Εθνικό χαρακτήρισε το πρόβλημα του δημογραφικού ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συζητήση που είχε το πρωί της Πέμπτης στο πλαίσο του συνεδρίου «Δημογραφικό 2024 – Εθνική Προτεραιότητα» με τον πρωθυπουργό να παρουσιάζει τα μέτρα που έχει εφαρμόσει η κυβέρνηση της ΝΔ για το θέμα αυτό και να προαναγγέλλει νέες παρεμβάσεις μετά τις ευρωεκλογές ειδικά όσον αφορά την απόκτηση στέγης από νέους στο πλαίσιο της στήριξης για την απόκτηση ενός ή περισσότερων παιδιών.
Δείτε την τοποθέτηση του πρωθυπουργού για το δημογραφικό
Όπως επισήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης «έχουμε εφαρμόσει 60 πολιτικές για τη στήριξη των οικογενειών, τη μεγαλύτερη συμμετοχή των ηλικιωμένων στην αγορά εργασίας» με τον ίδιο να επιλέγει ως πιο ουσιαστικό μέτρο τη στήριξη της οικογένειας για να γίνει πιο εύκολη η απόκτηση ενός παιδιού.
Κλείσιμο
«Έχουμε ήδη κάνει κινήσεις σε αυτή την κατεύθυνση: Αυξήσαμε το επίδομα γέννας που θεσπίσαμε το 2019 με την αύξηση να είναι κλιμακωτή ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών, έχουμε επιδοματική πολιτική για οικογένειες με παιδιά, έχουμε προγράμματα για τη στέγη που είναι κρίσιμο δεδομένο για να αποκτήσει κάποις παιδιά» συνέχισε ο πρωθυπουργός ο οποίος χαρακτήρισε «σημαντικό» το πρόγραμμα «Σπίτι μου» για να προσθέσει ότι «εκεί θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας».
«Εγώ θα εστίαζα την προσοχή μου σε οικογένειες που έχουν ήδη παιδιά, που έχουν ένα παιδί και αντιμετωπίζουν δυσκολία να πάνε για δεύτερο παιδί. Αυτό έχω συζητήσει με το αρμόδιο υπουργείο για τις οικογένειες με ένα παιδί που θέλουν να κάνουν δεύτερο, με δύο παιδιά που θέλουν να πάνε για τρίτο. Θα μπορούσαμε να εξετάσουμε κίνητρα σε επιχειρήσεις που παρέχουν υποστήριξη σε οικογένειες. θα μπορούσαμε να σκεφτούμε φορολογικά κίνητρα για περισσότερες παιδιατρικές εξετάσεις» είπε ακόμα ο κ. Μητσοτάκης.
Όπως σημείωσε σημασία έχουν επίσης οι βρεφονηπιακοί σταθμοί για όλους και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα ακόμα και σε εταιρείες καθώς και το ολοήμερο σχολείο όχι στη λογική του πάρκινγκ.
Παράλληλα τόνιε «να περιμένετε και άλλες πρωτοβουλίες μετά τις ευρωεκλογές όσον αφορά τη στήριξη για την απόκτηση στέγης».
Ενεργός γήρανση
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στο ζήτημα της ενεργούς γήρανσης χαρακτηρίζοντας «σημαντική μεταρρύθμιση» τη δυνατότητα σε συνταξιούχους να εργάζονται χωρίς να περικόπτεται η σύνταξής του. «Έχουμε πάνω από 80.000 συνταξιούχους που εργάζονται έτσι δίνοντας και κάποια έσοδα στο κράτος, με αποτέλεσμα να αισθάνονται δημιουργικοί αλλά και να καλύπτει ένα κενό στην αγορά εργασίας» είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.
Μιλώντας, δε, για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης αφού υπενθύμισε ότι αυτή τη στιγμή είναι ανταποδοτικό, υπενθύμισε ότι «έχουμε κάνει και βήματα για να δώσουμε μια διάσταση πιο ανακεφαλαιοποιητική με το ΤΕΚΑ. Η μετάπτωση στο ΤΕΚΑ είναι προεραιρετική για εργαζόμενους μέχρι τα 35».
Το μήνυμα σε νέους που σκέφτονται να γίνουν γονείς
Στο πλαίσιο αυτό και ερωτηθείς σχετικά ανέφερε ότι «έχουμε ήδη δώσει φοροαπαλλαγές για Έλληνες που γυρίζουν από το εξωτερικό αλλά οι περισσότεροι το κάνουν επειδη υπάρχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας με την αλλαγή στη φορολογία της εργασίας».
