Δόμνα Μιχαηλίδου στον Δανίκα: «Για πρώτη φορά βάλαμε κανόνες στις δομές»

Το κορίτσι δεν καταλαβαίνει τίποτα. Βάζει τα στοιχεία κάτω, επεξεργάζεται τα πάντα, ορμάει ακάθεκτη και «κλείνει» σπίτια. Και όταν λέω «σπίτια», εννοώ εκείνες τις κοινωνικές δομές παιδιών, ηλικιωμένων και ΑμεΑ.

Εντελώς ανεξέλεγκτες μέχρι τη στιγμή που ο Κυριάκος με μια θεάρεστη πράξη τής ανέθεσε το πόστο υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Το βιογραφικό της, ίσως το πιο πλούσιο αληθινών και καθόλου πέτσινων σπουδών. Το πληρέστερο και πιο ακριβό «πακέτο» εντός της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Και γοητευτική. Και νέα. Και συγκροτημένη. Και αριστούχος. Και πειθαρχημένη. Και απελευθερωμένη. Κολεγιοκόριτσο, από εκείνη τη «φυλή» των αστών με κοινωνική ευαισθησία επιπέδου Αγγλικού, προοδευτικού φιλελευθερισμού. Τελειώνει οικονομικά μεταπτυχιακά στο πρωτοκλασάτο Cambridge με θέμα «Ανάπτυξη και οικονομικές κρίσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες».

Γι’ αυτό επί σειρά ετών επισκέφθηκε αρκετές τριτοκοσμικές περιοχές. Στη συνέχεια, μετά από δώδεκα έτη Cambridgeιανικής μόρφωσης, στέγασης και ενσωμάτωσης, προσλαμβάνεται από τον ΟΟΣΑ σε ρόλο εποπτείας της εργαλειοθήκης για τις κατασκευαστικές στην Ελλάδα. Εκεί να δεις τι συνέβαινε στη Σωρρακώσταινα. Το έλα να δεις!

Για να μην πολυλογώ, επειδή είναι αξιαγάπητη φίλη και επειδή όλα πάνω της και μέσα ούτε ίχνος κομματικής μούχλας, αν ήμουν γαλάζιος Πειραιώτης θα την ψήφιζα με χέρια και πόδια, όπως λένε και στο χωριό μου. The Best Choice!

Το μότο της Δόμνας, «αυστηρή τήρηση κανόνων»

Η κουβέντα έγινε σε κάποιο καφέ. Εμφανίστηκε καβάλα σε μηχανή με κράνος. Κάθισε χωρίς πάρει ούτε νερό, ούτε καφέ και με το «καλημέρα», για να την προκαλέσω, τη ρώτησα:

- Σου έχει τύχει ποτέ να σε πλησιάσει κάποιος και να σε παρενοχλήσει; «Σε βαθμό κακοποιητικό δεν με έχει ποτέ προσεγγίσει κάποιος για να με βιάσει ή να με χτυπήσει ή να κάνει οτιδήποτε τέτοιο. Από την άλλη, είναι αρκετές συμπεριφορές -στο λέγειν, έτσι;- οι οποίες θα προτιμούσα χίλιες φορές να μην υπήρχαν».

Συμβουλεύω όλα τα «αγόρια» όλων των παρατάξεων, με τη γλώσσα μέσα. Η Δόμνα «πριονίζει». Ακου τι σου λέω.

Χωρίς κανόνες, ξέφραγο αμπέλι

- Είχε ασχοληθεί στο παρελθόν κάποιος υπουργός με αυτές τις δομές; «Αυτή είναι η πρώτη κυβέρνηση που ουσιαστικά ασχολήθηκε με τις δομές. Πρώτα με στόχο τα παιδιά να μένουν στις δομές το λιγότερο δυνατό χρονικό διάστημα μέχρις ότου τους βρεις μια οικογένεια. Και το δεύτερο είναι ότι μέχρις ότου τους βρεις μια οικογένεια, όλοι πρέπει να έχουμε κανόνες».

