Αποστολή στο Τόκιο: Τα ραντεβού του Μητσοτάκη και οι Ιάπωνες επενδυτές που επιστρέφουν

Η πρώτη εικόνα που αντικρίζει όποιος φτάνει στην Ιαπωνία αυτή την περίοδο είναι η καθολική εφαρμογή της μάσκας. Στο αεροδρόμιο, στο μετρό, στα ξενοδοχεία και στα εστιατόρια, αλλά και παντού στους δρόμους. Μια άνοδος των κρουσμάτων του κορωνοϊού που παρατηρήθηκε το τελευταίο διάστημα στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου ήταν επαρκής λόγος για να επανέλθει το μέτρο της κάλυψης του προσώπου με μάσκα.

Ετσι, όπου και να πήγαμε στο Τόκιο, όπου βρεθήκαμε για ένα τριήμερο καλύπτοντας το ταξίδι του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και της εικοσαμελούς ελληνικής επιχειρηματικής αποστολής που ήταν μαζί του, δεν υπήρχε ούτε ένας Ιάπωνας που να κυκλοφορούσε με ακάλυπτο πρόσωπο. Οπως εξάλλου δεν συναντήσαμε πουθενά κάποιον που να καπνίζει δημοσίως.

Το κάπνισμα απαγορεύεται ρητά και κατηγορηματικά σε ανοιχτούς χώρους και οι ρέκτες της συνήθειας αυτής μπορούν να την απολαμβάνουν αποκλειστικά και μόνο στο εσωτερικό των σπιτιών, σε δωμάτια ξενοδοχείων που είναι για καπνίζοντες και σε ελάχιστα καταστήματα, τα οποία όταν τα βλέπεις απέξω νομίζεις πως είναι αεροστεγή κελιά για φυλακισμένους. Οι αυστηροί περιορισμοί κατά του τσιγάρου μπορεί να πλήξουν τα επόμενα χρόνια τους καπνοπαραγωγούς της Θράκης, αλλά η ελπίδα είναι ότι οι... πολυμήχανοι Ιάπωνες μπορεί να βρουν εναλλακτική λύση για τη σημαντικότερη επένδυση που έχουν κάνει ως τώρα στη χώρα μας, που δεν είναι άλλη από την καπνοβιομηχανία ΣΕΚΑΠ στην Ξάνθη.

Σχεδόν από τη μια άκρη ως την άλλη της αχανούς ιαπωνικής πρωτεύουσας (το μητροπολιτικό Τόκιο είναι η πολυπληθέστερη πόλη του πλανήτη, καθώς στεγάζει 37.000.000 κατοίκους από ένα σύνολο πληθυσμού 125.000.000 που έχει ολόκληρη η νησιωτική αυτή χώρα) επικρατεί η αίσθηση της απόλυτης ευταξίας, που τη συναντά κανείς από τους πεντακάθαρους δρόμους, για τους οποίους απορείς πώς διατηρούνται όταν δεν υπάρχουν πουθενά κάδοι απορριμμάτων, καθώς αφαιρέθηκαν εξαιτίας του φόβου για τοποθέτηση εκρηκτικών στη διάρκεια των τελευταίων Ολυμπιακών Αγώνων, έως το παράδοξο για την εποχή μας φαινόμενο να μην ακούς κινητά τηλέφωνα να ηχούν στα μέσα μεταφοράς και στους δρόμους, επειδή απαγορεύεται να μιλάς για να μην ενοχλούνται οι διπλανοί σου.

Ολα αυτά δεν είναι παρά χαρακτηριστικά της σύγχρονης ιαπωνικής κοινωνίας, τα οποία αποτελούν προφανή κληρονομιά της νοοτροπίας την οποία εξέθρεψαν οι σαμουράι και οι καμικάζι, και συνάμα μαρτυρούν την εμπιστοσύνη που συλλογικά δείχνει στις αποφάσεις του κράτους της, το οποίο έχει έντονη ανάμειξη και εμπλοκή σε πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής της χώρας: από τη συμπεριφορά στην καθημερινότητα που περιγράψαμε έως την οικονομία της χώρας, που εξακολουθεί να είναι μία από τις ισχυρότερες του καπιταλιστικού κόσμου και αυτή την περίοδο προεδρεύει στους G-7.

Συναντήσεις με προσδοκίες

Η ελληνική κυβερνητική αποστολή, που έφτασε την περασμένη Κυριακή στο Τόκιο για επαφές υψηλού επιπέδου σε πολιτικό και κυρίως οικονομικό-επενδυτικό πεδίο, είχε πλήρη επίγνωση ότι οι Ιάπωνες ακολουθούν με προσήλωση τα σήματα που εκπέμπει το ιαπωνικό κράτος. Γι’ αυτό και η πρώτη ημέρα της επίσκεψης του πρωθυπουργού ήταν αφιερωμένη στις πολιτικές επαφές με την ιαπωνική πολιτική ηγεσία - ο Κυριάκος Μητσοτάκης μαζί με τη σύζυγό του πήγαν στο αυτοκρατορικό παλάτι και συνάντησαν τον διάδοχο του ιαπωνικού θρόνου, πρίγκιπα Aκισίνο.