«Όποιος είναι γονιός γνωρίζει ότι η χάρα του να φέρνεις μια νέα ζωή δεν συγκρίνεται με τίποτα. Τα νέα ζευγάρια που είναι 30-35-40 ετών και έχουν χτυπηθεί από την κρίση των προηγούμενων ετών είναι σημαντικό να νιώθουν ασφάλεια και μέσα από μια σειρά πολιτικών θα κάνουμε την ανατροφή των παιδιών πιο εύκολη και λιγοτερο επιβαρυντικά οικονομική» είπε ακόμα ο κ. Μητσοτάκης ο οποίος ανάφερε ότι «ο σχεδιασμός των πολιτικών πρέπει να λάβει υπόψη τις δημογραφικές εξελίξεις. Πόσα παιδιά θα έχουμε σε 5-10 χρόνια; Πόσα σχολεία θα χρειαστούμε; Πόσους δασκάλους;»
Κλείνοντας την τοποθέτησή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε «σημαντική» την αποκέντρωση λέγοντας ότι «είναι επιλογή της κυβέρνησης να στηρίξει την περιφέρεια και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας εκεί που το κόστος είναι χαμηλότερο σε σχέση με την Αθήνα. Αν μπορούμε αυτό να το συνδυάσουμε με καλές δουλειές και καλές υπηρεσίες, τότε γίνεται ελκυστικότερη η επιλογή αναχώρησης από την Αθήνα».
Όλη η συζήτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Νίκο Χατζηνικολάου για το δημογραφικό
Νίκος Χατζηνικολάου: Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ για άλλη μια φορά που στηρίζετε αυτή την πρωτοβουλία μας κάθε χρόνο με την παρουσία σας. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια συνεχή μείωση των γεννήσεων. Μάλιστα δεν τη βλέπουμε μόνο στη χώρα μας, τη βλέπουμε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πιστεύετε ότι υπάρχει περιθώριο αντιστροφής αυτής της τάσης; Είναι ελληνικό ή διεθνές πρόβλημα; Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη ή αλλού στον πλανήτη που έχουν αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα αποτελεσματικά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καλημέρα, κ. Χατζηνικολάου. Θέλω καταρχάς να σας συγχαρώ για μία ακόμα επιτυχημένη διοργάνωση ενός συνεδρίου το οποίο έχει αναχθεί πια ως ένα ετήσιο γεγονός για τη διαμόρφωση πολιτικών σχετικά με το μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο αντιμετωπίζει και η χώρα μας.
Τονίζω, και η χώρα μας, διότι οι δημογραφικές τάσεις τις οποίες παρατηρούμε στην Ελλάδα δεν αποτελούν μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα και το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες, όπως η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, όπου οι δείκτες αναπλήρωσης είναι ακόμα χαμηλότεροι από ό,τι στην Ευρώπη.
Άρα, δεν υπάρχει καμία προφανής συσχέτιση μεταξύ του πλούτου μιας χώρας και των δημογραφικών τάσεων. Το φαινόμενο είναι εξαιρετικά σύνθετο. Αντιλαμβάνομαι ότι θα έχετε την ευκαιρία να παρουσιάσετε και μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα η οποία προσπαθεί να…
Νίκος Χατζηνικολάου: Σε λίγο, ο κ. Φαναράς θα την παρουσιάσει.
Κυριάκος Μητσοτάκης: …να προσδιορίσει την ελληνική διάσταση του φαινομένου. Και βέβαια, επιτρέψτε μου στην αρχή της συζήτησής μας να ξεκαθαρίσω ότι το δημογραφικό δεν αφορά μόνο στο πόσα παιδιά κάνουμε. Αυτή τη στιγμή κατά μέσο όρο είμαστε λίγο κάτω από το 1,4 παιδιά ανά οικογένεια, όταν χρειαζόμαστε 2,1 για να κρατήσουμε τον πληθυσμό μας σταθερό.
Άρα, είναι σαφές ότι γεννιούνται λιγότερα παιδιά πια στην Ελλάδα. Έχουμε αρνητικό ισοζύγιο θανάτων προς γεννήσεις. Το δημογραφικό, όμως, επηρεάζει και την ηλικιακή διαστρωμάτωση ολόκληρης της κοινωνίας. Αυτό το οποίο γνωρίζουμε ότι συμβαίνει στην Ελλάδα και θα συμβεί ακόμα με μεγαλύτερη ένταση, είναι ότι θα πρέπει να διαχειριστούμε έναν πληθυσμό ο οποίος γερνάει.
Άρα, ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να δρομολογήσουμε όχι μόνο πολιτικές στήριξης της οικογένειας για να κάνουν περισσότερα παιδιά, αλλά να διαχειριστούμε και το ζήτημα της ενεργούς και ποιοτικής γήρανσης -είναι δύο ζητήματα, είναι δύο πτυχές του δημογραφικού. Και είναι λάθος να εστιάζουμε μόνο στην πρώτη, αγνοώντας τη δεύτερη.
Γιατί ενδεχομένως στη δεύτερη μπορούμε να έχουμε και πολύ πιο άμεσα αποτελέσματα, ενώ -σκεφτείτε- αν ως διά μαγείας μπορούσαμε αύριο να πείσουμε κάθε ελληνική οικογένεια να έχει δύο παιδιά, τα παιδιά αυτά θα μπουν στην παραγωγική διαδικασία, άρα θα έχουν οικονομικό και ασφαλιστικό αποτύπωμα μετά από 20 ή 25 χρόνια. Αντιθέτως, οι πολιτικές που μπορεί να εφαρμόσουμε για μια μεγαλύτερη συμμετοχή των πιο ηλικιωμένων συμπολιτών μας στην οικονομική δραστηριότητα έχουν άμεση εφαρμογή.
