Εκλογές 2023 - Σήμερα ξαναψηφίζουμε: Στις κάλπες για σταθερή κυβέρνηση τετραετίας
25.06.202310:47
Οι κίνδυνοι της αποχής και της χαλάρωσης, ο γρίφος της επόμενης Βουλής με τέσσερα κόμματα στο όριο - Το κρίσιμο 40% και το ποσοστό των εκτός Βουλής σχηματισμών κρίνουν την αυτοδυναμία - Σκληρή μάχη ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ για την πρωτοκαθεδρία στην Κεντροαριστερά
«Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία τρέχουν προς τη γραμμή του τερματισμού, αλλά, παρότι δεν απειλούνται από κάποιον αντίπαλο, θα χρειαστεί να περιμένουν να τερματίσουν όλοι οι συμμετέχοντες στην κούρσα για να φανεί το εύρος της νίκης την οποία, ούτως ή άλλως, θα κατακτήσουν».
Με την άκρως παραστατική αυτή εικόνα αποτυπώνει έγκυρος εκλογικός αναλυτής την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο εγχώριο πολιτικό σκηνικό λίγο πριν ανοίξουν οι επαναληπτικές κάλπες της 25ης Ιουνίου, το μεγάλο διακύβευμα των οποίων δεν είναι άλλο από την επίτευξη του στόχου της σταθερότητας που θα λάβει σάρκα και οστά με την ανάδειξη νέας κυβέρνησης, η οποία θα διαθέτει ασφαλή κοινοβουλευτική αυτοδυναμία και θα έχει μπροστά της ορίζοντα τετραετίας.
Στο επιτελείο της Πειραιώς επικρατεί κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας, καθώς η αίσθηση την οποία αποκόμισαν από την εντατική προεκλογική εκστρατεία που έκαναν, τόσο ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος γύρισε εκ νέου σχεδόν από τη μία άκρη στην άλλη ολόκληρη την επικράτεια, όσο και τα κλιμάκια των «γαλάζιων» στελεχών που πήγαν και μίλησαν με τους πολίτες σε πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά όλης της χώρας, είναι ότι η Νέα Δημοκρατία θα κινηθεί σε ποσοστό υψηλότερο από το 40,79% που έλαβε στηνκάλπη της 21ης Μαΐου.
Ενώ ως επικρατέστερη εκδοχή προβάλλει η περαιτέρω διεύρυνση του «γαλάζιου» προβαδίσματος που καταγράφηκε πριν από πέντε εβδομάδες και έφτασε κοντά στις 21 μονάδες που χώριζαν τη Ν.Δ. από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η σημασία της συμμετοχής
Με βάση τις εκτιμήσεις που γίνονται και τους προβληματισμούς που αναπτύσσονται στον κύκλο των συνεργατών του τέως και εν αναμονή πρωθυπουργού, ο μόνος κίνδυνος που απειλεί το μεγαλύτερο κόμμα είναι μια απροσδόκητη χαλάρωση των «γαλάζιων» ψηφοφόρων, οι οποίοι, βλέποντας και το άνοιγμα της ψαλίδας με τον ΣΥΡΙΖΑ που κατέγραψαν όλες οι προεκλογικές δημοσκοπήσεις, θα θεωρήσουν ότι δεν είναι απολύτως απαραίτητη η συμμετοχή τους στην εκλογική διαδικασία. Και έτσι, αντί για το εκλογικό τμήμα, να προτιμήσουν να κατευθυνθούν προς την κοντινότερη παραλία, καθώς θα είναι ισχυρό και το δέλεαρ του πρώτου καλοκαιρινού Σαββατοκύριακου.
Στις συσκέψεις της Πειραιώς με τους συνεργάτες του αλλά και στις δημόσιες τοποθετήσεις του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέμενε «στην ανάγκη να κρατάμε χαμηλά τους τόνους», έτσι ώστε «να μην υπάρχει καμία προεξόφληση εκλογικού αποτελέσματος». Ενώ την ίδια ώρα «γαλάζια» στελέχη περνούσαν στους φίλους τους το μήνυμα ότι «υπάρχει χρόνος και για να ψηφίσουμε και για να πάμε για μπάνιο».