Πρόκειται για τον αδελφό του νυν αυτοκράτορα Ναρουχίτο, που θα τον διαδεχθεί, καθώς ο τελευταίος έχει αποκτήσει μόνο μία θυγατέρα και το πρωτόκολλο του ιαπωνικού θρόνου προβλέπει ότι οι γυναίκες αποκλείονται από τη σειρά διαδοχής και τα -τυπικά έστω- αυτοκρατορικά ηνία είναι αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών της δυναστείας.

Η ουσιαστικότερη συνάντηση, όμως, του Ελληνα πρωθυπουργού ήταν με τον Ιάπωνα ομόλογό του Φουμίου Κισίντα που έγινε σε πολύ φιλικό κλίμα, το οποίο επισφραγίστηκε με την υπογραφή Κοινής Δήλωσης για τη Στρατηγική Συνεργασία Ελλάδας - Ιαπωνίας. Είναι, όπως εξηγούσαν αμέσως μετά τις διμερείς συνομιλίες υψηλόβαθμες κυβερνητικές πηγές, «μια συμφωνία η οποία αναβαθμίζει τη σχέση μας και γίνεται η πυξίδα της συνεργασίας μας από δω και στο εξής». Μια συμφωνία που εκτιμάται ότι θα δώσει σήμα επανεκκίνησης στις σχέσεις των δύο χωρών.

Το Τόκιο είχε υπογράψει το 2013 αντίστοιχη συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με την Τουρκία, η οποία δεν πήγε άσχημα για την Αγκυρα, σε μια εποχή που η Ελλάδα, πιεσμένη από το μνημόνιο, ήταν απούσα από τις διεθνείς εξελίξεις.

Ο τελευταίος Ελληνας πρωθυπουργός που είχε επισκεφθεί το Τόκιο ήταν ο Κώστας Καραμανλής, το μακρινό 2005, και έκτοτε, με εξαίρεση τη μεταβίβαση, το 2018, της καπνοβιομηχανίας ΣΕΚΑΠ από τον Ιβάν Σαββίδη στην Japan Tobacco, οι ελληνοϊαπωνικές οικονομικές σχέσεις έτειναν προς το ναδίρ. Ιάπωνες επενδυτές, άλλωστε, οι οποίοι πριν από την κρίση του 2010 κατείχαν σταθερά επί χρόνια ποσά σχεδόν 10 δισ. σε ελληνικούς τίτλους, μόλις η χώρα μας απώλεσε την επενδυτική βαθμίδα ρευστοποίησαν τις θέσεις τους και έκτοτε απέχουν από τη συγκεκριμένη αγορά.

Η μεγάλη προσδοκία της ελληνικής κυβέρνησης είναι οι Ιάπωνες επενδυτές να επιστρέψουν σύντομα στη χώρα μας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε, σύμφωνα με πληροφορίες, επαφή με την ηγεσία της ιαπωνικής πολυεθνικής τράπεζας Nomura Bank, που έγινε εκτός του επίσημου προγράμματος και το κλίμα που συνάντησε εκεί, όπως επεσήμαιναν αργότερα στελέχη από το επιτελείο του, ήταν πολύ ελπιδοφόρο. Αντίστοιχο κλίμα συνάντησε και ο διευθυντής του Οικονομικού Γραφείου του Μεγάρου Μαξίμου Αλέξης Πατέλης, ο οποίος συνομίλησε επίσημα και ανεπίσημα με αρκετούς σημαίνοντες επενδυτές από τον τραπεζικό -και όχι μόνο- τομέα στο περιθώριο του ελληνοϊαπωνικού οικονομικού φόρουμ που οργανώθηκε.

Η στροφή, ο διάλογος και ο Αμερικανός πρεσβευτής

Στο κυβερνητικό επιτελείο εκτιμούν και ως πολύ σημαντική την πολιτική-γεωστρατηγική διάσταση της πρωθυπουργικής επίσκεψης στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου. Η Ιαπωνία, άλλωστε, αντιμετωπίζει κι εκείνη συνοριακές αμφισβητήσεις και απειλές στην κυριαρχία της στον θαλάσσιο χώρο που την περιβάλλει καθώς και σε νησιωτικά συμπλέγματα που της ανήκουν.

