Ελληνοτουρκικά: Πώς «διαβάζουν» Αθήνα, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον την επιστολή-ελιγμό Ερντογάν
Το παρασκήνιο πίσω από την «επίθεση φιλίας» της Άγκυρας προς την Ελλάδα - Διαρκές αντικείμενο παρατήρησης και ανάλυσης από την κυβέρνηση η μερική μεταστροφή της τουρκικής στάσης
Ευχές επ’ αφορμής της επετείου της 25ης Μαρτίου, δηλαδή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, απέστειλε ανήμερα της εθνικής γιορτής στον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια διπλωματική κίνηση διόλου αναμενόμενη, κρίνοντας από το περιεχόμενο και τους συμβολισμούς των ιστορικών γεγονότων.
Εξισορροπητικός ελιγμός
Η αξιοποίηση της…εθιμοτυπίας, ωστόσο, επέκτεινε ακόμη περισσότερο το φάσμα των δυνητικών υποχωρήσεων -σε επίπεδο εντυπώσεων- του Τούρκου Προέδρου απέναντι στην κατάκτηση των στόχων του, με πρώτο την επανεκλογή του στις Προεδρικές εκλογές της 14ης Μάϊου. Μολονότι, έκπληκτοι ακόμη και κορυφαίοι διπλωμάτες σε Αθήνα, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον από την πρωτοβουλία «υψηλού συμβολισμού» του, αναγνωρίζουν την ίδια ώρα την αποφασιστικότητα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει σε έναν τόσο εντυπωσιακό εξισορροπητικό ελιγμό, για να αποφύγει προς στιγμήν τους σκοπέλους της εσωτερικής πολιτικής σκηνής της χώρας του.
Ήτοι, τη δεινή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, η οποία επιβαρύνθηκε ακόμη περισσότερο από τους φονικούς σεισμούς, οι οποίοι έπληξαν το γόητρο της διοίκησης Ερντογάν στο επίπεδο της επιχειρησιακής ετοιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Τούρκος Πρόεδρος ευχήθηκε στον Έλληνα Πρωθυπουργό, δηλώνοντας πως «είμαι πεπεισμένος ότι η σχέση και συνεργασία μεταξύ των χωρών μας θα αναπτυχθούν περαιτέρω με τις κοινές μας προσπάθειες την προσεχή περίοδο», για να καταλήξει ότι «δράττομαι της ευκαιρίας να επαναλάβω τις καλύτερές μου ευχές τόσο για την προσωπική σας υγεία και ευημερία, όσο και για την υγεία και ευημερία του ελληνικού λαού».
Η «επίθεση φιλίας» της Άγκυρας ξεδιπλώθηκε, άλλωστε, κλιμακωτά μεν, αλλά μαζικά, καθώς είχαν προηγηθεί την ίδια μέρα οι ευχές του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αλλά και τα ευχετήρια μηνύματα της Τουρκικής Πρεσβείας στην Αθήνα, στα κοινωνικά δίκτυα.
Την μερική μεταστροφή της τουρκικής στάσης είχε μαρτυρήσει προ ημερών και η θετική ψήφος της Τουρκίας στην υποψηφιότητα της Ελλάδας ως μη μόνιμου μέλους για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ τη διετία 2025-6, δεδομένου ότι πρόκειται για το ανώτερο όργανο της διεθνούς οργάνωσης. Πολύ περισσότερο όταν αυτό επιλαμβάνεται κάθε φορά των παραβατικών συμπεριφορών χωρών στο διεθνές σύστημα, όπως ο μη σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του εκάστοτε κράτους. Ακόμη και αν η τουρκική ψήφος υπέρ της Ελλάδας στο ΣΑ του ΟΗΕ συνοδεύεται από αμοιβαιότητα, δηλαδή από την ελληνική υποστήριξη της τουρκικής υποψηφιότητας στο Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό, κρίσιμο για θέματα της ελληνικής ναυτιλίας, εντούτοις στέλνει ένα διεθνές σήμα.
Ταυτόχρονα, τα όποια βήματα πίσω στην εμπρηστική ρητορική της Άγκυρας, όπως στην περίπτωση της «Γαλάζιας Πατρίδας», αλλά και οι κινήσεις της σε επίπεδο ήπιας ισχύος, δεν περνούν σε κάθε περίπτωση απαρατήρητα από την Αθήνα, με τον Υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια να δηλώνει στο ΘΕΜΑ πως «έχουν μεταβληθεί οι παράμετροι της τουρκικής συμπεριφοράς απέναντί μας. Αμέσως μετά την τραγωδία των σεισμών στην Τουρκία και την επίσκεψή μου εκεί, η τουρκική παραβατικότητα έχει μετατραπεί σε κάτι το ανύπαρκτο. Δεν υπάρχουν παραβιάσεις στο Αιγαίο, δεν υπάρχουν υπερπτήσεις, δεν υπάρχει τοξική διατύπωση λόγου, δεν υπάρχει λεκτική επιθετικότητα, δεν υπάρχει απειλή χρήσης βίας». «Η Ελλάδα πάντοτε έλεγε ότι επιδιώκει τον διάλογο κάτω ακριβώς απ' αυτές τις συνθήκες. Οφείλουμε, λοιπόν, έχουμε υποχρέωση αν θέλετε, να ανταποκριθούμε σε μια τέτοια τουρκική συμπεριφορά» επισήμανε ο κ. Δένδιας.
