Εκλογές 2023 - Μητσοτάκης στο Star: Νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2024, στα 950 ευρώ στο τέλος τετραετίας

Τη δέσμευσή του για περαιτέρω στήριξη της Υγείας, με προσλήψεις αλλά και δράσεις βελτίωσης των υπηρεσιών, όπως νέες βάσεις ελικοπτέρων για διακομιδές, εξέφρασε ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης στην συνέντευξή του στο STAR και τη Μάρα Ζαχαρέα ενόψει των εκλογών της 25ης Ιουνίου. Τόνισε δε πως θα αυξηθεί περαιτέρω ο κατώτατος μισθός από τη νέα χρονιά.

Αναφερόμενος στους εκλογικούς συσχετισμούς που έχουν διαμορφωθεί είπε πως κυρίαρχος είναι μόνο ο λαός και πως η αυτοδυναμία προκύπτει ως ανάγκη για σταθερή κυβέρνηση που θα κάνει μεταρρυθμίσεις.

Δείτε βίντεο, η συνέντευξη του Κυριάκου Μητσοτάκη:

Μιλώντας για τη Ροδόπη, ζήτησε από τους υποψηφίους του ΣΥΡΙΖΑ να δηλώσουν πως είναι Έλληνες μουσουλμάνοι πολίτες και έστειλε μήνυμα και προς την Τουρκία λέγοντας πως δεν θα ανεχθεί παρεμβάσεις στα εσωτερικά τις χώρας μας.

Σημείο προς σημείο η συνέντευξη

Για την ενίσχυση του ΕΣΥ: 10.000 προσλήψεις στο ΕΣΥ και πρέπει να λυθεί το πρόβλημα της αναμονής στα χειρουργεία, είναι τεράστιο πρόβλημα, το αναγνωρίζω. Χρειαζόμαστε παραπάνω πόρους, χρησιμοποιούμε το Ταμείο Ανάκαμψης για την ενίσχυση του ΕΣΥ. Πρέπει να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στους διασώστες του ΕΚΑΒ. Ωστόσο παρά τις προσπάθειες χρειαζόμαστε παραπάνω προσωπικό και συνεργασία με άλλες υπηρεσίες ανάλογα την περιοχή. Στις προσλήψεις που θα κάνουμε θα γίνουν και διασώστες του ΕΚΑΒ. Περισσότερα ελικόπτερα για διασώσεις και διακομιδές, θα νομοθετήσουμε έτσι ώστε να δημιουργηθούν έξι βάσεις ελικοπτέρων.


Για την Οικονομία: Για τον κατώτατο μισθό, θα έχουμε νέα αύξηση και τον επόμενο χρόνο. Δέσμευσή μας, μπορεί να φτάσει 950 ευρώ σε ορίζοντα τετραετίας. Το νέο ενιαίο μισθολόγιο θα ψηφιστεί έως τέλος του έτους. Θα περιλαμβάνει αύξηση των επιδομάτων θέσης και οριζόντια αύξηση στα οικογενειακά επιδόματα. Οριζόντια και ανεξάρτητα από τις άλλες αυξήσεις. Θα είμαστε σε θέση αν η οικονομία αναπτύσσεται, έκτακτη στήριξη στους χαμηλοσυνταξούχους που έπεσαν θύματα της προσωπικής διαφοράς.

Για την ακρίβεια: Τα Market Pass βοηθούν αλλά δεν αρκούν. Έχει σημασία ο ανταγωνισμός, τα καταστήματα να συναγωνίζονται για τις χαμηλές τιμές και το όφελος να το εκμεταλλεύονται οι καταναλωτές.

Για τις επιδοτήσεις στην ενέργεια: Μας στοίχισε πολλά χρήματα η ακρίβεια στην ενέργεια. Πολλά χρήματα από όσα δώσαμε προήλθε από την φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας. Απορροφήσαμε τις αυξήσεις στην ενέργεια.

Για το τέλος επιτηδεύματος: Η αύξηση του αφορολογήτου θα προχωρήσει από 1/12024, ενώ η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος θα καταργηθεί σταδιακά σε ορίζοντα τετραετίας.

Για την στεγαστική πολιτική: Το πρόγραμμα «Σπίτι μου» είναι πολύ επιτυχημένο, θα το επεκτείνουμε και βοηθάμε νέους ανθρώπους να αγοράσουν σπίτι με μία δόση μικρότερη από αυτή που θα έδιναν σε ενοίκιο και να τους μείνει. Θα κάνουμε κινήσεις για να βάλουμε κανόνες κοινωνικά αποδεκτούς για το Airbnb και την βραχυχρόνια μίσθωση.

Για το πρόγραμμα της ΝΔ: Η αντιπολίτευση θα διαψευστεί, όλα μας τα μέτρα βρίσκονται στο μεσοπρόθεσμο και αποδείξαμε πως όλα όσα υποσχόμαστε τα κάνουμε. Μακάρι να έχουμε περισσότερο πλεόνασμα από την ανάπτυξη για να στηρίζουμε τους πολίτες που το έχουν ανάγκη. Εφαρμόσαμε πολύ προοδευτικές πολιτικές για άστεγους, τρανς, οροθετικούς, ίσως δεν ασχοληθεί άλλοι γιατί πίστευαν πως αυτοί δεν είναι πολλές ψήφοι, εμείς δίνουμε τη δυνατλότητα σε όλους να στέκονται στα πόδια τους.

Για την πολιτική αντιπαράθεση: Η τοξικότητα δεν είχε αντίκτυπο στο εκλογικό αποτέλεσμα, πλέον μιλάμε περισσότερο προγραμματικά.

Για τα ελληνοτουρκικά: Θα επανακαθορίσουμε το πλαίσιο συνομιλιών με την Τουρκία, θα επιδιώξω συνάντηση με τον Ερντογάν. Υπάρχει ηρεμία στο Αιγαίο και είναι καλό αυτό. Θα ξεκαθαρίσουμε πως η Ελλάδα έχει να συζητήσει μόνο την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωών. Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία άνοιξε την βεντάλια των θεμάτων. Όσα βάζει η Τουρκία στο τραπέζι δεν είμαι διατεθειμένος να τα συζητήσω, ελπίζω η Τουρκία και ο Ερντογάν να το αντιληφθεί. Μπορούμε ωστόσο να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε και να μην υπάρχουν προκλήσεις. Δεν διαπραγματεύομαι την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, καλύπτουμε κενά 10ετίας. Θα συνεχίσουμε να χτίζουμε τις ισχυρές μας συμμαχίες.

Για τη Ροδόπη: Η μεγάλη εικόνα είναι ότι στη Θράκη υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα, Έλληνες πολίτες, διαχρονικά θέση της Πολιτείας είναι να ενσωματώνονται. Η γραμμή της Τουρκίας είναι ανάποδη, να προσδιορίζονται συλλογικά ως Τούρκοι και να αναζητούν πάτρονες και στήριξη στην Τουρκία. Σε αυτές τις εκλογές το τουρκικό προξενείο έκανε παρεμβάσεις για δύο υποψηφίους. Έγινε ενημέρωση από το γραφείο μου προς τον κ. Τσίπρα πριν αλλά και μετά τις εκλογές για το τι συμβαίνει στην Θράκη. Το ζήτημα δεν είναι αν η Θράκη είναι γαλάζια ή ροζ. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κανέναν να παίζει τα παιχνίδια του προξενείου. Το θέμα θα κλείσει εάν οι δύο υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ είναι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες. Το μήνυμα της τοποθέτησής μου δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και την Τουρκία δεν θα δεχθώ ανάμειξη στα εσωτερικά μας ζητήματα.

Για την αναθεώρηση του Συντάγματος: Δεν θα επεδίωκα αναθεώρηση του Συντάγματος μόνος μου. Επιδιώκουμε συναινέσεις και το δείξαμε και στην προηγούμενη Βουλή. Εκτός από το άρθρο 16, υπάρχουν κι άλλα άρθρα που θα μπορούσαμε να συζητήσουμε να αλλάξουν.

Για τη νέα κυβέρνηση: Το πρώτο νομοσχέδιο που θα φέρουμε θα αφορά την αναδιάταξη του επιτελικού κράτους αλλά και την δομή των υπουργείων. Θα υπάρχει υπουργείο που θα ασχοληθεί με το δημογραφικό. Θα υπάρξουν στο υπουργικό συμβούλιο πολλές περισσότερες γυναίκες. Όλοι οι υπουργοί θα βρουν τον γνωστό μπλε φάκελο με τους στόχους των υπουργείων. Αυτή τη φορά η κυβέρνηση θα ρολάρει ακόμα πιο γρήγορα, είμαστε πιο έμπειρη.