«Ο,τι είναι για μας η Τουρκία, είναι για την Ιαπωνία η Κίνα και η Βόρεια Κορέα», σημείωναν Ελληνες διπλωμάτες, τονίζοντας συνάμα τη στροφή που έγινε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στην παραδοσιακά ουδέτερη εξωτερική πολιτική που ασκούσε το Τόκιο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επιδίωξη της ιαπωνικής διπλωματίας είναι να αναβαθμίσει τις σχέσεις της χώρας τόσο με το ΝΑΤΟ -τις επόμενες ημέρες θα μεταβεί στην Ιαπωνία ο γενικός γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ- όσο και με την Ευρωπαϊκή Ενωση και η Ελλάδα μπορεί να είναι ένας από τους διαύλους που θα ανοίξει τον δρόμο για την ευρωατλαντική προσέγγιση που επιθυμεί το Τόκιο στο νέο γεωστρατηγικό περιβάλλον που διαμορφώνεται.

Η Ιαπωνία είναι η μόνη ασιατική χώρα που αντέδρασε στη ρωσική εισβολή και στήριξε τις Δυτικές κυρώσεις κατά του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν, ακριβώς επειδή «το Τόκιο συναισθάνεται ότι αν περάσουν τα σχέδια του Κρεμλίνου στην Ουκρανία, μπορεί να ανοίξει η όρεξη για να κάνουν το ίδιο γείτονες της Ιαπωνίας». Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η σαφής θέση που έλαβε ο Ιάπωνας πρωθυπουργός στο ζήτημα των τουρκικών αμφισβητήσεων κατά της Ελλάδας. Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», οι δύο πρωθυπουργοί είχαν στη διάρκεια της συνάντησης των αντιπροσωπειών τον εξής διάλογο:

Κ. Μητσοτάκης: «Η τουρκική επιχειρηματολογία περί αποστρατικοποίησης νησιών και η αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους αντιβαίνει στο Διεθνές Δίκαιο, είναι παράνομη και παράλογη. Είμαστε ανοιχτοί σε γόνιμο διάλογο με την Τουρκία, αλλά δεν θα δεχθούμε αμφισβήτηση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Δεν θα δεχθούμε τετελεσμένα».

Φ. Κισίντα: «Στηρίζουμε τις θέσεις σας για την Τουρκία, την ανάγκη συμμόρφωσης με το Διεθνές Δίκαιο. Δεν μπορούμε να ανεχθούμε τη μονομερή αλλαγή συνόρων διά της βίας».

Η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ιαπωνία, που είναι το τελευταίο μεγάλο ταξίδι του Ελληνα πρωθυπουργού πριν από τις εκλογές, είχε ευρωπαϊκή καθώς και αμερικανική επίνευση. Κατά την παραμονή του στο Τόκιο είχε μάλιστα ανεπίσημη κατ’ ιδίαν συνάντηση, που δεν ανακοινώθηκε, με τον Αμερικανό πρεσβευτή στη χώρα Ραμ Εμάνουελ.

Πρόκειται για μια σημαίνουσα προσωπικότητα του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ που στο παρελθόν θήτευσε στην ομάδα του Μπιλ Κλίντον, έγινε προσωπάρχης του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, έχει εκλεγεί βουλευτής στο Ιλινόις και δήμαρχος στο Σικάγο, προτού ο σημερινός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τον στείλει να ηγηθεί της διπλωματικής αποστολής των ΗΠΑ στο Τόκιο. Η συζήτηση ανάμεσα στον Ελληνα πρωθυπουργό και στον Αμερικανό συνομιλητή του επικεντρώθηκε στα μεγάλα διεθνή ζητήματα και τη σημασία των ιαπωνικών ανοιγμάτων προς τη Δύση.

Θετικές οικονομικές προοπτικές

Ιθύνων νους πίσω από την οργάνωση της επιχειρηματικής αποστολής στην Ιαπωνία, κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις και υψηλού επιπέδου επαφές με Ιάπωνες κυβερνητικούς αξιωματούχους, θεσμικούς παράγοντες της οικονομίας, χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, καθώς και κολοσσούς της ιαπωνικής βιομηχανίας, ήταν ο υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια Κώστας Φραγκογιάννης και το επιτελείο του, στο οποίο εντάχθηκε πρόσφατα ως γενική γραμματέας η Βίκυ Λοΐζου.

«Οι Ιάπωνες μάς υποδέχθηκαν και μας αντιμετωπίζουν πλέον ως αξιόπιστους συνομιλητές και ως φερέγγυους οικονομικούς εταίρους», επεσήμανε μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Φραγκογιάννης. «Αυτό προφανώς δεν συνέβη τυχαία. Αντιθέτως, το ότι καταφέραμε να πείσουμε τους σκληρούς στις διαπραγματεύσεις και αυστηρούς στα κριτήρια Ιάπωνες επιχειρηματίες και παράγοντες της οικονομίας ήταν το αποτέλεσμα εργώδους προσπάθειας και συστηματικής δουλειάς», συμπλήρωσε.