Νίκος Χατζηνικολάου: Επομένως, εικάζω από την εισαγωγή σας, κ. Πρόεδρε, ότι το δημογραφικό είναι βασικά οικονομικό πρόβλημα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι και κοινωνικό, είναι και εθνικό πρόβλημα. Η κυβέρνησή μας το έχει αντιμετωπίσει ολιστικά, αλλά θέλω να αποσαφηνίσω εδώ ότι οι δημογραφικές τάσεις, ειδικά ως προς τον αριθμό των γεννήσεων, αλλάζουν πολύ αργά. Άρα, τα αποτελέσματα της όποιας πολιτικής σήμερα θα φανούν, θα αρχίσουν να φαίνονται, σε κάποια χρόνια.
Δημιουργήσαμε, όμως, ένα Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ακριβώς γιατί θέλουμε να αναδείξουμε τη σημασία που αποδίδουμε στο πρόβλημα αυτό και χρειαζόμαστε έναν, να το πω πολύ απλά, πολιτικό «ιδιοκτήτη» όλων αυτών των πολιτικών, που θα μπορεί να συντονίζει και τα άλλα Υπουργεία.
Διότι πολλές από τις δράσεις μας δεν αφορούν, προφανώς, μόνο το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Να δώσω ένα παράδειγμα μόνο, το οποίο ξέρω ότι απασχολεί πολύ την ελληνική οικογένεια και είναι νομίζω και ένας από τους λόγους που τα νέα ζευγάρια μπορεί να είναι διστακτικά είτε να ξεκινήσουν να κάνουν μια οικογένεια είτε να κάνουν περισσότερα παιδιά. Αφορά στο σχολείο, το ολοήμερο σχολείο, ας πούμε. Η διεύρυνση του ωραρίου του σχολείου, που αποτελεί μια κεντρική μας προτεραιότητα, δεν είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής.
Χρειαζόμαστε, όμως, σε συντονισμό με τη Γραμματεία της Κυβέρνησης, ένα Υπουργείο το οποίο θα μπορεί να αναλάβει τον συντονισμό μιας σειράς πολιτικών. Μάλιστα έχω εδώ, θα σας το αφήσω μετά, γιατί νομίζω ότι έχει μια αξία, 60 πολιτικές που έχουμε εφαρμόσει ήδη για την ισότητα, για το δημογραφικό, για την στήριξη των νέων οικογενειών, για τη μεγαλύτερη συμμετοχή των ηλικιωμένων στην αγορά εργασίας.
Άρα, δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας και να τονίσω και την ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος, γιατί με ρωτήσατε πριν. Υπάρχει ένα, αναφέρθηκε και η Αντιπρόεδρος Šuica σε αυτό, ένα toolbox, δηλαδή ένα εργαλείο πολιτικών το οποίο υποδεικνύει πολιτικές που μπορεί σε κάποιες άλλες χώρες να είναι πιο αποδοτικές.
Θέλω να τονίσω, όμως, ότι εδώ κάθε χώρα έχει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κοινωνιολογικά. Δεν σημαίνει ότι μια πολιτική που μπορεί να δούλεψε κάπου αλλού μπορεί να εφαρμοστεί αυτούσια στην πατρίδα μας. Πρέπει να δούμε τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.
Νίκος Χατζηνικολάου: Αν έπρεπε να επιλέξετε ένα μέτρο, το πιο ουσιαστικό μέτρο για την αντιμετώπιση του δημογραφικού, ποιο θα επιλέγατε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα επέλεγα τη στήριξη της νέας οικογένειας με κίνητρα τα οποία θα καταστήσουν οικονομικά πιο εύκολο να αποκτήσει κανείς και να μεγαλώσει παιδιά.
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Η χώρα βγαίνει από μια πολυετή οικονομική κρίση. Οι γενιές που τώρα θα κάνουν παιδιά, οι τριαντάρηδες, 30-35 χρονών, είναι αυτές που κατ’ εξοχήν βίωσαν την κρίση σε όλη της την ένταση. Από τα 18, ουσιαστικά μόνο -με εξαίρεση τα τελευταία χρόνια- την κρίση θυμούνται.
Κατά συνέπεια, η αναδιάταξη όλων των πολιτικών μας για να στηρίξουμε τις νέες οικογένειες και να ελαφρύνουμε το οικονομικό βάρος από την απόκτηση παιδιών θα ήταν η πρώτη μας προτεραιότητα. Έχουμε ήδη κάνει κινήσεις σε αυτή την κατεύθυνση.
Επίδομα γέννας. Από τα πρώτα πράγματα τα οποία κάναμε το 2019. Το αυξήσαμε, όπως ξέρετε, πρόσφατα το πήγαμε στα 2.400 ευρώ. Μάλιστα, το κάναμε και αναδρομικά για τις γεννήσεις εντός του 2023 και το αυξάνουμε κλιμακωτά, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών.