Για την ΕΥΠ: Θα παραμείνεις το πρωθυπουργικό γραφείο, έχουμε κάνει ήδη αλλαγές, τα δείγματα είναι πολύ ενθαρρυντικά.

Για τις εκλογές: Μας έδωσαν ένα πολύ ισχυρό ποσοστό, ευχαριστώ τους πολίτες. Για εμάς η αυτοδυναμία προκύπτει από την εις άτοπον απαγωγή, ως μία ανάγκη για σταθερή κυβέρνηση την επόμενη τετραετία. Το ΠΑΣΟΚ δεν θέλει να τρέξει μεταρρυθμίσεις.

Για τους συσχετισμούς ΝΔ με τα άλλα κόμματα: Κυρίαρχος είναι ο ελληνικός λαός. Η ευθύνη των ποσοστών είναι πολύ βαριά. Όσο μεγαλύτερο το ποσοστό, τόσο μεγαλύτερη η ευθύνη να ανταποκριθώ στις προσδοκίες. Το τι συμβαίνει στην αντιπολίτευση δεν με αφορά, δεν ψηφίζουμε για αντιπολίτευση αλλά για κυβέρνηση.

Για τα «παθήματα» που έγιναν μαθήματα: Πρέπει να είμαστε πιο τολμηροί στις κινήσεις για να πολεμήσουμε τις παθογένειες του κράτους. Η εντολή που λάβαμε ήταν να προχωρήσουμε ακόμη πιο τολμηρά. Μπορώ να εγγυηθώ όχι, ότι είμαι αλάνθαστος, αλλά ότι δεν θα ξανακάνω τα ίδια λάθη. Ο ΣΥΡΙΖΑ με 20 μονάδες πίσω είναι δύσκολο να φαντάζεται ότι θα κυβερνήσει, αλλά και το ΠΑΣΟΚ δεν δείχνει να επιδιώκει να είναι κόμμα εξουσίας.

Ολόκληρη η συνέντευξη

Μάρα Ζαχαρέα: Στο σημείο αυτό θα καλωσορίσουμε στο στούντιο του STAR τον Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, κ. Κυριάκο Μητσοτάκη. Καλησπέρα, κ. Πρόεδρε, και σας ευχαριστούμε που είστε μαζί μας απόψε.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Καλησπέρα, κα Ζαχαρέα, σε εσάς και στους τηλεθεατές σας.

Μάρα Ζαχαρέα: Λίγο πριν τις κάλπες, που ελπίζουμε να είναι και οι τελευταίες.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κι εγώ το ελπίζω.

Μάρα Ζαχαρέα: Λοιπόν, θα ήθελα να ξεκινήσω με θέματα που αφορούν στην καθημερινότητα του πολίτη και να αφήσουμε τα πολιτικά λίγο πιο πίσω. Εάν επιβεβαιωθεί το εκλογικό αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου και αν καταφέρετε να σχηματίσετε κυβέρνηση, έχετε πει ότι η υγεία θα είναι προτεραιότητα για την επόμενη τετραετία. Τι ακριβώς θα συμβεί λοιπόν με το ΕΣΥ; Γιατί υπάρχουν σοβαρά ζητήματα, όπως γνωρίζετε, ο προγραμματισμός των χειρουργείων, γιατροί που δεν πάνε σε απομακρυσμένες περιοχές και στα νησιά μας. Τι θα γίνει με αυτά τα θέματα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρία Ζαχαρέα, θυμάστε ότι και πριν από τις εκλογές, όταν είχαμε συναντηθεί πάλι στο φιλόξενο στούντιό σας, σας είχα μιλήσει για την ανάγκη να κάνουμε μία δραστική παρέμβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, έτσι ώστε όλες οι Ελληνίδες και όλοι οι Έλληνες να έχουν την ποιότητα υγείας την οποία αναζητούν, χωρίς εκπτώσεις και χωρίς αποκλίσεις.

Πράγματι, το σχέδιό μας αυτό για την υγεία, το οποίο παρουσιάσαμε στον ελληνικό λαό πριν από την κάλπη της 21ης Μαΐου, θα σας έλεγα ότι είναι ακόμα πιο επίκαιρο σήμερα.

Εν τάχει και με τίτλους οι βασικές μας προτεραιότητες: πρέπει να προσλάβουμε 10.000 γιατρούς και νοσηλευτές, έτσι ώστε να καλύψουμε πάγιες και διαρκείς ανάγκες του συστήματος υγείας, κυρίως όσον αφορά τους νοσηλευτές μας. Εκεί έχουμε ακόμα σημαντικές ελλείψεις.

Πρέπει να κάνουμε σημαντικές παρεμβάσεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων μας, έτσι ώστε να είναι πιο φιλόξενα αλλά και να μπορούν οι ασθενείς οι οποίοι πηγαίνουν στα τμήματα επειγόντων περιστατικών να περιθάλπονται με μεγαλύτερη ταχύτητα.

Πρέπει να δούμε τα ζητήματα των αναμονών στα χειρουργεία. Είναι τεράστιο πρόβλημα, το αναγνωρίζω. Δεν γίνεται κάποιος συμπολίτης μας να περιμένει μήνες για ένα τακτικό χειρουργείο και αυτό απαιτεί μία συνολική αναδιοργάνωση και του τρόπου με τον οποίον δουλεύουν τα νοσοκομεία.

Πρέπει να αξιολογούνται αυστηρά όλοι οι Διοικητές. Υπάρχει ήδη αρχή διασφάλισης ποιότητας στην υγεία, η οποία έχει ξεκινήσει και κάνει μία σημαντική δουλειά για να μπορούν όλα τα νοσοκομεία να αξιολογούνται.

Χρειαζόμαστε παραπάνω πόρους. Έχουμε εξασφαλίσει 1,5 δισεκατομμύριο από το Ταμείο Ανάκαμψης μόνο για επενδύσεις σε υποδομές υγείας, στα νοσοκομεία μας, στα κέντρα υγείας. Πρέπει να στηρίξουμε τον θεσμό του «Προσωπικού Γιατρού» και πρέπει, τέλος, να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση, όπως ήδη το έχουμε κάνει, σε πολιτικές πρόληψης, οι οποίες τόσο σημαντικές είναι, σώζουν ζωές.

Το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» έχει εντοπίσει παραπάνω από 7.000 γυναίκες με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο, που μπορούν να έχουν πια μια πολύ καλή πρόγνωση και πολύ καλή προοπτική θεραπείας.

Μάρα Ζαχαρέα: Στις προσλήψεις γιατρών και νοσηλευτών που είπατε, μπαίνουν και οι διασώστες του ΕΚΑΒ; Σας το λέω αυτό γιατί δεν υπάρχει ρητά στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας και είδαμε τρεις γυναίκες που χάθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα και μας πλήγωσε όλους αυτό.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, είναι η απάντηση. Καλά κάνετε και το αποσαφηνίζετε. Κοιτάξτε, το ΕΚΑΒ χρειάζεται μία συνολική αναδιάρθρωση. Κατ’ αρχάς θα πρέπει να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στους ανθρώπους του ΕΚΑΒ, διότι για κάθε τραγικό περιστατικό το οποίο δυστυχώς προκύπτει, υπάρχουν εκατοντάδες περιπτώσεις όπου οι διασώστες του ΕΚΑΒ έχουν σώσει ανθρώπους και τους έχουν φέρει στο νοσοκομείο στην ώρα τους.

Όμως δεν είμαστε ικανοποιημένοι από αυτό και πρέπει να γίνουμε καλύτεροι. Χρειαζόμαστε και παραπάνω προσωπικό και χρειαζόμαστε, κ. Ζαχαρέα, και συνεργασία με άλλους φορείς του κράτους, γιατί το κράτος είναι ενιαίο. Σε εκείνες τις περιοχές που είτε ο στρατός είτε η Πυροσβεστική μπορούν, να υποστηρίξουμε το ΕΚΑΒ.

Αλλά χρειαζόμαστε και καινούργιες δυνατότητες. Να σταθώ σε μία η οποία έχει ήδη νομοθετηθεί, απομένει τώρα να βγάλουμε και την Υπουργική Απόφαση. Έξι βάσεις ελικοπτέρων, ελαφρών μικρών ελικοπτέρων, για γρήγορες διακομιδές στην ηπειρωτική Ελλάδα, είτε για διασώσεις στο βουνό αλλά είτε και για περιστατικά σε απομονωμένες περιοχές -σε ένα χωριό, όπως καταλαβαίνετε, το ασθενοφόρο και κοντά να είναι μπορεί να θέλει μια ώρα για να πάει.

Αυτή είναι μια πολύ σημαντική νέα υπηρεσία την οποία θα παρέχουμε. Θα την μισθώσουμε από το εξωτερικό γιατί δεν έχουμε δυνατότητες αυτή τη στιγμή να παρέχουμε εμείς αυτή την υπηρεσία.