Σύμφωνα με τον υφυπουργό, οι σχέσεις μας με την Ιαπωνία υπήρξαν πολύ φιλικές σε πολιτικό επίπεδο, ενώ, όπως σημειώνει, είναι γνωστοί οι παραδοσιακοί δεσμοί μας και η συνεργασία μας στον τομέα της ναυτιλίας. Ο ίδιος βρέθηκε στις αρχές του 2020 στην Ιαπωνία με στόχο την τόνωση του ιαπωνικού ενδιαφέροντος για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, πλην όμως «οι παγκόσμιες κρίσεις που ακολούθησαν παρεμπόδισαν σε έναν βαθμό το έργο μας».

Ωστόσο, με οδηγό την καλή εξέλιξη που έχουν επενδύσεις από ιδιωτικές εταιρείες, όπως για παράδειγμα η Hitachi, που έχει επενδύσει στο μετρό της Θεσσαλονίκης, ή όπως η Japan Tobacco Company που έχει επενδύσει στην Ξάνθη, η ελληνική οικονομική διπλωματία βλέπει να διαγράφονται θετικές προοπτικές για την προσέλκυση ιαπωνικών επενδυτικών κεφαλαίων.

«Η αναμενόμενη, εντός του 2023, αλλαγή της επενδυτικής βαθμίδας της χώρας θα αποτελέσει το επισφράγισμα των προσπαθειών, καθώς θα ελευθερώσει επενδύσεις στην Ελλάδα μεγάλων trading houses της Ιαπωνίας, καθώς και της Japan Bank for International Cooperation (JBIC)», αναφέρει ο κ. Φραγκογιάννης και καταλήγει: «Στο επόμενο διάστημα αναμένουμε ιαπωνική δραστηριοποίηση στη χώρα σε θέματα πράσινης ενέργειας/υδρογόνου, στην ανάπτυξη τουριστικών ροών, σε έργα υποδομών, καθώς και σε επενδύσεις σε υψηλή τεχνολογία, διαστημικού ή βιοτεχνολογικού χαρακτήρα».

Το άβαταρ του Πιερρακάκη

Ξεχωριστό ρόλο στην κυβερνητική αποστολή είχε ο υπουργός Επικρατείας αρμόδιος για την Ψηφιακή Διακυβέρνηση Κυριάκος Πιερρακάκης, καθώς, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η Ιαπωνία, η οποία υπήρξε κάποτε μία από τις πρωτοπόρες χώρες στην τεχνολογία, αντιμετωπίζει προβλήματα στην ψηφιοποίηση του κράτους της. Προβλήματα τα οποία διαπιστώνει κανείς εύκολα βλέποντας δημοσίους υπαλλήλους να κάνουν ακόμη χειρόγραφες καταγραφές δεδομένων, πληθώρα καταστημάτων να μη διαθέτουν Wi-Fi για σύνδεση στο Διαδίκτυο ή περιορισμούς στις ανέπαφες ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Ο Ελληνας υπουργός συναντήθηκε με προσωπικότητες από τον χώρο της τεχνολογίας, η σημαντικότερη από τις οποίες ήταν με τον ομόλογό του Τάρο Κόνο, ο οποίος ήταν υποψήφιος για την πρωθυπουργία της χώρας και έχασε από τον σημερινό επικεφαλής της κυβέρνησης Κισίντα, ο οποίος του ανέθεσε το χαρτοφυλάκιο της Ψηφιακής Πολιτικής μαζί με εκείνο της Δημόσιας Διοίκησης.

Ο Κόνο έγινε διάσημος διεθνώς όταν τον περασμένο Οκτώβριο παρουσίασε τον ψηφιακό του κλώνο, ένα άβαταρ το οποίο κατασκεύασε ιαπωνικό κέντρο τεχνολογίας και θεωρήθηκε μεγάλη καινοτομία. Μάλιστα ο κ. Πιερρακάκης δέχτηκε πρόταση για να αποκτήσει κι εκείνος το δικό του άβαταρ, αλλά προς το παρόν αυτό δεν μπορεί να γίνει λόγω υψηλού κόστους. Οι Ιάπωνες συνομιλητές του Ελληνα υπουργού ενδιαφέρθηκαν για το πρόγραμμα ψηφιοποίησης του ελληνικού κράτους που έγινε τα προηγούμενα χρόνια και αποτελεί, κατά πολλούς, τη σημαντικότερη μεταρρυθμιστική επιτυχία της σημερινής κυβέρνησης.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΜΗΤΣΟΣ / ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