- Πρώτη φορά κανόνες; Τρομερό! «Και πόσο μάλιστα που οι δομές στεγάζουν τα πιο ευάλωτα, τα πιο ταλαιπωρημένα παιδιά. Τα παιδιά των δομών σήμερα δεν είναι ορφανά. Εννιάμισι στα δέκα έχουν οικογένεια και η οικογένεια αυτή είναι ή κακοποιητική ή παραμελητική. Και έρχεται ο εισαγγελέας και λέει “Δόμνα, δεν μπορείς να μεγαλώνεις άλλο με τη μαμά σου” και παίρνει τη Δόμνα από τη μαμά της και μέχρις ότου αποφασίσει αν η οικογένειά της έχει κάποιον, θείο, θεία, γιαγιά, παππού, στον οποίο μπορεί η Δόμνα να γυρίσει ή μέχρις ότου της βρει το κράτος κατάλληλη οικογένεια, η Δόμνα πρέπει να μείνει σε μια δομή. Και αυτό που οφείλουμε να κάνουμε, και κάνουμε, είναι οι δομές αυτές να έχουν κανόνες. Και βάζοντας κανόνες ξεσκεπάσαμε πάρα πολλά πράγματα».

- Ο πατήρ Αντώνιος τι ήταν τελικά; «Το τι ήταν θα το αποφασίσει η Δικαιοσύνη».

- Πες μου τι βρήκες εκεί μέσα, μην τα κρύβεις, μην τα μασάς. «Δεν μασάω και δεν κρύβω τίποτα, αυτό πού θα με βγάλει δεν ξέρω. Οταν πήγαινα στην “Κιβωτό” -γιατί εγώ έχω πάει και στην “Κιβωτό” στην Αθήνα, έχω πάει και στην “Κιβωτό” στον Πειραιά και στη Χίο- έβλεπα μια κατάσταση η οποία για δομή ήταν σχεδόν αναμενόμενη. Δηλαδή ένα κτιριολογικό συμπαθητικό, χωρίς ιδιαίτερες ελλείψεις, έβλεπες ανθρώπους οι οποίοι, σύμφωνα με τις περιγραφές τους, πρόσεχαν και αγαπούσαν πολύ τα παιδιά. Εβλεπες τις εκθέσεις των ελεγκτών που είναι της Περιφέρειας να λένε ότι “όλα καλά και όλα ωραία”»…

- Α, υπάρχουν ελεγκτές από την Περιφέρεια... «Εδώ και πάνω από 20 χρόνια, όλες οι δομές ελέγχονται από τις Περιφέρειες. Η λογική είναι ότι η Περιφέρεια είναι πιο κοντά στην κοινότητα απ’ ό,τι το κεντρικό κράτος. Εκεί, λοιπόν, στα χαρτιά όλα φαινόντουσαν καλά. Ομως αυτό που είδα είναι ότι, διάολε, μόνο οι δομές των παιδιών έμεναν χωρίς κανόνες. Εχουμε κανόνες από την καφετέρια που είμαστε τώρα μέχρι το περίπτερο και το σουβλατζίδικο. Εχουμε κανόνες στα γηροκομεία και στις δομές ΑμεΑ. Οι αρχαιότερες δομές της χώρας, που το πρώτο ορφανοτροφείο ήταν από το 1666 στην Κέρκυρα, δεν είχαν κανόνες».

- Αυτοί οι κανόνες που λες, πού είναι γραμμένοι; «Είναι! Περάσαμε υπουργικές αποφάσεις. Κάθισα και διάβασα, έμαθα, μίλησα με ομολόγους μου από το εξωτερικό, με τη UNICEF, με τον Συνήγορο του Πολίτη, κατάλαβα τι σημαίνει παιδική προστασία. Και κατάλαβα ότι στο επίπεδο του ποιος προσέχει τα παιδιά πρέπει να έχεις κοινωνικούς λειτουργούς. Για τα βρέφη πρέπει να έχεις βρεφοκόμους. Πρέπει κάθε δομή να έχει έναν νομικό. Οπότε το ένα πράγμα που σημαίνουν οι κανόνες είναι στελέχωση. Ποιοι είναι δίπλα στα παιδιά μας».

- Πρώτα τα στελέχη και ύστερα... «Το κτιριολογικό. Το οποίο δεν είναι ντουβάρια. Δηλαδή να είναι 12 και όχι 10 τετραγωνικά η κουζίνα, αλλά ότι σε ένα δωμάτιο δεν μπορείς να έχεις πάνω από δύο εφήβους. Σκέψου 20 εφήβους, 15 και 16 χρόνων αγόρια μέσα σε ένα δωμάτιο».