Επιδοματική πολιτική πιο στοχευμένη στις οικογένειες με παιδιά. Περισσότερα φορολογικά κίνητρα για τις οικογένειες οι οποίες έχουν παιδιά. Προγράμματα τα οποία έχουν να κάνουν με τη στέγη. Η στέγη είναι απολύτως κρίσιμο δεδομένο για να σκεφτεί κάποιος να αποκτήσει οικογένεια.
Προφανώς είναι και ευρύτερο το ζήτημα αυτό, αλλά δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι αν κάποιος είναι σήμερα στο ενοίκιο και δεν έχει κατοικία, κάτι το οποίο αφορά αρκετούς συμπολίτες μας, αντιμετωπίζει μια μεγάλη πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση.
Το πρόγραμμα «Σπίτι μου», το οποίο είχε εντυπωσιακά μεγάλη επιτυχία. Ήμουν στη Θεσσαλονίκη και περιόδευα πριν από δύο μέρες, δύο άνθρωποι διαφορετικοί με συνάντησαν στον δρόμο και μου λένε: «μπαίνουμε στο νέο μας σπίτι, το οποίο το πήραμε με το πρόγραμμα “Σπίτι μου”». Και οι τράπεζες προφανώς έχουν βοηθήσει πολύ σε αυτή την κατεύθυνση και πάλι να συγχαρώ την Eurobank που έχει αγκαλιάσει το ζήτημα αυτό και το έχει υποστηρίξει πολύ ενεργά.
Κατά συνέπεια, εκεί θα εστιάζαμε και εκεί θα εστιάσουμε ακόμα το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μας. Και θα έλεγα ότι πρέπει να ψάξουμε και να δούμε, διότι πολλές φορές όταν ρωτάμε νέους συμπολίτες μας ή νέα ζευγάρια, υπάρχουν κάποιοι συμπολίτες μας που λένε: «δεν θέλουμε παιδί». Είναι δύσκολο να πείσεις κάποιον αυτή τη στιγμή που σου λέει ότι «αυτή τη στιγμή δεν θέλω ή θα το σκεφτώ αργότερα», να κάνει παιδί. Εγώ θα εστίαζα την προσοχή μου στις οικογένειες που ήδη έχουν παιδιά, κατ’ εξοχήν σε αυτές που έχουν ένα παιδί.
Διότι βλέπουμε αυτή τη στιγμή ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία να πας από το πρώτο στο δεύτερο. Αν έχεις κάνει ένα παιδί, έχεις καταρχάς ήδη βιώσει την τεράστια συναισθηματική ολοκλήρωση που σου προσφέρει η απόκτηση παιδιού. Άρα, έχεις «διαβεί τον Ρουβίκωνα», έχεις δει το ισοζύγιο του πρόσθετου κόστους, αλλά έχεις δει και την αγάπη και την τεράστια ικανοποίηση που σου δίνει η απόκτηση της οικογένειας.
Θα εστίαζα ιδιαίτερα, λοιπόν -και αυτή είναι και η κατεύθυνση που έχουμε συζητήσει με το Υπουργείο-, στις οικογένειες που έχουν ένα παιδί και θέλουν να πάνε στο δεύτερο, σε αυτές που έχουν δύο παιδιά και θέλουν να πάνε στο τρίτο ή σε αυτές που έχουν τρία παιδιά και θέλουν να πάνε στο τέταρτο.
Εκεί, νομίζω, ότι πρέπει να εστιάσουμε τις πολιτικές μας. Και νομίζω ότι μπορούμε να συνεργαστούμε περισσότερο με τον ιδιωτικό τομέα. Να δώσουμε, παραδείγματος χάρη, περισσότερα κίνητρα στις επιχειρήσεις που παρέχουν παροχές υποστήριξης των οικογενειών στους εργαζόμενούς τους.
Να δώσω ένα παράδειγμα: θα μπορούσαμε να σκεφτούμε κάποια φορολογικά κίνητρα για παροχή, παραδείγματος χάρη, περισσότερων δωρεάν παιδιατρικών εξετάσεων, να καλύψουμε το κόστος του παιδίατρου, που είναι ένα σημαντικό κόστος για κάθε νέα οικογένεια. Να αντιμετωπίσουμε, δηλαδή, το δημογραφικό μέσα από το πρίσμα της σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσης πέραν αυτών που έχουμε κάνει: την αύξηση του αφορολόγητου, τη μείωση του ΦΠΑ στα βρεφικά είδη, το περιθώριο… Μας είχε απασχολήσει πάρα πολύ το θέμα του βρεφικού γάλακτος και εκεί κάναμε παρέμβαση πολύ δραστική στη λειτουργία της αγοράς. Γιατί δεν γίνεται το βρεφικό γάλα μίας πολυεθνικής εταιρείας να πωλείται τόσο πιο ακριβά στην Ελλάδα από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Άρα, δεν υπάρχει μία μαγική λύση. Αυτά τα οποία σας περιγράφω συνθέτουν ένα πλέγμα πολιτικών σύνθετο…
Νίκος Χατζηνικολάου: Αν ζητούσα, κ. Πρόεδρε, να μας δώσετε τους πιο βασικούς πυλώνες για ένα ολοκληρωμένο, ένα πλήρες σχέδιο δράσης για το δημογραφικό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα εστίαζα, πέραν αυτών που σας είπα για τη στήριξη της νέας οικογένειας, στη στήριξη κυρίως της εργαζόμενης μητέρας. Αναφέρομαι στη μητέρα γιατί παρότι έχουμε κάνει πολύ μεγάλα βήματα στην ισότητα των φύλων, ας μην έχουμε καμία αμφιβολία ότι η μητέρα και η γυναίκα, η γυναίκα τελικά είναι αυτή που… Η απόφαση να αποκτήσει μία οικογένεια παιδί είναι σε μεγάλο βαθμό πρωτίστως απόφαση της γυναίκας.
