, όποιος το αποτολμούσε θα καταλάβαινε άμεσα το μέγεθος του σφάλματός του και θα διαπίστωνε ιδιίοις όμμασι τη νομική μου κατάρτιση. Δεν θα τον άφηνα σε χλωρό κλαρί – και το ίδιο συνιστώ σε όσες γυναίκες βιώσουν αυτόν τον εφιάλτη.
Πώς είναι να μεγαλώνεις παιδί σε μονογονεϊκή οικογένεια;
Ο πρώην σύζυγός μου είναι παρών ως πατέρας στην ανατροφή του Γιώργου, ο οποίος έχει πλέον ενηλικιωθεί και αρχίζει, ως φοιτητής πλέον, να «ανοίγει τα φτερά του». Όμως, πρέπει να πω ότι η μονογονεϊκή οικογένεια, ακόμα κι όταν ο άλλος γονιός συμμετέχει στις υποχρεώσεις έναντι των παιδιών, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Έχει αυξημένες απαιτήσεις στην πνευματική, συναισθηματική και σωματική προσπάθεια που θα καταβάλλεις καθημερινά, προσπαθώντας να ισορροπήσεις τα επαγγελματικά με τα προσωπικά σου… Τα πέρασα κι εγώ αυτά αλλά με χαρά βλέπω ότι οι κόποι μου αποδίδουν καρπούς. Οι γυναίκες μπορούμε να κάνουμε σπουδαία πράγματα.