Μάρα Ζαχαρέα: Α, είναι είδηση αυτό που μας λέτε τώρα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως και είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία. Τη δρομολογούσαμε εδώ και καιρό, δεν είχε τύχει της απαραίτητης προβολής γιατί προφανώς τα φώτα της δημοσιότητας δεν ήταν στραμμένα εκεί.

Πιστεύω ότι σε έξι μήνες από τώρα θα μπορούμε να είμαστε έτοιμοι, με έξι βάσεις ελικοπτέρων, 24 ώρες το 24ωρο, τα ελικόπτερα τα οποία θα μπορούν να πετάνε και το βράδυ, με γιατρούς εξειδικευμένους στην παροχή πρώτων βοηθειών, με δυνατότητα ταχύτατης διακομιδής πια σε νοσοκομείο από αέρος.

Μάρα Ζαχαρέα: Θα έχουν μεγαλύτερο μισθό οι γιατροί και οι νοσηλευτές, ώστε να νιώθουν ότι υπάρχει ένα κίνητρο για να πάνε σε νησιά και απομακρυσμένες ηπειρωτικές περιοχές;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Αναφέρεστε σε ένα πρόβλημα το οποίο είναι πραγματικό και έχει να κάνει με τη στελέχωση κυρίως των νησιών μας, παρά το γεγονός ότι έχουμε δώσει σημαντικά κίνητρα -1.800 ευρώ πρόσθετο μισθό για αυτούς οι οποίοι πηγαίνουν στα νησιά μας. Υπάρχουν νησιά στα οποία έχουμε ανταπόκριση. Ήμουν χθες στους Αρκιούς, ο πληθυσμός είναι ελάχιστος. Και όμως οι Αρκιοί έχουν πια γιατρό, που καλύπτει τις ανάγκες του νησιού.

Όμως, εκεί πρέπει να ξαναδούμε το πλαίσιο των κινήτρων για τους γιατρούς οι οποίοι θα πηγαίνουν στα νησιά μας. Να δούμε και το ζήτημα της τηλεϊατρικής, όπου μπορούμε πια να κάνουμε πολύ σημαντικές παρεμβάσεις, ήδη γίνονται, για να έχουν οι νησιώτες μας πρόσβαση σε ποιοτική ιατρική φροντίδα εξ αποστάσεως, όπως μπορούμε πια να κάνουμε.

Να θυμίσω βέβαια, για το μισθολόγιο των γιατρών, ότι έχουμε ήδη δώσει πρόσθετα επιδόματα στους νοσηλευτές. Έχουμε αυξήσει οριζόντια τις αποδοχές στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό κατά 10% και αναμένουμε φυσικά και το καινούργιο ενιαίο μισθολόγιο, το οποίο, εφόσον μας εμπιστευθεί ο ελληνικός λαός, θα τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου του 2024.

Μάρα Ζαχαρέα: Θα πάω τώρα στο μέτωπο της οικονομίας. Εσείς έχετε μιλήσει για αυξήσεις στους μισθούς 25% σε βάθος τετραετίας. Θα δούμε κάτι από 1/1/24; Και αν ναι, θα αφορά χαμηλόμισθους ή όλες τις κλίμακες;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς να εξηγήσουμε, κα Ζαχαρέα, ότι οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα -με εξαίρεση τον κατώτατο μισθό, θα έρθω σε αυτόν- δεν αυξάνονται με Υπουργικές Αποφάσεις και με κυβερνητικές εντολές.

Πώς αυξάνονται οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα; Μέσα από επενδύσεις, συμπίεση της ανεργίας και αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης των ίδιων των εργαζομένων.

Έγινε αυτό την περασμένη τετραετία; Ναι, έγινε. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο μέσος μισθός πήγε από τα 1.050 ευρώ στα 1.200 ευρώ και ο κατώτατος από τα 650 στα 780 ευρώ. Όσο, λοιπόν, συμπιέζεται η ανεργία, όσο οι επιχειρήσεις επενδύουν περισσότερο, όσο αναζητούν εργαζόμενους με περισσότερες δεξιότητες, τόσο οι μισθοί θα αυξάνονται.

Πολλές φορές συναντώ επιχειρηματίες οι οποίοι μου παραπονιούνται, μου λένε «δεν βρίσκουμε προσωπικό» και τους λέω «λυπάμαι πολύ για εσάς, πληρώστε περισσότερο και θα βρείτε». Και αυτό ήδη γίνεται, σε ένα βαθμό σημαντικό, σε πολλούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας.

Για τον κατώτατο μισθό, τώρα, αυτό το οποίο μπορώ να σας πω είναι ότι προφανώς θα υπάρχει νέα αύξηση για τον επόμενο χρόνο. Κάποια στιγμή θα ήταν ευκταίο να φτάσουμε σε ένα επίπεδο ο κατώτατος μισθός να καθορίζεται μέσα από ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις. Δεν είμαστε εκεί ακόμα.

Αλλά ισχύει η δέσμευσή μας ότι ο κατώτατος μισθός μπορεί να φτάσει στα 950 ευρώ σε ορίζοντα τετραετίας, προφανώς με επόμενη αύξηση του χρόνου.

Αλλά ήδη σήμερα, που μιλάμε, αυξάνονται οι μισθοί και αυξάνονται μέσα από συλλογικές διαπραγματεύσεις, κλαδικές: καινούργια σύμβαση που αφορά τους εργαζόμενους στην εστίαση, 10,5% αύξηση, για δύο χρόνια. Συμβάσεις που έχουν υπογραφεί στον τουρισμό, τοπικές ή περιφερειακές, με σημαντικά υψηλότερους μισθούς από τον κατώτατο μισθό.

Άρα, η ανάπτυξη της οικονομίας έχει ήδη μία σημαντική αντανάκλαση στους ονομαστικούς μισθούς. Βέβαια, προσθέστε σε αυτό τις μειώσεις φόρων που στηρίζουν το διαθέσιμο εισόδημα από την άλλη πλευρά.

Μάρα Ζαχαρέα: Για τους δημόσιους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους, έχουν να περιμένουν κάτι το 2024;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως. Το νέο ενιαίο μισθολόγιο θα ψηφιστεί μέχρι το τέλος του έτους. Θα υπάρχει μια αναμόρφωση σε πολλά επίπεδα, θα συμπεριλαμβάνει -να σας πω δύο πράγματα για τα οποία ήδη έχουμε μιλήσει- την αύξηση των επιδομάτων θέσης -πρέπει να πληρώνουμε περισσότερο τους τμηματάρχες, τους διευθυντές και τους γενικούς διευθυντές- αλλά και την οριζόντια αύξηση στα οικογενειακά επιδόματα. Ένας εργαζόμενος με δύο παιδιά θα δει αύξηση 50 ευρώ αυτόματα, μόνο από το οικογενειακό επίδομα, ανεξαρτήτως των υπόλοιπων αυξήσεων στον μισθό του.

Αυτές είναι αυξήσεις τις οποίες θα αρχίσουν, ουσιαστικά, να βλέπουν οι δημόσιοι υπάλληλοι 1/1/2024. Και, βεβαίως, θα υπάρχει νέα αύξηση των συντάξεων, 1/1/2024. Όσο πιο υψηλοί είναι οι ρυθμοί ανάπτυξης, τόσο μεγαλύτερες οι αυξήσεις.

Εκτιμώ, κα Ζαχαρέα, επειδή η πορεία της οικονομίας μας θα εξακολουθεί να είναι καλή, ότι θα είμαστε σε θέση να δώσουμε και μία έκτακτη στήριξη στους συνταξιούχους μας, ειδικά τους χαμηλοσυνταξιούχους που έχουν πέσει θύμα της προσωπικής διαφοράς, στο τέλος του έτους, όπως το κάναμε και τα προηγούμενα χρόνια.

Μάρα Ζαχαρέα: Τώρα, εσείς έχετε πει ότι για τους συνταξιούχους οι οποίοι εργάζονται και χάνουν το 30% της σύνταξής τους, θα κοιτάξετε να διορθωθεί αυτό. Υπάρχει περίπτωση αυτό να γίνει και μέσα στον επόμενο χρόνο;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς θέλω να θυμίσω ότι ήταν 70% το ποσοστό της παρακράτησης και έπεσε στο 30%. Κοιτάξτε, η βασική μας μέριμνα, είναι να μπαίνουν νέα παιδιά στην αγορά εργασίας. Όμως, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πολλές ειδικότητες όπου ήδη αυτή τη στιγμή έχουμε πρόβλημα στελέχωσης. Επίσης, είναι ειδικότητες όπου ενδεχομένως ένας συνταξιούχος να μην ανταγωνίζεται κατ’ ανάγκη έναν νέο άνθρωπο. Έχουν τελείως διαφορετικές δεξιότητες.