Άρα, το να αισθάνεται η γυναίκα, ειδικά η εργαζόμενη γυναίκα, ότι έχει μία στήριξη η οποία πηγαίνει και πέρα από την παραδοσιακή δομή της ελληνικής οικογένειας, η οποία μας βοηθάει, εν προκειμένω. Το γεγονός ότι έχουμε ακόμα παππούδες και γιαγιάδες οι οποίοι είναι παρόντες στην ευρύτερη οργάνωση της ελληνικής οικογένειας είναι πλεονέκτημα. Άλλες χώρες δεν το έχουν στη δική μας την έκταση, αλλά δεν μπορούμε να αρκούμαστε προφανώς σε αυτό.
Άρα, βρεφονηπιακοί σταθμοί για όλους, βρεφονηπιακοί σταθμοί και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, ενδεχομένως και εντός των εταιρειών, είναι, παραδείγματος χάρη, μία πολιτική η οποία για εμένα έχει πολύ μεγάλη σημασία. Όπως και το ολοήμερο σχολείο, για το οποίο σας μίλησα. Nα μπορεί να ξέρει η οικογένεια ότι το παιδί δεν θα πάει απλά σε ένα «πάρκινγκ», αλλά θα έχει ουσιαστικά φροντίδα και δυνατότητα να συμμετέχει σε πολλές δημιουργικές δράσεις.
Από εκεί και πέρα, αυτό που σας είπα, το κόστος ειδικά της στέγης, το οποίο αφορά και το δημογραφικό, αλλά όχι μόνο το δημογραφικό, είναι για εμάς μία κρίσιμη παράμετρος και θα περιμένετε σε αυτό και μετά τις εκλογές και άλλες πρωτοβουλίες σημαντικές, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το μεγάλο πρόβλημα.
Αλλά η άλλη όψη αφορά την ενεργό γήρανση. Θεωρώ ότι ήταν εξαιρετικά σημαντική μεταρρύθμιση…
Νίκος Χατζηνικολάου: Δημιουργεί αυτό και μεγάλες ανησυχίες για το ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα έρθω και σε αυτό, γιατί είναι εξαιρετικά σημαντική παράμετρος.
Ενεργός γήρανση. Από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις που κάναμε ήταν η δυνατότητα που δώσαμε στους συνταξιούχους να εργάζονται χωρίς να περικόπτεται η σύνταξή τους, με μία μόνο μικρή φορολογική επιβάρυνση, αναλόγως του χρόνου εργασίας τους.
Η ανταπόκριση ήταν πάρα πολύ σημαντική. Παραπάνω από 80.000, ήδη, συνταξιούχοι, ενώ πριν είχαμε 30.000 και πλέον που επίσημα εργάζονταν -υποψιαζόμαστε ότι ήταν πολύ περισσότεροι που απλά δεν το δήλωναν. Αυτό σημαίνει τελικά και κάποια περισσότερα έσοδα για το κράτος αλλά σημαίνει δυνατότητα σε συνταξιούχους οι οποίοι θέλουν να εργάζονται, πρώτον να αισθάνονται δημιουργικοί, διότι οι άνθρωποι οι οποίοι θέλουν να εργάζονται πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται. Είναι κρίσιμο συστατικό της ενεργούς γήρανσης γι’ αυτούς που το επιλέγουν. Δεν είναι όλοι σε αυτή την κατηγορία.
Και δεύτερον, σε μια αγορά εργασίας, πια, η οποία έχει τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά που είχε πριν από πέντε χρόνια, μας βοηθάει να καλύψουμε κενά.
Δεν ξέρω αν είδατε τα τελευταία στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ, τα οποία είναι πάρα πολύ εντυπωσιακά σχετικά με τις θέσεις εργασίας τις οποίες δημιουργούμε. Πραγματικότητα είναι, κ. Χατζηνικολάου, ότι πριν από πέντε χρόνια, όταν μας εμπιστεύτηκε για πρώτη φορά ο ελληνικός λαός, έρχονταν εργαζόμενοι σε εμάς και μας ζητούσαν δουλειά και σήμερα έρχονται εργοδότες και μας ζητούν εργαζόμενους.