Εκλογικοί αναλυτές και δημοσκόποι, πάντως, θεωρούν ότι το ποσοστό της συμμετοχής μπορεί να αποβεί καθοριστικός παράγων για την τελική έκβαση του εκλογικού αποτελέσματος και τη διαμόρφωση του εκλογικού χάρτη το βράδυ της Κυριακής. Η επικρατέστερη εκτίμηση που διατυπώνεται είναι ότι, εκτός εξαιρετικού απροόπτου, η τυχόν αυξημένη αποχή σε σχέση με τις κάλπες του Μαΐου, θα έχει μικρότερη επίπτωση στην επίδοση της Ν.Δ., συγκριτικά με τις επιδόσεις των άλλων κομμάτων.
Πέραν του γεγονότος ότι οι «γαλάζιοι» ψηφοφόροι του περασμένου Μαΐου έχουν ανεβασμένο ηθικό, σε όλες τις μετρήσεις της κοινής γνώμης εμφανίζονται με τη μεγαλύτερη διάθεση να ξαναπάνε στην κάλπη. Επίσης, είναι εκείνοι που σε υψηλότερα ποσοστά από όλους δηλώνουν ότι προτίθενται να επαναλάβουν την ψήφο που έριξαν πριν από πέντε εβδομάδες.
Με βάση τις προβλέψεις του νέου εκλογικού νόμου που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και προβλέπει κλιμακωτό μπόνους έως 50 έδρες υπέρ του πρώτου κόμματος, η αυτοδυναμία κλειδώνει εφόσον ο νικητής των εκλογών αποσπάσει ποσοστό της τάξης του 40%. Η προσμέτρηση του μπόνους ξεκινά από το 25% και για κάθε μία εκατοστιαία μονάδα πάνω από αυτό το ποσοστό, το κόμμα που κόβει πρώτο το νήμα καταλαμβάνει δύο επιπλέον έδρες, πέραν εκείνων που δικαιούται από την αναλογική κατανομή όλων των υπολοίπων.
Το κατώφλι της αυτοδυναμίας
Υπό αυτές τις συνθήκες, εφόσον η Νέα Δημοκρατία λάβει σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση το 40% των ψήφων του εκλογικού σώματος, θα πάρει το ανώτατο προβλεπόμενο ύψος του μπόνους και θα «κλειδώσει» την επιζητούμενη κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, αφού ανεξαρτήτως του τρόπου που θα κατανεμηθεί το υπολειπόμενο 60% στα άλλα κόμματα, η πλειοψηφούσα παράταξη θα έχει κατ’ ελάχιστον 151 έδρες.
Από εκεί και ύστερα, το εύρος της πλειοψηφίας που θα πετύχει το μεγαλύτερο κόμμα είναι απότοκο αφενός της επιπλέον δύναμης που θα αποσπάσει και αφετέρου του αθροίσματος που θα συγκεντρώσουν τα μικρότερα κόμματα, τα οποία δεν θα καταφέρουν να περάσουν το όριο του 3% για να λάβουν εισιτήριο εκπροσώπησης στη νέα Βουλή.
Για να γίνει κατανοητή η σημασία που έχει για το εύρος της πλειοψηφίας το ποσοστό των εκτός Βουλής σχηματισμών, παραθέτουμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως προκύπτουν από τον σχετικό πίνακα:
1 Αν το πρώτο κόμμα φτάσει στο 40% και τα κόμματα εκτός Βουλής καθηλωθούν στο 2%, τότε ο νικητής των εκλογών θα εκλέξει 152 βουλευτές.
2 Με το ίδιο ποσοστό για το πρώτο κόμμα (40%) και τα εκτός Βουλής στο 10%, τότε το μεγαλύτερο κόμμα θα διαθέτει 161 έδρες.
3 Αν το ποσοστό του πρώτου κόμματος ανέβει στο 43%, τότε με άθροισμα 2% για τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, οι βουλευτές της πλειοψηφίας θα φθάσουν στους 157.