- Αυτό συνέβαινε; «Αυτό. Επίσης αλλάξαμε τους ελέγχους. Πρόσεξε τώρα ένα περιστατικό που θα σου πω: Μέσα στην πανδημία, πριν βάλουμε τους κανόνες, μας λέει ο ΕΟΔΥ “έχω 40 παιδιά θετικά στον κορωνοϊό σε αυτό το ίδρυμα στην Αττική”. Ανοίγουμε εμείς τον υπολογιστή και βλέπουμε ότι το ίδρυμα αυτό έχει δηλώσει 30 παιδιά. Και λέγαμε πώς γίνεται να έχει 30 παιδιά και 40 να είναι θετικά στον κορωνοϊό, κάτι δεν πάει καλά. Λέμε λοιπόν στην Περιφέρεια “πηγαίνετε να ελέγξετε, γιατί εγώ ως Δόμνα και ως υπουργείο δεν μπορώ να πάω. Μπορείτε να πάτε να ελέγξετε πόσα παιδιά είναι στο ίδρυμα αυτό;”. Μας λέει η Περιφέρεια “μα δεν μπορώ να πάω να τα μετρήσω. Δεν περιγράφεται κάπου ρητά στο καθηκοντολόγιό μου ότι πρέπει να μετράω πόσα παιδιά είναι εκεί”. Αρα αλλάξαμε τη νομολογία του υπουργείου Εσωτερικών και λέμε ρητά ποια πράγματα καλύπτονται στον έλεγχό τους».

Στελέχη με ποινικό μητρώο

- Περίμεναν τη Δόμνα για να το κάνουν αυτό; Ολες αυτές οι υπηρεσίες δεν έκαναν τίποτα; «Κανείς δεν ήξερε ότι κάποιος για να δουλεύει με παιδί σε έναν βρεφονηπιακό σταθμό πρέπει να έχει λευκό ποινικό μητρώο; Κανείς πριν από μένα δεν το είχε σκεφτεί;».

- Απίστευτο. Και υπήρχαν άνθρωποι που δούλευαν με ποινικό μητρώο; «Απ’ ό,τι φαίνεται υπήρχαν. Κανείς δεν το έλεγχε όπως τώρα».

- Εσύ πήγες στον εισαγγελέα να τους ξεγυμνώσει; «Για την παιδική προστασία ειδικά αλλά και την προστασία των ηλικιωμένων, σχεδόν έχουμε γίνει ένα με το υπουργείο Δικαιοσύνης και το Προστασίας του Πολίτη. Τον προηγούμενο χρόνο κάθε μήνα στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ήμουν».

- Και τα οικονομικά; «Μπήκα στο υπουργείο και η πρώτη μου έγνοια ήταν να υπάρχουν κανόνες για τη σωματική και ψυχολογική ακεραιότητα των παιδιών. Τα στοιχειώδη. Τον προηγούμενο μήνα περάσαμε νόμο και για οικονομικό έλεγχο και διαφάνεια. Πρέπει να υπάρχει μια ανεξαρτησία στα μέλη της διοίκησης μιας δομής. Δεν μπορεί μια οικογένεια να τρέχει μια δομή και να ζητά χρήματα από τον φορολογούμενο. Πρέπει να υπάρχει ορκωτός λογιστής, όχι απλά λογιστής που είδαμε σε πολύ μεγάλες δομές να γράφει βιβλίο εσόδων εξόδων. Οταν έχεις μια δομή η οποία έχει ισολογισμούς 15, 16, 17 εκατομμυρίων, δεν μπορείς να μην έχεις ορκωτό λογιστή».

- Τα προηγούμενα κόμματα που κυβέρνησαν, οι ευαίσθητοι Συριζαίοι, οι ευαίσθητοι Πασόκοι, τίποτα δεν είχαν κάνει για όλα αυτά; «Είναι μία περίοδος που δεν υπάρχει ανοχή στο να κρύβεις πράγματα κάτω από το χαλί. Και ένας πρωθυπουργός ο οποίος τρελαίνεται για την πληροφορία, τον νοιάζει να καταλαβαίνει την ουσία των προβλημάτων και να έχει αριθμούς, να βλέπει πόσα παιδιά είναι εκεί, πόσα φύγανε, συνεχώς μου ζητάει επικαιροποιημένα στοιχεία. “Δόμνα, πόσα παιδιά ήταν όταν μπήκαμε στην κυβέρνηση;”. Δεν ξέραμε. Αλλο και τούτο, δεν ήξερε το κράτος τον αριθμό των παιδιών! Τα μετρήσαμε, είχαμε 2.400 παιδιά. Σήμερα έχουμε τα μισά».