Θα έβλεπα πολύ θετικά, κα Ζαχαρέα, την περαιτέρω μείωση, κάτω από 30%, του ποσοστού παρακράτησης της σύνταξης, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει ένα επιπρόσθετο κίνητρο για τον συνταξιούχο να δουλεύει νόμιμα. Γιατί, ξέρετε, υπάρχει και η πραγματικότητα -τώρα μην κοροϊδευόμαστε- πολλοί συνταξιούχοι οι οποίοι εισπράττουν τη σύνταξή τους και δουλεύουν παράνομα. Δεν το θέλουμε αυτό, δεν νομίζω ότι ωφελεί κανέναν.

Μάρα Ζαχαρέα: Θέλω να έρθω σε ένα σημαντικό ζήτημα για πάρα πολλούς συμπολίτες μας. Είναι το θέμα της ακρίβειας στα τρόφιμα. Ο πληθωρισμός έτρεξε με 9,8% τον Απρίλιο. Δεν ξέρω αν βλέπετε αποκλιμάκωση. Πότε την βλέπετε και αν θα συνεχιστεί το «Καλάθι του Νοικοκυριού», αλλά και οι άλλες επιδοτήσεις για το θέμα της ενέργειας; Διότι βλέπουμε ότι η Κομισιόν ζητά να σταματήσουν αυτές.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρία Ζαχαρέα, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα είναι επίμονος. Είναι ένα πρόβλημα αυτό. Πρώτος το αναγνωρίζω. Δεν είναι μόνο ελληνικό, είναι ευρωπαϊκό, παρά ταύτα, πρέπει κάτι να κάνουμε γι’ αυτό.

Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές για το πρόβλημα αυτό και θα σας έλεγα ότι πολιτικές τύπου Market Pass, οι οποίες είναι πολύ πιθανό να συνεχιστούν, είναι προσωρινές λύσεις. Δεν θέλουμε ο κόσμος να είναι εξαρτημένος από επιδόματα, είναι όμως μία ανακούφιση -μικρή, αλλά είναι μία ανακούφιση- και είναι καλύτερο να υπάρχει από το να μην υπάρχει.

Οι μόνιμες λύσεις μπορεί να είναι μόνο η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού μέσα από τις πολιτικές που εφαρμόζει η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά -όπως σας είπα και πριν- και η μόνιμη στήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος μέσα από αυξήσεις στους ονομαστικούς μισθούς, αλλά και μέσα από την περαιτέρω μείωση της φορολογίας, που στηρίζει το διαθέσιμο εισόδημα.

Και βέβαια, να σταθώ ιδιαίτερα στους ελέγχους στην αγορά και στη δυνατότητα να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και μεγαλύτερος ανταγωνισμός. Όπου υπάρχει ανταγωνισμός είναι γενικά καλό για τις τιμές. Να δώσω ένα παράδειγμα, γίνεται μεγάλη συζήτηση για τον πρωτογενή τομέα, ένα παράδειγμα μόνο πώς καινούριες εταιρείες μπορούν ενδεχομένως να δημιουργήσουν νέες συνθήκες για βελτίωση των τιμών. Αν υπήρχε δυνατότητα, μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες - ήδη αρχίζει και αναπτύσσεται αυτό- ένας παραγωγός να πουλάει απευθείας στον τελικό έμπορο, καταλαβαίνετε ότι έτσι θα βγάζαμε από τη μέση αρκετούς μεσάζοντες και το όφελος αυτό θα το καρπωνόταν εν μέρει και ο καταναλωτής.

Πιστεύω πολύ σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Όσο οι παραγωγοί μας οργανώνονται περισσότερο και αποκτούν μεγαλύτερη δύναμη, τόσο πιο εύκολο είναι και γι’ αυτούς να πάνε τελικά στον τελικό πελάτη.

Μάρα Ζαχαρέα: Οι επιδοτήσεις για την ενέργεια θα συνεχιστούν;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτή τη στιγμή δεν είναι απαραίτητες, ευτυχώς, διότι έχουν πέσει σημαντικά οι τιμές. Ευτυχώς δεν γίνεται καμία κουβέντα πια για την ενέργεια. Όμως αυτό, κα Ζαχαρέα, επιτρέψτε μου να πω ότι εμείς απορροφήσαμε τις αυξήσεις. Μας στοίχισε πολλά χρήματα αυτό. Ένα μεγάλο κομμάτι των αυξήσεων αυτών, των επιδομάτων που δώσαμε, τροφοδοτήθηκε από τη φορολόγηση των υπερκερδών των παραγωγών ενέργειας.

Αυτή τη στιγμή δεν χρειάζεται κάποια περαιτέρω στήριξη -ευχόμαστε η πολιτική αυτή να συνεχιστεί. Αλλά βέβαια για την ενέργεια να πω ότι μεσοπρόθεσμα, όχι βραχυπρόθεσμα, η λύση για την Ελλάδα είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Ολόκληρο τον Μάιο η χώρα παρήγαγε τη μισή ηλεκτρική ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Βλέπετε πόσο μεγάλη ζήτηση έχουν όλα τα προγράμματα, το «Εξοικονομώ». Άνοιξε χθες η πλατφόρμα του «Εξοικονομώ». Βλέπετε ότι οι πολιτικές που υλοποιήθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση συνεχίζονται τώρα με την υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Προγράμματα όπως το «Αλλάζω Θερμοσίφωνα», όπως το «Ανακαινίζω» το σπίτι για νέους, έχουν τεράστια ανταπόκριση. Γιατί; Διότι είναι προγράμματα τα οποία μειώνουν, τελικά, το κόστος ενέργειας για το νοικοκυριό, αλλά ταυτόχρονα τονώνουν και όλη την οικονομία.

Μάρα Ζαχαρέα: Τώρα, εσείς έχετε προαναγγείλει κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος. Θέλω να σας ρωτήσω αν θα γίνει μία κι έξω ή αν θα γίνει σταδιακά. Και για την αύξηση του αφορολόγητου στα 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά, αν είναι κάτι που μπορεί να ισχύσει από το 2024.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Το δεύτερο, ναι, θα ισχύσει από το 2024. Μπορώ να σας πω ότι ενδεχομένως και πριν τις διακοπές τού Αυγούστου θα έχει ψηφιστεί ένα μεγάλο οικονομικό νομοσχέδιο στο οποίο θα συμπεριλαμβάνονται και θα νομοθετηθούν όλες οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης, με ορίζοντα τετραετίας. Για να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι αυτά τα οποία λέμε θα τα κάνουμε και να έχουμε έναν ξεκάθαρο οδικό χάρτη τον οποίον όλοι θα πρέπει να ακολουθήσουμε.

Άρα, το αφορολόγητο, ναι, θα εφαρμοστεί από 1/1/2024, οι πολιτικές μας για τα τεκμήρια από 1/1/2025 και το τέλος επιτηδεύματος θα καταργηθεί σταδιακά σε ορίζοντα τετραετίας. Προσέξτε όμως, ταυτόχρονα πρέπει να βελτιώσουμε και τη φορολογική μας συμμόρφωση.

Έχουμε κάνει βήματα στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Η φοροδιαφυγή είναι πάρα πολύ άδικη, δεν χρειάζεται να εξηγήσω το γιατί. Πιστεύω ότι κυρίως με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, αλλά και με τα πρόσθετα κίνητρα που δίνουμε για τις αποδείξεις -ειδικά σε κάποια επαγγέλματα που μπορεί να έχουν κάποια μεγαλύτερη ροπή προς τη φοροδιαφυγή- έχουμε κάνει βήματα τα οποία, όμως, πρέπει να εντατικοποιηθούν.

Μάρα Ζαχαρέα: Θέλω να έρθω σε ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα για τους συμπολίτες μας, που είναι η στέγη. Οι αυξήσεις των επιτοκίων θα συνεχιστούν και μέσα στο καλοκαίρι απ’ ό,τι φαίνεται. Τι θα μπορούσατε εσείς να κάνετε γι’ αυτό το ζήτημα; Γιατί πάρα πολλοί έχουν το φάσμα των πλειστηριασμών πάνω από το κεφάλι τους. Και τι θα μπορούσατε να κάνετε για να πιέσετε τις τράπεζες να κάνουν και κάτι καλύτερο;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Χαίρομαι που το θίγετε αυτό το θέμα. Οι τράπεζες έχουν ήδη δεσμευθεί να υπάρχει μία σταθερότητα αυτή τη στιγμή στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων. Ούτως ή άλλως είναι σε μία θέση όπου έχουν σημαντικά κέρδη, για να καλύψουν ζημιές του παρελθόντος. Βέβαια, πρέπει να σας πω ότι για τις τράπεζες, επειδή είναι κάτω από ασφυκτικό ευρωπαϊκό έλεγχο, θέλουμε περισσότερο ανταγωνισμό και από τις ίδιες τις τράπεζες και από νέες τράπεζες οι οποίες ενδεχομένως μπορούν να μπουν στο παιχνίδι. Ο ανταγωνισμός εδώ λειτουργεί τελικά προς όφελος του καταναλωτή.