Αυτή είναι μια τεράστια αλλαγή στην αγορά εργασίας. Είναι μια μεγάλη, θα έλεγα, επιβεβαίωση της επιτυχίας της οικονομικής μας πολιτικής, η οποία το 2019 είχε προτάξει τη μείωση της ανεργίας ως τον πρώτο στόχο, με πολλές επενδύσεις και με καλούς μισθούς. Διότι η μείωση της ανεργίας πρέπει να γίνεται με αύξηση των μισθών, με αύξηση του μέσου μισθού. Και αυτή τη στιγμή η συμμετοχή και των πιο ηλικιωμένων συμπολιτών μας στην αγορά εργασίας… Γιατί δεν κλέβουν θέσεις από νεότερους. Υπήρχε πάντα αυτός ο κίνδυνος.
Κάνουν άλλες δουλειές. Μπορεί να μην δουλεύουν 40 ώρες, να δουλεύουν κάποιες ώρες, να μερική απασχόληση. Την εμπειρία τους φέρνουν και τη διάθεσή τους και τη δυνατότητά τους να είναι δημιουργικοί.
Νίκος Χατζηνικολάου: Τώρα, τι μήνυμα έχετε να δώσετε σε έναν νέο άνθρωπο ο οποίος προβληματίζεται για το μέλλον του αλλά επιθυμεί να αποκτήσει οικογένεια στην Ελλάδα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να κάνω μία ακόμα παρατήρηση, γιατί δεν θέλω να το αμελήσω, για το συνταξιοδοτικό. Γιατί με ρωτήσατε πριν και νομίζω ότι έχει μια ξεχωριστή σημασία.
Αυτή τη στιγμή το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης είναι πρωτίστως αναδιανεμητικό. Αυτό σημαίνει ότι οι εισφορές τις οποίες καταβάλλουμε, ως εργαζόμενοι, καλύπτουν τις συντάξεις της προηγούμενης γενιάς.
Έχουμε κάνει όμως κάποια σημαντικά βήματα να δώσουμε στο ασφαλιστικό μας σύστημα και μια διάσταση πιο κεφαλαιοποιητική, με σημαντικότερη μεταρρύθμιση τη μεταρρύθμιση του ΤΕΚΑ, του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης. Κάθε νέος ο οποίος εισέρχεται στην αγορά εργασίας σήμερα αποκτά αυτομάτως έναν ατομικό κουμπαρά στον οποίο τοποθετούνται οι επικουρικές του συνεισφορές, του εργαζομένου και του εργοδότη, τον οποίο διαχειρίζεται ο ίδιος και ξέρει ότι σε κάποιες δεκαετίες αυτός ο κουμπαράς θα είναι δικός του, θα «αυγατίσει» και θα του εξασφαλίσει μια καλύτερη πρόσθετη σύνταξη.
Η μετάπτωση στο ΤΕΚΑ είναι προαιρετική για όλους τους νέους εργαζόμενους έως τα 35, που συμμετέχουν ήδη στην αγορά εργασίας. Λίγοι το έχουν κάνει, γιατί λίγοι το γνωρίζουν και πρέπει να το προβάλλουμε περισσότερο.
Είναι και αυτή μια απάντηση στην ανάγκη να μπορέσουμε να θωρακίσουμε το ασφαλιστικό μας σύστημα, όχι μόνο μέσα από τις εισφορές που θα πληρώνουν τις συντάξεις του μέλλοντος, αλλά μέσα από εισφορές οι οποίες θα καλύπτουν τη σύνταξη των νέων ανθρώπων. Και θα το γνωρίζουν. Γιατί υπάρχει και μια μεγάλη ανησυχία στους νέους: «μα καλά, θα πάρω εγώ ποτέ σύνταξη;». Και μπορεί να μην τους ενδιαφέρει αυτό.
Κι όμως, και ένας νέος 20, 25 χρονών, αν εκπαιδευτεί σωστά και γνωρίζει ότι μετά από 40 χρόνια -για να έχει και κάποιον λόγο στον τρόπο με τον οποίο θα επενδύονται τα χρήματα αυτά στο ΤΕΚΑ-, θα γνωρίζει ότι θα έχει έναν δικό του κουμπαρά, ο οποίος με αυτό τον τρόπο θα κάνει δύο πράγματα.
Πρώτον, θα μειώσει την πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα και στην ανάγκη του κρατικού προϋπολογισμού να συμμετέχει. Αλλά, ταυτόχρονα, θα μας δώσει και κεφάλαια τα οποία -γιατί, αν δείτε, μακροπρόθεσμα αυτό το ταμείο μπορεί να έχει πολύ σημαντικά, πολλά δισεκατομμύρια τα οποία θα διαχειρίζεται- τα οποία με τη σειρά τους θα επενδυθούν στην ελληνική οικονομία. Έρχομαι τώρα στο ερώτημά σας.