- Τα υπόλοιπα τι έγιναν; «Πήγαν σε κατάλληλες οικογένειες, υιοθετήθηκαν ή πήγαν σε αναδοχές».

Η τοπική κοινωνία έλεγε «δεν τρέχει και κάτι εδώ»

- Για το «Χαμόγελο του Παιδιού»; «Το “Χαμόγελο του Παιδιού” είναι μια δομή που έχει κάνει πολλά, όχι μόνο στις δομές αλλά και στο alert που κάνει και βοηθάει στις εξαφανίσεις. Είναι μια δομή η οποία ήταν η μόνη που δήλωσε κώλυμα στους κανόνες. Οι εκκλησιαστικές είπαν ναι, μέχρι και η “Κιβωτός” είπε ναι στους κανόνες».

- Γιατί; Περίεργο δεν είναι αυτό; Γιατί δεν ήθελε τους κανόνες ο κύριος Γιαννόπουλος; Πρέπει να το ελέγξεις αυτό. «Το ελέγχουμε. Μου ήρθε εμένα μια καταγγελία στο γραφείο για οικονομική κακοδιαχείριση, την οποία ως όφειλα την έστειλα στην Εισαγγελία, στην ΑΑΔΕ, στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας, στην Αρχή Οικονομικού Εγκλήματος, δηλαδή στους καθ’ ύλην αρμόδιους φορείς. Ηταν, αν θυμάμαι καλά, πριν από τα Χριστούγεννα. Και εκείνοι κάνουν την έρευνά τους. Δεν την έχουν ολοκληρώσει ακόμα».

- Αλλά δεν είναι περίεργο να μη θέλει να υιοθετήσει κανόνες; Δεν είναι υποχρεωμένος; «Τους κανόνες που έχουν ξεκινήσει, απ’ όσο ξέρω, τους έχουν υιοθετήσει. Για το κτιριολογικό πέρυσι τον Μάιο που βάλαμε τους κανόνες, δώσαμε έναν χρόνο προσαρμογής. Kαι τώρα τέλος Μαΐου θα δούμε ποιος έχει προσαρμοστεί σε αυτούς τους κανόνες και ποιος δεν έχει. Tα οικονομικά πέρασαν τον προηγούμενο μήνα, πήραν ΦΕΚ πριν από δύο εβδομάδες».

- Ποια είναι τότε η διαφωνία του κυρίου Γιαννόπουλου; «Αυτό που έβγαινε και έλεγε, αν θυμάμαι καλά, στα κανάλια, είναι ότι πρέπει να αλλάξουμε τα τετραγωνικά για τις κουζίνες».

- Καλά, πέρα από τις κουζίνες. «Το άλλο που καταλαβαίνω ότι δεν του άρεσε καθόλου είναι η διάταξη με την οποία άλλαξε το διοικητικό συμβούλιο της “Κιβωτού”. Εμείς μέσα σε όλα αυτά που περάσαμε στους ελέγχους είπαμε ότι όταν υπάρχει μια πολύ σοβαρή καταγγελία και δεν μπορεί να αλλάξει τη διοίκηση το σωματείο που τρέχει τον φορέα ή ο δήμος, τότε μπορεί ως έσχατη λύση και μόνο προσωρινά, δηλαδή για έναν χρόνο, να έρθει το υπουργείο να αλλάξει τη διοίκηση του φορέα μέχρις ότου καταλάβουμε τι γίνεται. Εγώ, για να είμαι απολύτως ειλικρινής, αυτό δεν το έκανα για τις δομές παιδικής προστασίας, το έκανα βάσει της κατάστασης που είχε δημιουργηθεί στο Γηροκομείο Χανίων, αν θυμάσαι».

- Κολαστήριο... «Είχαμε βρεθεί χωρίς τη δυνατότητα να μπορούμε να αλλάξουμε τη διοίκηση και με μια κοινωνία εκεί πέρα η οποία σου έλεγε “δεν τρέχει και κάτι εδώ”. Ενιωθα μια θηλιά στον λαιμό μου, που ήμουν θεωρητικά υπεύθυνη υπουργός για τους ευάλωτους και δεν μπορούσα να κάνω κάτι γι’ αυτό. Δεν μπορώ να έχω τους παππούδες, τις γιαγιάδες και τα παιδιά με μια διοίκηση η οποία κατηγορείται για τη χειρότερη δυνατή κακοποίηση. Γι’ αυτό την πέρασα τη διάταξη. Και με αυτήν καταφέραμε και αλλάξαμε τη διοίκηση στην “Κιβωτό”. Αυτό που έλεγε τότε το “Χαμόγελο”, ότι φέρνουμε τη δαμόκλειο σπάθη στον λαιμό του, ήταν αυτή η διάταξη για την αλλαγή της διοίκησης».