Όμως, έχουμε πραγματικό πρόβλημα σήμερα, σε ένα βαθμό στους συμπολίτες μας οι οποίοι είναι εξαρτημένοι από ενοίκια και κυρίως για τους νέους συμπολίτες μας οι οποίοι βλέπουν ότι αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να αποκτήσουν σπίτι. Το πρόγραμμα «Σπίτι μου» μέχρι στιγμής είναι πάρα πολύ επιτυχημένο. Έχω δεσμευτεί ότι θα διπλασιάσουμε τον προϋπολογισμό του, ώστε 20.000 νέοι να μπορούν να αποκτήσουν ένα καλό σπίτι πληρώνοντας δόση στεγαστικού δανείου χαμηλότερη από το ενοίκιο που θα πλήρωναν για ένα σπίτι το οποίο θα το νοίκιαζαν.

Και βέβαια, πιστεύω πολύ και σε εκείνα τα προγράμματα τα οποία θα μπορέσουν να επιτρέψουν σε ιδιοκτήτες να εκσυγχρονίσουν τα διαμερίσματά τους, έτσι ώστε να μπουν και αυτά πια στην αγορά και να αυξηθεί η προσφορά, ειδικά στις μεγάλες πόλεις.

Πάρτε για παράδειγμα έναν γονιό, που μπορεί να δώσει αυτή τη στιγμή το διαμέρισμά του με γονική παροχή στο παιδί του χωρίς καθόλου φόρο και το παιδί του να πάρει μια επιδότηση μέχρι 30.000 ευρώ για να ανακαινίσει ένα διαμέρισμα το οποίο ουσιαστικά ήταν ανενεργό. Και να το ξανακάνει ένα σπίτι στο οποίο θα μπορεί να κατοικήσει.

Μάρα Ζαχαρέα: Ειδικά με τους νέους υπάρχει πρόβλημα. Έβλεπα τα στοιχεία της Eurostat, που λέει ότι η Ελλάδα είναι τέταρτη σε ποσοστό των νέων που παραμένουν στο πατρογονικό σπίτι.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν υπάρχει μόνο με τους νέους. Υπάρχει και με ηλικιωμένους συμπολίτες μας, οι οποίοι βρίσκονται στο νοίκι. Γι’ αυτό θα ξαναδούμε και το πλαίσιο του Airbnb, γιατί υπάρχουν γειτονιές όπου πραγματικά υπάρχει ο κίνδυνος να αποκλείσουμε σχεδόν τους κατοίκους από τη δυνατότητα να νοικιάζουν ένα σπίτι σε γειτονιές που μπορεί να έμεναν για πολλές γενιές.

Το πλαίσιο του Airbnb, θέλουμε προφανώς τη βραχυχρόνια μίσθωση και είναι σημαντική και για τους ιδιοκτήτες των ακινήτων αλλά πιστεύω ότι μπορούμε να βάλουμε κανόνες οι οποίοι θα είναι πιο -θα έλεγα- κοινωνικά αποδεκτοί.

Μάρα Ζαχαρέα: Ξέρετε, πολλά από αυτά τα μέτρα τα οποία εμείς οι δύο συζητάμε τόση ώρα, λέει η αντιπολίτευση ότι δεν πρόκειται να τα εφαρμόσετε, γιατί; Γιατί δεν έχουν μπει μέσα στο πρόγραμμα σταθερότητας, το οποίο έχετε καταθέσει προς την Ευρώπη. Ποια είναι η δική σας απάντηση σε αυτό;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Η απάντηση είναι ότι είναι στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα όλα αυτά τα μέτρα τα οποία σας ανέφερα. Nομίζω ότι θα διαψευστεί η αντιπολίτευση από το γεγονός ότι θα νομοθετηθούν άμεσα μετά τις εκλογές.

Και θα έλεγα στους σκεπτικούς συμπολίτες μας ότι αυτή η κυβέρνηση έχει δώσει διαπιστευτήρια αξιοπιστίας. Αυτά τα οποία είπαμε πριν τις εκλογές τα κάναμε, παρά τις μεγάλες δυσκολίες. Οι πολίτες ξέρουν ότι έχουμε ένα σχετικά φειδωλό πρόγραμμα, το οποίο είναι καλά κοστολογημένο, ακριβώς για να μπορούμε να το υλοποιήσουμε και να κρατάμε για τον εαυτό μας το δικαίωμα να εκπλήσσουμε ευχάριστα και όχι δυσάρεστα, όπως το κάναμε.

Θέλουμε η οικονομία να πηγαίνει καλύτερα και όχι χειρότερα. Και μακάρι να υπάρχει περαιτέρω πλεόνασμα από την ανάπτυξη για να μπορούμε να στηρίζουμε πάντα τους αδύναμους συμπολίτες μας. Διότι ένα πράγμα το οποίο δεν θέλω να διαπραγματευτώ είναι την δυνατότητα αυτής της κυβέρνησης να στέκεται δίπλα σε αυτούς που έχουν πάντα την μεγαλύτερη ανάγκη.

Είμαι περήφανος για το γεγονός ότι αυτή η κυβέρνηση εφάρμοσε πολύ προοδευτικές πολιτικές για συμπολίτες μας οι οποίοι ήταν στην αφάνεια, άστεγους, οροθετικούς, τους τρανς συμπολίτες μας, οι οποίοι ήταν παντελώς αδύνατο να μπουν στην αγορά εργασίας. Ίσως δεν είχαν ασχοληθεί άλλοι με αυτούς γιατί θεωρούσαν ότι είναι λίγοι, ότι ενδεχομένως δεν υπήρχαν αρκετές ψήφοι σε αυτές τις κατηγορίες συμπολιτών μας.

Όμως το κράτος πρέπει να στέκεται δίπλα σε όλους και ειδικά σε αυτούς που έτσι τα έφερε η ζωή ώστε την αντιμετώπισαν με μεγάλη δυσκολία, να τους δώσουμε τουλάχιστον την ευκαιρία να σταθούν ξανά στα πόδια τους.

Μάρα Ζαχαρέα: Να πάμε τώρα λίγο στα πολιτικά, να ξεκινήσουμε με τα εθνικά θέματα…

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πολιτικά ήταν και όλα αυτά. Νομίζω ότι χαίρομαι που ξεκινήσατε -δεν θα σας πω βέβαια εγώ πώς θα κάνετε τη συνέντευξη- με αυτά τα θέματα, αλλά νομίζω ότι αυτά είναι τα πραγματικά θέματα για τα οποία πρέπει να μιλήσουμε στην προεκλογική περίοδο. Σίγουρα αυτά είναι τα θέματα τα οποία ενδιαφέρουν περισσότερο τους πολίτες.

Μάρα Ζαχαρέα: Μιλήσαμε πάντως παραπάνω, νομίζω, σε αυτή την αναμέτρηση από την προηγούμενη…

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ξέρετε γιατί; Διότι η προηγούμενη αναμέτρηση έδωσε και ένα μήνυμα, το οποίο δεν είμαι σίγουρος ότι το έχουν ακούσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης: ότι η τοξικότητα, οι ακρότητες, το να παρουσιάζουμε μία Ελλάδα «μαύρη», fake, η προπαγάνδα, τελικά δεν είχε εκλογικό αντίκτυπο. Τουλάχιστον σίγουρα μιλάμε περισσότερο προγραμματικά τώρα από ό,τι πριν.

Μάρα Ζαχαρέα: Με τα εθνικά θέματα θα ξεκινήσω. Έχετε πει ότι θα προσπαθήσετε να έχετε μια επικοινωνία με τον Πρόεδρο Erdoğan. Είναι κάτι που θα το κάνετε εσείς με δική σας πρωτοβουλία; Είναι κάτι που θα περιμένετε από εκείνον να κάνει το πρώτο βήμα; Και αν ναι, μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτή η συνομιλία;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ δεν στέκομαι στους τύπους. Έχω ήδη απευθύνει δημόσια πρόσκληση στον Πρόεδρο Erdoğan να συναντηθούμε, εφόσον με εμπιστευτεί και πάλι ο ελληνικός λαός, στο Βίλνιους της Λιθουανίας, όπου έχουμε σύνοδο κορυφής του NATO στις 11 και 12 Ιουλίου.