Νίκος Χατζηνικολάου: Παράλληλα με τον μήνυμά σας προς αυτόν τον νέο άνθρωπο, θα ήθελα να επισημάνω, κ. Πρόεδρε, ότι παίζει, νομίζω, πολύ σημαντικό ρόλο το να δοθούν και κίνητρα σε νέους που εργάζονται στο εξωτερικό για να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Σε Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό, για να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Φοροαπαλλαγές.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως ξέρετε, έχουμε ήδη δώσει φοροαπαλλαγές. 50% μείωση φόρων σε εισοδήματα…
Νίκος Χατζηνικολάου: Για επτά χρόνια.
Κυριάκος Μητσοτάκης: …γι’ αυτούς που εργάζονται στο εξωτερικό, για όσους ήταν φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού. Για επτά χρόνια.
Αυτοί που γυρίζουν από το εξωτερικό, και είναι πολλοί, κ. Χατζηνικολάου, η γενιά του brain drain, το κάνει όχι μόνο γιατί δίνουμε φορολογικά κίνητρα. Το κάνει γιατί αισθάνεται ότι η χώρα πια είναι σε μια σωστή τροχιά, παρά τα προβλήματα τα οποία αναντίρρητα υπάρχουν.
Γιατί υπάρχουν πολύ καλύτερες ευκαιρίες εργασίας πια στην Ελλάδα, με καλύτερους μισθούς. Γι’ αυτό πρωτίστως επιστρέφουν. Και γιατί μειώσαμε την φορολογική επιβάρυνση τα τελευταία χρόνια στη μισθωτή εργασία. Τα έχουμε ξεχάσει λίγο, αλλά οφείλω να τα υπενθυμίσω: κατάργηση εισφοράς αλληλεγγύης. Ήταν μια σημαντική πρόσθετη επιβάρυνση, ειδικά για τα μεσαία και τα ανώτερα εισοδήματα. Αισθάνονταν οι νέοι μας που έπαιρναν καλούς μισθούς ότι το κράτος ήταν «συνέταιρος», ουσιαστικά, με τη φορολογική πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης. Όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν.
Όμως, δεν είμαστε ακόμα εκεί που θέλουμε σχετικά με το κοινωνικό κράτος και την υποστήριξη που παρέχουμε σε μια νέα οικογένεια. Αυτός ακριβώς είναι και ο κύριος σκοπός του Υπουργείου: η δρομολόγηση πολιτικών για τις οποίες σας μίλησα.
Τώρα, να έρθω στον πυρήνα του ερωτήματός σας. Όποιος είναι γονιός ξέρει ότι η χαρά του να φέρνει ένα ζευγάρι μία καινούρια ζωή στον κόσμο δεν συγκρίνεται με τίποτα. Είναι κάτι το οποίο πρέπει κάποιος να το βιώσει για να το καταλάβει, γι’ αυτό και επιμένω πάρα πολύ ότι είναι πιο εύκολο να πείσουμε κάποιον ο οποίος έχει ένα παιδί να κάνει δεύτερο, από κάποιον ο οποίος μπορεί να έχει επιφύλαξη να ξεκινήσει τη διαδικασία να κάνει παιδιά.
Όμως, πρέπει να αισθάνεται αυτό το νέο ζευγάρι, ειδικά τα νέα ζευγάρια που είναι 30, 35, 40 χρονών -όπως σας είπα, έχουν υποστεί απανωτά χτυπήματα από την οικονομική κρίση-, ότι θα μπορούν να μεγαλώσουν αυτά τα παιδιά σε συνθήκες οικονομικής ασφάλειας.
Αυτό τι σημαίνει; Ότι αν και τα δύο μέλη της οικογένειας θέλουν να δουλεύουν, ότι θα μπορούν να βρουν δουλειά. Αν πάλι μιλάμε για τις περιπτώσεις μονογονεϊκών οικογενειών, διότι δεν έχουμε πια ένα μόνο είδος οικογένειας, εκεί θα υπάρχει ακόμα περισσότερη πρόσθετη φροντίδα για να μπορέσει αυτή η μονογονεϊκή οικογένεια να μεγαλώσει το παιδί όπως του αξίζει. Και ότι μέσα από ένα πλέγμα πολιτικών θα κάνουμε, τελικά, την ανατροφή των παιδιών πιο εύκολη και λιγότερο οικονομικά επιβαρυντική.
Γιατί, μην κοροϊδευόμαστε, η πρώτη, νομίζω, έγνοια σήμερα οικογενειών που δεν αποκτούν ακόμα ένα παιδί είναι: «θα το αντέξουμε οικονομικά; Θα μπορούμε να του προσφέρουμε αυτά τα οποία θέλουμε;». Σε αυτό πρέπει να απαντήσουμε πρώτα και πάνω απ’ όλα.