4 Με το ίδιο ποσοστό για το πρώτο κόμμα (43%) και τα εκτός Βουλής στο 10%, τότε το μεγαλύτερο κόμμα θα διαθέτει 169 έδρες.
Στις εκλογές του περασμένου Μαΐου, που το άθροισμα του ποσοστού των μικρότερων κομμάτων έφθασε στο ιδιαιτέρως υψηλό ποσοστό του 16,01%, κατ’ εφαρμογήν του τωρινού εκλογικού συστήματος, το 40,79% που συγκέντρωσε η Ν.Δ. θα μεταφραζόταν σε 171 βουλευτικές έδρες. Αν και τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί, αφού οι τελευταίες δημοσκοπικές καταγραφές έδειξαν ότι πέντε κόμματα έχουν επιδόσεις που κινούνται λίγο πάνω ή λίγο κάτω από το κατώφλι εισόδου στη Βουλή, το άθροισμα των εξωκοινοβουλευτικών σχημάτων θα κυμανθεί πιθανότατα σε χαμηλότερα επίπεδα, καθώς διαγράφεται προοπτική η πεντακομματική Βουλή του Μαΐου να μετατραπεί σε επτακομματική, οκτακομματική ή, σε μια μάλλον πολύ ακραία εκδοχή, εννεακομματική κοινοβουλευτική σύνθεση.
Η μάχη της ουράς
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που κάνουν αναλυτές, τα τέσσερα παραδοσιακά κόμματα που έχουν εξασφαλισμένη την παρουσία στους στη νέα κοινοβουλευτική σύνθεση, δηλαδή η Ν.Δ., ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, αναμένεται να προσελκύσουν το 80% του εκλογικού σώματος, όπως και στις τελευταίες εκλογές που συγκέντρωσαν το 79,55%.
Το υπόλοιπο 20% το διεκδικούν δεκάδες κόμματα και κομματίδια, από τα οποία στις τελευταίες εκλογές ξεχώρισε η Ελληνική Λύση που πέρασε το κατώφλι της Βουλής φθάνοντας στο 4,45% (από 3,7% που είχε το 2019). Οριακά εκτός Βουλής έμειναν οι σχηματισμοί Νίκη του θεολόγου Δημήτριου Νατσιού που συγκέντρωσε 2,92% και η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου με 2,89%. Ενώ πιο πίσω ήταν το ΜέΡΑ 25 του Γιάνη Βαρουφάκη με 2,63% (από 3,44% που είχε λάβει τέσσερα χρόνια πριν).
Με βάση τις τελευταίες δημοσκοπικές προγνώσεις, το τοπίο που διαμορφώνεται στην ουρά της κατάταξης είναι θολό. Η κατάσταση περιεπλάκη έτι περαιτέρω μετά την εμφάνιση και πέμπτου διεκδικητή της αντισυστημικής ψήφου, που είναι το νεοπαγές μόρφωμα με την επωνυμία «Σπαρτιάτες». Ο συγκεκριμένος σχηματισμός απέκτησε υπόσταση εξαιτίας της στήριξης που του παρήσχε ο έγκλειστος στις φυλακές, πρώην βουλευτής της Χρυσής Αυγής Ηλίας Κασιδιάρης.
Οπως παρατηρούν αναλυτές, η άνοδος της επίδοσης των «Σπαρτιατών» ψαλίδισε τη δύναμη τόσο της Ελληνικής Λύσης και της Νίκης όσο και της Πλεύσης Ελευθερίας, που είχε βρεθεί το προηγούμενο διάστημα στην πέμπτη θέση της συνολικής κατάταξης. Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες, το κόμμα της κυρίας Κωνσταντοπούλου, εξαιτίας και της κρίσης που δημιουργήθηκε στο εσωτερικό της με αφορμή τις λίστες με τις εκλόγιμες θέσεις, πλαγιοκοπείται από το ΜέΡΑ 25.