Προφανώς ο κ. Erdoğan δεν μπορεί να ανταποκριθεί ακόμα, διότι περιμένει να δει τι θα γίνει στις εκλογές. Πιστεύουμε, όμως, ότι αργά ή γρήγορα μία τέτοια συνάντηση θα γίνει.

Νομίζω ότι είναι μία ευκαιρία να επανακαθορίσουμε το πλαίσιο των συνομιλιών μας με την Τουρκία. Αυτό το οποίο θα ξεκαθαρίσω από πλευράς μου είναι ότι καλωσορίζω τη μείωση της έντασης, η οποία ήταν αποτέλεσμα και των καταστροφικών σεισμών στην Τουρκία, ότι δεν είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε σε ένα διαρκές περιβάλλον κινητοποίησης των Ενόπλων Δυνάμεών μας και απειλής ενός θερμού επεισοδίου. Αλλά ταυτόχρονα ότι το βασικό ζήτημα το οποίο…

Μάρα Ζαχαρέα: Εξακολουθεί να υπάρχει ηρεμία στο Αιγαίο.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, υπάρχει και είναι καλό αυτό. Και νομίζω ότι υπάρχει και από τις δύο πλευρές. Δηλαδή, ξέρετε, σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει ο ένας να ανταποκρίνεται στις κινήσεις καλής θέλησης του άλλου και νομίζω ότι είναι σημαντικό αυτό το οποίο γίνεται.

Και, από εκεί και πέρα, να ξεκαθαρίσουμε ότι η Ελλάδα στο γεωπολιτικό επίπεδο έχει να συζητήσει ένα θέμα με την Τουρκία, που είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, δηλαδή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα,ς στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλω να θυμίσω ότι αυτό ήταν πάντα το αντικείμενο και των διερευνητικών επαφών που κάναμε με την Τουρκία, αλλά τα τελευταία χρόνια η Τουρκία άνοιξε την «βεντάλια» των θεμάτων.

Τα θέματα τα οποία βάζει η Τουρκία στο τραπέζι δεν είμαι διατεθειμένος να τα συζητήσω καθόλου. Είναι μη θέματα προς συζήτηση, είτε μιλάμε για την άμυνα των νησιών μας, είτε προφανώς μιλάμε για θέματα που έχουν να κάνουν με κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο. Αυτά είναι θέματα στα οποία δεν έχουμε να συζητήσουμε κάτι με την Τουρκία. Ελπίζω αυτό ο Πρόεδρος Erdoğan να το αντιληφθεί.

Όμως να πω και κάτι ακόμα. Και να μην μπορέσουμε να λύσουμε ένα θέμα το οποίο έρχεται από τη δεκαετία του ΄70, δεν σημαίνει ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε σε ένα περιβάλλον όπου βρισκόμαστε «στα κόκκινα» διαρκώς.

Μάρα Ζαχαρέα: Εχθρότητας.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μπορεί να συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε πολιτισμένα, αλλά να μην είμαστε και σε αυτό το περιβάλλον της έντασης, όπως το βιώσαμε τα τελευταία τρία χρόνια με συνεχείς προκλήσεις από πλευράς Τουρκίας, που εκ των πραγμάτων προκαλούν μία αντίδραση από πλευράς μας.

Τι δεν διαπραγματεύομαι; Δύο πράγματα. Πρώτον, τη διαρκή ενίσχυση των Ένοπλων Δυνάμεών μας. Είδατε, εδώ υλοποιούμε ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα με ορίζοντα δεκαετίας, το οποίο θα συνεχίσει -από το υστέρημα του ελληνικού λαού, απολύτως απαραίτητο όμως- για να καλύψουμε και τα κενά μίας δεκαετίας όπου η Ελλάδα βρέθηκε σε βαθιά κρίση.

Σήμερα ήμουν στη Σαλαμίνα, η οποία θα φιλοξενήσει από το 2025 τις πρώτες φρεγάτες Belharra, οι οποίες ήδη ναυπηγούνται σε γαλλικά ναυπηγεία. Tα Rafale μας πετάνε ήδη στους ελληνικούς ουρανούς. Από το 2028 θα πάρουμε μία μοίρα F-35. Σημαντικές αυτές οι κινήσεις, πολύ σημαντικές για την αποτρεπτική δυνατότητα των Ενόπλων Δυνάμεων.

Και αυτό το οποίο επίσης θα συνεχίσουμε να κάνουμε είναι να χτίζουμε τις ισχυρές μας συμμαχίες. Η Ελλάδα έχει συμμάχους, πολύ ισχυρούς. Είναι δύναμη αξιοπιστίας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, συμμετέχει ισότιμα πια στο ευρωπαϊκό τραπέζι των συζητήσεων, η φωνή της ακούγεται, έχει κύρος και άποψη για το τι γίνεται στην περιοχή μας.

Μάρα Ζαχαρέα: Τώρα, όπως γνωρίζετε, τις τελευταίες μέρες έχει ανέβει πάρα πολύ το θέμα των μειονοτικών βουλευτών της Ροδόπης. Θα ήθελα αν μπορούσατε κατ’ αρχάς να μας ξεκαθαρίσετε -γιατί ακούμε αντιφατικά πράγματα- πότε είχε ενημέρωση ο κ. Τσίπρας;

Διότι ο εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας, ο κ. Σκέρτσος, λέει ότι είχε και πριν την εκλογική αναμέτρηση της 21ης Μαΐου, ο ΣΥΡΙΖΑ λέει ότι είχε μετά. Μάλιστα, σήμερα, σε μία άτυπη ενημέρωση, προχώρησε ένα βήμα παραπάνω και είπε ότι την περίοδο 2015-2019 «κι εμείς είχαμε πληροφορίες για σχέσεις στελεχών της Νέας Δημοκρατίας με το τουρκικό Προξενείο, αλλά ουδέποτε ανεβάσαμε το θέμα για λόγους εθνικούς».

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πάμε να δούμε, λοιπόν, κατ’ αρχάς τη μεγάλη εικόνα, πριν απαντήσω στο ειδικό σας ερώτημα, γιατί το θέμα αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό.

Στη χώρα και στη Θράκη υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα: Έλληνες, Ευρωπαίοι πολίτες, μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα. Πιστεύω ότι διαχρονική πολιτική όλων των κομμάτων θα πρέπει να είναι μία πολιτική πλήρους ενσωμάτωσης αυτών των συμπολιτών μας, δίνοντάς τους όχι απλά ίσες αλλά ενδεχομένως και περισσότερες ευκαιρίες, έτσι ώστε να αισθάνονται ότι είναι πραγματικοί Έλληνες πολίτες και όχι πολίτες δεύτερης κατηγορίας, όπως δικαιολογημένα αισθάνονταν πριν από κάποιες δεκαετίες.

Αυτή είναι η εθνική γραμμή την οποία θέλω να πιστεύω ότι όλα τα κόμματα πρέπει να υπηρετούν. Είναι αυτή η γραμμή της Τουρκίας; Όχι. Η γραμμή της Τουρκίας και του τουρκικού Προξενείου είναι ακριβώς η ανάποδη: η μειονότητα αυτή να προσδιορίζεται συλλογικά ως «τουρκική», κάτι το οποίο αντιβαίνει στη Συνθήκη της Λωζάνης. Να αισθάνονται ότι είναι «παιδιά ενός κατώτερου Θεού» και να αναζητούν, κατά συνέπεια, πάτρωνες και στήριξη στην Τουρκία.

Έχουμε λόγο εμείς να υπηρετούμε αυτή την στρατηγική; Προφανώς όχι. Πώς λοιπόν οι επιλογές των στελεχών, των δικών μας μουσουλμάνων βουλευτών, εξυπηρετούν ή δεν εξυπηρετούν αυτή την πολιτική; Σε αυτές τις εκλογές το τουρκικό Προξενείο έκανε πολύ σκληρές παρεμβάσεις υπέρ συγκεκριμένων υποψηφίων. Συγκεκριμένα, δύο υποψηφίων του ΣΥΡΙΖΑ στην Ξάνθη και την Ροδόπη. Αυτό είναι κάτι για το οποίο δεν χρειαζόταν κανείς να περιμένει την επίσημη ενημέρωση της κυβέρνησης, ήταν γνωστό στις περιοχές αυτές και κάτι το οποίο είχαν αναδείξει πρώτα τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.

Έχω εδώ δηλώσεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ όπου λένε ξεκάθαρα: «συγχαρητήρια και σε όσους προσπαθούν να περάσουν στην κοινή γνώμη αυτή την παρέμβαση της Τουρκίας ως νίκη ενός αριστερού χώρου. Θα σας στεναχωρήσω αλλά αυτή η υποβοηθούμενη εκλογή ούτε αριστερή ούτε προοδευτική στο ελάχιστο είναι. Είναι μόνο παρέμβαση ωμή και αισχρή». Δεν τα λέμε εμείς αυτά, τα λένε τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.