Νίκος Χατζηνικολάου: Αυτό είναι το μήνυμα, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση θα αγκαλιάσει τις νέες οικογένειες και θα στηρίξει οικονομικά, που σημαίνει…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν θα έλεγα «θα», αγκαλιάζει ήδη τις νέες οικογένειες, τις στηρίζει οικονομικά με ένα πλέγμα πολιτικών. Θα σας τις αφήσω εδώ, γιατί νομίζω ότι έχουν την αξία τους.
Νίκος Χατζηνικολάου: Θα το περιλάβουμε στα πρακτικά του συνεδρίου.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και θα ακολουθήσουν πολλά περισσότερα. Γιατί, όπως σας είπα -για να τελειώσουμε από εκεί που ξεκινήσαμε-, για να μπορεί να έχει κανείς αποτέλεσμα σε πολιτικές που έχουν να κάνουν με το δημογραφικό, χρειάζεται πολλή επιμονή και, ας μην κοροϊδευόμαστε, πολύς χρόνος. Αλλά βέβαια και ο σχεδιασμός των πολιτικών μας πρέπει να λάβει υπόψη τις δημογραφικές εξελίξεις.
Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Πόσα παιδιά θα έχουμε στα σχολεία μας σε πέντε με δέκα χρόνια; Πόσα σχολεία πρέπει να φτιάξουμε; Πόσους δασκάλους χρειαζόμαστε; Μα αν έχουμε 30.000 λιγότερα παιδιά τώρα που γεννιούνται, σε σχέση με αυτό που είχαμε πριν από πέντε χρόνια, αυτό σημαίνει άλλες προδιαγραφές για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, για τα σχολεία μας, για τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα παιδιά θα διδαχθούν.
Και μιας και μιλάω για νέα παιδιά, γιατί ξέρω ότι έχετε και κάποια παιδιά εδώ από τον Άη Στράτη, νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό και οι οικογένειες στην περιφέρεια να αισθάνονται ότι έχουν ακριβώς τις ίδιες δυνατότητες και την ίδια ποιότητα υπηρεσιών από το κράτος, ώστε ανεξαρτήτως αν ένα παιδί ή μια οικογένεια είναι στον Άη Στράτη ή στην Αθήνα, να ξέρει ότι έχει πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση.
Ανοίγω μία παρένθεση, πολλές φορές η εκπαίδευση που παρέχεται στα απομονωμένα χωριά ή στα νησιά μας είναι πολύ πιο ποιοτική, γιατί η σχέση δασκάλων και καθηγητών με τους μαθητές είναι εξαιρετική. Γιατί έχουμε μία υποχρέωση να καλύψουμε κάθε εκπαιδευτική ανάγκη.
Τώρα προσθέτουμε, ας πούμε, το ψηφιακό φροντιστήριο. Η τεχνολογία μάς δίνει δυνατότητες να μην αντιμετωπίζουμε την περιφέρεια, ειδικά τα απομονωμένα μέρη, τα παιδιά αυτά και τις οικογένειές τους ως οικογένειες ενός κατώτερου Θεού.
Και βέβαια, άμα δει κανείς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, είναι ενδιαφέρον, στην ελληνική περιφέρεια υπάρχουν περιοχές, πόλεις, όπου τα δημογραφικά δεν είναι τόσο άσχημα, είναι καλύτερα από άλλες περιοχές.
Και βέβαια, μην ξεχνάμε και την εσωτερική μετανάστευση. Διότι μπορεί κάποιος να μετακινηθεί από μία περιοχή της χώρας κάπου αλλού αν αισθάνεται ότι έχει περισσότερες δυνατότητες, ευκαιρίες.
Να κλείσω με κάτι στο οποίο αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία: την αποκέντρωση. Είναι μία πολιτική επιλογή της κυβέρνησης να στηρίξει την ελληνική περιφέρεια και να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας στην περιφέρεια, όπου -ας μην κοροϊδευόμαστε- το κόστος ζωής είναι χαμηλότερο από ό,τι είναι στην Αθήνα. Με τα ίδια χρήματα έχεις μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Αν μπορούμε αυτό να το συνδυάσουμε με καλές δουλειές και με καλές υπηρεσίες, τότε η απομάκρυνση από την Αθήνα πρωτίστως, από το λεκανοπέδιο, γίνεται πιο ελκυστική. Και αυτό αρχίζει και συμβαίνει. Εγώ με μεγάλη χαρά βλέπω πολλές πόλεις, θα βρεθώ, ας πούμε, το Σάββατο στα Γιάννενα. Τα Γιάννενα είναι μία πόλη με πολύ μεγάλο δυναμισμό. Στα Γιάννενα, ας πούμε, υπάρχει ένα οικοσύστημα εταιρειών τεχνολογίας. Άρα, μπορείς να δεις τον εαυτό σου να δουλεύει στα Γιάννενα σε μια πολύ καλοπληρωμένη δουλειά, με άλλη ποιότητα ζωής και με κόστος ζωής το οποίο είναι σίγουρα χαμηλότερο από αυτό της Αθήνας.
Και αυτό βοηθάει, τελικά, στην επιλογή μιας οικογένειας να αποκτήσει παιδί ή να προσθέσει στα παιδιά που ήδη έχει.