Αν και με όρους τυπικής πολιτικής γεωγραφίας, η συγκεκριμένη κομματική πεντάδα κινείται στα δύο διαφορετικά άκρα του πολιτικού συστήματος -Ελληνική Λύση, Νίκη και «Σπαρτιάτες» «ψαρεύουν» στα άκρα δεξιά, ενώ Πλεύση Ελευθερίας και ΜέΡΑ25 «αλιεύουν» στα άκρα αριστερά-, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι ειδικοί που βρίσκουν να τους ενώνει η λεγόμενη αντισυστημική κατεύθυνση. Υπό αυτό το πρίσμα, υπολογίζεται ότι ο μεταξύ τους σκληρός ανταγωνισμός αποτρέπει την είσοδο και των πέντε στη νέα Βουλή.
«Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να μοιραστεί χειρουργικά η πίτα από την οποία αντλούν ψήφους», επισημαίνει αναλυτής. Πιο κοντά στην πολυπόθητη εξασφάλιση του εισιτηρίου που οδηγεί στην επόμενη Βουλή ήταν τις τελευταίες ημέρες η Ελληνική Λύση και η Πλεύση Ελευθερίας, χωρίς όμως να μπορεί να πει κάποιος με σιγουριά ότι δεν θα συμβεί το ίδιο με τη Νίκη, τους «Σπαρτιάτες» και το ΜέΡΑ 25. Το πιθανότερο, ωστόσο, είναι ότι θα πρέπει να περιμένουμε να αρχίσει η καταμέτρηση των ψήφων το βράδυ της Κυριακής για να κριθεί ποιοι θα περάσουν τον πήχη της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης και ποιοι θα μείνουν κάτω από αυτόν.
Αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι τα πιο μικρά κόμματα που θα κινηθούν στην περιοχή του 1% ή και χαμηλότερα θα συγκεντρώσουν, όπως συνήθως συμβαίνει, γύρω στο 2% με 4%, τότε η πεντάδα που χτυπάει την πόρτα της Βουλής θα έχει αθροιστικά γύρω στο 16% με 18% και άρα είναι μάλλον δύσκολο να τα καταφέρουν όλοι τους.
Η Κεντροαριστερά
Εκτός από το ενδιαφέρον για το εύρος της «γαλάζιας» αυτοδυναμίας, το οποίο εμμέσως επηρεάζεται και από την κατάληξη που θα έχει ο σκληρός ανταγωνισμός στην ουρά της κατάταξης των κομμάτων για την εξασφάλιση του 3%, όταν ολοκληρωθεί η καταμέτρηση του συνόλου των ψήφων πολλά βλέμματα θα είναι καρφωμένα στη δεύτερη και την τρίτη θέση της κατάταξης.
Ο ΣΥΡΙΖΑκαι το ΠΑΣΟΚ, τα δύο κόμματα που διεκδικούν τον χώρο της Κεντροαριστεράς, ανέβασαν αισθητά τις τελευταίες προεκλογικές ημέρες τη μεταξύ τους αντιπαράθεση, με στόχο να περιχαρακώσουν δυνάμεις και να αλλάξουν τον συσχετισμό ο ένας εις βάρος του άλλου. Η κατακρήμνιση των ποσοστών του κόμματος του Αλέξη Τσίπρα στις κάλπες του προηγούμενου μήνα και η σμίκρυνση στις περίπου 7,5 μονάδες του προβαδίσματος της Κουμουνδούρου, ενέτεινε τις εχθροπραξίες για τη διαφιλονικούμενη κεντρώα και κεντροαριστερή ψήφο.
Εχοντας και την ώθηση από ορισμένες μετρήσεις που θεωρούσαν πιθανότερη τη μείωση της διαφοράς, οι συνεργάτες του Νίκου Ανδρουλάκη πιστεύουν ότι είναι ζήτημα χρόνου να πάρει τη ρεβάνς η Χαριλάου Τρικούπη, βάζοντας πλώρη για τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το αποτέλεσμα της κάλπης θα δείξει αν οι ελπίδες που τρέφουν στο ΠΑΣΟΚ είναι (ή όχι) βάσιμες.
Οδηγός εκλογών 2023: Πώς ψηφίζω - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση
Εκλογές 2023:Όλες οι ειδήσεις για την ΝΕΑ εκλογική αναμέτρηση, τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών, τα exit polls.