Άρα την κουρτίνα δεν την τραβήξαμε εμείς. Τα ίδια τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ την τράβηξαν. Από εκεί και πέρα, μιας και με ρωτάτε, υπήρξαν δύο ενημερώσεις: μία γενική ενημέρωση η οποία έγινε κάποιους μήνες πριν από τις εκλογές για το τι γίνεται στη Θράκη και μια ειδική…

Μάρα Ζαχαρέα: Ενημέρωση εννοείτε από το δικό σας γραφείο προς το γραφείο του κ. Τσίπρα;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως, προς το γραφείο του κ.Τσίπρα. Και μια πολύ λεπτομερής ενημέρωση μετά τις εκλογές. Γιατί μετά τις εκλογές; Γιατί εκεί είχαμε πια μια πλήρη εικόνα τού τι έγινε. Αλλά πριν την ανακήρυξη των συνδυασμών για το τι ακριβώς έγινε στη Θράκη, πριν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου.

Το ζήτημα προφανώς εδώ δεν είναι να είναι η Θράκη γαλάζια ή ροζ. Είναι να υπηρετούμε όλοι μία εθνική πολιτική και να μην επιτρέπουμε σε κάποιους οι οποίοι εργαλειοποιούνται από το Προξενείο, πολιτικά στελέχη, για κάποιες δεκάδες χιλιάδες ψήφους να βρεθούν την επόμενη μέρα στη Βουλή και προφανώς με αυτό τον τρόπο να μην εξυπηρετούν, τελικά, ούτε τα συμφέροντα της ίδιας της μειονότητας.

Κυρία Ζαχαρέα, θυμάμαι την πρώτη φορά που πήγα στην περιοχή της Ξάνθης, του Εχίνου, όταν ακόμα ο πατέρας μου ήταν υποψήφιος Πρωθυπουργός. Εγώ την μπάρα την έχω δει με τα μάτια μου. Και είπα στον εαυτό μου, τότε, ότι δεν γίνεται να ζουν οι συμπολίτες μας σε αυτές τις συνθήκες. Και από τότε έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου.

Δεν πρέπει αυτή την πρόοδο να την υπονομεύσουμε και δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κανέναν να παίζει τα παιχνίδια του Προξενείου.

Ένας τρόπος υπάρχει -και δεν θέλω να δώσω συνέχεια στο θέμα αυτό- αλλά ένας τρόπος υπάρχει να κλείσει το θέμα, να κλείσει αύριο. Και αυτός είναι να κάνουν μια απλή δήλωση οι δύο υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ: ότι είναι Έλληνες μουσουλμάνοι πολίτες, οι οποίοι σέβονται τη Συνθήκη της Λωζάνης και προφανώς θέλουν να εκπροσωπήσουν όλους τους συμπολίτες τους, ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Είναι τόσο απλό το θέμα αυτό, το οποίο πράγματι…

Μάρα Ζαχαρέα: Δεν ξέρω αν θα την κάνουν αυτή τη δήλωση.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν το ξέρω και εγώ, αλλά νομίζω ότι ….

Μάρα Ζαχαρέα: Όλα τα μέσα ενημέρωσης προσπαθούν, τους ζητάνε δηλώσεις και δεν δέχονται -μέχρι στιγμής τουλάχιστον.

Κυριάκος Μητσοτάκης: …νομίζω ότι όλοι έχουν βγάλει τα συμπεράσματά τους για το τι πραγματικά έχει γίνει εκεί. Εύχομαι πραγματικά να αντιληφθούν όλοι ότι εδώ γίνεται μία ζημιά. Και την επόμενη μέρα το δικό μας χρέος απέναντι στην μειονότητα, ανεξαρτήτως εκπροσώπησης… Κυρία Ζαχαρέα, θα το πω όπως το αισθάνομαι: η μειονότητα μπορεί να ξαναψηφίσει το ίδιο ακριβώς όπως ψήφισε, ενδεχομένως, γιατί κάνει αυτή την επιλογή. Δεν θα αλλάξει αυτό τη δική μου πολιτική την επόμενη μέρα -εφόσον με εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός- απέναντι στη μειονότητα. Αλλά είναι κρίμα, για να μην χρησιμοποιήσω πιο βαριά λέξη, να επιτρέπουμε αυτή την εργαλειοποίηση από το Προξενείο, με τέτοιο ξεδιάντροπο τρόπο.

Και να σας πω κάτι; Το μήνυμα της δημόσιας τοποθέτησής μου δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αφορά και την Τουρκία. Λοιπόν, ανάμιξη στα δικά μας τα εσωτερικά -γιατί είναι εσωτερικό ζήτημα αυτό- δεν δεχόμαστε.

Μάρα Ζαχαρέα: Να πάμε σε κάτι άλλο. Έχετε πει ότι θα επιδιώξετε αναθεώρηση του Συντάγματος εφόσον ο ελληνικός λαός σάς εμπιστευτεί ξανά και σχηματίσετε κυβέρνηση, ενδεχομένως με τη συμβολή, με τη συναίνεση και άλλων κομμάτων.

Έχετε μιλήσει για το άρθρο 16 που αφορά στα πανεπιστήμια. Υπάρχει και κάποιο άλλο άρθρο, που εάν τα κόμματα συμφωνήσουν, εσείς κρίνετε ότι θα ήταν καλό να αναθεωρηθεί;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι πολλά τα άρθρα τα οποία πιστεύω ότι πρέπει να αναθεωρηθούν. Αλλά η ίδια η αναθεώρηση του Συντάγματος επιβάλλει ευρύτερες συναινέσεις.

Και 180 βουλευτές να είχαμε -πράγμα δύσκολο- μπορώ να δεσμευτώ και σε εσάς δημόσια ότι δεν θα επεδίωκα ποτέ αναθεώρηση του Συντάγματος αν δεν είχα τη στήριξη τουλάχιστον ενός ακόμα κόμματος. Γιατί αυτό ακριβώς επιβάλλει ο συνταγματικός νομοθέτης. Γι’ αυτό υπάρχει και το όριο των 180 βουλευτών, το οποίο είναι σχεδόν αδύνατο να το πετύχει η Νέα Δημοκρατία, ειδικά σε μία επτακομματική, ενδεχομένως και οκτακομματική Βουλή.

Όμως αντιβαίνει και στο πνεύμα του Συντάγματος, και στο δικό μου πνεύμα αν θέλετε. Εγώ είμαι άνθρωπος ο οποίος πάντα προσπαθώ, όπου μπορώ, να αναζητώ συναινέσεις. Είναι κάτι, εξάλλου, το οποίο το πετύχαμε πολλές φορές και σε πολλά νομοσχέδια τα οποία ψηφίσαμε την περασμένη τετραετία. Μην βλέπετε τώρα την ένταση που μπορεί να υπάρχει, σε πολλά νομοσχέδια καταφέραμε και πετύχαμε συγκλίσεις. Το ίδιο θα επιδιώκω να κάνω και την επόμενη μέρα.

Αλλά επειδή αυτή η συζήτηση ανοίγει το 2025, πλην του άρθρου 16, δηλαδή της κατάργησης του κρατικού μονοπωλίου για την ανώτατη εκπαίδευση, ναι, υπάρχουν και αρκετά άλλα άρθρα για τα οποία μπορούμε να κάνουμε παρεμβάσεις, αλλά αυτές μπορούν να γίνουν μόνο με ευρύτερη συναίνεση.

Μάρα Ζαχαρέα: Έχετε πει τις τελευταίες ημέρες ότι θα υπάρξουν αλλαγές και στον τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης. Υπουργεία μπορεί να «σπάσουν», άλλα μπορεί να συγχωνευτούν, να γίνει «rotation», δεν ξέρω αν μπορείτε απόψε να μας πείτε κάτι περισσότερο για όλα αυτά. Και να μας πείτε αν η ΕΥΠ θα παραμείνει στο πρωθυπουργικό γραφείο ή θα πάει κάπου αλλού.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχω ξαναπεί ότι πρέπει ανά πάσα στιγμή να επικαιροποιούμε τον τρόπο με τον οποίο ασκούμε πολιτική και ότι το πρώτο νομοσχέδιο το οποίο θα φέρουμε θα αφορά την επικαιροποίηση του επιτελικού κράτους, προφανώς και την αναδιάταξη και κάποιων υπουργικών χαρτοφυλακίων, με τη δημιουργία ενός ξεχωριστού Υπουργείου στο οποίο θα είναι μέσα τα ζητήματα που αφορούν την οικογένεια, την ισότητα, τη δημογραφική πολιτική αλλά και τη στεγαστική πολιτική.