«Είμαι του λιμανιού»

- Τα στοιχειώδη μου λες. Στον Πειραιά τώρα πώς βρέθηκες εσύ; «Στον Πειραιά γεννήθηκα και μεγάλωσα, έφυγα στα 18 μου όταν πήγα στο πανεπιστήμιο, στην Αγγλία. Οι γονείς μου έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει και οι δύο στον Πειραιά».

- Πού στον Πειραιά; «Στο Δημοτικό Θέατρο. Η καταγωγή της μάνας μου είναι από τον Απόλλωνα του Πειραιά και του πατέρα μου κοντά στην Ανάσταση».

- Η οικογένεια δεν είναι Νέα Δημοκρατία, δεξιά, ήταν κεντροαριστερή μάλλον πιο πολύ... «Ηταν οικογένεια Ρηγάδων στο Πολυτεχνείο. Ομως είναι οικογένεια η οποία έχει απομυθοποιήσει την Αριστερά δεκαετίες τώρα, και οικογένεια η οποία από τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ καπηλεύτηκε την Αριστερά, έχει γυρίσει στο 100% στη Νέα Δημοκρατία. Από περίοδο Σαμαρά δηλαδή, με κλειστά μάτια Νέα Δημοκρατία και προφανώς με τον Κυριάκο. Θυμάμαι, όταν ο πατέρας μου ζούσε, γινόταν έξαλλος με τον ΣΥΡΙΖΑ και έβλεπε πως όλοι πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια μας και να δούμε πως ο Κυριάκος είναι μια τύχη που έχουμε για τη χώρα».

- Και τώρα, στον προεκλογικό σου αγώνα, δεν πέφτεις πάνω στα «τζάκια» του Πειραιά; Συντροφικά μαχαιρώματα πρέπει να γίνονται πολλά. «Μαχαιρώματα δεν βλέπω να γίνονται. Ομως η πλειονότητα των υποψηφίων είναι δεύτερης γενιάς, παλαιάς κοπής πολιτικοί οι οποίοι δεν αμφιβάλλω ότι νοιάζονται για τον τόπο μας, αλλά είναι αρκετά διαφορετικής λογικής από εμένα».

- Ξαφνικά βρέθηκε μια Δόμνα και λένε «ποια είναι αυτή τώρα, πώς βρέθηκε εδώ»; «Κοίτα, προσπαθούν να διακινηθεί ο μύθος ότι δεν είμαι Πειραιώτισσα. Εγώ που είμαι Πειραιώτισσα όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και στον χαρακτήρα μου, νιώθω ότι είμαι τόσο μαχητική και τα λέω έξω απ’ τα δόντια ακριβώς επειδή είμαι Πειραιώτισσα. Αν ήμουν από αλλού δεν ξέρω αν θα τα ’λεγα έτσι».

- Ολυμπιακάρα; «Μέχρι το κόκαλο. Το λιμάνι είναι βαθιά μέσα μου. Κι επειδή δεν μπορεί να κυκλοφορήσει ο μύθος ότι η Δόμνα δεν είναι δουλευταρού, ότι δεν τη νοιάζει, υπήρχε μια προσπάθεια να καλλιεργήσουν ότι εγώ δεν είμαι Πειραιώτισσα, θα τρελαθούμε τώρα».

- Η Νέα Δημοκρατία, από την εμπειρία σου, δεν έχει μια παλαιοκομματική λογική; «Η Νέα Δημοκρατία που βλέπω σήμερα με τον Κυριάκο πιστεύω βαθιά ότι είναι πλέον ένα φιλελεύθερο κεντροδεξιό κόμμα. Δηλαδή οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που έχει φέρει ως προς την ενσωμάτωση διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, ως προς τη διαφορετικότητα, ως προς τη θέση της γυναίκας, ως προς τη θέση της αναπηρίας, ως προς το πώς στηρίζει τον πιο ευάλωτο, είναι βαθιά προοδευτικές».

Τρέχοντας να σκαρφαλώσει στη μηχανή, φορώντας το κράνος της είπα ολόψυχα από μέσα μου: «Εύχομαι τα καλύτερα».