Δείτε το βίντεο με τη δήλωση του Νίκου Δένδια στο protothema.gr:
Πίεση χρόνου
Παράλληλα, η κίνηση καλής θέλησης από πλευράς της Άγκυρας μέσω της ευχετήριας επιστολής της στην Ελλάδα συνέπεσε χρονικά με την τηλεφωνική επικοινωνία του Τούρκου Προέδρου με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν το μεσημέρι της 25ης Μαρτίου, στη διάρκεια του οποίου οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν απόψεις για την Ουκρανία, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ευχαρίστησε τον Ρώσο Πρόεδρο για την «θετική του στάση» στην παράταση της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά. Η ευρύτερη, διαμεσολαβητική του στάση σε περιφερειακό επίπεδο συνιστά εδώ και καιρό μια από τις βασικές προτεραιότητες του Τούρκου Προέδρου, ο οποίος επιχειρεί να αποκαταστήσει την σχέση του με τη Δύση, παρά την ενεργό εμπλοκή του στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η επιστροφή της τουρκικής αντιπροσωπείας στο τραπέζι των διαβουλεύσεων για την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ παραμονές της ελληνικής εθνικής επετείου συνιστά ένα ακόμη απτό δείγμα της στροφής της Άγκυρας, το οποίο φαίνεται πως λαμβάνεται υπόψη και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Σημειωτέον ότι ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν εξέφρασε τις ίδιες μέρες τη βούληση της διοίκησης Μπάιντεν να εξοπλίσει την Τουρκία με μαχητικά αεροσκάφη F-16, με την προϋπόθεση αυτά να μην γίνουν εργαλείο παραβιάσεων και επιθετικότητας κατά των συμμάχων (δηλαδή της Ελλάδας) στην νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Στην δυτικοφανή εικόνα της γειτονικής χώρας προστίθενται ακόμη οι προεκλογικές δημοσκοπήσεις, οι οποίες περιγράφουν για πρώτη φορά κλίμα οριακής επικράτησης του Τούρκου Προέδρου, ακόμη και αν ο ίδιος αναμετράται με τον πλέον αδύναμο (κατά τους Ερντογάν και Μπαχτσελί) πολιτικό τους αντίπαλο, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Οι άμεσες ανάσες ρευστότητας, τις οποίες έχει ανάγκη η τουρκική οικονομία μετά το πλήγμα των φονικών σεισμών ιδίως ως προς την αποκατάσταση των ζημιών, αλλά και η προσέλκυση επενδύσεων προς τη γειτονική χώρα, η οποία έχει χάσει τα χαρακτηριστικά του «οικονομικού θαύματος» της προηγούμενης δεκαετίας, φαίνεται πως οδηγούν τον Τούρκο Πρόεδρο στην εξισορρόπηση της σχέσης του με τη Δύση, μέσα από την απομείωση της έντασης σε μέτωπα περιφερειακού ενδιαφέροντος, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Επιπρόσθετα, η πίεση χρόνου, την οποία αισθάνεται το κόμμα του Ερντογάν, προκειμένου να διαμορφώσει ένα σημαντικό προεκλογικό προβάδισμα, προϋποθέτει την αντιμετώπιση της διεθνούς απομόνωσης της χώρας, η οποία θα χρειαστεί με μαθηματική ακρίβεια την υποστήριξη της Δύσης την επαύριον των εκλογών, χωρίς, ωστόσο, να μπορεί κανείς να προδικάσει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα εμείνει στους χαμηλούς τόνους.
Πάντως, οι επείγουσες προτεραιότητες, αλλά και οι τακτικισμοί της Τουρκίας αποτελούν διαρκές αντικείμενο παρατήρησης και ανάλυσης της Αθήνας, η οποία παρακολουθεί τις όποιες διπλωματικές κινήσεις της γείτονος με αυτοπεποίθηση και ψυχραιμία. Σε εκείνες τις στιγμές, μάλιστα, που η τουρκική προκλητικότητα επιχείρησε να υπερβεί τα όρια τα τελευταία χρόνια, η κατηγορηματική ελληνική στάση, αλλά και η προσήλωση στο Διεθνές δίκαιο δεν επέτρεψαν στην Τουρκία να διαμορφώσει παρακαταθήκες ή υποσχετικές, ακόμη και όταν ο Τούρκος Πρόεδρος φωτογραφίζεται μπροστά στα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροχήματα μάχης «KIZILELMA» (δηλαδή «Κόκκινο Μήλο») ή στα μαχητικά πέμπτης γενιάς TF- Χ, όπως συνέβη χθες.