Θεωρώ σημαντικό να υπάρχει σήμερα ένα τέτοιο Υπουργείο, καθώς έχουμε κι ένα τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο χρειάζεται να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο ενός διακριτού Υπουργείου.

Τώρα, από εκεί και πέρα, προφανώς θα υπάρξουν αρκετές αλλαγές και στα στελέχη. Έχω πει ότι ναι, θα γίνει rotation, αυτό σημαίνει ότι θέλω να δίνω ευκαιρίες σε Υπουργούς που θα συνεχίσουν το έργο τους, να δοκιμάζονται και σε άλλα χαρτοφυλάκια. Θα υπάρχουν πολλές περισσότερες γυναίκες συνολικά στο Υπουργικό Συμβούλιο.

Και βέβαια όλοι οι Υπουργοί, με το καλό, εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός, στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο θα βρουν πάλι έναν ωραίο μπλε φάκελο πάνω στο γραφείο τους, με τον προγραμματισμό του επόμενου έτους, με τις εκκρεμότητες που υπάρχουν. Έτσι ώστε να γνωρίζουν ότι υπάρχουν μετρήσιμοι στόχοι οι οποίοι τίθενται από το πρωθυπουργικό γραφείο και τη Γραμματεία της Κυβέρνησης και να ξαναμπούμε έτσι σε αυτόν το ρυθμό μιας κυβέρνησης η οποία πιστεύω ότι αυτή τη φορά θα «ρολάρει» ακόμα πιο γρήγορα, γιατί, εφόσον μας εμπιστευθεί ο ελληνικός λαός, είμαστε πιο έμπειροι και πιο δοκιμασμένοι. Γιατί έχουμε πολλά πράγματα να κάνουμε και θέλω στις 26 Ιουνίου να σηκώσουμε τα μανίκια. Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει οι Έλληνες πολίτες να μας εμπιστευτούν.

Μάρα Ζαχαρέα: Για την ΕΥΠ;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Η ΕΥΠ θα παραμείνει στο πρωθυπουργικό γραφείο, αλλά στην ΕΥΠ έχουμε ήδη κάνει σημαντικές αλλαγές και νομίζω ότι τα δείγματα γραφής είναι ήδη πολύ ενθαρρυντικά.

Αλλά, όπως σας είπα, για να γίνουν όλα αυτά -οι Έλληνες πολίτες με τίμησαν με ένα πολύ υψηλό ποσοστό, τους ευχαριστώ, τους ζητώ απλά να ξανακάνουν το ίδιο πράγμα στην κάλπη της 25ης Ιουνίου. Η χώρα χρειάζεται την επόμενη μέρα μία σταθερή κυβέρνηση και τονίζω ότι για εμάς η αυτοδυναμία προκύπτει και δια της εις άτοπον απαγωγής, έτσι;

Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή και κανένα κόμμα, ειδικά το ΠΑΣΟΚ, το οποίο θα ήθελε να συνεργαστεί στις μεγάλες αλλαγές. Έχει άλλη ατζέντα τελείως. Δεν θέλει να προωθεί τις μεγάλες αλλαγές, στην αξιολόγηση στο Δημόσιο είναι απέναντι, σε τέτοιες σημαντικές πρωτοβουλίες, στις μεγάλες τομές που θέλουμε να κάνουμε στην παιδεία. Άρα η αυτοδυναμία προκύπτει και ως μία ανάγκη για να έχει η χώρα μία σταθερή κυβέρνηση την επόμενη τετραετία.

Μάρα Ζαχαρέα: Ξέρετε, αν πάρουμε το αποτέλεσμα της κάλπης της 21η Μαΐου, αλλά και το τι έχουν δείξει οι δημοσκοπήσεις αυτό το διάστημα, μοιάζει να υπάρχει μια χαώδης διαφορά ανάμεσα στη Νέα Δημοκρατία και στο δεύτερο κόμμα.

Βεβαίως, από τη μία αυτό μπορεί να είναι θετικό για σας, γιατί έχετε σπάσει δύο ρεκόρ ήδη στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση, από την άλλη όμως, η αντιπολίτευση γυρίζει και σας λέει ότι θα βρεθούμε μπροστά σε μία παντοδυναμία, ηγεμονία Μητσοτάκη και αυτό δεν είναι καλό για το πολιτικό σύστημα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Κυρία Ζαχαρέα, ακούω αυτή την επιχειρηματολογία. Από την άλλη θα αντιτάξω ότι κυρίαρχος είναι ο ελληνικός λαός. Αυτός δίνει τελικά την εξουσιοδότηση και την εντολή στο πρώτο κόμμα με το ποσοστό το οποίο θα του δώσει να κυβερνήσει και να εφαρμόσει το πρόγραμμά του.

Πρέπει να σας πω ότι σε προσωπικό επίπεδο η ευθύνη είναι πολύ βαριά. Και επειδή είμαι ένας άνθρωπος ο οποίος αντιλαμβάνεται πλήρως την ανάγκη να παραμένει όσο το δυνατόν πιο προσγειωμένος, όσο μεγαλύτερο το ποσοστό τόσο μεγαλύτερη η ευθύνη να ανταποκριθώ στις προσδοκίες των πολιτών.

Βέβαια το τι γίνεται στην αντιπολίτευση δεν με αφορά, θα τα λύσουν μόνοι τους τα προβλήματά τους και μετά τις εκλογές, αλλά δεν ψηφίζουμε για αντιπολίτευση, για κυβέρνηση ψηφίζουμε. Και αυτό τελικά νομίζω ότι είναι το πραγματικό ζητούμενο των εκλογών.

Μάρα Ζαχαρέα: Θέλω να κλείσουμε με μια παροιμία που λέει ο ελληνικός λαός, ότι «τα παθήματα γίνονται μαθήματα». Αν σας ζητούσα να μου λέγατε ποια είναι τα παθήματα της προηγούμενης τετραετίας που έγιναν μάθημα και που εσείς δεν θα θέλατε να δείτε την τετραετία που θα ξεκινήσει, εφόσον ο ελληνικός λαός σας εμπιστευτεί;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι ορισμένες φορές πρέπει να είμαστε ακόμα πιο τολμηροί στις παρεμβάσεις μας και να προχωράμε με μεγαλύτερο θάρρος, ειδικά σε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τον εκσυγχρονισμό του κράτους.

Μας πόνεσαν πολύ οι παθογένειες του κράτους και νομίζω ότι η εντολή την οποία λάβαμε -γιατί λάβαμε ήδη μια πρώτη εντολή στην κάλπη της 21ης Μαΐου- είναι να προχωρήσουμε ακόμα πιο τολμηρά. Και όποτε εντοπίζουμε λάθη να μην διστάζουμε να τα διορθώνουμε πολύ γρήγορα.

Για ένα πράγμα μπορώ να δεσμευτώ: δεν θα είμαι αλάθητος ούτε τη δεύτερη τετραετία, εφόσον με εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός, αλλά σίγουρα δεν θα επαναλάβω τα ίδια λάθη τα οποία έκανα την πρώτη τετραετία, γιατί σκοπός μας είναι πάντα να μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Και ένα υψηλό ποσοστό δημιουργεί και την υποχρέωση εμείς οι ίδιοι να είμαστε πιο αυστηροί κριτές του εαυτού μας. Διότι αυτή είναι η δουλειά της αντιπολίτευσης, αλλά η αντιπολίτευση μπορεί να έχει άλλα προβλήματα. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να είμαστε πολύ αυστηροί.

Και όσο αυξάνεται η δύναμη που μας δίνει ο ελληνικός λαός, τόσο μεγαλύτερη -επαναλαμβάνω- είναι αυτή η αίσθηση της ευθύνης. Διότι σήμερα μόνο εμείς θέλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη της διακυβέρνησης, έτσι δεν είναι;

Δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ, προφανώς, 20 μονάδες πίσω, είναι δύσκολο να φαντάζεται κανείς ότι είναι σήμερα κόμμα εξουσίας, αλλά και το ΠΑΣΟΚ το οποίο θα μπορούσε να παίξει αυτό το ρόλο αποποιείται πλήρως της ευθύνης και λέει «εγώ θέλω να είμαι στην αντιπολίτευση, δεν με ενδιαφέρει τίποτα άλλο παρά μόνο να διεκδικήσω τα πρωτεία της κεντροαριστερής πολυκατοικίας».

Άρα η ευθύνη πέφτει σε εμάς και πρέπει να την διαχειριστούμε με την υπευθυνότητα που μια τέτοια ισχυρή εντολή συνεπάγεται, όχι μόνο για εμένα αλλά και για όλους όσοι την επόμενη μέρα θα έχουμε θέσεις εξουσίας.

Μάρα Ζαχαρέα: Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συζήτηση που είχαμε απόψε.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ σας ευχαριστώ.